Κρητική Επανάσταση (1895-1898)
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η Κρητική επανάσταση αφορά στην εξέγερση των κατοίκων της Κρήτης απέναντι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Στα μέσα του 19ου αιώνα το Κρητικό Ζήτημα κυριαρχούσε στα διεθνή νέα. Οι Κρητικοί, μην υποφέροντας την οθωμανική κυριαρχία, επαναστατούσαν σε κάθε ευκαιρία. Το 1878 με τη Σύμβαση της Χαλέπας, ένα από τα πράγματα που πέτυχαν ήταν η δέσμευση του σουλτάνου ότι η Κρήτη θα αστυνομευόταν μόνο από Κρητικούς. Αποφασίστηκε μάλιστα η δημιουργία σώματος Χωροφυλακής μόνο από κατοίκους της Κρήτης, στο οποίο οι χριστιανοί θα μπορούσαν να γίνουν και αξιωματικοί.
Το 1889, καταργώντας το συγκεκριμένο άρθρο της σύμβασης, που όριζε ότι η Κρήτη θα αστυνομευόταν μόνο από Κρητικούς, ο σουλτάνος ανέθεσε στον συνταγματάρχη Ταξίν την αστυνόμευση της Κρήτης, θέτοντάς τον επικεφαλής σώματος 200 ανδρών που στρατολογήθηκαν στη Μακεδονία. Ο συνταγματάρχης Ταξίν είναι αυτός που αργότερα ως στρατηγός παρέδωσε τη Θεσσαλονίκη στον προελαύνοντα Ελληνικό Στρατό. Το 1896, επειδή οι ταραχές συνεχίζονταν, ο σουλτάνος, κάτω από την πίεση των ξένων δυνάμεων, δέχθηκε τη δημιουργία και αποστολή στο νησί σώματος 100 Μαυροβούνιων χωροφυλάκων, με διοικητή τον Άγγλο ταγματάρχη Μπορ. Η ύπαιθρος ελεγχόταν από τους επαναστατημένους Κρητικούς ενώ οι πόλεις από τους Τούρκους. Οι μεγάλες δυνάμεις (Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Αυστροουγγαρία, Ρωσία, Ιταλία, Γερμανία) έστειλαν στόλους στο νησί ώστε να ελέγξουν/βοηθήσουν την εκτόνωση της κατάστασης.
Τον Αύγουστο του 1898 οι Τούρκοι προχώρησαν σε άγριες σφαγές των χριστιανών στο Ηράκλειο, γεγονός που οδήγησε τους ξένους ναυάρχους στην απόφαση για την απομάκρυνση των Τούρκων. Η τουρκική χωροφυλακή αποχώρησε μαζί με τον τουρκικό στρατό, ενώ οι ναύαρχοι ανέλαβαν τη διοίκηση της Μεγαλονήσου. Στο διάστημα που μεσολάβησε έως την άφιξη του πρίγκηπα Γεωργίου, το Δεκέμβριο του 1898, η Μεγαλόνησος διοικείτο από τους διοικητές των διεθνών στρατευμάτων. Οι Άγγλοι διοικούσαν το νομό Ηρακλείου, οι Ρώσοι το νομό Ρεθύμνου, οι Γάλλοι το νομό Λασιθίου και οι Ιταλοί τους νομούς Χανίων και Σφακίων.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Θεοχάρης Δετοράκης, "Η επανάσταση του 1897, στις ανατολικές επαρχίες της Κρήτης. Γενική εικόνα", Κρητολογικά Γράμματα, τόμ. 14 (1998), σελ. 9-37.
- Γιάννης Z. Παπιομύτογλου, "Η εξαθλίωση του χριστιανικού πληθυσμού του διαμερίσματος Ρεθύμνου κατά τα έτη 1896-1898 και η ρωσική ανθρωπιστική βοήθεια", Κρητολογικά Γράμματα, τόμ. 14 (1998), σελ. 181-201.
- Μανώλης E. Δετοράκης, "Ειδήσεις των αθηναϊκών εφημερίδων για τους Κρήτες πρόσφυγες της επανάστασης του 1897", Κρητολογικά Γράμματα, τόμ. 14 (1998), σελ. 203-215.
- Πέτρος Πετράτος, "Η Γενική Επαναστατική των Κρητών Συνέλευσις (1897-1898). Αξιολογική αποτίμηση των εγγράφων της", Κρητολογικά Γράμματα, τόμ. 21(2008), σελ. 41-56.
- Ελευθέριος Πρεβελάκης, Η Μεταπολιτευτική Επανάσταση στην Κρήτη (1895-1896), επιμ. Χρήστος Λούκος, εκδ. Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα 2014.