Γκρίμσο (σκάκι)

Η διατομή Γκρίμσο (Intersection Grimshaw) παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1850 σε σκακιστικό πρόβλημα του συνθέτη Γουόλτερ Γκρίμσο, από τον οποίο πήρε το όνομά της.

Περιγραφή

Στο σκάκι ο αξιωματικός, ο πύργος και η βασίλισσα, όταν μελετώνται κατά ζεύγη, εκτελούν

• είτε διαφορετική γραμμική κίνηση, όπως «ένας πύργος και ένας αξιωματικός», ή «ένας πύργος και η βασίλισσα όταν κινείται σαν αξιωματικός», ή «ένας αξιωματικός και η βασίλισσα όταν κινείται σαν πύργος», ή ακόμη και «ένας αξιωματικός και το πιόνι όταν κάνει την πρώτη κίνησή του με δύο βήματα»,
• είτε ίδια γραμμική κίνηση, όπως «ένας πύργος και ένας άλλος πύργος», ή «ένας πύργος και η βασίλισσα όταν κινείται σαν πύργος», ή «ένας αξιωματικός και η βασίλισσα όταν κινείται σαν αξιωματικός».

Αν οι γραμμές, στις οποίες μπορούν να κινηθούν τα δύο κομμάτια που εκτελούν γραμμική κίνηση, τέμνονται σε ένα τετράγωνο, που λέγεται κρίσιμο τετράγωνο ή διατομή, και αν το ένα κομμάτι από τα δύο μετακινηθεί στο ελεύθερο κρίσιμο τετράγωνο, τότε δημιουργεί παρεμβολή επειδή παρεμποδίζει το άλλο.

Όταν τα κομμάτια είναι μαύρα διαφορετικής γραμμικής κίνησης η αμοιβαία παρεμβολή ονομάζεται διατομή Γκρίμσο και όταν το κρίσιμο τετράγωνο δεν είναι ελεύθερο, αλλά τοποθετείται εκεί ένα λευκό κομμάτι για να κόψει τις γραμμές δύο μαύρων και να τα εξαναγκάσει να αλληλοπαρεμβληθούν, η διατομή λέγεται Νοβότνι. Με παρεμβολές μαύρων κομματιών ίδιας γραμμικής κίνησης, ασχολούνται οι διατομές Χολτσχάουζεν, Βίρτσμπουργκ - Πλαχούτα και Πλαχούτα.

Διατομή Γκρίμσο με πύργο και αξιωματικό

Α. Γκ. Κορίας
Good Companion (1917)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Παίζουν τα λευκά. Ματ σε 2.

Για να γίνει κατανοητό το θέμα της διατομής Γκρίμσο, θα παρουσιάσουμε την λύση ενός προβλήματος του Α. Γκ. Κορίας (A. G. Corrias), που δημοσιεύτηκε στο Good Companion το 1917, με διατομή πύργου και αξιωματικού.

Το πρόβλημα είναι ορθόδοξο δυάρι, όπου τα λευκά παίζουν πρώτα και κάνουν ματ στα μαύρα σε δύο κινήσεις, όσο καλά κι αν αμυνθούν τα μαύρα. Η λύση (σε αλγεβρική γραφή) είναι:

1. Ββ1

Τα μαύρα υπό την απειλή 2.Ββ7# έχουν τρεις τρόπους να αμυνθούν.

1... γ3 (Πρώτη άμυνα)

Δίνει στον μαύρο βασιλιά ένα νέο τετράγωνο διαφυγής στο γ4, αλλά αφήνει αφύλακτο το δ3, επιτρέποντας στα λευκά να κάνουν ματ.

2. Βδ3#

Οι άλλες δύο μαύρες άμυνες δημιουργούν θεματικές βαριάντες που παρουσιάζουν το θέμα διατομής Γκρίμσο.

1... Αβ2 (Δεύτερη άμυνα)

Ο μαύρος αξιωματικός εμποδίζει την λευκή βασίλισσα να φθάσει στο β7. Έτσι όμως ο αξιωματικός παρεμβάλλεται στην γραμμή που θα μπορούσε να κινηθεί ο Πα2, ο οποίος δεν μπορεί πια να φτάσει στο η2 για να σταματήσει το σαχ των λευκών.

2. Βθ1#

1... Πβ2 (Τρίτη άμυνα)

Ο μαύρος πύργος εμποδίζει την λευκή βασίλισσα να φθάσει στο β7. Έτσι όμως ο πύργος παρεμβάλλεται στην γραμμή που θα μπορούσε να κινηθεί ο Αα1, ο οποίος δεν μπορεί πια να φθάσει στο ε5 για να σταματήσει το σαχ των λευκών.

2. Βζ5#

Αυτή η αμοιβαία παρεμβολή μεταξύ δυο μαύρων κομματιών διαφορετικής γραμμικής κίνησης (εδώ αξιωματικού και πύργου) σε ένα κρίσιμο τετράγωνο (εδώ η διατομή είναι το β2) είναι το θέμα Γκρίμσο.

Η χρήση της διατομής Γκρίμσο εμφανίζεται συχνά στα ορθόδοξα προβλήματα.

Διατομή Πίκαμπις

Φρανκ Τζάνετ
St.Louis Globe Democrat (1916)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Παίζουν τα λευκά. Ματ σε 2.

Η διατομή Πίκαμπις (Pickabish) είναι διατομή Γκρίμσο με πιόνι και αξιωματικό. Στο πρόβλημα δεξιά, που είναι σύνθεση του Φρανκ Τζάνετ (Frank Janet) δημοσιευμένη το 1916 στο "St.Louis Globe Democrat", βλέπουμε μια διατομή Γκρίμσο μεταξύ πιονιού (που κάνει αρχική κίνηση δύο βημάτων) και αξιωματικού.

Το κλειδί είναι

1. Βδ7

Τα μαύρα υπό την απειλή 2.Βζ5# μπορούν να αμυνθούν εμποδίζοντας την βασίλισσα να φθάσει στο τετράγωνο προορισμού της, το ζ5, αλλά δυο από τις άμυνες των μαύρων έχουν το μοιραίο ελάττωμα της αμοιβαίας παρεμβολής δύο μαύρων κομματιών.

1... Αε6 (Πρώτη άμυνα)

Παρεμβάλλεται στο πιόνι ε7, που δεν μπορεί να πάει στο ε5 για να εμποδίσει το ματ.

2. Β:γ7#

1... ε6 (Δεύτερη άμυνα)

Παρεμβάλλεται στον αξιωματικό του η8, που δεν μπορεί να πάει στο γ4 για να εμποδίσει το ματ.

2. Β:α4#

Αυτή η αμοιβαία παρεμβολή μεταξύ «αξιωματικού και πιονιού» σε ένα κρίσιμο τετράγωνο (εδώ η διατομή είναι το ε6) είναι το θέμα Γκρίμσο πιονιού.

Οι άλλες βαριάντες (μη θεματικές) του προβλήματος είναι:

1...Ιε6 2.Ιδ5#

1...Πα5 2.Βδ4#

1...Ι:ε3 2.ζ:ε3#

1...Ιη3 2.ζ:η3#

Πολλαπλά Γκρίμσο

Λεβ Ίλιτς Λοσίνσκι
L'Italia Scacchistica (1930)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Παίζουν τα λευκά. Ματ σε 2.

Στο βασικό άρθρο για σκακιστικά προβλήματα υπάρχει ένα παράδειγμα, το οποίο περιλαμβάνει τη διάταξη κομματιών (Α Π Π Α), που είναι γνωστή ως Αυλοί αρμόνιου. Η διάταξη αυτή έχει τέσσερα κρίσιμα τετράγωνα και θεωρητικά μπορεί να έχει οκτώ διαφορετικές θεματικές βαριάντες.

Ακολουθούν δύο παραδείγματα του Λεβ Ίλιτς Λοσίνσκι (Lev Ilych Loshinsky) που το καθένα έχει τρεις διατομές Γκρίμσο:

Το πρόβλημα δεξιά δημοσιεύτηκε το 1930 στο L' Italia Scacchistica και είναι ορθόδοξο δυάρι. Το κλειδί είναι:

1. Πβ1

Κάθε άμυνα των μαύρων υπό την απειλή 2.δ4# δημιουργεί παρεμβολή Γκρίμσο, που τα εμποδίζει να πάρουν το κομμάτι των λευκών που δίνει το ματ. Οι άμυνες των μαύρων και οι απαντήσεις των λευκών είναι:

Διατομή Γκρίμσο στο ε6

1...Πε6 2.Ιδ7# (το 2...Α:δ7 παρεμποδίζεται).

1...Αε6 2.Αδ6# (το 2...Π:δ6 παρεμποδίζεται. Μια άλλη άμυνα των μαύρων, 1...Πδ6, καταλήγει σε παρόμοια εικόνα ματ με 2.Α:δ6#).

Διατομή Γκρίμσο στο η4

1...Πη4 2.Ιε6# (το 2...Α:ε6 παρεμποδίζεται).

1...Αη4 2.Αη1# (το 2...Π:η1 παρεμποδίζεται).

Διατομή Γκρίμσο στο β2

1...Πβ2 2.Β:γ3# (το 2...Α:γ3 παρεμποδίζεται).

1...Αβ2 2.Βζ2# (το 2...Π:ζ2 παρεμποδίζεται).

Λεβ Ίλιτς Λοσίνσκι
Tijdschrift v.d. Nederlandse
Schaakbond (1930)

	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	α	β	γ	δ	ε	ζ	η	θ

Παίζουν τα λευκά. Ματ σε 2.

Το δεύτερο παράδειγμα που βλέπουμε δεξιά, επίσης ορθόδοξο δυάρι του Λοσίνσκι, δημοσιεύτηκε το 1930 στο Tijdschrift v.d. Nederlandse Schaakbond, και είναι ένα από τα πιο φημισμένα σκακιστικά προβλήματα. Είναι ένα πλήρες μπλοκ, που σημαίνει ότι αν τα μαύρα παίξουν από την θέση του διαγράμματος, τα λευκά μπορούν να απαντήσουν με άμεσο ματ. Το κλειδί είναι:

1.Αβ3

Διατηρεί τη θέση μπλοκαρισμένη, δεν απειλεί κάτι, αλλά τα μαύρα περιέρχονται σε κατάσταση τσούκτσβανγκ. Τα μαύρα έχουν έξι θεματικές άμυνες πάνω σε τρία κρίσιμα τετράγωνα και εμφανίζονται δύο απλά Γκρίμσο και ένα Γκρίμσο πιονιού:

Διατομή Γκρίμσο στο β7

1...Πβ7 2.Πγ6# (το 2...Α:γ6 παρεμποδίζεται).

1...Αβ7 2.Πε7# (το 2...Π:ε7 παρεμποδίζεται).

Διατομή Γκρίμσο στο η7

1...Πη7 2.Βε5# (το 2...Α:ε5 παρεμποδίζεται).

1...Αη7 2.Β:ζ7# (το 2...Π:ζ7 παρεμποδίζεται).

Διατομή Γκρίμσο πιονιού στο ζ6

1...Αζ6 2.Βη4# (το 2...ζ5 παρεμποδίζεται).

1...ζ6 2.Βε4# (το 2...Αε5 παρεμποδίζεται).

Υπάρχουν ακόμη μερικές άμυνες στα μαύρα, όχι θεματικές, όπως:

1...ζ5 2.Βδ6#

1...Π:γ7 2.Ι:γ7#

1...Α:δ4 2.Ι:δ4#

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μια επιλογή προβλημάτων με Γκρίμσο (περιλαμβάνει και αρκετά μυθικά προβλήματα).