Δενθαλιάτιδα
Δενθαλιάτις Χώρα (ή Δενθελιάτις), ονομαζόταν κατά τα ομηρικά χρόνια και μέχρι και την Ρωμαϊκή εποχή η περιοχή που:
- Κατά την Βυζαντινή περίοδο ονομάστηκε Κουτζαβές με τα ονόματα των χωριών: Μεγάλη Αναστάσοβα, Σίτσοβα, Μικρή Αναστάσοβα, Τσερνίτσα, Κουτζαβά Λαδά, Κουτζαβά Καρβέλι.
- Κατά τα χρόνια της Φραγκοκρατίας οριοθετείται ως περιοχή Πισινών χωριών με τα ίδια ονόματα.
- Μετά την συγκρότηση του ελληνικού κράτους το 1837 η περιοχή γίνεται δήμος Αλαγωνίας με τα ίδια ονόματα χωριών.
- Μετά την διάλυση του Δήμου Αλαγωνίας, το 1912, ταχωριά από τα οποία αποτελείτο η περιοχή έγιναν έγιναν αυθύπαρκτες Κοινότητες της Επαρχίας Καλαμών, τα οποία το 1927 μετονομάστηκαν (με την ίδια σειρά) σε Νέδουσα Μεσσηνίας, Αλαγονία Μεσσηνίας, Πηγαί Καλαμάτας, Αρτεμισία Μεσσηνίας, Λαδά Μεσσηνίας και Καρβέλι Μεσσηνίας αναφέρονται με την συνοπτική ονομασία: Χωριά πρώην δήμου Αλαγωνίας.
Ιστορικός πίνακας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Ονομασίες | ---- Από ---- | ---- Έως ---- | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|---|
| Δενθαλιάτιδα (αρχαία ελληνικά ονόματα) | ???? π.Χ. | 800 μ.Χ | Όμηρος, Παυσανίας, Ρωμαίοι |
| Κουτσαβές (σλάβικα ονόματα) | 800 μ.Χ. | 1300 μ.Χ.περίπου | Βυζαντινοί, Σλάβοι |
| Πισινοχώρια (σλάβικα ονόματα) | 1.300 μ.Χ.περίπου | 1.835 μ.Χ. | Φράγκοι, Ενετοί, Οθωμανοί, Αγωνιστές 1821 |
| Δήμος Αλαγωνίας (σλάβικα ονόματα) | 1.837 μ.Χ. | 1.912 μ.Χ | ΦΕΚ Α 080-28/12/1.836. |
| Κοινότητες Επαρχίας Καλαμών (σλάβικα ονόματα) | 1.912 μ.Χ. | 1.927 μ.Χ. | ΦΕΚ Α 262-31/08/1.912, |
| Κοινότητες Επαρχίας Καλαμών (νέα ονόματα) | 1.927 μ.Χ. | 1.997 μ.Χ. | ΦΕΚ Α 306-22/12/1.927. |
| Τοπικά Διαμερίσματα Δήμου Καλαμάτας (νέα ονόματα) | 1.997 μ.Χ. | 2.011 μ.Χ. | ΦΕΚ Α 244-04/12/1.997. |
| Τοπικές Κοινότητες Δήμου Καλαμάτας (νέα ονόματα) | 2.011 μ.Χ. | Σήμερα | ΦΕΚ Α 087-07/06/2.010. |
Αρχαία Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ιστορία της περιοχής της Δενθαλιάτιδας (των χωριών Αλαγονία, Αρτεμισία, Καρβέλι, Λαδά, Νέδουσα και Πηγές), χάνεται στο βάθος των αιώνων. Τις πρώτες αναφορές, τις βρίσκουμε στους στοίχους του Ομήρου, αφού η Κάτω Χώρα της Αρτεμισίας, καθώς και οι Αιμυαλοί του Καρβελίου, ανήκαν στην αρχαία Δενθαλιάτιδα Χώρα και οι κάτοικοι ονομάζονταν Δενθάλιοι.
Η περιοχή ήταν περίφημη στον τότε γνωστό κόσμο από το κρασί Δένθις, το παλαιότερο προϊόν με ονομασία προέλευσης (από το 800 π.Χ.), όπως αναφέρει ο Αλκμάν, από το οποίο παραγόταν ο άπυρος οίνος ανθοσμίας (Αλκμάν παρ’ Αθηναίω και Ησύχιος: Ι.31).
Η περιοχή αυτή λόγω της στρατιωτικής της σημασίας σχετικά με τη Μεσσηνία και τη Λακωνία ήτανε πάντοτε το μήλον της έριδος μεταξύ των Μεσσήνιων και των Λακώνων.
Την ίδια περίοδο, ίσως και παλιότερα, υπήρχε ο οικισμός Λίμναι στην περιοχή του Βόλιμνου της Αρτεμισίας, ο οποίος αποτελούσε θρησκευτικό κέντρο για Μεσσήνιους και Λακεδαιμόνιους με προσκυνητές από ολόκληρη την Πελοπόννησο. Εκεί υπήρχε το Ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος, ιερό στο οποίο αναφέρεται ο αρχαίος Έλληνας γεωγράφος Παυσανίας[1][2]. Κρίνεται υποψήφιος χώρος για ανασκαφές στην αγροτική περιοχή της Αρτεμισίας.
Επειδή το ιερό της Λιμνάτιδος Αρτέμιδος βρισκόταν στα σύνορα της Μεσσηνίας και της Λακωνίας, αποτέλεσε σημείο τριβής και αφορμή έναρξης των Μεσσηνιακών πολέμων. Αναφορές βρίσκουμε στην ιστορία των Ρωμαίων και στις περιηγήσεις του Παυσανία τον πρώτο και δεύτερο αιώνα μ.Χ.
Η Δενθαλιάτιδα Χώρα αρχικά κατοικήθηκε από Λέλεγες (Παυσανίας, Λακωνικά, Ι, 1 -2). μετά το τέλος όμως του Β΄ Μεσσηνιακού πολέμου και την ήττα των Μεσσηνίων το (659 μ.χ.) στην περιοχή εγκαταστάθηκαν Δωριείς από τη φυλή των Δυμάνων.
Ρωμαίοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ονομασία της περιοχής συναντάται και στην εποχή των Ρωμαίων (Dentheliatem Agrum), ενώ μεταγενέστερα εμφανίζεται με το όνομα Κουτσαβές, Πισινά Χωριά και Αλαγωνία. Ο Ρωμαίος ιστορικός Τάκιτος αναφέρει[3]:
Ακούσθησαν μετά ταύτα οι πρέσβεις των Λακεδαιμονίων και των Μεσσηνίων για το δίκαιο του Ναού της Λιμνάτιδας Αρτέμιδος [...]. Οι Μεσσήνιοι αντίθετα προβάλανε την αρχαία διανομή της Πελοποννήσου μεταξύ των απογόνων του Ηρακλή και ότι παρεχωρήθη στο βασιλέα τους η Δενθαλιάτις Χώρα, στην οποία βρισκόταν αυτό το ιερό.
Η γραμμένη πέτρα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Με απόφαση του αυτοκράτορα της Ρώμης Τιβερίου αποδόθηκε η Δενθελιάτις οριστικά στους Μεσσήνιους μαζί με τις Φαρές και τη Θουρία, τις οποίες ο προκάτοχος του Τιβερίου αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος είχε προηγουμένως παραχωρήσει στους Σπαρτιάτες επειδή ήταν σύμμαχοι και είχαν πολεμήσει μαζί του στη Ναυμαχία του Ακτίου εναντίον του Μάρκου Αντωνίου. Επί Τιβερίου ετέθησαν και τα όρια (όροι), που ήταν λίθινες στήλες και καθόριζαν τα σύνορα Μεσσηνίων και Λακώνων. Σήμερα η ιστορική περιοχή της Δενθαλιάτιδας ανήκει στο νομό Μεσσηνίας.
Ο Αντώνιος Μασουρίδης στο βιβλίο του "Αλαγονιακά"[4] αναφέρει ότι στην αγροτική περιοχή του σημερινού χωριού Αλαγονία (πρώην Σίτσοβα) και σε ύψος χιλίων πεντακοσίων μέτρων μέσα σε δασώδη περιοχή του Ταϋγέτου υπάρχει η τοποθεσία που και σήμερα ονομάζεται «γραμμένη πέτρα». Κατά την παράδοση, βρισκόταν εκεί μία πέτρινη στήλη που έγραφε στην ανατολική πλευρά επί τάδε Λακωνία, στη δε δυτική επί τάδε Μεσσηνία. Τη στήλη αυτή όπως ίσως και άλλες παρόμοιες φαίνεται ότι κατέστρεψαν απλοϊκοί ποιμένες ή γεωργοί, γιατί νόμιζαν ότι θα έβρισκαν κρυμμένο θησαυρό κάτω από τις σκαλισμένες πέτρες.
Πρόσφατη έρευνα της αρχαιολογικής υπηρεσίας[5] εντόπισε πάνω σε αρκετούς μεγάλους ριζιμιούς βράχους κατά μήκος της κορυφής του Ταϋγέτου, χαραγμένο κύκλο μέσα στον οποίο είναι το γράμμα Ρ, ανατολικά το Λ και δυτικά το Μ. Αυτός ο συμβολισμός σημαίνει: ο μεν κύκλος με το Ρ την λέξη Όρος (Όριο) τα δε γράμματα Λ και Μ, Λακωνία και Μεσσηνία.
Η Εφημερίδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Αρτεμισίων Αθήνας τον Δεκέμβριο 2006 ξεκίνησε την έκδοση της εφημερίδας Δενθαλιάτιδα Χώρα, διμηνιαία εφημερίδα - Όργανο του πολιτιστικού-Εξωραϊστικού συλλόγου ΑΡΤΕΜΙΣΙΩΝ ΑΘΗΝΑΣ. Εκδότες και Υπεύθυνοι ύλης: το Δ.Σ του Συλλόγου Αρτεμισίων Αθήνας.
Η εφημερίδα ξεκίνησε με πρωτοβουλία του τότε προέδρου του συλλόγου Γεωργίου Πετράκου, ο οποίος ήταν και ο βασικότερος αρθρογράφος.
Πραγματεύεται πολιτιστικά θέματα, περιλαμβάνει παρουσιάσεις των χωριών της περιοχής τέως δήμου Αλαγωνίας, περιέχει σταυρόλεξα με λέξεις της περιοχής, γραμματική ανάλυση τοπικών όρων, αποσπάσματα από βιβλία της περιοχής, ποιήματα κλπ.
Τα έσοδα της εφημερίδας ήταν πενιχρά και η βιωσιμότητά της αδύνατη. Έτσι σταμάτησε η έκδοσή της τον Οκτώβριο του 2008.
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αντώνιος Νικολάου Μασουρίδης, Γυμνασιάρχης, Διοικητικός Σύμβουλος του Μετοχικού Ταμείου των Πολιτ. Υπαλλήλων, 1936, ανατύπωση 1994 από τον Σύλλογο Αρτεμίσιων Αθηνών - Πειραιώς "ΑΛΑΓΟΝΙΑΚΑ" (Πηγαί και Βοηθήματα στη σελίδα 422).
- "Αλαγονία και Αλαγόνιοι" Τόμος Ι & ΙΙ. Αγησίλαου Καλαμαρά. Έκδοση του συλλόγου Αλαγονίων Καλαμάτας. Καλαμάτα 2001. Βιβλιογραφία στη σελίδα 10.
- "Μεσσηνία" Καλαμάτα 1995. Δημήτρη Διον. Σταματόπουλου φιλόλογου τεως διευθυντή Λυκείου
- "Μεσσηνιακά 1969-1970" Μίμη Η. Φερέτου. Έκδοση 1972 από «Αριστομένης» Μαυρομιχάλη 9 Αθήνα. Εγκυκλοπαίδεια * "Αλαγονία" σελίδα 228-240 και "Σίτσοβα" σελίδα 435.
- "Δυτικά στον Ταΰγετο" τόμος Ι & ΙΙ και Βιβλιογραφία σελ 344. Γιώργος Πετράκος
- «Η ζωή στην Καλαμάτα και στην περιοχή της» (η ελληνική επαρχία) 1918-1943". Έκδοση 2001. Τάκη(Δημ) Π. Χιουρέα προέδρου Σ.Ε. Τοπικών Οργανώσεων (επαρχιωτών).
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ [...] τῆς δὲ ἀγορᾶς ἄντικρυς κατὰ ταύτην τὴν διέξοδον τέμενός ἐστιν Ἀρτέμιδος καὶ ναὸς Λιμνάτιδος. Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, κεφ. 20,7.
- ↑ [...] προελθόντι δὲ ἀπ' αὐτῶν μάλιστά που σταδίους ἑπτὰ ἱερὸν Ἀρτέμιδος ἐπίκλησιν Λιμνάτιδος καὶ ἄγαλμά ἐστιν ἐβένου ξύλου...Παυσανία Ελλάδος Περιήγησις, κεφ. 53,11.
- ↑ Τάκιτου Χρονικά, Βιβλίο Δ', κεφ.43
- ↑ Αλαγονιακά Αντωνίου Ν. Μασουρίδη (πρώην Γυμνασιάρχου) 1936 Τυπογραφείο Αλεξ. Βιτσικουνάκη.
- ↑ Εφημερίδα Παναλαγονιακά Φύλλο 171 Σεπτέμβριος - Οκτώβριος 2012 & 172 Νοέμβριος - Δεκέμβριος 2012.