Κατάλογος μουσείων στη Ρώμη

Πολυάριθμα και με πλουσιότατα εκθέματα είναι τα μουσεία της Ρώμης, περιλαμβανομένων και αυτών του Βατικανού. Τα αριστουργήματα από τους Ετρούσκους μέχρι τις μέρες μας εκτίθενται στις αίθουσές τους. Αναφορικά όμως με την ευρωπαϊκή ζωγραφική (Μεσαίωνας και εντεύθεν) ας μη ψάξει κάποιος για κάτι αντίστοιχο με τις πινακοθήκες της Σιένας, Φλωρεντίας, Βενετίας. Δεν υπάρχει ρωμαϊκή σχολή ζωγραφικής. Υπάρχουν όμως τα πάντα.

• Εθνικό Ρωμαϊκό Μουσείο (Museo Nazionale Romano). Μουσείο αρχαιοτήτων, με εκθέματα σε διάφορα σημεία :
  • Palazzo Massimo alle Terme. Η κύρια συλλογή : Αγάλματα («Ερμαφρόδιτος», «Πυγμάχος»), σαρκοφάγοι, τοιχογραφίες και μωσαϊκά
  • Palazzo Altemps : «Διόνυσος με πάνθηρα και σάτυρο», «Άρης Λουντοβίζι» [1], «Ο Γαλάτης που αυτοκτονεί», «Ο θρόνος Λουντοβίζι».[2]
  • Crypta Balbi : Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα.
  • Θέρμες Διοκλητιανού. Κάποτε ο κύριος εκθεσιακός χώρος του μουσείου : Επιτάφια γλυπτά και επιγραφές.
• Μουσεία Καπιτωλίου (Musei Capitolini). Οι αρχαιότερες αρχαιολογικές συλλογές του κόσμου (1471), σήμερα δημοτικά μουσεία αρχαιοτήτων και πινακοθήκη.
  • Palazzo dei Conservatori. Ρωμαϊκά αγάλματα, ανάγλυφα και μωσαϊκά : «Ο Βρούτος του Καπιτωλίου», «Η Λύκαινα».[3] Εδώ στεγάζεται και η Pinacoteca capitolina με έργα Καραβάτζο, Τιτσιάνο, Βερονέζε, Τιντορέττο, Ρούμπενς και Βελάθκεθ.
  • Palazzo Nuovo : «Ο θνήσκων Γαλάτης», «Το μωσαϊκό των περιστεριών», «Η Αφροδίτη του Καπιτωλίου». Προτομές Ρωμαίων αυτοκρατόρων και Ελλήνων διανοητών.

Μουσεία Καπιτωλίου, Palazzo Nuovo. Η Αφροδίτη του Καπιτωλίου

• Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο της Βίλλα Τζούλια (Museo nazionale etrusco di Villa Giulia). Μουσείο του ανεξιχνίαστου ετρουσκικού πολιτισμού : «Η σαρκοφάγος των συζύγων», «Ο Απόλλων των Βηίων», το ανάγλυφο των Επτά επί Θήβας.

Εθνικό Ετρουσκικό Μουσείο της Βίλλα Τζούλια. Η σαρκοφάγος των συζύγων

• Πινακοθήκη Μποργκέζε (Galleria Borghese), στο Casino Borghese της ομώνυμης βίλλας. Μικρό σχετικά αλλά από τα πιο γοητευτικά μουσεία του κόσμου : Πιντουρίκκιο, Ραφαήλ («Η κυρία με τον μονόκερω», «Αποκαθήλωση»[4]), Τζορτζόνε, Τζοβάννι Μπελλίνι («Παρθένος και Βρέφος»), Τιτσιάνο («Αγνός και βέβηλος έρως»[5]), Κορρέτζο («Δανάη»), Παρμιτζανίνο, Καραβάτζο («Άρρωστος Βάκχος», «Αγόρι με καλάθι φρούτων»[6], «Παρθένος και Βρέφος και Αγία Άννα», «Ο Δαβίδ με το κεφάλι του Γολιάθ»), Ρούμπενς («Αποκαθήλωση»), Μπερνίνι («Η αρπαγή της Περσεφόνης»[7], «Δαβίδ», «Απόλλων και Δάφνη»[8]), Κανόβα («Παυλίνα Μποργκέζε»).
• Εθνική Πινακοθήκη αρχαίας τέχνης (Galleria Nazionale d'Arte Antica), με έργα που ξεκινούν από τον 13ο αιώνα. Στεγάζεται σε δύο μέγαρα :
  • Παλάτσο Μπαρμπερίνι : Φιλίππο Λίππι, Αντρέα ντελ Σάρτο, Τζούλιο Ρομάνο, Ραφαήλ («La Fornarina»), Τιτσιάνο («Αφροδίτη και Άδωνις»), Τιντορέττο, Γκρέκο, Τζούλιο Ρομάνο, Καραβάτζο («Ιουδήθ και Ολοφέρνης»).
  • Παλάτσο Κορσίνι : Φρα Αντζέλικο («Τρίπτυχο της Δευτέρας Παρουσίας»), Καραβάτζο, Ρούμπενς, Βαν Ντάικ, Μουρίγιο.
• Πινακοθήκη Ντόρια Παμφίλι (Galleria Doria Pamphilj). Ιδιωτική πινακοθήκη στο ομώνυμο παλάτι. Έργα Φιλίππο Λίππι, Γκουερτσίνο, Λορέντσο Λόττο, Ραφαήλ, Τιτσιάνο («Η Σαλώμη με το κεφάλι του Βαπτιστή»), Γκουίντο Ρένι, Καραβάτζο («Μετανοούσα Μαγδαληνή», «Ανάπαυση κατά την φυγή στην Αίγυπτο»[9]), Αννίμπαλε Καρράτσι, Βελάθκεθ («Ιννοκέντιος Ι΄», κατά κόσμον Τζοβάννι Μπαττίστα Παμφίλι).
• Πινακοθήκη Σπάντα. Κρατική πινακοθήκη στο ομώνυμο παλάτι. Γνωστή κυρίως για τους πίνακες ζωγράφων της τεχνοτροπίας Καραβάτζο (Καραβατζίστι) : Οράτσιο και Αρτεμίζια Τζεντιλέσκι, Οράτσιο Μπορτζάννι και Γάλλοι Καραβατζίστι.
• Πινακοθήκη Κολόννα[10]. Ιδιωτική πινακοθήκη στο ομώνυμο παλάτι : πίνακες των Μπροντζίνο, Αννίμπαλε Καρράτσι («Ο φασολοφάγος»[11]), Κορτόνα, Γκουερτσίνο, Τιντορέττο, Βερονέζε.
• Μουσείο Μπαρράκκο (Museo Barracco). Αρχαία γλυπτική : Αιγυπτιακή, ασσυριακή, ετρουσκική, φοινικική, ελληνική, ελληνιστική, ιταλική.
• Εθνική Πινακοθήκη Νέας και Σύγχρονης Τέχνης (Galleria Nazionale d'Arte Moderna e Contemporanea). Τέχνη του 19ου και του 20ου αιώνα. Ιταλοί κυρίως (Αντόνιο Κανόβα, Φραντσέσκο Άγετς, Αντρέα Αππιάνι, Σιλβέστρο Λέγκα, Τζοβάννι Φαττόρι, Τζοβάννι Μπολντίνι, Τελέμακο Σινιορίνι, Τζοβάννι Σεγκαντίνι, Τζουζέππε Πελλίτσα ντα Βολπέντο, Τζάκομο Μπάλλα, Αμεντέο Μοντιλιάνι, Ουμπέρτο Μποτσόνι, Τζόρτζο Μοράντι, Κάρλο Καρρά, ντε Κίρικο, Τζίνο Σεβερίνι, Ρενάτο Γκουττούζο, Αλμπέρτο Τζακομέττι κ.α.π) αλλά και ξένοι (Κουρμπέ, Ντεγκά, Βαν Γκογκ, Σεζάν, Μονέ, Ροντέν, Κλιμτ, Μπρακ, Μόντριαν, Ερνστ κ.α.)
• Μουσεία του Βατικανού (Musei Vaticani). Ο Άγιος Πέτρος, αίθουσες τοιχογραφημένες από τον φρα Αντζέλικο, τον Ραφαήλ, τον Γκιρλαντάιο, τον Περουτζίνο, τον Μποττιτσέλλι και τον Μιχαήλ Άγγελο, πάνω από δέκα μουσεία και πινακοθήκες, συνθέτουν τον απαράμιλλο καλλιτεχνικό πλούτο του Βατικανού.
  • Museo Pio-Clementino. Ελληνική και Ρωμαϊκή γλυπτική : «Αποξυόμενος» (αντίγραφο του έργου του Λυσίππου), «Απόλλων του Μπελβεντέρε», «Σύμπλεγμα του Λαοκόωντος, «Κνιδία Αφροδίτη» (αντίγραφο του έργου του Πραξιτέλη), «Απόλλων Σαυροκτόνος», «Κοιμωμένη Αριάδνη».
  • Museo Chiaramonti, αποτελούμενο από τα εξής τμήματα :
    • Galleria Chiaromonti, όπου εκτίθενται γλυπτά και σαρκοφάγοι.
    • ' 'Braccio Nuovo (Νέα Πτέρυγα), Ξεχωρίζουν ο «Αύγουστος της Πρίμα Πόρτα»[12], η «Αθηνά Τζουστινιάνι» και ο «Δορυφόρος» (αντίγραφο του έργου του Πολύκλειτου)
    • La Galleria Lapidaria, επιγραφική κυρίως συλλογή.
  • Museo Missionario Etnologico (Ιεραποστολικό Εθνολογικό Μουσείο). Έργα θρησκευτικού χαρακτήρα από όλα τα μέρη του κόσμου.
  • Museo Gregoriano Egizio (Γρηγοριανό Αιγυπτιακό Μουσείο). Πάπυροι, μούμιες και η περίφημη Βίβλος των Νεκρών.
  • Museo Gregoriano Etrusco (Γρηγοριανό Ετρουσκικό Μουσείο). Ετρουσκικά αγγεία, σαρκοφάγοι και χάλκινα αντικείμενα.
  • Museo Pio Cristiano. Παλαιοχριστιανικά γλυπτά, σαρκοφάγοι, μωσαϊκά και επιγραφές.
  • Museo Gregoriano Profano (Γρηγοριανό Λαϊκό [μη θρησκευτικό] Μουσείο). Ελληνική γλυπτική των 5ου και 4ου π.Χ. αιώνων και ρωμαϊκά αντίγραφά τους της αυτοκρατορικής εποχής («Αθηνά και Μαρσύας», ρωμαϊκό αντίγραφο του έργου του Μύρωνα), ρωμαϊκή γλυπτική, σαρκοφάγοι, εβραϊκή επιγραφική.
  • ' 'Museo Filatelico e Numismatico (Φιλοτελικό και Νομισματικό Μουσείο).
  • ' 'Biblioteca Apostolica Vaticana, με 1.500.000 τυπωμένα βιβλία, 8.300 αρχέτυπα, 600.000 χειρόγραφα και πλήθος άλλων αντικειμένων.
  • ' 'Pinacoteca Vaticana : Πρώιμη ιταλική ζωγραφική, Τζεντίλε ντα Φαμπριάνο, Τζόττο («Τρίπτυχο Στεφανέσκι»), Σιμόνε Μαρτίνι, Φιλίππο Λίππι, Φρα Αντζέλικο, Μπενότσο Γκοτσόλι, Μελότσο ντα Φορλί, Περουτζίνο, Ραφαήλ («Pala degli Oddi», «Madonna di Foligno», «Μεταμόρφωση»), Λεονάρντο ντα Βίντσι («Άγιος Ιερώνυμος»), Τιτσιάνο, Βερονέζε, Καραβάτζο («Αποκαθήλωση»).
  • Collezione d'Arte Religiosa Moderna (Συλλογή σύγχρονης θρησκευτικής τέχνης). Έργα των Ροντέν, Βίνσεντ βαν Γκογκ, Πωλ Γκωγκέν, Βασίλι Καντίνσκι, Μαρκ Σαγκάλ, Πάουλ Κλέε, Ότο Ντιξ, Μαξ Μπέκμαν, Μορίς Ουτριλό, Τζόρτζιο ντε Κίρικο, Όσκαρ Κοκόσκα, Φράνσις Μπέικον, Σαλβαδόρ Νταλί, Πάμπλο Πικάσσο.