Καβάλα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αυτό το λήμμα αφορά την πόλη της Καβάλας. Για τον Δήμο Καβάλας, δείτε: Δήμος Καβάλας.

Συντεταγμένες: 40°56′22.52″N 24°24′24.73″E / 40.9395889°N 24.4068694°E / 40.9395889; 24.4068694

Καβάλα

Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Καβάλα
40°56′23″N 24°24′25″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Καβάλας
ΠροστάτηςΑπόστολος Παύλος
 • ΔήμαρχοςΘεόδωρος Μουριάδης ΠΑΣΟΚ (2019 - )
Έκταση112,6 km²
Υψόμετρο53 μέτρα
Πληθυσμός65.857 (2021)
Ταχ. κωδ.65x xx
Τηλ. κωδ.2510
Ζώνη ώραςUTC+02:00 (επίσημη ώρα)
UTC+03:00 (θερινή ώρα)
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Η Καβάλα είναι πόλη της Μακεδονίας, έδρα του δήμου Καβάλας και πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Καβάλας στην Ανατολική Μακεδονία.Αποτελεί σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο της βόρειας Ελλάδας. Αποτελεί επίσης έδρα της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου.

Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Σύμβολο ενώ η πρόσβαση προς την πόλη είναι εύκολη μέσω της Εγνατίας Οδού απέχει 650 χιλιόμετρα από την Αθήνα και 153 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη.

Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων αποτελεί μοναδικό μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πιθανολογείται πως το όνομα της πόλης προέρχεται από τον αρχαίο οικισμό "Σκαβάλλα", σημερινή Παλαιά Καβάλα, από την οποία θεωρείται πως έφτασαν στην Καβάλα οι αρχαίοι κάτοικοί της. Η Σκαβάλλα αναφέρεται από το 470 π.Χ. ως σύμμαχος των Αθηναίων. Με το πέρασμα του χρόνου καταστράφηκε από τις επιδρομές των βαρβάρων και οι κάτοικοί της διαφεύγοντας, ήρθαν στη Χριστούπολη για περισσότερη ασφάλεια. Με τον ερχομό των νέων κατοίκων η πόλη έλαβε άλλη όψη, έπαψε να λέγεται Χριστούπολις και αναφέρεται ως Νέα Σκαβάλα.[1]

  • Νεάπολις (7ος αιώνας π.Χ.-746 μ.Χ.)[2]
  • Χριστούπολις (746 μ.Χ.-1470 μ.Χ.)[2]
  • Καβάλλα (1470 - 16 Οκτωβρίου 1940)[3] ή Καβάλα (16 Οκτωβρίου 1940 - σήμερα)[2]

Άλλοι ιστορικοί λένε ότι το όνομα της η πόλη το πήρε από τους Ιταλούς Γενουάτες που κατοίκησαν εδώ. Αυτοί όταν πρωτοείδαν την πόλη μακριά από τη θάλασσα, που έμοιαζε με άλογο την είπαν καβάγιο (Cavallo=άλογο) δηλαδή "άλογο" και έτσι επικράτησε να λέγεται Καβάλα.[4]

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ιστορία της πόλης ξεκινά από τους Προϊστορικούς χρόνους και εκτείνεται μέχρι σήμερα. Οι αναφορές για αυτήν από τη μία χάνονται στις ομηρικές αφηγήσεις και από την άλλη καταγράφονται στα αρχεία της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Από τη μία η πόλη έγινε παγκοσμίως γνωστή για την άφιξη των δημοκρατικών στρατευμάτων της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ενόψει της ιστορικής μάχης των Φιλίππων και από την άλλη για την άφιξη του Αποστόλου Παύλου το 49 μ.Χ., κάνοντας τη Νεάπολη (σημερινή Καβάλα) πρώτη ευρωπαϊκή πόλη που δέχτηκε τον Χριστιανισμό. Υπάρχει σήμερα το μνημείο του Αποστόλου Παύλου, έξω από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου στο κέντρο της Καβάλας, εις ανάμνηση της άφιξης του Αποστόλου Παύλου. Είναι διάσημη για τα μεγαλοπρεπή έργα Βυζαντινών και Τούρκων (όπως το Κάστρο,Καμάρες) όσο και για το ότι αποτέλεσε γενέτειρα του Μεχμέτ Αλί, αντιβασιλέα της Αιγύπτου. Παράλληλα η νεότερη ιστορία της πόλης παρουσιάζει εξίσου ενδιαφέρον, τόσο για την καπνεργασία και τις πρώτες απεργίες στα Βαλκάνια (1896) όσο και για την πλούσια βιομηχανική δραστηριότητα με κυρίαρχη αυτή του μαύρου χρυσού.

Προϊστορικοί χρόνοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα παλαιότερα ευρήματα που βρέθηκαν στον νομό Καβάλας, ήρθαν στο φως τη δεκαετία του '50 στην περιοχή «Τζίνες» της Θάσου (ορεινή περιοχή κοντά στα Λιμενάρια) και αφορούν εργαλεία εξόρυξης ώχρας της Νεότερης Παλαιολιθικής, περίπου 20.300 χρόνων π.Χ. Εκείνη την περίοδο η στάθμη της θάλασσας ήταν πολύ χαμηλότερα από τη σημερινή, με αποτέλεσμα η νήσος της Θάσου να συνδέεται μέσω χερσονήσου με την ενδοχώρα. Όμως κατά τη Μεσολιθική εποχή που η θερμοκρασία του περιβάλλοντος αυξήθηκε και έλιωσαν οι παγετώνες, τα νερά της θάλασσας πλημμύρισαν τη μέχρι πρότινος πεδιάδα. Η μετάβαση στη Νεολιθική εποχή χαρακτηρίστηκε από τη μόνιμη εγκατάσταση με την ίδρυση των πρώτων οικισμών, την εξημέρωση των ζώων και την καλλιέργεια της γης.

Οι πρώτες οργανωμένες κοινωνίες εμφανίζονται στην Πεδιάδα των Φιλίππων γύρω στα 5.600 π.Χ. Πιο γνωστές θέσεις γενικότερα στον νομό Καβάλας για την περίοδο της Νεολιθικής είναι στη θέση Ντιλικί Τας (Όρθια Πέτρα στα τούρκικα), που παρουσιάζει κατοίκηση από τη Μέση Νεολιθική, η θέση που βρίσκεται κοντά στο χωριό Ακροπόταμος, η θέση που βρίσκεται κοντά στον Παράδεισο και ο προϊστορικός οικισμός των Λιμεναρίων Θάσου. Πολλοί οικισμοί παρουσιάζουν συνεχή κατοίκηση και την εποχή του Χαλκού, με σημαντικότερα ευρήματα, αυτά από το προϊστορικό νεκροταφείο του οικισμού Καστρί Θάσου και της Σκάλας Σωτήρα Θάσου. Η θέση μάλιστα στη Σκάλα Σωτήρα Θάσου αποτελεί τον μοναδικό οικισμό στα Βαλκάνια που ήταν περιτοιχισμένος, η κάτοψη του οποίου σχεδιάστηκε με βότσαλα στο δάπεδο της εκκλησίας του χωριού[5]. Η τελική φάση της Εποχής του Χαλκού σφραγίζεται με τη μυκηναϊκή διείσδυση. Αγγεία μυκηναϊκά ή τοπικές μιμήσεις τους, χάλκινα μαχαίρια μυκηναϊκού τύπου καθώς και άλλα αντικείμενα είναι μάρτυρες των εμπορικών επαφών της νότιας Θάσου με Νοτιοελλαδίτες θαλασσοπόρους.

Αν και μη χρονολογημένες, πιο γνωστές είναι οι θαυμάσιες βραχογραφίες κοντά στο σημερινό χωριό Φίλιπποι. Η σημερινή πόλη της Καβάλας χτίστηκε επάνω σε δύο προϊστορικές θέσεις, την Αντισσάρα, τη σημερινή Καλαμίτσα, καθώς και του οικισμού της εποχής του Σιδήρου που εντοπίστηκε ανατολικά της πόλης, στην περιοχή Περιγιαλίου. Λόγω της ανεξέλεγκτης οικοδόμησης κυρίως στα μέσα του 20ου αιώνα, διασώζεται μόνο είναι ένα τμήμα του τείχους της Αντισσάρας, ανάμεσα στις πολυκατοικίες της σύγχρονης πόλης. Αρκετά ευρήματα της προϊστορικής περιόδου υπάρχουν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας (κυρίως της θέση του Ντικιλί Τας) καθώς και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου στο Λιμένα.

Αντισάρα (πριν τον 7ο Αιώνα π.Χ.)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

ερείπια από το τείχος της Αντισάρας

Η Καβάλα ήταν αποικία Θασίων. Το πρώτο μέρος που αποίκισαν ήταν η σημερινή Καλαμίτσα όπου υπάρχουν ακόμη ερείπια της πόλης όπως και το τείχος της. Ο πρώτος οικισμός ονομάστηκε Αντισάρα ενώ τον 7ο αιώνα π.Χ. αποικίστηκε και ο βράχος της σημερινής Παναγίας δίπλα στο καρνάγιο. Η σημερινή πόλη της Καβάλας χτίστηκε επάνω σε δύο προϊστορικές θέσεις, την Αντισάρα, τη σημερινή Καλαμίτσα, καθώς και του οικισμού της εποχής του Σιδήρου που εντοπίστηκε ανατολικά της πόλης, στην περιοχή Περιγιαλίου. Μετά από αιώνες της καταστροφής της Αντισάρας, στα ερείπιά της χτίστηκε άλλη η Καλαμού που πήρε το όνομα από την Παναγία Καλαμούς ή Καλαμιώτισσας της Κωνσταντινουπόλεως. Με το πέρασμα του χρόνου η Καλαμού καταστράφηκε και ερημώθηκε και οι κάτοικοί της πήγαν και κατοίκησαν στην Ξάνθη και έχτισαν το Μοναστήρι της Καλαμούς, που σώζεται μέχρι σήμερα.

Αρχαίοι χρόνοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αργυρή δραχμή Νεαπόλεως που κυκλοφόρησε από το 411-350 π.Χ. Έμπροσθεν κεφαλή Γοργόνας. Όπισθεν κεφαλή Αφροδίτης με στεφάνι και η επιγραφή με τα Ελληνικά γράμματα Ν-Ε-Π-Ο

Μετά από μακροχρόνιους πολέμους (που σύμφωνα με την ιστορία έλαβε μέρος και ο ποιητής Αρχίλοχος) με τα θρακικά φύλα που διέμεναν στη περιοχή, οι Θάσιοι για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικότερα τις θρακικές επιδρομές, γύρω στα μέσα του 7ου αιώνα π.Χ., ιδρύουν τη Νεάπολη. Εκτός τη στρατηγική της θέση, στο δρόμο που συνέδεε την Ανατολή με τη Δύση, καθώς και το φυσικό της λιμένα, η Νεάπολη βρισκόταν ανάμεσα στην εύφορη και πλούσια σε μεταλλεύματα Θάσο, κοντά στο χρυσοφόρο Παγγαίο όρος και ακριβώς δίπλα στις εύφορες πεδιάδες των Φιλίππων και του Νέστου.

Ιωνικό κιονόκρανο από τον υστεροαρχαϊκό ναό της Παρθένου της αρχαίας Νεάπολης, σημερινής Καβάλας, Ελλάδα, τέλη 6ου αιώνα π.Χ.

Υπήρξε μέλος της Α’ Αθηναϊκής Συμμαχίας και της Β’ Αθηναϊκής Συμμαχίας η οποία και μνημονεύεται στους φορολογικούς καταλόγους. Τα τιμητικά ψηφίσματα του αθηναϊκού δήμου, εγκωμιάζουν τη Νεάπολη, για τη συμπαράστασή της στην Αθήνα, κατά την ταραχώδη περίοδο του Πελοποννησιακού πολέμου. Πρωταρχική λατρεία στην πόλη αυτήν την περίοδο ήταν η πολιούχος Θεά της Παρθένου. Η αυτονομία της Νεάπολης φαίνεται και από τα αργυρά νομίσματα (στατήρες), που αρχίζουν να χρησιμοποιούνται λίγο πριν το 500 π.Χ. με την απεικόνιση της γοργούς πάντα στη μια τους όψη (που είχε ως σημασία, να διώχνει την κακοτυχία). Η Νεάπολη έμεινε σύμμαχος της Αθήνας μέχρι το 340 π.Χ., όταν την κατέλαβε ο Φίλιππος ο Β΄ προσαρτώντας την στο Μακεδονικό βασίλειο. Η θέση της Νεάπολης σήμερα τοποθετείται στη χερσόνησο της Παναγίας χωρίς να γίνει σαφές το ακριβές της σημείο (τεκμηριώθηκε μονάχα η θέση του ιερού της παρθένου). Τα ευρήματα της Νεαπόλεως εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας.

Ρωμαϊκοί χρόνοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τμήμα της Εγνατίας οδού

Η Νεάπολη, μετά τη ρωμαϊκή κατάκτηση, φαίνεται πως παρακμάζει. Λόγω όμως της εξαιρετικά στρατηγικής της θέσης, αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο τελευταίο τρίτο του 2ου π.Χ. αιώνα, με την κατασκευή της Εγνατίας οδού, η οποία περνούσε από αυτήν, όπως δείχνει το τμήμα λιθόστρωτου δρόμου που σώζεται στην κορυφή του Συμβόλου, καθώς και η ανεύρεση ενός ρωμαϊκού μιλιαρίου, όπου αναγράφεται : «…viam a Dyrrachio usque Neapolim per provinciam Macedoniam…curavit». Σύμφωνα μάλιστα με τα ρωμαϊκά Οδοιπορικά, υπήρχε σε αυτήν ρωμαϊκός σταθμός αλλαγής ίππων ( Tab. Peuting., VII,2-3: “Philippis XX-Fons co- Neapolis XLIIII- Acontisma…”. Itin. Anton., 320 : “Philippi m.p. XXX-Neapoli m.p. XII…”). Μετά την ίδρυση της ρωμαϊκής αποικίας των Φιλίππων, η Νεάπολη χρησίμευσε ως επίνειο της αποικίας, δεδομένου ότι από το λιμάνι της περνούσε ο σπουδαίος θαλάσσιος δρόμος Αλεξάνδρειας (Τρωάδας) – Θεσσαλονίκης. Για το λόγο αυτό ο Απόστολος Παύλος το 50 μ.Χ. από τη Σαμοθράκη πλέει προς τον λιμένα της Νεάπολης και από εκεί κατευθύνθηκε προς τους Φιλίππους. Εκεί ιδρύεται η πρώτη χριστιανική εκκλησία επί ευρωπαϊκού εδάφους.[6][7]

Βυζαντινή περίοδος και Φραγκοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την περίοδο του Βυζαντίου η αρχαία Νεάπολις μετονομάστηκε σε Χριστούπολις. Οι πρώτες μαρτυρίες του νέου ονόματος υπάρχουν στον κώδικα 1557Α του 746 μ.Χ. Το 926 υψώθηκαν τα νέα τείχη της Χριστούπολης, καθώς τα παλαιά είχαν υποστεί μεγάλες φθορές από τα χρόνια της βασιλείας του Ιουστινιανού. To 1185 η πόλη πυρπολείται και καταστρέφεται από τους Νορμανδούς.[8] Κατά τα έτη 1321-1328 το κράτος ταλανίζεται από εμφύλιο πόλεμο. Η πόλη κατέστη κέντρο επιχειρήσεων του νέου Ανδρόνικου. Το 1387 η πόλη υποτάσσεται φορολογικά, έπειτα συνθηκολογήσεως, στους Οθωμανούς και το 1391 καταλήφθηκε από τα στρατεύματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.[9][8]

Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όψη του φρουρίου το 1907

Τρεις δεκαετίες μετά την κατάληψη της πόλης από τους Οθωμανούς, το 1425, κτίστηκε φρούριο στην περιοχή της χερσονήσου όπου βρισκόταν η ακρόπολη, με σκοπό τον έλεγχο της περιοχής και την άμυνα απέναντι στους πειρατές και τους Βενετούς.

Για να σιγοντάρει το έργο του ευνοημένου βεζίρη του, ο Σουλεΐμάν Χαν έφερε στην πόλη Άμπου-Χαγιάτ (ζωογόνο νερό) κουβαλώντας το από μία βουνίσια πηγή, σε απόσταση ενός κονάκ δρόμο. Η υδροδότηση της πόλης γίνεται από ένα πανύψηλο υδραγωγείο -πάνω από ογδόντα πήχεις- που στηρίζεται σε εξήντα αψίδες. Το υδραυλικό αυτό έργο του Σουλεϊμάν Χαν -ο Θεός ας τον ελεήσει!- είναι αδύνατο να περιγραφεί με λόγια. Και μπορεί να συγκριθεί μόνο με το οικοδομικό έργο του Φίλικου, που έχτισε το φρούριο της Καβάλας.

Τσελεμπή Εβλιγιά (Evliyâ Çelebi), Ταξίδι στην Ελλάδα (σελ. 67)

Το 1425 το κάστρο της Χριστουπόλεως καταλαμβάνεται, προσωρινά, από 10 βενετικές γαλέρες. Το 1530 περίπου επανιδρύεται η πόλη από Σουλεϊμάν το Μεγαλοπρεπή. Επισκευάζονται και ανεγείρονται τείχη στη βάση των βυζαντινών, κτίζονται οι Καμάρες, στη θέση παλαιότερου, πιθανόν ρωμαϊκού υδραγωγείου, ανέγερση τζαμιών. Εκείνη τη περίοδο έρχονται οι πρώτες ενδείξεις του ονόματος "Καβάλλα". Την ίδια περίοδο υπάρχουν μαζικοί εξισλαμισμοί κατοίκων και εποικισμοί μουσουλμάνων και Εβραίων που ανεβάζουν το ποσοστό των μουσουλμάνων κατοίκων της πόλης και καθιστούν τους χριστιανούς μειοψηφία.

Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα η Καβάλα αποτελεί σημαντικό λιμάνι και εμπορικό κέντρο, έδρα πολλών ξένων εμπορικών οίκων και προξενείων. Επίσης ο ελληνικός πληθυσμός ενισχύεται. Από το 1817 έως το 1821 ανεγείρεται το Ιμαρέτ από το Βαλή της Αιγύπτου Μεχμέτ Άλη. Στα τέλη 19ου, αρχές 20ου αιώνα η Καβάλα είναι το σημαντικότερο κέντρο επεξεργασίας και εμπορίας καπνού των Βαλκανίων, κτίζονται πολλές μεγάλες καπναποθήκες και νεοκλασικά κτίρια. Οι Έλληνες στις αρχές του 20ου αιώνα είναι κυρίαρχοι πλέον στην πόλη οικονομικά και πληθυσμιακά. Το 1906 ιδρύεται ο πρώτος γυμναστικός σύλλογος στην πόλη με την ονομασία «Φίλιπποι».

Από την Ελληνική Επανάσταση στον Μακεδονικό Αγώνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Καβαλιώτες συμμετείχαν στους εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες των Ελλήνων. Γνωστός Καβαλιώτης αγωνιστής ήταν ο οπλαρχηγός Ιλαρίων Καρατζόγλου.[10] Επίσης, άλλος ένας γνωστός Καβαλιώτης αγωνιστής, ήταν ο Κωνσταντίνος Σερδάρογλου, που κρεμάστηκε από τους Οθωμανούς κατά το ξέσπασμα της επανάστασης του 1821.[11] Σημαντικός Καβαλιώτης αγωνιστής του 1821 ήταν και ο πυροβολητής του Ναυτικού Νικόλαος Καγιάσας.[12]

Το 1864, μετά από άδεια που δόθηκε από τον σουλτάνο, η Καβάλα επεκτάθηκε οικοδομικά εκτός των τειχών της παλαιάς πόλης. Οι πολίτες εγκαταστάθηκαν στη σημερινή συνοικία του Αγίου Ιωάννου. Το γεγονός αυτό καθώς και το ότι εκείνη την εποχή τα καπνά της Μακεδονίας ήταν γνωστά σε ολόκληρο τον κόσμο μετέτρεψαν την πόλη σε κέντρο επεξεργασίας και εμπορίας καπνού. Σε αυτό βοήθησε και η θέση της με το φυσικό λιμάνι της. Στην Καβάλα έλαβε χώρα η πρώτη και η μεγαλύτερη εργατική απεργία (5000 εργάτες) σε ολόκληρα τα Βαλκάνια, το έτος 1896. Αυτό αποτέλεσε την έναρξη του Καπνεργατικού κινήματος.

Άποψη της πόλης το 1900

Ενώ ήταν ακόμη τουρκοκρατούμενη σε αυτήν κυκλοφορούσαν τρεις ελληνικές εφημερίδες που την κατατάσσουν δεύτερη πόλη μετά τη Θεσσαλονίκη, σε ελληνικές εκδόσεις εφημερίδων, του Ερμή, της Σημαίας και του Κύματος. Με την ίδρυση του τουρκικού συντάγματος το 1908 στην Καβάλα ιδρύεται και το πρώτο επίσημο καπνεργατικό σωματείο στα Βαλκάνια, η Ευδαιμονία, που υπήρχε ήδη από το 1905 με μορφή συλλόγου με την ονομασία Εγκράτεια. Η Καβάλα είχε μεγάλη συμβολή και κατά τον Μακεδονικό Αγώνα. Από την Καβάλα ήταν οι Μακεδονομάχοι οπλαρχηγοί Πέτρος Ιωαννίδης και Περικλής Δράκος.[13] Περίπου το 1905-1906 αρχίζουν να εμφανίζονται οι πρώτες ελληνόγλωσσες εφημερίδες με πρώτη τη "Σημαία".

Α' Κατοχή 1912-1913 και Απελευθέρωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αποβίβαση των ελληνικών στρατευμάτων στην Καβάλα, πίνακας του Βασιλείου Χατζή.

Τον Οκτώβριο του 1912 ο βουλγαρικός στρατός κατέλαβε την Καβάλα χωρίς να αντισταθούν οι Οθωμανοί. Ακολούθησαν βιαιότητες εναντίον του μουσουλμανικού πληθυσμού, καθώς και συλλήψεις εκπροσώπων της εβραϊκής κοινότητας.[14]

Η Καβάλα απελευθερώθηκε το 1913 από τον ελληνικό στόλο που ήταν αγκυροβολημένος στη Θάσο, κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Βαλκανικού Πολέμου. Στις 25 Ιουνίου 1913 εμφανίζονται ελληνικά σκάφη και στις 26 Ιουνίου το πρωί, το αντιτορπιλικό Δόξα καταπλέει στον κόλπο της Καβάλας. Με τη βοήθεια των Καβαλιωτών, που βοηθούν στον εντοπισμό των ναρκών στον κόλπο της Καβάλας, το Πολεμικό Ναυτικό καταλαμβάνει την πόλη. Στο μπαλκόνι του Παλαιού Πρωτοδικείου υψώθηκε την 26 Ιουνίου 1913 η ελληνική σημαία και αναγγέλθηκε η ενσωμάτωση της Καβάλας στον εθνικό κορμό από τον πλωτάρχη του αντιτορπιλικού «Δόξα», Αντώνη Κριεζή. Τα ελληνικά στρατεύματα γίνονται δεκτά από τους κατοίκους με άκρατο ενθουσιασμό. Οι Βούλγαροι που είχαν εγκαταλείψει την πόλη πήραν ως ομήρους τον Μητροπολίτη και τριάντα προκρίτους.[15]

Β΄ Κατοχή 1916-1918 και Απελευθέρωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα αρχές του 20ού αι

Τον Αύγουστο του 1916 εισβάλλουν και καταλαμβάνουν την Καβάλα όπως και όλη την Ανατολική Μακεδονία και πάλι οι Βούλγαροι (Βουλγαρική κατοχή ελληνικών εδαφών (1916-1918)). Το σύνολο του Δ΄ Σώματος Στρατού που έδρευε στην πόλη και στην ευρύτερη περιοχή, κατόπιν εντολής του βασιλιά Κωνσταντίνου, παραδόθηκε στους Γερμανοβουλγάρους και μεταφέρθηκε στο Γκέρλιτς της Γερμανίας[16] το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος «φιλοξενίας»[17].

Η Καβάλα την περίοδο 1916-1918 έζησε το δικό της Ολοκαύτωμα. Οι νεκροί από τη βουλγαρική θηριωδία ανέρχονται πάνω από 15-20.000 καθώς και οι νεκροί από την πείνα υπολογίζονται στις 10-15.000[18].

Η Καβάλα σύμφωνα με μελετητές την περίοδο 1916- 1918 έζησε το δικό της Ολοκαύτωμα. Στο διάστημα των δύο ετών είχε περισσότερα από 15-20.000 θανάτους εξαιτίας της βουλγαρικής κατοχής και θηριωδίας. Επίσης σημειώθηκαν πάνω από 15.000 θάνατοι από την πείνα που θέριζε τον λαό της Καβάλας[19].

Σύμφωνα με έκθεση του Έλληνα πρεσβευτή στη Σόφια, έως τον Απρίλιο του 1917 περίπου 6.000 άτομα πέθαναν από ασιτία μόνο στην περιοχή της Καβάλας και 4.000 άτομα στη Δράμα, σύμφωνα με το αρχείο της Βιβλιοθήκης του Κογκρέσου Η.Π.Α. Η επισιτιστική και ανθρωπιστική κρίση που δημιουργήθηκε σε βάρος των Ελλήνων της Ανατολικής Μακεδονίας στη διάρκεια της Β΄ Βουλγαρικής Κατοχής, διαπιστώθηκε σε όλο το εύρος της μετά την απελευθέρωση των περιοχών οπότε και οργανώθηκαν συσσίτια, πρόχειρα νοσοκομεία και διανομή ιατροφαρμακευτικού εξοπλισμού[20].

Στα τέλη του 1918, μετά την ήττα των κεντρικών αυτοκρατοριών και των συμμάχων τους Βουλγάρων και τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η πόλη απελευθερώνεται, ύστερα από δύο χρόνια σκληρής κατοχής. Τον Δεκέμβριο του ιδίου έτους, ιδρύεται ο Δήμος Καβάλας

Εγκατάσταση Μικρασιατών, δεκαετία 1920[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη το 1930. Στο βάθος αριστερά διακρίνεται η χερσόνησος στην οποία βρίσκεται η συνοικία της Παναγίας, όπου εγκαταστάθηκαν αρκετοί Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών το 1923-24, κατακλύζει την πόλη μεγάλο κύμα Ελλήνων προσφύγων από την Ανατολική Θράκη, την Ανατολική Ρωμυλία και τη Μικρά Ασία. Ο συνολικός αριθμός των προσφύγων που εγκαταστάθηκαν ήταν 27.500. Αρχικά στεγάστηκαν σε παλιά καπνομάγαζα και πρόχειρους οικίσκους αργότερα όμως δημιουργήθηκαν νέες συνοικίες όπως τα Χίλια, τα Πεντακόσια (δηλαδή πεντακόσιες οικογένειες εγκαταστάθηκαν σε κτιριακό συγκρότημα 92 ακινήτων), Δεκαοκτώ, και ο συνοικισμός Γκιρτζή, ενώ άλλοι πρόσφυγες αποκαταστάθηκαν στα παλιά οθωμανικά σπίτια της συνοικίας της Παναγίας. Το προσφυγικό στοιχείο μεταφύτευσε στην πόλη τη μεγάλη πολιτιστική του παράδοση και ταυτόχρονα αποτέλεσε την κινητήρια παραγωγική δύναμη της Καβάλας, οδηγώντας σε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη με κύριο μοχλό την αύξηση της καπνοκαλλιέργειας και του καπνεμπορίου.[21] Ο ιστός της πόλης αυξήθηκε κατά 208 εκτάρια.

Με το ΦΕΚ 193Α - 14/08/1924, ο δήμος αποσπάται από τον νομό Δράμας και υπάγεται στον νομό Καβάλας. Στις 16 Μαΐου 1928, οι οικισμοί Καρά Ορμάν (σημερινό Περιγιάλι), Καλαμίτσα και Βασιλάκι Τσιφλίκ, αναγνωρίζονται ως ανεξάρτητοι, μέχρι τις 16 Οκτωβρίου 1940 που καταργούνται και το όνομα της πόλεως διορθώνεται από Καβάλλα, σε Καβάλα.

Επίσης οι καπνεργάτες αποτέλεσαν με τη δράση τους κομβικό στοιχείο για τα εργατικά δικαιώματα με τον οργανωμένο συνδικαλισμό τους, που υποχρέωσε τους καπνεμπόρους να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας τους και τις αποδοχές των εργατών. [22]

Η τετραετία 1928-1932 υπήρξε η πιο λαμπρή περίοδος για την Καβάλα με μεγάλα έργα όπως το λιμάνι, το δίκτυο ηλεκτροφωτισμού, οι αναδασώσεις και τα νέα σχολικά κτίρια.[23]

Γ' Κατοχή 1941-1944 και Απελευθέρωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα το 1942

Η βουλγαρική παρουσία στην Καβάλα αλλά και σε ολόκληρη την Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη με τη μορφή στρατιωτικής κατοχής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν αποτέλεσμα διπλωματικής συνεννόησης μεταξύ Γερμανίας και Βουλγαρίας και μία παραχώρηση εκ μέρους της πρώτης για την προσχώρηση της δεύτερης στον Άξονα. Η εισβολή άρχισε στις 20 Απριλίου 1941 και μέχρι τις 15 Μαΐου είχε καταληφθεί από τους Βουλγάρους όλη η παραχωρηθείσα περιοχή. Ο βουλγαρικός κατοχικός στρατός προέβη συστηματικά σε διάφορα περιοριστικά μέτρα με στόχο την ελαχιστοποίηση της παρουσίας της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Η περιοχή τελικά απελευθερώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1944.[24]

Μεταπολεμική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα ήταν μία από τις λίγες πόλεις που δεν άρχισε αμέσως η κατεδάφιση των παλαιών κτιρίων, δηλαδή η αντιπαροχή, λόγω της παρακμής του καπνεμπορίου που συνέβαλε στον μαρασμό της πόλης. Τον Ιανουάριο του 1949 ιδρύθηκε ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός της πόλης. Τη δεκαετία του '50 η πόλη άρχισε να επεκτείνεται προς τα δυτικά, την περιοχή της Καλαμίτσας, και αργότερα προς τα ανατολικά, περιοχή Σφαγείων και Περιγιαλίου, για να συγκαταλεχθούν στο σχέδιο πόλεως. Το 1957 ξεκινάει το ετήσιο "Φεστιβάλ Φιλίππων-Θάσου".

Το 1961 ιδρύθηκε η "Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων", η μεγαλύτερη λιπασματοβιομηχανία της χώρας. Τον Δεκέμβριο του 1967 ο Βασιλιάς Κωνσταντίνος Β' της Ελλάδας έφτασε στην πόλη για να οργανώσει ένα, αποτυχημένο, κίνημα εναντίον του δικτατορικού καθεστώτος. Στις 23 Δεκεμβρίου 1969 ιδρύθηκε η "Kavala Oil". Στις 6 Δεκεμβρίου 1971 πραγματοποιήθηκε η πρώτη, μα άκαρπη, γεώτρηση. Την 1η Φεβρουαρίου 1974, η ερευνητική γεώτρηση «ΠΡΙΝΟΣ-1» ανακαλύπτει το κοίτασμα «ΠΡΙΝΟΣ» με δοκιμαστική ροή 2950 βαρέλια την ημέρα αργού πετρελαίου.

Το 1970 ολοκληρώθηκε η κατασκευή του Εθνικού Σταδίου της πόλης. Στις 10 Σεπτεμβρίου εγκαινιάζεται το εθνικό Στάδιο. Την 21η Απριλίου 1972 εγκαινιάστηκε το Πάρκο Φαλήρου με παραλία λουόμενων που αργότερα εγκαταλείφτηκε. Τον Ιούλιο του 1974 μεγάλη ομάδα ένοπλων ανδρών στάλθηκαν στην Κύπρο για την αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής.

Στις 14 Αυγούστου 1985 ξέσπασε η καταστροφικότερη, έως τώρα, πυρκαγιά στο περιαστικό δάσος της πόλης που αποτέφρωσε 10.000 στρέμματα. Το 1991 ιδρύθηκε ο πρώτος τηλεοπτικός σταθμός της πόλης το "Ena Channel".

21ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το νέο δικαστικό μέγαρο

Τον Οκτώβριο του 2002 δημιουργήθηκε το εμπορικό λιμάνι της πόλης "Φίλιππος Β’" λίγο έξω από την πόλη. Στις 3 Απριλίου 2005 κατεδαφίστηκαν τα Σιλό για την ανέγερση του νέου δικαστικού Μεγάρου.[25] Στις 27 Φεβρουαρίου 2008 πάνω από 12 χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν ενάντια στη δημιουργία μονάδας λιθάνθρακα της ΔΕΗ. [26]

Το 2010 εγκαινιάσθηκε το καινούριο νοσοκομείο της πόλης όπου αργότερα έγινε και περιφερειακό.Το 2013 ο επιβατικός λιμένας της πόλης έλαβε την ονομασία "Απόστολος Παύλος".

Στις 9 Νοεμβρίου 2018,κατέρρευσε η γέφυρα έμπροσθεν του παλαιού νοσοκομείου που συνδέει το ανατολικό κομμάτι της πόλης με το κέντρο.[27]΄Ακόμη δεν έχει αποκατασταθεί η γέφυρα.

Αναψυχή και περιβάλλον[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άποψη της πόλης.

Η Καβάλα διαθέτει πολυάριθμες παραλίες, χώρους για ανάπαυση και πεζοπορικές διαδρομές. Είναι μια από τις λίγες πόλεις της Ελλάδας που μέσα στον πολεοδομικό της ιστό διαθέτει 4 οργανωμένες παραλίες. Δυτικά, την παραλία της Ραψάνης, τη δημοτική πλαζ της Καλαμίτσας και τον πολυχώρο του Μπάτη. Στον Μπάτη λειτουργεί οργανωμένο κάμπινγκ, διοργανώνονται συναυλίες και γίνονται δεξιώσεις. Δυτικότερα, αν ακολουθήσετε την οδό αυτή θα βρείτε τις υπέροχες οργανωμένες ή και μη οργανωμένες, μεγάλες και μικρές παραλίες του Παληού, της Νέας Ηρακλείτσας, η οποία είναι ένα πανέμορφο, γραφικό χωριουδάκι και της Νέας Περάμου. Στη συνέχεια της Νέας Περάμου βρίσκονται οι Αμμόλοφοι με τα γαλαζοπράσινα νερά και τις υπέροχες αμμουδιές. Στην ανατολική πλευρά της πόλης βρίσκεται η παραλία του Περιγιαλιού, η παραλία της Άσπρης Άμμου ενώ ακολουθεί μετέπειτα αυτή της Νέας Καρβάλης καθώς και η αμμόγλωσσα της Κεραμωτής.

Από πλευράς χλωρίδας η Καβάλα αποτελείται από τεχνητές δασικές εκτάσεις καθότι είναι χτισμένη σε βραχώδες ανάγλυφο. Διαθέτει τρία μεγάλα άλση, με χώρους άθλησης που ενδείκνυνται παράλληλα για μια ημερήσια εκδρομή. Πρόκειται για το άλσος της Παναγούδας στη συνοικία της Αγίας Παρασκευής, το περιαστικό δάσος της Καβάλας στη Χωράφα και το άλσος των Πεντακοσίων στον ομώνυμο συνοικισμό. Επιπλέον, κεντρικά θα βρείτε τον Δημοτικό Κήπο και το πάρκο του Φαλήρου στην Παραλία (με γήπεδο μπάσκετ, παιδική χαρά και ειδικά διαμορφωμένο χώρο για σκέιτμπορντ).

Υπάρχουν αρκετές πεζοπορικές διαδρομές οι οποίες ξεκινούν μέσα από την πόλη.[28] Πρόκειται για το τμήμα της αρχαίας Εγνατίας Οδού στα δυτικά,[28] για το μονοπάτι που ξεκινάει από την περιμετρική στο ύψος του Αγίου Παντελεήμονα και καταλήγει στο Σταυρό, το ιστορικό μονοπάτι που ακολουθεί τον δρόμο του νερού, η μάνα του νερού όπως είναι γνωστή, από το οποίο υδρεύονταν η Καβάλα στο παρελθόν (ξεκινά από την εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου) και τέλος το μονοπάτι που ακολουθεί το ρέμα της Παλαιάς Καβάλας, το οποίο αναδείχτηκε και διαμορφώθηκε από τον δήμο Φιλίππων (απέχει 15 λεπτά με αυτοκίνητο από την Καβάλα).[29][30]

Κλίμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κλίμα της πόλης[31]
- Μέση έτους Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος
Μέση θερμοκρασία 15,5 5,6 6,3 9 17,5 18,9 22,8 26,1 25,5 21,0 15,8 10,9 6,9
Μέση υγρασία 69,2% 75,4 73,4 72,2 71,2 67,0 63,3 58,4 60,4 65,7 71,6 76,2 76,3
Μέσο ύψος υετού 38,8 41,3 49,3 36,6 33,2 30,2 26,2 22,4 17 24,8 44,5 62,3 78,4
Μέση ένταση ανέμου 4,3 4,5 4,8 5,3 4,9 4,6 4 3,9 3,9 4,1 4,1 4,1 4,4

Οικονομία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άποψη της πόλης

Η πόλη της Καβάλας άρχισε να μετατρέπεται σε ένα αστικό κέντρο από τη δεκαετία κιόλας του 1920, όταν αυξήθηκε ραγδαία ο πληθυσμός της, εξαιτίας του μεγάλου αριθμού προσφύγων έπειτα από τη Μικρασιατική Καταστροφή που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στην πόλη. Η αύξηση του πληθυσμού οδήγησε από πολύ νωρίς και στην ανάπτυξη του βιομηχανικού τομέα. Το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων της πόλης, 77%[32] απασχολείται στον τριτογενή τομέα παραγωγής. Εδρεύει επίσης η Kavala Oil (που συνεργάζεται με την Energean), η μοναδική μονάδα της χώρας, που εξορύσσει και αποθειώνει πετρέλαιο από το κοίτασμα του Πρίνου. Επίσης στην Καβάλα λειτουργεί και η μόνη Βιομηχανία Φωσφορικών Λιπασμάτων της χώρας. Η οικονομία της πόλης βασίζεται κατά 12,5% στη βιομηχανία με δεκάδες άλλες μονάδες να υπάρχουν στη βιομηχανική περιοχή (ΒΙ.ΠΕ) της πόλης, με σημαντικότερες τις μονάδες επεξεργασίας μαρμάρου και γυαλιού ενώ ακολουθεί και αυτές της παραγωγής φυσικών προϊόντων.

Η ανάπτυξη του εμπορίου κατέστησε αναγκαία την κατασκευή νέου λιμανιού στη βιομηχανική περιοχή της πόλης. Οι εργασίες κατασκευής του νέου λιμένα της Καβάλας "Φίλιππος Β" ξεκίνησαν το 1990 και έχει ήδη ολοκληρωθεί το δυτικό κρηπίδωμα. Από τον Οκτώβριο του 2002 έχει μεταφερθεί όλος ο μηχανολογικός εξοπλισμός και η εμπορική κίνηση εξυπηρετείται πλέον από αυτό. Το νέο λιμάνι αντικαθιστά το κεντρικό λιμάνι της Καβάλας και βρίσκεται λίγα μέτρα από το εργοστασιακό παράρτημα της ΒΦΛ Καβάλας.

Η Ιχθυόσκαλα

Τέλος, η Καβάλα είναι γνωστή για την αλιεία της, με τον πρωτογενή τομέα στο σύνολο να αποτελεί το 10% της οικονομίας της πόλης. Μεγάλο πρόβλημα θεωρείται η υπεραλίευση και η μη παροχή τροφής στα ψάρια. Μάλιστα, είχε ανακοινωθεί απόφαση για απαγόρευση αλιείας εντός του λιμανιού της πόλης. Στην πόλη λειτουργεί μια από τις μεγαλύτερες ιχθυόσκαλες της Μεσογείου, από όπου διακινούνται εμπορεύματα τόσο στις εσωτερικές όσο και στις διεθνείς αγορές. Η ανάπτυξη της αλιείας, κατέστησε επιτακτική την ανάγκη να δημιουργηθεί στην Καβάλα, ένα από τα τρία Ινστιτούτα Αλιευτικών Ερευνών (ΙΝΑΛΕ) που λειτουργούν σήμερα στην Ελλάδα. Η τοπική ιχθυόσκαλα ωστόσο, βρίσκεται σε μια κατάσταση όπου δεν είναι αρκετά σύγχρονη με αποτέλεσμα να ακολουθεί μια ανακαίνιση μεν αλλά αρκετά αργοπορημένη όσον αφορά τον χρόνο ολοκλήρωσης της δε.

Μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το λιμάνι της πόλης

Η Καβάλα διαθέτει λιμάνι υπό τον Οργανισμό Λιμένα Καβάλας (ΟΛΚ),το οποίο το 2013 μετονομάστηκε σε "ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ". Το 2016 το έργο κατασκευής πλωτών εγκαταστάσεων έχει ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα ελλιμενισμού περίπου 210 τουριστικών σκαφών. Υπάρχει και το Διεθνές αεροδρόμιο Καβάλας στη Χρυσούπολη αλλά και το Αεροδρόμιο Λυδία υπό την αιγίδα της Egnatia Aviation, στις εγκαταστάσεις του πρώην Στρατιωτικού αεροδρομίου Αμυγδαλεώνος. Η πόλη δεν συνδέεται με το εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας λόγω της μορφολογίας του εδάφους. Εξυπηρετείται από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Δράμας. Υπάρχει σχεδιασμός για ένταξη της Καβάλας στη Σιδηροδρομική Εγνατία που θα περιλαμβάνει όλη τη Βόρεια Ελλάδα.

Αστικές συγκοινωνίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι βασικές γραμμές του Αστικού ΚΤΕΛ Καβάλας είναι: 1. Βύρωνας 2. Δεξαμενή (από Τσολάκη) 3. Κοιμητήριο 4. Κηπούπολη 5. Άγιος Λουκάς 6. Προφήτης Ηλίας 8. Καλαμίτσα - Μπάτης (το οποίο λειτουργεί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες) 9. Άγιος Κωνσταντίνος 10. Νεάπολη- Δέπος 11. Περιγιάλι – Νέο Νοσοκομείο. Επίσης, λειτουργεί όλον τον χρόνο ένα τρενάκι με το οποίο εξυπηρετούνται δωρεάν οι κάτοικοι της Παναγίας, καθώς η συνοικία είναι δυσπρόσιτη από άλλο όχημα μαζικής συγκοινωνίας. Κατά την τουριστική περίοδο χρησιμοποιείται από τουρίστες, οι οποίοι έχουν την ευκαιρία να περιηγηθούν στο κέντρο και την παλιά πόλη.

Οδικές μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα βρίσκεται επάνω στον αυτοκινητόδρομο της Α2 Εγνατίας Οδού. Η πόλη εξυπηρετείται εκτός του Νομού Καβάλας με τα υπεραστικά λεωφορεία του ΚΤΕΛ από τον σταθμό υπεραστικών λεωφορείων που βρίσκεται στο κέντρο της πόλης. Συνδέεται καθημερινά με τακτά δρομολόγια με όλες τις πόλεις της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα. Με τη γραμμή των Αθηνών εξυπηρετούνται όσων ο προορισμός είναι μια εκ των πόλεων που βρίσκεται επάνω στο εθνικό άξονα Αθήνας Θεσσαλονίκης. Σχεδιάζεται να κατασκευαστεί επέκταση της Εγνατίας Οδού προς τη Δράμα.

Αεροπορικές μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα συνδέεται αεροπορικά καθημερινά με την Αθήνα και εβδομαδιαία με άλλους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Ο Κρατικός Αερολιμένας Καβάλας «Μέγας Αλέξανδρος» βρίσκεται στη Χρυσούπολη και εξυπηρετεί τους νομούς Καβάλας, Δράμας και Ξάνθης. Το αεροδρόμιο βρίσκεται σε απόσταση 30 χλμ. από την Καβάλα (και 12 χλμ. από τη Χρυσούπολη).

Ακτοπλοϊκές μεταφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο επιβατικός λιμένας «Απόστολος Παύλος»
Κύριο λήμμα: Λιμάνι της Καβάλας

Παρέχονται ακτοπλοϊκές συνδέσεις με τη Θάσο, νησιά του Βορείου και Ανατολικού Αιγαίου (Λήμνος, Άγιος Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίου, Σάμου, Ικαρία, Φούρνοι) και το Λαύριο.

Οδικό δίκτυο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το οδικό δίκτυο της Καβάλας σαν σύνολο αποτελείται από κεντρικούς και παρακλάδιους δρόμους οι οποίοι όμως δεν έχουν καλή ποιότητα πρόσφυσης, κεντρικοί δρόμοι Καβάλας ονόματα εδώ και αρκετά χρόνια, χωρίς κάποιο ουσιαστικό ενδιαφέρον από την τοπική διοίκηση. Το 2015 έγιναν κάποιες προσπάθειες για βελτίωση του δικτύου με επέμβαση ιδιώτη, οι οποίες όμως δεν αποδείχτηκαν άξιες των προσπαθειών τους, αφού το πάχος της στρώσης ήταν κάτω του δεδομένου ενώ σε διάφορες περιοχές έγινε πρόχειρη επικάλυψη λακκουβών. Το οδικό δίκτυο της πόλης, παραμένει στο να έχει πολλά προβλήματα τόσο στα ιδιοκτησιακά αποκτήματα των κατοίκων όσο και στην ποιότητα ζωής τους. Λόγω της ορεινής περιοχής που είναι χτισμένη η πόλη, σε αντίθεση με τις πόλεις των Σερρών και της Δράμας, ένα μεγάλο της κομμάτι είναι ανηφορικό (Αγ. Λουκάς, Νεάπολη, Κηπούπολη, Προφήτης Ηλίας, Δεξαμενή). Το οδικό δίκτυο της πόλης ξεκινά από την περιοχή της Καλαμίτσας και του Σταυρού και τελειώνει στα δημοτικά κοιμητήρια.

Πληθυσμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πόλη τη νύχτα.

Παρακάτω παρουσιάζεται η εξέλιξη του πληθυσμού, με τις τέσσερις τελευταίες να καταγράφουν τον μόνιμο πληθυσμό και οι υπόλοιπες τον πραγματικό πληθυσμό.

Απογραφή Πληθυσμός
1904 31.437
1913 23.378
1920 22.645
1928 49.986
1940 49.667
1951 42.261
1961 44.978
1971 46.887
1981 57.248
1991 57.461
2001 59.222
2011 56.371
2021 65.857

Πηγή: statistics.gr Αρχειοθετήθηκε 2023-06-20 στο Wayback Machine.

Συνοικίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της πόλης

Ανατολικές συνοικίες:

  1. Άγιος Αθανάσιος
  2. Άγιος Τρύφωνας (ή Εργατικές Κατοικίες)
  3. Περιγιάλι (Καρά Ορμάν)
  4. Τίμιος Σταυρός (Σούγελο)

Νοτιοανατολικές συνοικίες:

  1. Αγία Βαρβάρα
  2. Καλλιθέα (Πεντακόσια)
  3. Παναγία (Παλαιά Πόλη)

Δυτικές συνοικίες:

  1. Άγιος Λουκάς
  2. Αγία Παρασκευή
  3. Βύρωνας
  4. Αμπελόκηποι (Χίλια)
  5. Νεάπολη (ΔΕΠΟΣ)

Νοτιοδυτικές συνοικίες:

  1. Κηπούπολη
  2. Καλαμίτσα

Βόρειες συνοικίες:

  1. Δεξαμενή
  2. Ποταμούδια
  3. Προφήτης Ηλίας
  4. Χωράφα
  5. Σταυρός

Κεντρικές συνοικίες:

  1. Κέντρο
  2. Άγιος Παύλος
  3. Άγιος Γεώργιος

Νότιες συνοικίες:

  1. Άγιος Ιωάννης
  2. Ραψάνη (θεωρείται και Βύρωνας)

Πηγή: Ιστορικοί περίπατοι στην Καβάλα

Εκπαίδευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι εγκαταστάσεις του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος στην πανεπιστημιούπολη Καβάλας.

Στην πανεπιστημιούπολη Καβάλας εδρεύουν τα εξής τμήματα σχολών του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος:[33]

  • Σχολή Θετικών Επιστημών
    • Τμήμα Φυσικής
    • Τμήμα Χημείας
    • Τμήμα Πληροφορικής
    • Τμήμα Γεωλογίας
  • Σχολή Οικονομίας και Διοίκησης
    • Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας
    • Τμήμα Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής

Πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μνημεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οθωμανικά κτίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παλιά πόλη της Καβάλας κτισμένη στη χερσόνησο της Παναγίας.

Επί οθωμανικής περιόδου, στην περιοχή της παλιάς πόλης της Καβάλας ανεγέρθηκαν σημαντικά κτίσματα. Αυτά είναι:

  • Το τέμενος Ιμπραήμ Πασά χρονολογείται από το 1530 και το 1926-1927 μετατράπηκε στον Ελληνορθόδοξο Ναό του Αγίου Νικολάου.[34]
  • Το Τζαμί Χαλίλ Μπέη βρίσκεται στη χερσόνησο της Παναγιάς. Το σωζόμενο τέμενος χρονολογείται από το 1900 και στη βάση έχει βρεθεί τρίκλιτος χριστιανικός ναός. Ο μιναρές δεν εφάπτεται στο Τέμενος και ίσως χρονολογείται από το 16ο αιώνα. Από το 1930 μέσα στο τέμενος στεγάζεται η φιλαρμονική του Δήμου Καβάλας.[35]
  • Το Ιμαρέτ Καβάλας είναι ένα θρησκευτικό/εκπαιδευτικό συγκρότημα το οποίο χρονολογείται από το 1817-1821. Το Ιμαρέτ (φτωχοκομείο) χτίστηκε από τον Μεχμέτ Αλί Πασά, βαλή της Αιγύπτου.[36]
  • Η Οικία Μεχμέτ Αλή Πασά ήταν η οικία του Μεχμέτ Αλί Πασά (1805-1848) και βρίσκεται στη χερσόνησο της Παναγιάς. Χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα αλλά έχουν γίνει επισκευές στα τέλη του 19ου και αρχές 20ου αιώνα.[37]
  • Το Φρούριο Καβάλας είναι οθωμανικό οχυρωματικό έργο. Στη θέση βρισκόταν παλαιότερο βυζαντινό κάστρο το οποίο καταστράφηκε κατά την κατάκτηση της πόλης το 1391. Την εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς (1520-1566) αποκαθιστώνται τα παλαιά τείχη και χτίζεται το νεόδμητο κάστρο.[38]
  • Οι Καμάρες Καβάλας είναι το παλαιό υδραγωγείο της πόλης.[39] Χτίστηκε το 1520-1530 από τον Μέγα Βεζίρη Ιμπραήμ πασά.[40][41][42]
  • Το 5ο Γυμνάσιο Καβάλας (Θ. Πουλίδου 16 στην παλιά πόλη), που χτίστηκε μεταξύ 1902 και 1908 από τον Τούρκο καπνέμπορο, Πατσατζίκ ως κατοικία, στεγαζόταν η Αστυνομία πριν τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο. Η Βουλγάρικη Ασφάλεια, η περιβόητη Οχράνα, λειτούργησε εκεί επίσης. Στα υπόγεια του κτιρίου φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν εκατοντάδες Καβαλιώτες στη διάρκεια της κατοχής. Τα κρατητήρια της Οχράνας αποκαλύφθηκαν στις 3/12/2005 στη διάρκεια εργασιών συντήρησης του σχολικού κτιρίου.
  • Το 1ο Γυμνάσιο Καβάλας το οποίο κτίστηκε το 1909 και μέχρι το 1913 λειτούργησε ως τουρκικό σχολείο.
  • Το 15ο Δημοτικό Σχολείο Καβάλας αποτελεί το πρώτο εκπαιδευτικό ίδρυμα που κτίστηκε εκτός των τοιχών της πόλης. Ανεγέρθηκε το 1881.
  • Το Δημοτικό Ωδείο Καβάλας.

Καπνομάγαζα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο βάθος η Δημοτική Καπναποθήκη Καβάλας και η Πλατεία Καπνεργάτη

Ως σημαίνουσα πόλη στο παρελθόν όσον αφορά την επεξεργασία καπνού, η Καβάλα σήμερα διαθέτει αρκετά κτίρια πρώην καπναποθήκες,[43] ορισμένα εκ των οποίων χρονολογούνται από το 1860.[44] Αυτά είναι:

  • Η Δημοτική Καπναποθήκη εντάσσεται στα κτίρια της οθωμανικής περιόδου. Οικοδομήθηκε περί το 1900 και αποτέλεσε καπναποθήκη του Κιζίν Μιμίν.[45]
  • Το Συγκρότημα Αυστρο-Ελληνική που πήρε την ονομασία του από την ομώνυμη καπνοβιομηχανία.
  • Το Εμπορικό Κέντρο Καβάλας στεγάζεται σε παλαιά καπναποθήκη.
  • Η Καπναποθήκη ΕΤΑΔ (1957), κοντά στις Καμάρες [46].

Άλλα κτίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μουσεία και ιδρύματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Ναυτικό Μουσείο

Πολιτιστικά δρώμενα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Φεστιβάλ Φιλίππων (Ιούλιος - Αύγουστος) που διοργανώνεται από το 1957[54]
  • Φεστιβάλ Κοσμόπολις
  • Τέχνης Φλόγα[55]
  • Kavala Airshow
  • Ελευθέρια (Ιούνιος)
  • Ήλιος και πέτρα
  • Λαϊκές γιορτές - πανηγύρια
  • Έκθεση Βιομηχανίας - Βιοτεχνίας - Χειροτεχνίας (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος)
  • Kavala Expo (διεξάγεται κάθε χρόνο στο συνεδριακό κέντρο «Απόστολος Μαρδύρης» στη Νέα Καρβάλη)
  • Εκθέσεις φωτογραφίας, ζωγραφικής (σε όλη τη διάρκεια του έτους)
  • Παρά Πόδας (από το 2015)
  • Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) από το 1993.

Πρόσωπα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ιστορικές προσωπικότητες:

  1. Θεόδωρος Καβαλιώτης, διδάσκαλος του γένους
  2. Νικόλαος Καβαλιώτης, αγωνιστής του 1821
  3. Ιμπραήμ Μεχμέτ Αλί (αντιβασιλέας της Αιγύπτου)
  4. Ιλαρίων Καρατζόγλου, οπλαρχηγός του 1821)
  5. Μεχμέτ Αλή Πασάς (αντιβασιλέας της Αιγύπτου)
  6. Πέτρος Ιωαννίδης (μακεδονομάχος οπλαρχηγός)
  7. Περικλής Δράκος (μακεδονομάχος οπλαρχηγός)

Συγγραφείς - Ποιητές:

  1. Διαμαντής Αξιώτης (ποιητής, πεζογράφος)
  2. Γιούλη Αποκατανίδου (θεατρική συγγραφέας)
  3. Χρυσούλα Βακιρτζή (ποιήτρια, συγγραφέας)
  4. Βασίλης Βασιλικός (συγγραφέας)
  5. Λίζα Γραμματικοπούλου (συγγραφέας)
  6. Χαρά Δάφνα(ποιήτρια)
  7. Θοδωρής Θεοδωρίδης (θεατρικός συγγραφέας, δημοσιογράφος)
  8. Κώστας Καναβούρης (ποιητής, συγγραφέας, δημοσιογράφος)
  9. Χρήστος Κεραμίδης (ποιητής)
  10. Δέσποινα Κονταξή (ποιήτρια)
  11. Αντώνης Κούφαλης (θεατρικός συγγραφέας)
  12. Κωνσταντίνος Κούφαλης (θεατρικός συγγραφέας)
  13. Δημήτρης Λέντζης (ποιητής, πεζογράφος)
  14. Χρόνης Μίσσιος (συγγραφέας, αντιστασιακός)
  15. Δημήτρης Κεραμεύς-Ντουμπουρίδης (συγγραφέας)
  16. Λεόντιος Πετμεζάς (ιστορικός τέχνης-συγγραφέας)
  17. Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη (συγγραφέας)
  18. Γιώργος Χειμωνάς (λογοτέχνης)
  19. Νίκος Βρεττός (ποιητής, πεζογράφος)
  20. Μαρία Κυρτζάκη (ποιήτρια, πεζογράφος, υπαλ. ΕΡΤ)
  21. Πρόδρομος Μάρκογλου (ποιητής, πεζογράφος)
  22. Λευτέρης Νεγρεπόντης (ποιητής)
  23. Αβραάμ Χατζηανέστης (ποιητής)
  24. Ιωάννης Δ. Ιωαννίδης (πεζογράφος)
  25. Θόδωρος Γρηγοριάδης (πεζογράφος)
  26. Γιάννης Γαΐτάνος (πεζογράφος)
  27. Σάκης Παπαδημητρίου (πεζογράφος)

Ζωγράφοι - Γλύπτες-Αρχιτέκτονες:

  1. Ουμβέρτος Αργυρός (ζωγράφος - καθηγητής Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών το 1929, μέλος της Ακαδημίας Αθηνών το 1959)
  2. Γιάννης Ζαχαρόπουλος (ζωγράφος)
  3. Θέμης Κελέκης (ζωγράφος και συγγραφέας)
  4. Παύλος Μοσχίδης (ζωγράφος)
  5. Κλέων Κραντονέλλης (αρχιτέκτονας)

Μουσικοί - τραγουδιστές:

  1. Ιωάννης Παπαϊωάννου, συνθέτης συμφωνικής μουσικής
  2. Κορίνα Βουγιούκα (κιθαρίστρια με διεθνείς διακρίσεις)
  3. Αλεξία Βουλγαρίδου (υψίφωνος - σοπράνο)
  4. Γιώργος Κουλαξίζης (λαϊκός ακορντεονίστας)
  5. Λάζαρος Κουλαξίζης (λαϊκός ακορντεονίστας)
  6. Νίκος Κουρκούλης (τραγουδιστής)
  7. Σάννυ Μπαλτζή (τραγουδίστρια, μουσικοσυνθέτης)
  8. Τάσος Παναγιωτόπουλος (μουσικός, συνθέτης, ερμηνευτής)
  9. Γιάννης Α. Παπαϊωάννου (μουσικοσυνθέτης)
  10. Γρηγόρης Χρηστίδης (μουσικός, συνθέτης, ερμηνευτής)
  11. Πέτρος Ιακωβίδης (στιχουργός, τραγουδιστής)
  12. Αντώνης Αγγελόπολος (τραγουδιστής)

Αθλητές - Προπονητές:

  1. Άννα Βερούλη (αθλήτρια, ολυμπιονίκης του ακοντισμού)
  2. Γιώργος Γεωργιάδης (παλαίμαχος ποδοσφαιριστής)
  3. Βασίλης Δανιήλ (προπονητής)
  4. Παύλος Δερμιτζάκης (ποδοσφαιριστής και προπονητής)
  5. Αλεξάνδρα Δήμογλου (παραολυμπιονίκης αθλήτρια)
  6. Ανδρέας Θεοδωρίδης (διεθνής βολεϊμπολίστας)
  7. Γιάννης Κανάκης (παλαίμαχος ποδοσφαιριστής)
  8. Ανθή Καραγιάννη (αργυρή παραολυμπιονίκης)
  9. Θεόδωρος Μιχ. Λολίδης (αθλητής και πανελληνιονίκης της κολύμβησης)
  10. Χρήστος Μπάτζιος (ποδοσφαιριστής)
  11. Γιώργος Στρατηλάτης (παλαίμαχος ποδοσφαιριστής)
  12. Κώστας Χριστοφιδέλης (βολεϊμπολίστας)
  13. Κωνσταντίνος-Ναπολέων Τζωρτζίου (παλαίμαχος παίκτης League of Legends)

Ηθοποιοί:

  1. Βούλα Αβραμίδου (ηθοποιός)
  2. Αντιγόνη Βαλάκου (ηθοποιός)
  3. Αλεξάνδρα Λαδικού (ηθοποιός)
  4. Αντρέας Νάτσιος (ηθοποιός)
  5. Βέτα Προέδρου (ηθοποιός)
  6. Μαρία Καραβία (ηθοποιός, σκηνοθέτης, δημοσιογράφος, συγγραφέας)
  7. Γιώργος Μοσχίδης (ηθοποιός)
  8. Στέργιος Νένες (ηθοποιός)
  9. Παρθένα Χοροζίδου (ηθοποιός)
  10. Γιώργος Καρατζιώτης (ηθοποιός)

Δημοσιογράφοι:

  1. Μανίνα Ζουμπουλάκη (δημοσιογράφος, συγγραφέας)
  2. Γεώργιος Παγιωτέλης (δημοσιογράφος)
  3. Βαγγέλης Παπαδόπουλος (δημοσιογράφος, συγγραφέας)
  4. Έλσα Συμεωνίδου (δημοσιογράφος, σύζυγος Αντώνη Πρέκα)

Επιστήμονες:

  1. Δημοσθένης Καζάνας (αστροφυσικός Κέντρου Διαστημικών Πτήσεων Goddard της NASA, ακαδημαϊκός)
  2. Δημήτρης Λαζαρίδης (αρχαιολόγος)
  3. Χάιδω Κουκούλη-Χρυσανθάκη (αρχαιολόγος)
  4. Στράτος Καλαφάτης(φωτογράφος)

Θρησκευτικά πρόσωπα:

Αθλητισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άποψη του κλειστού Δημοτικού Κολυμβητηρίου Καβάλας (αριστερά) και του Δημοτικού Σταδίου «Ανθή Καραγιάννη» (δεξιά)

Στο παρελθόν τα ποδοσφαιρικά γεγονότα λάμβαναν χώρα στο γήπεδο Καρά Ορμάν (στρατιωτικό).[56] Έπειτα, το στάδιο του Αγίου Ιωάννη (σημερινή αυλή 12ου Δημ. σχολείου) αποτέλεσε τον πρώτο χώρο άθλησης στην πόλη.[57] Η Καβάλα σήμερα διαθέτει δυο μεγάλα στάδια άθλησης: Το Δημοτικό Στάδιο «Ανθή Καραγιάννη» στο Περιγιάλι και το Δημοτικό Στάδιο Καβάλας «Άννα Βερούλη» (Βερούλειο) στο Βύρωνα (στο στάδιο αυτό στις 16-07-2009 ξεκίνησαν εργασίες. Κατεδαφίστηκε τμήμα της κερκίδας λόγω επικινδυνότητας και κατασκευάστηκαν καινούργια αποδυτήρια. Η ανακατασκευή ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2010). Ακόμη, υπάρχει το Δημοτικό Στάδιο «Κωτσάλου» (πρώην στρατοπέδου). Επίσης διαθέτει: ανοιχτό κολυμβητήριο στο κέντρο της πόλης και κλειστό κολυμβητήριο στην περιοχή του Περιγιαλίου, το κλειστό Αθλητικό Κέντρο των Ποταμουδίων καθώς και το κλειστό Δημοτικό Αθλητικό Κέντρο Καλαμίτσας «Αλεξάνδρα Δήμογλου». Σε πολλές περιοχές υπάρχουν μικρά γήπεδα μπάσκετ και τένις, γήπεδα 5Χ5 ποδοσφαίρου κ.ά.

Ορισμένα από τα πρώτα αθλητικά σωματεία που ιδρύθηκαν στην πόλη της Καβάλας και δεν υφίστανται πλέον, ήταν οι Φίλιπποι, ο Απόλλων, ο Αισχύλος,[58] ο Ηρακλής, ο Άτλας Κεραυνός ή Ατλοκεραυνός (έπειτα από τη συγχώνευση του Κεραυνού με τον Άτλαντα), ο Παύλος Μελάς και ο Εργατικός Αστήρ.[59] Ακόμη, το 1927 συστάθηκε παράρτημα της Εθνικής Φυσικής Αγωγής, το οποίο διέκοψε τη λειτουργία του το ίδιο έτος.[56] Επίσης, υπήρχαν ορισμένες ομάδες ποδοσφαίρου, οι οποίες δεν ήταν επίσημα αναγνωρισμένες και διεξήγαγαν δικό τους πρωτάθλημα υπό την Ποδοσφαιρικήν Ένωσην Ανεπίσημων Σωματείων. Αυτές ήταν ο Αετός Φρουρίου, η Ακόαχ (ομάδα της εβραϊκής κοινότητας), η Άμυνα, η Άραξ (ομάδα της αρμενικής κοινότητας), ο Ήφαιστος,[60] η Αρμενική Ένωσις, η Αρμενική Νεολαία, ο Αρμενικός Αστήρ, ο Αγών, η Άμυνα, ο Άτλας Παναγίας, ο Εθνικός Παναγίας, ο Ερμής Παναγίας, ο Άρης (συγχωνεύθηκε με τον Ηρακλή), Ατρόμητος Λέων, Ένωσις Ποντίων, η Θύελλα, ο Ιέραξ, ο Μέγας Αλέξανδρος, η Νέα Γενεά, ο Ολυμπιακός, ο Ορφεύς, ο Πάνθηρ, ο Πανιώνιος, ο Π.Α.Ο.Κ., ο Π.Ε.Α.Β., ο Χ.Ο.Κ., ο Σατανάς, η Σπάρτη Παναγίας, το Τέξας, ο Τυφών, ο Φωστήρ και το Χρυσούν Τρίφυλλον (πρόσκοποι).[56]

Οι ποδοσφαιρικές ομάδες της πόλης υπάγονται στην Ένωση Ποδοσφαιρικών Σωματείων Καβάλας και είναι: Α.Ο. Καβάλα η οποία αγωνίζεται στο Στάδιο «Ανθή Καραγιάννη», Α.Ε. Καβάλας, Α.Π.Σ. Βύρων Καβάλας και Ηρακλής Καβάλας (Γ.Α.Σ. Ηρακλής Ποταμουδίων Καβάλας) οι οποίες αγωνίζονται στο «Βερούλειο» στάδιο, Π.Α.Ο.Κ. Καβάλας (πρώην Λιπάσματα), Φίλιπποι Παληού και Ο.Σ.Φ.Κ. Ολυµπιακός (Ολυμπιακός Καβάλας, πρώην Φίλιπποι και μετέπειτα Άρης) με έδρα το στάδιο «Κωτσάλου», Άγιος Λουκάς, Καβάλα 2004 (πρώην Πήγασος) και ο Ποσειδών Καβάλας.[61] Επίσης, στον ευρύτερο δήμο Καβάλας υπάρχουν οι: Ακαδημία Ελπίδες – Νέος Γαλαξίας (αποτέλεσμα συγχώνευσης Ελπίδων και Γαλαξία), Ακαδημία Αστέρας, Κεραυνός Κρηνίδων, Δόξα Λυδίας, Δόξα Αμυγδαλεώνα, Ναζιανζός Νέας Καρβάλης, Ατρόμητος Χαλκερού κ.α. Υπάρχει επίσης και γυναικεία ποδοσφαιρική ομάδα, ο Α.Ο. Καβάλα 86.

Ορισμένες καβαλιώτικες ομάδες καλαθοσφαίρισης έχουν ενωθεί και δημιούργησαν την Ε.Κ. Καβάλας, η οποία από την αγωνιστική περίοδο 2009-10 αγωνίζεται στις επαγγελματικές κατηγορίες με έδρα το κλειστό «Αλεξάνδρα Δήμογλου». Άλλες ομάδες είναι οι: Σ.Α.Κ. Αστέρας, Ηρακλής Καβάλας (Γ.Α.Σ.Κ. Ηρακλής Αγ. Ιωάννου, «Ηρακλής Ποταμουδίων»), Μ.Π.Α.Σ. Αγία Βαρβάρα, Α.Κ.Κ. «Οι Πάνθηρες», Ένωση Ποταμουδίων, οι οποίες εδρεύουν στο κλειστό «Ποταμουδίων».[61] Επίσης, υπάρχει και η ομάδα μπάσκετ με καρότσι με την ονομασία «Ίρις» Καβάλας.

Οι ομάδες κολύμβησης είναι ο Ναυτικός Όμιλος Καβάλας (Ν.Ο.Κ.), ο Όμιλος Θαλάσσιων Αθλημάτων Καβάλας (Ο.Θ.Α.Κ) και το Ναυταθλητικό Σωματείο Υγρού Στίβου (Ν.Ο.Υ.Σ.) «Ναυτίλος».

Οι σύλλογοι που δραστηριοποιούνται στο άθλημα της αντισφαίρισης είναι οι Α.Ο.Α. Καβάλας, Α.Ο. Μακεδονικός, Α.Ο.Α. «Πρωταθλητών» και Ο.Α. «Αλέξανδρος».[61]

Υπάρχει επίσης ο Σύλλογος Αγωνιστικού Μπριτζ Καβάλας, ο οποίος επιδίδεται στο άθλημα του αγωνιστικού μπριτζ.

Στην πόλη της Καβάλας το σκάκι είναι ένα από τα πιο δημοφιλή αθλήματα. Διοργανώνονται σκακιστικοί αγώνες (πρωταθλήματα και OPEN) με συμμετοχή διεθνών maitres (IM) και grandmaitres (GM). To 2010 έγινε το Παγκόσμιο Σκακιστικό Πρωτάθλημα στο Αμφιθέατρο της πόλης. Το 2013 η Σταυρούλα Τσολακίδου του Σκακιστικού Ομίλου Καβάλας, κατέκτησε την πρώτη θέση στο παγκόσμιο πρωτάθλημα σκάκι κορασίδων,[62] ενώ το 2015 επανέλαβε την επιτυχία της κερδίζοντας και πάλι την πρώτη θέση στο παγκόσμιο πρωτάθλημα σκάκι κορασίδων.[63]

Επίσης, η πόλη διαθέτει και μια ομάδα ράγκμπι, με την επωνυμία «Τιτάνες Καβάλας».

Υγεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 19 Αυγούστου 1900 ιδρύθηκε το Δημοτικό Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» που λειτούργησε έως το 1915, οπότε και μεταφέρθηκε στις εγκαταστάσεις του παλαιού νοσοκομείου της Οθωμανικής Κοινότητας. Μετά την απελευθέρωση της πόλης άλλαξε σε Διεθνές Νοσοκομείο Απόρων.

Το 1920 ιδρύεται το 20κλινο Σανατόριο με την επωνυμία «Θεραπευτήριον ΕΛΠΙΣ» και λειτούργησε έτσι έως το 1983 που ενετάγη στο δυναμικό του ΕΣΥ και μετετράπη σε Πνευμονολογικό Κέντρο, παράρτημα του Γενικού Νοσοκομείου.

Η κατασκευή του Γενικού Νοσοκομείου άρχισε το 1960, στη θέση του προϋπάρχοντος, έπειτα από τρία χρόνια μελετών. Η αρχιτεκτονική και στατική μελέτη του κτιρίου ανατέθηκε στον μηχανικό Χρήστο Μπάτση. Αποτελείται από δύο πτέρυγες και ήταν χωρητικότητας 200 κλινών. Οι υπηρεσίες του μεταφέρθηκαν το 2010 στο νέο κτίριο στον Άγιο Σίλα. Το νοσοκομείο υπάγεται στην 4η Υγειονομική Περιφέρεια Μακεδονίας και Θράκης του ΕΣΥ και έχει υπό την επίβλεψή του τα Κέντρα Υγείας Ελευθερούπολης, Χρυσούπολης και Πρίνου, καθώς και το Κέντρο Ψυχικής Υγείας.

Η πόλη διαθέτει και τέσσερις κλινικές, 1 γενική κλινική, 1 κέντρο αποκατάστασης και δύο μαιευτήρια.

Εξαιτίας της αδιαφορίας των Ελληνικών Λιπασμάτων, τουλάχιστον κατά την τεσσαρακονταετία 1960-1998, η Καβάλα είχε μεγάλο ποσοστό θανάτων λόγω αναπνευστικών προβλημάτων.[64]

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι αρκετά, όσον αφορά κυρίως την έντυπη μορφή του. Παραδείγματα εφημερίδων είναι οι "Πρωινή", "Νεάπολις", "Εβδόμη Μέρα", Καβάλα, Εγνατία, "Χρονόμετρο" και "Αναλυτής". Ωστόσο, πέρα από την κλασική ύπαρξη εφημερίδων έχει ισχυροποιηθεί και η τοπική ενημέρωση σε ηλεκτρονική μορφή, όπως το "Kavala Portal", το "Kavala Press", το "Kavala Web News", το "Kavala Post", το "Citypedia.gr Kavala" κλπ.

Από την πόλη της Καβάλας λειτουργούν δύο μοναδικοί ντόπιοι περιφερειακής εμβέλειας τηλεοπτικοί σταθμοί, το Center TV και το ΕΝΑ Channel. Παλιότερα λειτουργούσε και άλλος ένας ντόπιος σταθμός, η Πρωινή Τηλεόραση, που μετετράπη στο παράρτημα του , και ονομάζεται πλέον "Λυδία Τηλεόραση".

Δημόσιες σχέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αδελφοποιημένες πόλεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Καβάλα ως Δήμος έχει αδελφοποιηθεί με:

Συνεργασίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επίσης η πόλη συνεργάζεται με τις παρακάτω πόλεις:

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Το Υδραγωγείο Καβάλας είναι Οθωμανικής περιόδου [39] και πιθανολογείται ότι χτίστηκε στη θέση παλαιότερου υδραγωγείου Ρωμαϊκής περιόδου. Χτίστηκε το 1520-1530 από τον Μέγα Βεζίρη Ιμπραήμ πασά.[40][41][42]
  2. Κτίσθηκε το 1957 επί Μητροπολίτου Φιλίππων Χρυσοστόμου, και βρίσκεται στην ιστορική συνοικία Παναγία όπου εγκαταστάθηκαν πολλοί Μικρασιάτες πρόσφυγες.

Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Καβάλα - η Γαλάζια Πολιτεία». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2018. 
  2. 2,0 2,1 2,2 Μακεδονία Θράκη Σεπ 2014
  3. «Θέλεις και συ Καβάλλα;» και άλλες άγνωστες αφίσες-ντοκουμέντα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου στο σφυρί Αρχειοθετήθηκε 2020-12-02 στο Wayback Machine. kavalapost.gr
  4. «Καβάλα - προέλευση του ονόματος». kavala.pkteam.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2018. 
  5. Στρατής Παπαδόπουλος, Ο Προϊστορικός Οικισμός Σκάλας Σωτήρα Θάσου
  6. Μητρόπολη Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου
  7. [1] Αρχειοθετήθηκε 2017-04-24 στο Wayback Machine. Δημήτρης Κ. Σαμσάρης, Ιστορική γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη 1976 (Έκδοση Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών), σ. 46-48, 150-152. ISBN 960-7265-16-5.
  8. 8,0 8,1 «Η ιστορία της Χριστούπολης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2016. 
  9. Παλιά πόλη «Παναγία» – Φρούριο
  10. Βασικά χαρακτηριστικά των αγώνων των Ελλήνων της Μακεδονίας από τη μεγάλη Ελληνική επανάσταση του 1821 έως την απελευθέρωσή της, Εισήγηση Στεφάνου Ι. Παπαδόπουλου, Α' Διεθνές Συνέδριο Μακεδονικών Σπουδών, Μελβούρνη, 4-12 Φεβρουαρίου 1988, Αυστραλιανό Ινστιτούτο Μακεδονικών Σπουδών
  11. «Καβάλα: Η γαλάζια πολιτεία, Ιστορία της Καβάλας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Νοεμβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2016. 
  12. «Οι εις τα μητρώα των αγωνιστών του '21 αναγραφόμενοι Μακεδόνες» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2010. 
  13. "Αφανείς γηγενείς Μακεδονομάχοι", επιστημονική επιμέλεια Ιωάννης Σ. Κολιόπουλος, ΕΜΣ, εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2008
  14. Βασίλειος Ριτζαλέος, Οι εβραϊκές κοινότητες στην Ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Αρχειοθετήθηκε 2019-09-13 στο Wayback Machine., Διδακτορική διατριβή, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη 2006, σελ. 222-223.
  15. 26 Ιουνίου 1913, η απελευθέρωση της Καβάλας, kavalapress.gr/, 26/6/15
  16. Συνοπτική ιστορία του Δ’ Σώματος Στρατού. Του Δ. Γιαννακούδη xanthipress.gr
  17. Χρονικό των Οχυρών – Μέρος Γ’ xronometro.com
  18. Ρουδομέτωφ, Νικόλαος (2014). Πρακτικά σεμιναρίων τοπικής ιστορίας. Καβάλα: Δήμος Καβάλας. σελ. 311. 
  19. Ρουδομέτωφ, Νικόλαος (2014). Πρακτικά σεμιναρίων τοπικής ιστορίας. Καβάλα: Δήμος Καβάλας. σελ. 309. ISBN 9789609943284. 
  20. Η βουλγαρική εισβολή στην Ανατ. Μακεδονία -του Ιακωβου Μιχαηλιδη, εφημερίδα Καθημερινή 25.09.2011
  21. «Καπνοκαλλιέργεια». mythotopia.eu. Ινστιτούτο Επεξεργασίας του Λόγου. Ανακτήθηκε στις 26 Αυγούστου 2023. 
  22. Από τους άγνωστους αγώνες των Μικρασιατών - άρθρο της Ένωσης Μικρασιατών Φοιτητών
  23. «Νεότερη Ιστορία της Καβάλας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιουλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2016. 
  24. Η ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΘΡΑΚΗ στο πλαίσιο της εξέγερσης της Δράμας τον Σεπτέμβρη του 1941
  25. «Κατεδαφίστηκε ο Μύλος της Καβάλας Πηγή: https://www.skai.gr/news/greece/katedafistike-o-mylos-tis-kavalas». Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2022.  Εξωτερικός σύνδεσμος στο |title= (βοήθεια)
  26. «Μεγάλη συγκέντρωση στην Καβάλα κατά της μονάδας λιθάνθρακα». Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2022. 
  27. «Πανικός στην Καβάλα: Έπεσε γέφυρα -Εγκλωβίστηκαν 3 οδηγοί [εικόνες]

    Πηγή: <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr">iefimerida.gr</a> - <a target="_blank" href="https://www.iefimerida.gr/news/457454/panikos-stin-kavala-epese-gefyra-egklovistikan-3-odigoi-eikones">Πανικός στην Καβάλα: Έπεσε γέφυρα -Εγκλωβίστηκαν 3 οδηγοί [εικόνες]». Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2022. 

  28. 28,0 28,1 Περιοδικό Ο4 του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Καβάλας - τεύχος 3
  29. Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας - Μονοπάτι Καβάλα – Παλιά Καβάλα (Ο Δρόμος του Νερού)
  30. Ελληνικός Ορειβατικός Σύλλογος Καβάλας - Το μονοπάτι στο ρέμα της Παλιάς Καβάλας
  31. «Καβάλα». Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. 
  32. «Ο ΔΗΜΟΣ ΣΗΜΕΡΑ». Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2022. 
  33. Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδος
  34. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελ. 264. ISBN 978-960-214-792-4. 
  35. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελίδες 265–266. ISBN 978-960-214-792-4. 
  36. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελίδες 267–268. ISBN 978-960-214-792-4. 
  37. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελίδες 269–270. ISBN 978-960-214-792-4. 
  38. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελίδες 271–273. ISBN 978-960-214-792-4. 
  39. 39,0 39,1 Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελίδες 274–276. ISBN 978-960-214-792-4. 
  40. 40,0 40,1 «Δρόμος Νερού, Η ιστορία του Υδραγωγείου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2014. 
  41. 41,0 41,1 Δαδάκη, Σταυρούλα. «Μεσαιωνικό υδραγωγείο». ΟΔΔΥΣΕΥΣ. Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2014. 
  42. 42,0 42,1 «Καβάλα: Ανοίγει ο «Δρόμος του Νερού»». archaiologia.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2014. 
  43. Καβάλα: Μνημείο χαρακτηρίστηκε η καπναποθήκη Τόμπρου naftemporiki.gr
  44. ΚΑΠΝΑΠΟΘΗΚΕΣ kavalareghistory.weebly.com
  45. Δημοτική Καπναποθήκη kavalagreece.gr
  46. «Καβάλα καπναποθήκες». Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2022. 
  47. Σπίτι Μεχμέτ Αλή – Ανδριάντας – Φάρος kavalagreece.gr
  48. 48,0 48,1 48,2 Η οικιστική αρχιτεκτονική της Καβάλας sde-kaval.kav.sch.gr
  49. Δημαρχείο kavalagreece.gr
  50. «visitkavala.gr». 
  51. «ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΙΛΑ». www.im-philippon.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2023. 
  52. Κομνηνός Γ. Απότας. ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΚΑΒΑΛΑΣ 1915-1965. 
  53. «Καβάλα: Το παλιό νοσοκομείο στο επίκεντρο». www.makthes.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  54. Φεστιβάλ Φιλίππων - επίσημη ιστοσελίδα
  55. https://www.youtube.com/watch?v=Rj-cGm90E5Q&feature=share
  56. 56,0 56,1 56,2 Η σύγχρονη αθλητική ιστορία της Καβάλας 1906-1970 ir.lib.uth.gr
  57. ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΑΣ (archive) Πειραματικό Γυμνάσιο Καβάλας
  58. Γυμναστικός Σύλλογος "Αισχύλος" Καβάλας[νεκρός σύνδεσμος] (JPG) eliaserver.elia.org.gr
  59. «Ιστορικοί περίπατοι στην Καβάλα», ΑΘΛΗΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ (archive) Πειραματικό Γυμνάσιο Καβάλας
  60. «Ιστορικοί περίπατοι στην Καβάλα», ΚΑΒΑΛΙΩΤΙΚΟ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ (archive) Πειραματικό Γυμνάσιο Καβάλας
  61. 61,0 61,1 61,2 ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το Πρακτικό της υπ’ αριθ. 21ης / 19 Οκτωβρίου 2015 Συνεδρίασης του Δηµοτικού Συµβουλίου Καβάλας diavgeia.gov.gr
  62. Βαρδάκη Έρη, "Σταυρούλα Τσολακίδου: Μια 13χρονη παγκόσμια πρωταθλήτρια", Το Βήμα (14 Ιανουαρίου 2014).
  63. ert.gr Καβάλα: Παγκόσμια πρωταθλήτρια η Σταυρούλα Τσολακίδου
  64. «Η ρύπανση αυξάνει τη θνησιμότητα στην Καβάλα». Εθνος. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2017. [νεκρός σύνδεσμος]

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • "Καβάλα: Της αγάπης γειτονιά". Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 82 σ. 20-25 (Νοέμ. 2001)
  • Κωνσταντίνος Χιόνης, Η Ιστορία της Καβάλας
  • Παπαθανασόπουλος, Γ.Α. (εκδ.), Νεολιθικός Πολιτισμός στην Ελλάδα, Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης-Ίδρυμα Ν.Π. Γουλανδρή, Αθήνα 1996.
  • Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Χ. και Weisgerber, G., Προϊστορικά ορυχεία ώχρας στη Θάσο, στο: Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 6, 1992, Θεσσαλονίκη 1995, 541-558.
  • Κουκούλη-Χρυσανθάκη, Χ. και Weisgerber, G., Παλαιολιθικό ορυχείο ώχρας στη Θάσο, Αρχαιολογία και Τέχνες 60, 1996, 82-89
  • Γραμμένος, Δ.Β., Νεολιθική Μακεδονία, Υπουργείο Πολιτισμού, Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, Αθήνα 1997.
  • Θεοχάρης, Δ.P., Νεολιθικός πολιτισμός, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα 1981.
  • Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 1-11, Υπουργείο Πολιτισμού & Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 1987-1997.
  • Treuil, R. (εκδ.), Dikili Tash I. Fouillesde Jean Deshayes 1961-1975, BCH Suppl. 24, 1992
  • Στρατής Παπαδόπουλος, Ο Προϊστορικός Οικισμός Σκάλας Σωτήρα Θάσου

(περαιτέρω βιβλιογραφία όσον αφορά την Προϊστορική Περίοδο παρατίθεται εντός των εργασιών της κα.Κουκούλη)

  • Καραγιαννακίδης Νίκος - Λυκουρίνος Κυριάκος, Νεάπολις - Χριστούπολις - Καβάλα. Οδοιπορικό στο χώρο και το χρόνο της παλιάς πόλης, έκδοση Δήμου Καβάλας, Καβάλα 2009.
  • Καβαλιώτες Πεζογράφοι - Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, Καβάλα 1985
  • Καβαλιώτες Ποιητές - Δημοτική Βιβλιοθήκη Καβάλας, Καβάλα 1983

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οπτικοακουστικό υλικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]