Κεταμίνη: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Δημιουργήθηκε από μετάφραση της σελίδας "Ketamine"
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
{{Πληροφορίες φαρμάκου
{{πηγές|2|03|2022}}
| IUPAC_name = (''RS'')-2-(2-Chlorophenyl)-2-(methylamino)cyclohexanone
[[File:Ketamine.svg|thumb|Κεταμίνη|alt=Ketamine.svg]]
| image = Ketamine2DCSD.svg
{{βικιλεξικό}}
| width = 150px
Η '''κεταμίνη''' είναι [[ουσία]] που χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στην [[κτηνιατρική]] ως ταχύτατο αναισθητικό-καταπραϋντικό [[φάρμακο]], σε μικρές δόσεις όμως έχει ψυχοδηλωτικές και διασχιστικές επιδράσεις. Κυκλοφορεί σε υγρή μορφή ή σε λευκή σκόνη και η χρήση της ποικίλλει. Μπορεί να καπνιστεί, να χορηγηθεί ενδοφλεβίως και ενδομυϊκώς ή να ληφθεί από το στόμα ή τη [[μύτη]].
| image2 = S-ketamine-from-HCl-xtal-3D-balls.png
| width2 = 175px
| alt2 = (''S'')-Ketamine ball-and-stick model


<!--Clinical data-->| tradename = Ketalar, άλλες
==Ιστορία==
| Drugs.com = {{drugs.com|monograph|ketamine-hydrochloride}}
Η κεταμίνη παρασκευάστηκε για πρώτη φορά το 1962 και κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1963.
| licence_US = Ketamine
| DailyMedID = Ketamine
| pregnancy_AU = B3
| pregnancy_AU_comment = <ref name="Drugs.com pregnancy">{{cite web | title=Ketamine (Ketalar) Use During Pregnancy | website=Drugs.com | date=22 November 2019 | url=https://www.drugs.com/pregnancy/ketamine.html | access-date=18 May 2020}}</ref>
| legal_AU = S8
| legal_CA = Πρόγραμμα I
| legal_UK = Τάξη B
| legal_US = Πρόγραμμα III
| legal_UN = Δεν ελέγχεται
| legal_status = Rx-only


<!--Pharmacokinetic data-->| addiction_liability = Χαμηλή-μέτρια<ref name="NHM-PCP and ketamine">{{cite book |vauthors=Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE |veditors=Sydor A, Brown RY |title=Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience |year=2009 |publisher=McGraw-Hill Medical |location=New York |isbn=978-0-07-148127-4 | pages=374–375 |edition=2nd |chapter=Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders |quote=Phencyclidine (PCP or angel dust) and ketamine (also known as special K) are structurally related drugs... their reinforcing properties and risks related to compulsive abuse}}</ref><!--Start widen drugbox--><br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<!--End widen drugbox-->
== Ιατρική χρήση ==
| routes_of_administration = Πολλές<ref>{{cite journal | vauthors = Bell RF, Eccleston C, Kalso EA | title = Ketamine as an adjuvant to opioids for cancer pain | journal = The Cochrane Database of Systematic Reviews | volume = 6 | pages = CD003351 | date = June 2017 | issue = 9 | pmid = 28657160 | pmc = 6481583 | doi = 10.1002/14651858.CD003351.pub3 | url = http://opus.bath.ac.uk/57535/1/Published_Version.pdf }}</ref><ref>{{cite journal | vauthors = Moyse DW, Kaye AD, Diaz JH, Qadri MY, Lindsay D, Pyati S | title = Perioperative Ketamine Administration for Thoracotomy Pain | journal = Pain Physician | volume = 20 | issue = 3 | pages = 173–184 | date = March 2017 | pmid = 28339431 }}</ref><ref name="MathewZarate2016">{{cite book | vauthors = Mathew SJ, Zarate Jr CA |title=Ketamine for Treatment-Resistant Depression: The First Decade of Progress |url=https://books.google.com/books?id=QDOgDQAAQBAJ&pg=PA22 |date=25 November 2016 |publisher=Springer |isbn=978-3-319-42925-0 |pages=8–10, 14–22 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170908185726/https://books.google.com/books?id=QDOgDQAAQBAJ&pg=PA22 |archive-date=8 September 2017 }}</ref><ref name="MD">{{cite web|title=Ketamine Hydrochloride: Martindale: The Complete Drug Reference|date=9 January 2017|access-date=24 August 2017|editor=Brayfield, A|publisher=Pharmaceutical Press|website=MedicinesComplete|url=https://www.medicinescomplete.com/mc/martindale/current/ms-3114-h.htm|location=London, UK}}</ref>
Το 2010-13 έγιναν και κάποιες μελέτες που επιβεβαιώνουν τη χρησιμότητά της ως αντικαταθλιπτικού ταχείας δράσης<ref>[http://www.tovima.gr/science/medicine-biology/article/?aid=406586 Αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης]</ref>.
| bioavailability = * Ενδοφλέβια: 100%<ref name="MathewZarate2016" />
* Ενδομυϊκά: 93%<ref name="MathewZarate2016" />
* Υποδόρια: υψηλή<ref name="Mao2016">{{cite book |author=Jianren Mao |title=Opioid-Induced Hyperalgesia |url=https://books.google.com/books?id=_VrvBQAAQBAJ&pg=PA127 |date=19 April 2016 |publisher=CRC Press |isbn=978-1-4200-8900-4 |pages=127– |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170908185726/https://books.google.com/books?id=_VrvBQAAQBAJ&pg=PA127 |archive-date=8 September 2017 }}</ref>
* Επισκληρίδια: 77%<ref name="Kintz2014">{{cite book |author=Pascal Kintz |title=Toxicological Aspects of Drug-Facilitated Crimes |url=https://books.google.com/books?id=YgnUAgAAQBAJ&pg=PA87 |date=22 March 2014 |publisher=Elsevier Science |isbn=978-0-12-416969-2 |pages=87– |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170908185726/https://books.google.com/books?id=YgnUAgAAQBAJ&pg=PA87 |archive-date=8 September 2017 }}</ref>
* Ενδορρινική: 45–50%<ref name="MathewZarate2016" /><ref name="pmid23521979">{{cite journal |vauthors=Marland S, Ellerton J, Andolfatto G, Strapazzon G, Thomassen O, Brandner B, Weatherall A, Paal P |title=Ketamine: use in anesthesia |journal=CNS Neurosci Ther |volume=19 |issue=6 |pages=381–9 |date=June 2013 |pmid=23521979 |pmc=6493613 |doi=10.1111/cns.12072 }}</ref>
* Υπογλώσσια: 24–30%<ref name="MathewZarate2016" /><ref name="Hashimoto2019">{{cite journal | vauthors = Hashimoto K | title = Rapid-acting antidepressant ketamine, its metabolites and other candidates: A historical overview and future perspective | journal = Psychiatry and Clinical Neurosciences | volume = 73 | issue = 10 | pages = 613–627 | date = October 2019 | pmid = 31215725 | pmc = 6851782 | doi = 10.1111/pcn.12902 }}</ref>
* Διορθικά: 25–30%<ref name="pmid23521979"/>
* Από το στόμα: 16–20%<ref name="MathewZarate2016" /><ref name="pmid23521979"/>
| protein_bound = 23 με 47%.<ref name="pmid6884418">{{cite journal |vauthors=Dayton PG, Stiller RL, Cook DR, Perel JM |title=The binding of ketamine to plasma proteins: emphasis on human plasma |journal=Eur J Clin Pharmacol |volume=24 |issue=6 |pages=825–31 |date=1983 |pmid=6884418 |doi=10.1007/BF00607095 |s2cid=807011 }}</ref>
| metabolism = [[Ήπαρ]], [[έντερο]] (από το στόμα):<ref name="MathewZarate2016" /><ref>{{cite journal | vauthors = Hijazi Y, Boulieu R | title = Contribution of CYP3A4, CYP2B6, and CYP2C9 isoforms to N-demethylation of ketamine in human liver microsomes | journal = Drug Metabolism and Disposition | volume = 30 | issue = 7 | pages = 853–8 | date = July 2002 | pmid = 12065445 | doi = 10.1124/dmd.30.7.853 | s2cid = 15787750 }}</ref><ref name="pmid27763887"/>


* Κυρίως: [[CYP3A4]], [[CYP2B6]]
Γιατροί στο Ηνωμένο Βασίλειο που διεξήγαγαν την πρώτη δοκιμή της κεταμίνης για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, δήλωσαν ότι δίνει άμεσα και «θεαματικά» αποτελέσματα και κρίνεται ως μια νέα και πολλά υποσχόμενη θεραπεία για την κατάθλιψη. Συγκεκριμένα, μια ομάδα στο Ίδρυμα για την Υγεία στην Οξφόρδη το οποίο υπάγεται στο βρετανικό ΕΣΥ (NHS), χορήγησε σε ασθενείς δόσεις κεταμίνης πάνω από 40 λεπτά μέχρι και έξι φορές. Οι οκτώ έδειξαν βελτίωση στα δηλωθέντα επίπεδα κατάθλιψης, ενώ οι τέσσερις από αυτούς έδειξαν τόσο σημαντική βελτίωση ώστε δεν χαρακτηρίζονταν πλέον ως καταθλιπτικοί.{{πηγή}}
| metabolites = * Νορκεταμίνη
* Δευδρονορκεταμίνη
* Υδροξυνορκεταμίνη
| onset = * Ενδοφλέβια: δευτερόλεπτα<ref name=sinner>{{cite book | vauthors = Sinner B, Graf BM |chapter= Ketamine |title= Modern Anesthetics | veditors = Schüttler J, Schwilden H |series= Handbook of Experimental Pharmacology |year= 2008 |volume= 182 |issue= 182 |pages= 313–33 |isbn= 978-3-540-72813-9 |doi=10.1007/978-3-540-74806-9_15 |pmid=18175098}}</ref>
* Ενδομυϊκά: 1–5 min<ref name="sinner" /><ref name="Quibell2011" />
* Υποδόρια: 15–30 min<ref name="Quibell2011" />
* Ενδορρινικά: 5–10 min<ref name="sinner" />
* Από το στόμα: 15–30 min<ref name="sinner" /><ref name="Quibell2011" />
| elimination_half-life = * Κεταμίνη: 2,5–3 ώρες<ref name="sinner" /><ref name="MathewZarate2016" />
* Νορκεταμίνη: 12 ώρες<ref name="Quibell2011" />
| duration_of_action = * Ενδομυϊκά: 0,5–2 ώρες<ref name="Quibell2011" />
* Ενδορρινικά: 45–60 λεπτά<ref name="sinner" />
* Από το στόμα: 1–6+ ώρες<ref name="sinner" /><ref name="Quibell2011" />
| excretion = * [[Ούρα]]: 91%<ref name="pmid4603048"/>
* [[Κόπρανα]]: 3%<ref name="pmid4603048"/>


<!--Identifiers-->| CAS_number = 6740-88-1
==Παραπομπές==
| CAS_number_Ref = {{cascite|correct|??}}
<references />
| CAS_supplemental = {{plainlist|
* 33643-46-8 ([[esketamine]])
* 33643-49-1 ([[arketamine]])
}}
| ATC_prefix = N01
| ATC_suffix = AX03
| PubChem = 3821
| IUPHAR_ligand = 4233
| DrugBank = DB01221
| DrugBank_Ref = {{drugbankcite|correct|drugbank}}
| ChemSpiderID = 3689
| ChemSpiderID_Ref = {{chemspidercite|correct|chemspider}}
| UNII = 690G0D6V8H
| UNII_Ref = {{fdacite|correct|FDA}}
| KEGG = D08098
| KEGG_Ref = {{keggcite|correct|kegg}}
| ChEBI = 6121
| ChEBI_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| ChEMBL = 742
| ChEMBL_Ref = {{ebicite|correct|EBI}}
| synonyms = CI-581; CL-369; CM-52372-2<ref name="MortonHall2012">{{cite book | vauthors = Morton IK, Hall JM |title=Concise Dictionary of Pharmacological Agents: Properties and Synonyms |url=https://books.google.com/books?id=tsjrCAAAQBAJ&pg=PA159 |date=6 December 2012 |publisher=Springer Science & Business Media |isbn=978-94-011-4439-1 |pages=159– |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20170411144623/https://books.google.com/books?id=tsjrCAAAQBAJ&pg=PA159 |archive-date=11 April 2017 }}</ref>


<!-- Chemical and physical data -->| C = 13
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
| Cl = 1
*[http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=4735 Κεταμίνη] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130430155609/http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=4735 |date=2013-04-30 }} (iatronet)
| H = 16
*[http://www.in.gr/2013/05/21/health/health-news/anaisthitiko-farmako-anakoyfizei-ta-symptwmata-tis-katathlipsis/ Αναισθητικό φάρμακο ανακουφίζει τα συμπτώματα της κατάθλιψης] (in.gr)
| N = 1
*[http://www.in.gr/2016/05/05/tech/psyxedeliko-narkwtiko-anoigei-to-dromo-gia-nea-katigoria-antikatathliptikwn/ Ψυχεδελικό ναρκωτικό «ανοίγει το δρόμο για νέα κατηγορία αντικαταθλιπτικών»] (in.gr)
| O = 1
*[http://www.iatropedia.gr/ygeia/to-narkotiko-tou-vietnam-therapia-gia-tin-katathlipsi/30831/ Το ναρκωτικό του Βιετνάμ, θεραπεία για την κατάθλιψη;] (iatropedia.)
| SMILES = Clc1ccccc1C2(NC)CCCCC2=O
| StdInChI = 1S/C13H16ClNO/c1-15-13(9-5-4-8-12(13)16)10-6-2-3-7-11(10)14/h2-3,6-7,15H,4-5,8-9H2,1H3
| StdInChIKey = YQEZLKZALYSWHR-UHFFFAOYSA-N
| StdInChIKey_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| density =
| density_notes =
| StdInChI_Ref = {{stdinchicite|correct|chemspider}}
| melting_point = 92 <ref>{{cite book | vauthors = Sass W, Fusari S |date=1977 |title= Analytical Profiles of Drug Substances, volume 6 |chapter=Ketamine |journal=Analytical Profiles of Drug Substances |volume=6 |url= https://doi.org/10.1016/S0099-5428(08)60347-0 |publisher= Academic Press |pages=297–322 |doi=10.1016/S0099-5428(08)60347-0 |isbn=9780122608063}}</ref>
| melting_high =
| melting_notes =
| boiling_point =
| boiling_notes =
| solubility =
| specific_rotation =
| verifiedrevid = 477168837
}}
[[Category:Multiple chemicals in Infobox drug|*]]
[[Category:Chemicals using indexlabels|*]]
[[Category:Chemical articles with multiple CAS registry numbers|*]]
[[Category:Drugboxes which contain changes to watched fields]]


Η '''κεταμίνη''' είναι [[φάρμακο]] που χρησιμοποιείται κυρίως για την πρόκληση και τη διατήρηση της [[Αναισθησία (ιατρική)|αναισθησίας]] . Προκαλεί διασπαστική αναισθησία, μια κατάσταση που μοιάζει με [[Μεταβαλλόμενη κατάσταση συνείδησης|έκσταση]] που παρέχει ανακούφιση από τον πόνο, καταστολή και [[αμνησία]] . <ref name="GreenRoback2011" /> Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αναισθησίας με κεταμίνη είναι η διατήρηση των αντανακλαστικών της αναπνοής και των αεραγωγών, η διέγερση της καρδιακής λειτουργίας με αυξημένη αρτηριακή πίεση και η μέτρια [[βρογχοδιαστολή]] . <ref name="GreenRoback2011">{{Cite journal|title=Clinical practice guideline for emergency department ketamine dissociative sedation: 2011 update|journal=Annals of Emergency Medicine|volume=57|issue=5|pages=449–61|date=May 2011|pmid=21256625|doi=10.1016/j.annemergmed.2010.11.030}}</ref> Σε χαμηλότερες, υποαναισθητικές δόσεις, η κεταμίνη είναι ένας πολλά υποσχόμενος παράγοντας για τον [[Πόνος|πόνο]] και την κατάθλιψη που είναι ανθεκτική στη θεραπεία. <ref name="Zhang2018">{{Cite journal|title=An update on ketamine and its two enantiomers as rapid-acting antidepressants|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=19|issue=1|pages=83–92|date=January 2019|pmid=30513009|doi=10.1080/14737175.2019.1554434}}</ref> Ωστόσο, η [[Αντικαταθλιπτικό|αντικαταθλιπτική]] δράση μεμονωμένης χορήγησης κεταμίνης εξασθενεί με τον καιρό και τα αποτελέσματα της επαναλαμβανόμενης χρήσης δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. <ref name="pmid33065824">{{Cite journal|title=A systematic review and meta-analysis of the efficacy of intravenous ketamine infusion for treatment resistant depression: January 2009 - January 2019|journal=J Affect Disord|volume=277|pages=831–841|date=December 2020|pmid=33065824|doi=10.1016/j.jad.2020.09.007}}</ref> <ref name="pmid33174760">{{Cite journal|title=The Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Task Force Recommendations for the Use of Racemic Ketamine in Adults with Major Depressive Disorder: Recommandations Du Groupe De Travail Du Réseau Canadien Pour Les Traitements De L'humeur Et De L'anxiété (Canmat) Concernant L'utilisation De La Kétamine Racémique Chez Les Adultes Souffrant De Trouble Dépressif Majeur|journal=Can J Psychiatry|pages=113–125|date=November 2020|volume=66|issue=2|pmid=33174760|doi=10.1177/0706743720970860|pmc=7918868}}</ref> <ref name="pmid33162856">{{Cite journal|title=Next-Step Treatment Considerations for Patients With Treatment-Resistant Depression That Responds to Low-Dose Intravenous Ketamine|journal=Focus (Am Psychiatr Publ)|volume=18|issue=2|pages=181–192|date=April 2020|pmid=33162856|doi=10.1176/appi.focus.20190048|pmc=7587874}}</ref>

Οι ψυχιατρικές παρενέργειες είναι συχνές καθώς και η αυξημένη αρτηριακή πίεση και η ναυτία. Η τοξικότητα στο ήπαρ και το ουροποιητικό είναι συχνή σε τακτικούς χρήστες υψηλών δόσεων κεταμίνης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Η κεταμίνη είναι ένας ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA και αυτός ευθύνεται για τις περισσότερες από τις δράσεις της εκτός από την αντικαταθλιπτική δράση, ο μηχανισμός της οποίας είναι θέμα πολλής έρευνας και συζήτησης.

Η κεταμίνη συντέθηκε για πρώτη φορά το 1962 και εγκρίθηκε για χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1970. Χρησιμοποιήθηκε τακτικά σε σκύλους και άλογα και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς για χειρουργική αναισθησία στον [[Πόλεμος του Βιετνάμ|πόλεμο του Βιετνάμ]] . <ref name="pmid20693870">{{Cite journal|title=Taming the ketamine tiger. 1965|journal=Anesthesiology|volume=113|issue=3|pages=678–84|date=September 2010|pmid=20693870|doi=10.1097/ALN.0b013e3181ed09a2}}</ref> Η κεταμίνη χρησιμοποιείται επίσης ως [[Ψυχαγωγική χρήση ναρκωτικών|ψυχαγωγικό φάρμακο]], τόσο σε σκόνη όσο και σε υγρή μορφή, που συχνά αναφέρεται ως "Special K" για τις [[Παραισθησιογόνο|παραισθησιογόνες]] και διασπαστικές της επιδράσεις. <ref name="morgan11">{{Cite journal|title=Ketamine use: a review|journal=Addiction|volume=107|issue=1|pages=27–38|date=January 2012|pmid=21777321|doi=10.1111/j.1360-0443.2011.03576.x}}</ref> Συμπεριλαμβάνεται στον [[Πρότυπος Κατάλογος Βασικών Φαρμάκων του ΠΟΥ|Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]] . <ref name="WHO22nd">{{Cite book|title=World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021)|authorlink=World Health Organization|publisher=World Health Organization|year=2021|location=Geneva|id=WHO/MHP/HPS/EML/2021.02}}</ref> Διατίθεται ως [[γενόσημο φάρμακο]] . <ref name="KetPres2013">{{Cite web|url=https://www.drugs.com/pro/ketamine-injection.html|title=Ketamine Injection|website=[[Drugs.com]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141210181630/http://www.drugs.com/pro/ketamine-injection.html|archivedate=10 December 2014|url-status=live|accessdate=1 December 2014}}</ref>

== Ιατρικές χρήσεις ==

=== Αναισθησία ===
Η χρήση της κεταμίνης στην αναισθησία αντανακλά τα χαρακτηριστικά της. Είναι φάρμακο εκλογής για βραχυπρόθεσμες επεμβάσεις όταν δεν απαιτείται μυϊκή χαλάρωση. <ref name="Ketamine">{{Cite book|title=StatPearls|publisher=StatPearls Publishing|date=2020|chapter=Ketamine|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK470357/|accessdate=2020-03-05}}</ref> Η επίδραση της κεταμίνης στο [[Αναπνευστικό σύστημα|αναπνευστικό]] και στο [[Καρδιαγγειακό σύστημα|κυκλοφορικό σύστημα]] είναι διαφορετική από αυτή των άλλων αναισθητικών. Καταστέλλει την αναπνοή πολύ λιγότερο από τα περισσότερα άλλα διαθέσιμα αναισθητικά. <ref name="heshmati">{{Cite journal|title=Use of ketamine in severe status asthmaticus in intensive care unit|journal=Iranian Journal of Allergy, Asthma, and Immunology|volume=2|issue=4|pages=175–80|date=December 2003|pmid=17301376|url=http://ijaai.tums.ac.ir/index.php/ijaai/article/view/52/52|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141006100116/http://ijaai.tums.ac.ir/index.php/ijaai/article/view/52/52|archivedate=6 October 2014}}</ref> Όταν χρησιμοποιείται σε αναισθητικές δόσεις, η κεταμίνη συνήθως διεγείρει παρά καταστέλλει το κυκλοφορικό σύστημα. <ref>{{Cite journal|title=[S-(+)-ketamine. Circulatory interactions during total intravenous anesthesia and analgesia-sedation]|language=DE|journal=Der Anaesthesist|volume=46|issue=12|pages=1081–7|date=December 1997|pmid=9451493|doi=10.1007/s001010050510|trans_title=S-(+)-ketamine. Circulatory interactions during total intravenous anesthesia and analgesia-sedation}}</ref> Τα προστατευτικά αντανακλαστικά των αεραγωγών διατηρούνται <ref name="WongLee2014">{{Cite journal|title=A review of the use of adjunctive therapies in severe acute asthma exacerbation in critically ill children|journal=Expert Review of Respiratory Medicine|volume=8|issue=4|pages=423–41|date=August 2014|pmid=24993063|doi=10.1586/17476348.2014.915752}}</ref> και μερικές φορές είναι δυνατή η χορήγηση αναισθησίας με κεταμίνη χωρίς προστατευτικά μέτρα στους αεραγωγούς. <ref name="Ketamine" /> Τα ψυχωτομιμητικά αποτελέσματα περιορίζουν την αποδοχή της κεταμίνης. Ωστόσο, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χορήγηση [[Βενζοδιαζεπίνη|βενζοδιαζεπινών]] ή [[Προποφόλη|προποφόλης]] . <ref name="pmid32826629">{{Cite journal|title=Ketamine: a versatile tool for anesthesia and analgesia|journal=Current Opinion in Anesthesiology|volume=33|issue=5|pages=633–638|date=October 2020|pmid=32826629|doi=10.1097/ACO.0000000000000916}}</ref>

Η κεταμίνη χρησιμοποιείται συχνά σε σοβαρά τραυματισμένους ανθρώπους και φαίνεται να είναι ασφαλής σε αυτήν την ομάδα. <ref name="The effect of ketamine on intracran">{{Cite journal|title=The effect of ketamine on intracranial and cerebral perfusion pressure and health outcomes: a systematic review|journal=Annals of Emergency Medicine|volume=65|issue=1|pages=43–51.e2|date=January 2015|pmid=25064742|doi=10.1016/j.annemergmed.2014.06.018}}</ref> Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για επείγουσα χειρουργική επέμβαση σε συνθήκες πεδίου σε εμπόλεμες ζώνες, <ref name="pmid25886322">{{Cite journal|title=Ketamine: Current applications in anesthesia, pain, and critical care|journal=Anesthesia: Essays and Researches|volume=8|issue=3|pages=283–90|date=September 2014|pmid=25886322|pmc=4258981|doi=10.4103/0259-1162.143110}}</ref> για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του [[Πόλεμος του Βιετνάμ|Πολέμου του Βιετνάμ]] . <ref name="pmid28731926">{{Cite journal|title=History of anaesthesia: The ketamine story - past, present and future|journal=Eur J Anaesthesiol|volume=34|issue=9|pages=571–575|date=September 2017|pmid=28731926|doi=10.1097/EJA.0000000000000638}}</ref> Μια κατευθυντήρια γραμμή κλινικής πρακτικής του 2011 υποστηρίζει τη χρήση της κεταμίνης ως ηρεμιστικού στην επείγουσα ιατρική, συμπεριλαμβανομένων των σωματικά επώδυνων διαδικασιών. <ref name="GreenRoback2011">{{Cite journal|title=Clinical practice guideline for emergency department ketamine dissociative sedation: 2011 update|journal=Annals of Emergency Medicine|volume=57|issue=5|pages=449–61|date=May 2011|pmid=21256625|doi=10.1016/j.annemergmed.2010.11.030}}</ref> Είναι το φάρμακο εκλογής για άτομα σε τραυματικό σοκ που διατρέχουν κίνδυνο [[Υπόταση|υπότασης]] . <ref>{{Cite web|url=http://lifeinthefastlane.com/education/ccc/rapid-sequence-induction-of-the-shock-patient/|title=Intubation, Hypotension and Shock|ημερομηνία=7 August 2013|website=Life in the Fastlane|publisher=Critical Care Compendium|type=blog|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140209161412/http://lifeinthefastlane.com/education/ccc/rapid-sequence-induction-of-the-shock-patient/|archivedate=9 February 2014|url-status=dead|accessdate=10 April 2014}}</ref> Η [[Υπόταση|χαμηλή αρτηριακή πίεση]] είναι επιβλαβής σε άτομα με σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι, <ref>{{Cite journal|title=Hypotension, hypoxia, and head injury: frequency, duration, and consequences|journal=Archives of Surgery|volume=136|issue=10|pages=1118–23|date=October 2001|pmid=11585502|doi=10.1001/archsurg.136.10.1118}}</ref> και η κεταμίνη είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει χαμηλή αρτηριακή πίεση και συχνά μπορεί ακόμη και να την αποτρέψει. <ref>{{Cite journal|title=Intravenous ketamine for prevention of severe hypotension during spinal anaesthesia|journal=Acta Anaesthesiologica Scandinavica|volume=35|issue=8|pages=755–7|date=November 1991|pmid=1763596|doi=10.1111/j.1399-6576.1991.tb03385.x}}</ref> <ref>{{Cite journal|title=The cardiovascular effects of ketamine in hypotensive states|journal=Canadian Anaesthetists' Society Journal|volume=22|issue=3|pages=339–48|date=May 1975|pmid=1139377|doi=10.1007/BF03004843}}</ref>

Η κεταμίνη είναι μια επιλογή στα παιδιά, ως το μοναδικό αναισθητικό για μικρές επεμβάσεις ή ως παράγοντας επαγωγής που ακολουθείται από νευρομυϊκό αποκλεισμό και διασωλήνωση. <ref name="pmid25886322">{{Cite journal|title=Ketamine: Current applications in anesthesia, pain, and critical care|journal=Anesthesia: Essays and Researches|volume=8|issue=3|pages=283–90|date=September 2014|pmid=25886322|pmc=4258981|doi=10.4103/0259-1162.143110}}</ref> Ειδικότερα, τα παιδιά με κυανωτική καρδιακή νόσο και νευρομυϊκές διαταραχές είναι καλοί υποψήφιοι για αναισθησία με κεταμίνη. <ref name="pmid32826629">{{Cite journal|title=Ketamine: a versatile tool for anesthesia and analgesia|journal=Current Opinion in Anesthesiology|volume=33|issue=5|pages=633–638|date=October 2020|pmid=32826629|doi=10.1097/ACO.0000000000000916}}</ref>

Λόγω των βρογχοδιασταλτικών ιδιοτήτων της κεταμίνης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναισθησία σε άτομα με [[άσθμα]], [[Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια|χρόνια αποφρακτική νόσο των αεραγωγών]] και με σοβαρή αντιδραστική νόσο των αεραγωγών, συμπεριλαμβανομένου του ενεργού [[Βρογχόσπασμος|βρογχόσπασμου]] . <ref name="pmid25886322">{{Cite journal|title=Ketamine: Current applications in anesthesia, pain, and critical care|journal=Anesthesia: Essays and Researches|volume=8|issue=3|pages=283–90|date=September 2014|pmid=25886322|pmc=4258981|doi=10.4103/0259-1162.143110}}</ref> <ref name="pmid32826629">{{Cite journal|title=Ketamine: a versatile tool for anesthesia and analgesia|journal=Current Opinion in Anesthesiology|volume=33|issue=5|pages=633–638|date=October 2020|pmid=32826629|doi=10.1097/ACO.0000000000000916}}</ref> <ref name="Goyal">{{Cite journal|title=Ketamine in status asthmaticus: A review|journal=Indian Journal of Critical Care Medicine|volume=17|issue=3|pages=154–61|date=May 2013|pmid=24082612|pmc=3777369|doi=10.4103/0972-5229.117048}}</ref>

=== Πόνος ===
Οι εγχύσεις κεταμίνης χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του οξέος πόνου σε τμήματα επειγόντων περιστατικών και στην περιεγχειρητική περίοδο σε άτομα με ανθεκτικό πόνο. Οι δόσεις είναι χαμηλότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται για αναισθησία. Επικουρικά στη μορφίνη ή μόνη της, η κεταμίνη μειώνει τη χρήση [[Μορφίνη|μορφίνης]], το επίπεδο πόνου, τη ναυτία και τον έμετο μετά την επέμβαση. Η κεταμίνη είναι πιθανό να είναι πιο ωφέλιμη για χειρουργικούς ασθενείς όταν αναμένεται σοβαρός μετεγχειρητικός πόνος και για ασθενείς με ανεκτικότητα στα οπιοειδή. <ref name="pmid29870457">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Acute Pain Management From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=456–466|date=July 2018|pmid=29870457|pmc=6023582|doi=10.1097/AAP.0000000000000806}}</ref> <ref>{{Cite journal|title=The use of subdissociative-dose ketamine for acute pain in the emergency department|journal=Academic Emergency Medicine|volume=22|issue=3|pages=251–7|date=March 2015|pmid=25716117|doi=10.1111/acem.12604}}</ref>

Η κεταμίνη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο προνοσοκομειακό περιβάλλον, λόγω της αποτελεσματικότητάς της και του χαμηλού κινδύνου αναπνευστικής καταστολής. <ref name="SvensonBiedermann2011">{{Cite journal|title=Ketamine: a unique drug with several potential uses in the prehospital setting|journal=Journal of Paramedic Practice|volume=3|issue=10|year=2011|pages=552–556|doi=10.12968/jpar.2011.3.10.552}}</ref> Η κεταμίνη έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με τα οπιοειδή στο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου για τη διαχείριση του οξέος πόνου και για τον έλεγχο του διαδικαστικού πόνου. <ref name="pmid30019434">{{Cite journal|display-authors=6|title=A Systematic Review and Meta-analysis of Ketamine as an Alternative to Opioids for Acute Pain in the Emergency Department|journal=Academic Emergency Medicine|volume=25|issue=10|pages=1086–1097|date=October 2018|pmid=30019434|doi=10.1111/acem.13502}}</ref> Μπορεί επίσης να αποτρέψει την προκαλούμενη από οπιοειδή υπεραλγησία <ref name="pmid26495312">{{Cite journal|title=Role of ketamine in acute postoperative pain management: a narrative review|journal=BioMed Research International|volume=2015|page=749837|year=2015|pmid=26495312|pmc=4606413|doi=10.1155/2015/749837}}</ref> <ref name="pmid21412369">{{Cite journal|title=A comprehensive review of opioid-induced hyperalgesia|journal=Pain Physician|volume=14|issue=2|pages=145–61|year=2011|doi=10.36076/ppj.2011/14/145|pmid=21412369}}</ref> και το μετααναισθητικό ρίγος . <ref>{{Cite journal|display-authors=6|title=Efficacy and safety of prophylactic use of ketamine for prevention of postanesthetic shivering: a systematic review and meta analysis|journal=BMC Anesthesiology|volume=19|issue=1|page=245|date=December 2019|pmid=31888509|pmc=6937868|doi=10.1186/s12871-019-0910-8}}</ref>

Για τον χρόνιο πόνο, η κεταμίνη χρησιμοποιείται ως ενδοφλέβιο αναλγητικό, ιδιαίτερα εάν ο πόνος είναι νευροπαθητικός. <ref name="pmid29870458">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Chronic Pain From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=521–546|date=July 2018|pmid=29870458|pmc=6023575|doi=10.1097/AAP.0000000000000808}}</ref> Έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα της εξουδετέρωσης της ευαισθητοποίησης της σπονδυλικής στήλης ή των φαινομένων επιδείνωσης που παρουσιάζονται με χρόνιο πόνο . <ref name="elia">{{Cite journal|title=Ketamine and postoperative pain—a quantitative systematic review of randomised trials|journal=Pain|volume=113|issue=1–2|pages=61–70|date=January 2005|pmid=15621365|doi=10.1016/j.pain.2004.09.036}}</ref> Σε πολλαπλές κλινικές δοκιμές, οι εγχύσεις κεταμίνης παρείχαν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο σε διαγνώσεις νευροπαθητικού πόνου, πόνο μετά από τραυματικό τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης, ινομυαλγία και σύνδρομο σύνθετου περιφερειακού πόνου (CRPS). <ref name="pmid29870458" /> Ωστόσο, οι συναινετικές κατευθυντήριες γραμμές του 2018 για τον χρόνιο πόνο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, υπάρχουν μόνο αδύναμα στοιχεία υπέρ της χρήσης κεταμίνης σε πόνους τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης, μέτρια στοιχεία υπέρ της κεταμίνης για CRPS και αδύναμα ή καθόλου στοιχεία για κεταμίνη σε μεικτό νευροπαθητικό πόνο, ινομυαλγία και καρκίνος. Συγκεκριμένα, μόνο για το CRPS υπάρχουν ενδείξεις μεσοπρόθεσμης έως μακροπρόθεσμης ανακούφισης από τον πόνο. <ref name="pmid29870458" />

=== Κατάθλιψη ===
Η κεταμίνη είναι ένα ισχυρό και ταχείας δράσης [[αντικαταθλιπτικό]], αν και η δράση της είναι παροδική. <ref name="pmid28249076">{{Cite journal|display-authors=6|title=A Consensus Statement on the Use of Ketamine in the Treatment of Mood Disorders|journal=JAMA Psychiatry|volume=74|issue=4|pages=399–405|date=April 2017|pmid=28249076|doi=10.1001/jamapsychiatry.2017.0080}}</ref> Η ενδοφλέβια έγχυση κεταμίνης στην ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της διάθεσης εντός 4 ωρών, φτάνοντας στο μέγιστο στις 24 ώρες. <ref name="Zhang2018">{{Cite journal|title=An update on ketamine and its two enantiomers as rapid-acting antidepressants|journal=Expert Review of Neurotherapeutics|volume=19|issue=1|pages=83–92|date=January 2019|pmid=30513009|doi=10.1080/14737175.2019.1554434}}</ref> <ref name="pmid33065824">{{Cite journal|title=A systematic review and meta-analysis of the efficacy of intravenous ketamine infusion for treatment resistant depression: January 2009 - January 2019|journal=J Affect Disord|volume=277|pages=831–841|date=December 2020|pmid=33065824|doi=10.1016/j.jad.2020.09.007}}</ref> Μια εφάπαξ δόση ενδοφλέβιας κεταμίνης έχει ως αποτέλεσμα ποσοστό ανταπόκρισης μεγαλύτερο από 60% ήδη από 4,5 ώρες μετά τη δόση (με παρατεταμένο αποτέλεσμα μετά από 24 ώρες) και μεγαλύτερο από 40% μετά από 7 ημέρες. <ref name="pmid29736744" /> Αν και υπάρχουν μόνο λίγες πιλοτικές μελέτες που μελετούν τη βέλτιστη δόση, αυξανόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι δόση 0,5&nbsp;mg/kg που ενίεται σε 40 λεπτά δίνει το βέλτιστο αποτέλεσμα. <ref name="Sanacora Katz 2018 pp. 243–250">{{Cite journal|title=Ketamine: A Review for Clinicians|journal=Focus|volume=16|issue=3|pages=243–250|date=July 2018|pmid=31975918|pmc=6493090|doi=10.1176/appi.focus.20180012|publisher=American Psychiatric Association Publishing}}</ref> Η αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης μειώνεται στις 7 ημέρες και οι περισσότεροι ασθενείς υποτροπιάζουν εντός 10 ημερών, αν και για μια σημαντική μειοψηφία η βελτίωση μπορεί να διαρκέσει 30 ημέρες και περισσότερο. <ref name="pmid33065824" /> <ref name="pmid33174760">{{Cite journal|title=The Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Task Force Recommendations for the Use of Racemic Ketamine in Adults with Major Depressive Disorder: Recommandations Du Groupe De Travail Du Réseau Canadien Pour Les Traitements De L'humeur Et De L'anxiété (Canmat) Concernant L'utilisation De La Kétamine Racémique Chez Les Adultes Souffrant De Trouble Dépressif Majeur|journal=Can J Psychiatry|pages=113–125|date=November 2020|volume=66|issue=2|pmid=33174760|doi=10.1177/0706743720970860|pmc=7918868}}</ref> <ref name="pmid29736744">{{Cite journal|title=Antidepressant Efficacy and Tolerability of Ketamine and Esketamine: A Critical Review|journal=CNS Drugs|volume=32|issue=5|pages=411–420|date=May 2018|pmid=29736744|doi=10.1007/s40263-018-0519-3}}</ref> <ref name="pmid28395988">{{Cite journal|title=Ketamine treatment for depression: opportunities for clinical innovation and ethical foresight|journal=The Lancet. Psychiatry|volume=4|issue=5|pages=419–426|date=May 2017|pmid=28395988|doi=10.1016/S2215-0366(17)30102-5|url=http://discovery.ucl.ac.uk/1552865/}}</ref> Η κύρια πρόκληση με τη θεραπεία με κεταμίνη είναι η αγωγή όταν περάσει η αντικαταθλιπτική δράση. Η θεραπεία συντήρησης με κεταμίνη (από δύο φορές την εβδομάδα έως μία φορά στις δύο εβδομάδες) φαίνεται να είναι μια πολλά υποσχόμενη επιλογή, αν και τα στοιχεία που τη συνιστούν σθεναρά είναι ανεπαρκή. <ref name="pmid33065824" /> <ref name="pmid33174760" /> <ref name="pmid33162856">{{Cite journal|title=Next-Step Treatment Considerations for Patients With Treatment-Resistant Depression That Responds to Low-Dose Intravenous Ketamine|journal=Focus (Am Psychiatr Publ)|volume=18|issue=2|pages=181–192|date=April 2020|pmid=33162856|doi=10.1176/appi.focus.20190048|pmc=7587874}}</ref> Η κεταμίνη μπορεί να μειώσει τις σκέψεις αυτοκτονίας για έως και τρεις ημέρες μετά την ένεση. <ref name="pmid31729893">{{Cite journal|title=Ketamine for suicidal ideation in adults with psychiatric disorders: A systematic review and meta-analysis of treatment trials|journal=Aust N Z J Psychiatry|volume=54|issue=1|pages=29–45|date=January 2020|pmid=31729893|doi=10.1177/0004867419883341|url=https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:25219d6c-5c8f-4842-91d9-41a9fd7fb1bd}}</ref>

Η κεταμίνη δεν έχει εγκριθεί για χρήση ως αντικαταθλιπτικό, αλλά το Καναδικό Δίκτυο Θεραπειών για τη Διάθεση και το Άγχος (CANMAT) τη συνιστά ως θεραπεία τρίτης γραμμής για την κατάθλιψη. <ref name="pmid33174760">{{Cite journal|title=The Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Task Force Recommendations for the Use of Racemic Ketamine in Adults with Major Depressive Disorder: Recommandations Du Groupe De Travail Du Réseau Canadien Pour Les Traitements De L'humeur Et De L'anxiété (Canmat) Concernant L'utilisation De La Kétamine Racémique Chez Les Adultes Souffrant De Trouble Dépressif Majeur|journal=Can J Psychiatry|pages=113–125|date=November 2020|volume=66|issue=2|pmid=33174760|doi=10.1177/0706743720970860|pmc=7918868}}</ref> Ένα από τα εναντιομερή της κεταμίνης, η εσκεταμίνη, έχει εγκριθεί ως ρινικό σπρέι για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού. Μια συγκριτική μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών υποδηλώνει ανώτερη αποτελεσματικότητα της ενδοφλέβιας κεταμίνης έναντι της ενδορρινικής εσκεταμίνης, με την ενδοφλέβια κεταμίνη να έχει μεγαλύτερα ποσοστά συνολικής ανταπόκρισης και ύφεσης και μικρότερο αριθμό εγκαταλείψεων. <ref name="pmid33022440">{{Cite journal|title=Comparative efficacy of racemic ketamine and esketamine for depression: A systematic review and meta-analysis|journal=J Affect Disord|volume=278|pages=542–555|date=January 2021|pmid=33022440|doi=10.1016/j.jad.2020.09.071|issn=0165-0327|pmc=7704936}}</ref> Η κεταμίνη μπορεί να είναι αποτελεσματική για τη [[Διπολική διαταραχή|διπολική κατάθλιψη]], αλλά τα δεδομένα για τη χρήση της για αυτή τη μορφή κατάθλιψης είναι λίγα. <ref>{{Cite journal|title=Ketamine in Bipolar Disorder: A Review|journal=Neuropsychiatric Disease and Treatment|volume=16|pages=2707–2717|date=2020-11-12|pmid=33209026|pmc=7670087|doi=10.2147/NDT.S282208}}</ref>

== Αντενδείξεις ==
Κύριες αντενδείξεις για την κεταμίνη: <ref name="pmid29870458">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Chronic Pain From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=521–546|date=July 2018|pmid=29870458|pmc=6023575|doi=10.1097/AAP.0000000000000808}}</ref> <ref name="pmid29870457">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Acute Pain Management From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=456–466|date=July 2018|pmid=29870457|pmc=6023582|doi=10.1097/AAP.0000000000000806}}</ref>

* Σοβαρή [[Καρδιαγγειακές παθήσεις|καρδιαγγειακή νόσος]] όπως [[ασταθής στηθάγχη]] ή ανεπαρκώς ελεγχόμενη [[Αρτηριακή υπέρταση|υπέρταση]]
* Αυξημένη [[Ενδοκρανιακή πίεση|ενδοκράνια]] ή [[ενδοφθάλμια πίεση]]. Και οι δύο αυτές αντενδείξεις είναι αμφιλεγόμενες <ref name="pmid29870457">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Acute Pain Management From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=456–466|date=July 2018|pmid=29870457|pmc=6023582|doi=10.1097/AAP.0000000000000806}}</ref>
* Κακώς ελεγχόμενη [[ψύχωση]]
* Σοβαρή ηπατική νόσος όπως η [[κίρρωση]]
* Εγκυμοσύνη
* Διαταραχή χρήσης ενεργών ουσιών (για σειριακές ενέσεις κεταμίνης)
* Ηλικία κάτω των 3 μηνών

== Παρενέργειες ==
Σε αναισθητικές δόσεις, το 10-20% των ενηλίκων (1-2% των παιδιών) εμφανίζουν ανεπιθύμητες ψυχιατρικές αντιδράσεις που εμφανίζονται κατά την εμφάνιση από την αναισθησία, που κυμαίνονται από όνειρα και δυσφορία έως παραισθήσεις και ντελήριο κατά την αφύπνηση. <ref name="StrayerNelson2008">{{Cite journal|title=Adverse events associated with ketamine for procedural sedation in adults|journal=The American Journal of Emergency Medicine|volume=26|issue=9|pages=985–1028|date=November 2008|pmid=19091264|doi=10.1016/j.ajem.2007.12.005|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0026626/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170908185727/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0026626/|archivedate=8 September 2017}}</ref> Αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν με προ-θεραπεία με [[βενζοδιαζεπίνη]] ή [[προποφόλη]] . <ref name="StrayerNelson2008" /> <ref name="pmid32826629">{{Cite journal|title=Ketamine: a versatile tool for anesthesia and analgesia|journal=Current Opinion in Anesthesiology|volume=33|issue=5|pages=633–638|date=October 2020|pmid=32826629|doi=10.1097/ACO.0000000000000916}}</ref> Η αναισθησία με κεταμίνη προκαλεί συνήθως τονικοκλονικές κινήσεις (πάνω από το 10% των ανθρώπων) και σπάνια υπερτονία . <ref name="Quibell2011">{{Cite journal|title=Ketamine*|journal=Journal of Pain and Symptom Management|volume=41|issue=3|pages=640–9|date=March 2011|pmid=21419322|doi=10.1016/j.jpainsymman.2011.01.001|url=http://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924%2811%2900046-7/fulltext|type=Therapeutic Review}}</ref> <ref name="StrayerNelson2008" /> Έμετος μπορεί να αναμένεται στο 5-15% των ασθενών, αλλά η προετοιμασία με προποφόλη το μετριάζει επίσης. <ref name="StrayerNelson2008" /> [[λαρυγγόσπασμος|Λαρυγγόσπασμος]] εμφανίζεται μόνο σπάνια με την κεταμίνη. Η κεταμίνη, γενικά, διεγείρει την αναπνοή. Ωστόσο, στα πρώτα 2-3 λεπτά μιας ταχείας ενδοφλέβιας ένεσης υψηλής δόσης μπορεί να προκαλέσει παροδική αναπνευστική καταστολή. <ref name="StrayerNelson2008" />

=== Τοξικότητα ουροποιητικού και ήπατος ===
Η τοξικότητα στα ούρα εμφανίζεται κυρίως σε άτομα που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες κεταμίνης τακτικά, με το 20-30% των συχνών χρηστών να έχουν ενοχλήσεις στην ουροδόχο κύστη. <ref name="pmid29870458">{{Cite journal|title=Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Chronic Pain From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists|journal=Reg Anesth Pain Med|volume=43|issue=5|pages=521–546|date=July 2018|pmid=29870458|pmc=6023575|doi=10.1097/AAP.0000000000000808}}</ref> <ref name="pmid21102971">{{Cite journal|title=Ketamine-induced urologic insult (KIUI)|journal=Pain Physician|volume=13|issue=6|pages=E343–6|date=2010|doi=10.36076/ppj.2010/13/E343|pmid=21102971}}</ref> Περιλαμβάνει μια σειρά διαταραχών από [[Ουρολοίμωξη|κυστίτιδα]] έως [[idronefrosi|υδρονέφρωση]] και [[νεφρική ανεπάρκεια]] . <ref name="pmid32212278">{{Cite journal|title=What urologists need to know about ketamine-induced uropathy: A systematic review|journal=Neurourol Urodyn|volume=39|issue=4|pages=1049–1062|date=April 2020|pmid=32212278|doi=10.1002/nau.24341}}</ref> Τα τυπικά συμπτώματα της κυστίτιδας που προκαλείται από κεταμίνη είναι συχνοουρία, δυσουρία και επείγουσα ούρηση που μερικές φορές συνοδεύονται από πόνο κατά την ούρηση και [[Αιματουρία|αίμα στα ούρα]]. <ref name="Middela2011">{{Cite journal|title=Ketamine-induced vesicopathy: a literature review|journal=International Journal of Clinical Practice|volume=65|issue=1|pages=27–30|date=January 2011|pmid=21155941|doi=10.1111/j.1742-1241.2010.02502.x|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00600043}}</ref> Η βλάβη στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης έχει ομοιότητες τόσο με τη [[Διάμεση κυστίτιδα|διάμεση]] όσο και με την ηωσινοφιλική κυστίτιδα . Το τοίχωμα παχύνεται και η λειτουργική χωρητικότητα της κύστης μειώνεται έως τα 10–150 mL. <ref name="pmid32212278" />

Η αντιμετώπιση της επαγόμενης από κεταμίνη κυστίτιδας περιλαμβάνει τη διακοπή της κεταμίνης ως πρώτο βήμα. Αυτό ακολουθείται από [[Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα|ΜΣΑΦ]] και αντιχολινεργικά και, εάν η ανταπόκριση είναι ανεπαρκής, από [[τραμαδόλη]]. Οι θεραπείες δεύτερης γραμμής είναι παράγοντες προστασίας του επιθηλίου όπως η από του στόματος πολυθειική πεντοζάνη ή η ενδοκυστική (ενδοκύστη) ενστάλαξη [[υαλουρονικό οξύ|υαλουρονικού οξέος]] . Η [[Αλλαντική τοξίνη|ενδοκυστική αλλαντική τοξίνη]] είναι επίσης χρήσιμη. <ref name="pmid32212278">{{Cite journal|title=What urologists need to know about ketamine-induced uropathy: A systematic review|journal=Neurourol Urodyn|volume=39|issue=4|pages=1049–1062|date=April 2020|pmid=32212278|doi=10.1002/nau.24341}}</ref>

Η ηπατική τοξικότητα της κεταμίνης περιλαμβάνει υψηλότερες δόσεις και επαναλαμβανόμενη χορήγηση. Σε μια ομάδα χρόνιων χρηστών υψηλής δόσης κεταμίνης, η συχνότητα της ηπατικής βλάβης αναφέρθηκε ότι ήταν περίπου 10%. Υπάρχουν αναφορές περιπτώσεων αυξημένων ηπατικών ενζύμων που περιλαμβάνουν θεραπεία με κεταμίνη του χρόνιου πόνου. <ref name="pmid32212278">{{Cite journal|title=What urologists need to know about ketamine-induced uropathy: A systematic review|journal=Neurourol Urodyn|volume=39|issue=4|pages=1049–1062|date=April 2020|pmid=32212278|doi=10.1002/nau.24341}}</ref>

=== Εξάρτηση και ανοχή ===
Αν και η συχνότητα της εξάρτησης από κεταμίνη είναι άγνωστη, ορισμένα άτομα που χρησιμοποιούν τακτικά κεταμίνη αναπτύσσουν εξάρτηση από την κεταμίνη. Τα πειράματα σε ζώα επιβεβαιώνουν επίσης τον κίνδυνο κακής χρήσης. <ref name="morgan11">{{Cite journal|title=Ketamine use: a review|journal=Addiction|volume=107|issue=1|pages=27–38|date=January 2012|pmid=21777321|doi=10.1111/j.1360-0443.2011.03576.x}}</ref> Επιπλέον, η ταχεία έναρξη των επιπτώσεων μετά την εισπνοή της μπορεί να αυξήσει τη δυνητική χρήση ως ψυχαγωγικού ναρκωτικού. Η σύντομη διάρκεια των αποτελεσμάτων προάγει την κατάρηση . Η ανοχή στην κεταμίνη αναπτύσσεται γρήγορα, ακόμη και με επαναλαμβανόμενη ιατρική χρήση, προκαλώντας τη χρήση υψηλότερων δόσεων. Ορισμένοι καθημερινοί χρήστες ανέφεραν συμπτώματα στέρησης, κυρίως άγχος, τρέμουλο, εφίδρωση και αίσθημα παλμών, μετά τις προσπάθειες διακοπής. <ref name="morgan11" /> Γνωστικά ελλείμματα καθώς και αυξημένα συμπτώματα διάσπασης και παραληρήματα παρατηρήθηκαν σε τακτικούς ψυχαγωγικούς χρήστες κεταμίνης. <ref name="Morgan2009">{{Cite journal|title=Consequences of chronic ketamine self-administration upon neurocognitive function and psychological wellbeing: a 1-year longitudinal study|journal=Addiction|volume=105|issue=1|pages=121–33|date=January 2010|pmid=19919593|doi=10.1111/j.1360-0443.2009.02761.x}}</ref>

== Αλληλεπιδράσεις ==
Η κεταμίνη ενισχύει τα ηρεμιστικά αποτελέσματα της [[Προποφόλη|προποφόλης]] <ref name="propofol">{{Cite journal|title=Additive interactions between propofol and ketamine when used for anesthesia induction in female patients|journal=Anesthesiology|volume=82|issue=3|pages=641–8|date=March 1995|pmid=7879932|doi=10.1097/00000542-199503000-00005}}</ref> και της [[Μιδαζολάμη|μιδαζολάμης]] . <ref name="midazolam">{{Cite journal|title=Hypnotic and anesthetic interactions between ketamine and midazolam in female patients|journal=Anesthesiology|volume=79|issue=6|pages=1227–32|date=December 1993|pmid=8267198|doi=10.1097/00000542-199312000-00013}}</ref> Η [[ναλτρεξόνη]] ενισχύει τις ψυχομιμητικές επιδράσεις μιας χαμηλής δόσης κεταμίνης, <ref name="pmid16395307">{{Cite journal|title=Potentiation of low dose ketamine effects by naltrexone: potential implications for the pharmacotherapy of alcoholism|journal=Neuropsychopharmacology|volume=31|issue=8|pages=1793–800|date=August 2006|pmid=16395307|doi=10.1038/sj.npp.1300994}}</ref> ενώ η [[λαμοτριγίνη]] <ref name="pmid10711913">{{Cite journal|title=Attenuation of the neuropsychiatric effects of ketamine with lamotrigine: support for hyperglutamatergic effects of N-methyl-D-aspartate receptor antagonists|journal=Arch Gen Psychiatry|volume=57|issue=3|pages=270–6|date=March 2000|pmid=10711913|doi=10.1001/archpsyc.57.3.270}}</ref> και η νιμοδιπίνη <ref name="pmid11750186">{{Cite journal|title=Attenuation of ketamine effects by nimodipine pretreatment in recovering ethanol dependent men: psychopharmacologic implications of the interaction of NMDA and L-type calcium channel antagonists|journal=Neuropsychopharmacology|volume=25|issue=6|pages=936–47|date=December 2001|pmid=11750186|doi=10.1016/S0893-133X(01)00346-3}}</ref> τις μειώνουν. Η [[κλονιδίνη]] μειώνει τη σιελόρροια, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση αυξάνει κατά τη διάρκεια της αναισθησίας με κεταμίνη και μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης εφιάλτων. <ref name="pmid10773503">{{Cite journal|title=Effects of oral clonidine premedication on side effects of intravenous ketamine anesthesia: a randomized, double-blind, placebo-controlled study|journal=J Clin Anesth|volume=12|issue=1|pages=19–24|date=February 2000|pmid=10773503|doi=10.1016/s0952-8180(99)00131-2}}</ref>

== Φαρμακολογία ==

=== Φαρμακοδυναμική ===
Ο ανταγωνισμός του υποδοχέα NMDA είναι υπεύθυνος για τα αναισθητικά, αναλγητικά και ψυχομιμητικά αποτελέσματα της κεταμίνης. <ref name="pmid29945898">{{Cite journal|title=Ketamine and Ketamine Metabolite Pharmacology: Insights into Therapeutic Mechanisms|journal=Pharmacol Rev|volume=70|issue=3|pages=621–660|date=July 2018|pmid=29945898|pmc=6020109|doi=10.1124/pr.117.015198}}</ref> <ref name="pmid27028535">{{Cite journal|title=Ketamine: A Review of Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamics in Anesthesia and Pain Therapy|journal=Clin Pharmacokinet|volume=55|issue=9|pages=1059–77|date=September 2016|pmid=27028535|doi=10.1007/s40262-016-0383-6}}</ref> Ο ανταγωνισμός του υποδοχέα NMDA οδηγεί σε αναλγησία αποτρέποντας την κεντρική ευαισθητοποίηση στους νευρώνες του ραχιαίου κέρατος . Με άλλα λόγια, οι δράσεις της κεταμίνης παρεμβαίνουν στη μετάδοση του πόνου στο [[Νωτιαίος μυελός|νωτιαίο μυελό]]. <ref name="Quibell2011">{{Cite journal|title=Ketamine*|journal=Journal of Pain and Symptom Management|volume=41|issue=3|pages=640–9|date=March 2011|pmid=21419322|doi=10.1016/j.jpainsymman.2011.01.001|url=http://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924%2811%2900046-7/fulltext|type=Therapeutic Review}}</ref>

Ο μηχανισμός της αντικαταθλιπτικής δράσης της κεταμίνης είναι αβέβαιος. Δεν είναι σαφές εάν ο υποδοχέας NMDA είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για αυτή τη δράση ή είναι επίσης απαραίτητες οι αλληλεπιδράσεις με άλλους υποδοχείς. Δεν είναι σαφές εάν η κεταμίνη από μόνη της είναι επαρκής για την αντικαταθλιπτική δράση ή οι μεταβολίτες της είναι επίσης σημαντικοί. <ref name="pmid29945898">{{Cite journal|title=Ketamine and Ketamine Metabolite Pharmacology: Insights into Therapeutic Mechanisms|journal=Pharmacol Rev|volume=70|issue=3|pages=621–660|date=July 2018|pmid=29945898|pmc=6020109|doi=10.1124/pr.117.015198}}</ref> <ref name="pmid29532791">{{Cite journal|title=Mechanisms of ketamine action as an antidepressant|journal=Molecular Psychiatry|volume=23|issue=4|pages=801–811|date=April 2018|pmid=29532791|pmc=5999402|doi=10.1038/mp.2017.255}}</ref> <ref name="pmid29516301">{{Cite journal|title=Convergent Mechanisms Underlying Rapid Antidepressant Action|journal=CNS Drugs|volume=32|issue=3|pages=197–227|date=March 2018|pmid=29516301|pmc=6005380|doi=10.1007/s40263-018-0492-x}}</ref> Σε κάθε περίπτωση, έχει διευκρινιστεί ότι ο οξύς αποκλεισμός των υποδοχέων NMDA στον εγκέφαλο έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση των υποδοχέων α-αμινο-3-υδροξυ-5-μεθυλ-4-ισοξαζολοπροπιονικού οξέος (υποδοχείς AMPA), οι οποίοι με τη σειρά τους ρυθμίζουν μια ποικιλία των κατάντη οδών σηματοδότησης για να επηρεάσει τη [[νευροδιαβίβαση]] στο [[μεταιχμιακό σύστημα]] και να μεσολαβήσει στα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα των ανταγωνιστών του υποδοχέα NMDA όπως η κεταμίνη. <ref name="pmid29736744">{{Cite journal|title=Antidepressant Efficacy and Tolerability of Ketamine and Esketamine: A Critical Review|journal=CNS Drugs|volume=32|issue=5|pages=411–420|date=May 2018|pmid=29736744|doi=10.1007/s40263-018-0519-3}}</ref> <ref name="pmid29532791" /> Εκτός από τον αποκλεισμό του υποδοχέα NMDA, ο ενεργός μεταβολίτης της κεταμίνης υδροξυνορκεταμίνη, ο οποίος δεν αλληλεπιδρά σημαντικά με τον υποδοχέα NMDA, αλλά παρ' όλα αυτά ενεργοποιεί έμμεσα τους υποδοχείς AMPA, μπορεί επίσης ή εναλλακτικά να εμπλέκεται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης ταχείας έναρξης. <ref name="pmid29532791" /> <ref name="pmid29516301" /> Πρόσφατη έρευνα έχει αποσαφηνίσει ότι μια οξεία αναστολή των πλάγιων ηνίων, ενός τμήματος του εγκεφάλου στο μεταιχμιακό σύστημα που έχει αναφερθεί ως «κέντρο κατά της ανταμοιβής» (προβολή και αναστολή της οδού μεσομεταιχμιακής ανταμοιβής και ρύθμιση άλλων μεταιχμιακών περιοχών), μπορεί να εμπλέκονται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης. <ref name="pmid29532791" /> <ref name="pmid29879390">{{Cite journal|title=Overcoming Depression by Inhibition of Neural Burst Firing|journal=Neuron|volume=98|issue=5|pages=878–879|date=June 2018|pmid=29879390|doi=10.1016/j.neuron.2018.05.032}}</ref> <ref name="pmid29446381">{{Cite journal|title=Ketamine blocks bursting in the lateral habenula to rapidly relieve depression|journal=Nature|volume=554|issue=7692|pages=317–322|date=February 2018|pmid=29446381|doi=10.1038/nature25509|bibcode=2018Natur.554..317Y}}</ref>

Η κεταμίνη είναι ένα μείγμα ίσων ποσοτήτων δύο εναντιομερών: της εσκεταμίνης και της αρκεταμίνης . Η εσκεταμίνη είναι πιο ισχυρός ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA και διασπαστικό παραισθησιογόνο από την αρκεταμίνη. Λόγω της υπόθεσης ότι ο ανταγωνισμός των υποδοχέων NMDA βασίζεται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης, η εσκεταμίνη αναπτύχθηκε ως αντικαταθλιπτικό. Ωστόσο, πολλοί άλλοι ανταγωνιστές του υποδοχέα NMDA, συμπεριλαμβανομένης της [[Μεμαντίνη|μεμαντίνης]], της λανικεμίνης, της ραπαστινέλης και της 4-χλωροκυνουρενίνης, μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδείξει επαρκή αποτελεσματικότητα για την κατάθλιψη. <ref name="GarayZarate2018">{{Cite journal|title=The development of glutamate-based antidepressants is taking longer than expected|journal=Drug Discovery Today|volume=23|issue=10|pages=1689–1692|date=October 2018|pmid=29501913|pmc=6211562|doi=10.1016/j.drudis.2018.02.006}}</ref> Επιπλέον, η έρευνα σε ζώα δείχνει ότι η αρκεταμίνη, το εναντιομερές με έναν ασθενέστερο ανταγωνισμό του υποδοχέα NMDA, καθώς και η ( <nowiki><i id="mwAfY">2R</i></nowiki>, <nowiki><i id="mwAfc">6R</i></nowiki> )-υδροξυνορκεταμίνη, ο [[μεταβολίτης]] με αμελητέα συγγένεια για τον υποδοχέα NMDA, αλλά ισχυρός άλφα-7 νικοτινικός υποδοχέας, έχουν αντικαταθλιπτική δράση. <ref name="pmid23183107">{{Cite journal|title=Sub-anesthetic concentrations of (R,S)-ketamine metabolites inhibit acetylcholine-evoked currents in α7 nicotinic acetylcholine receptors|journal=Eur J Pharmacol|volume=698|issue=1–3|pages=228–34|date=January 2013|pmid=23183107|pmc=3534778|doi=10.1016/j.ejphar.2012.11.023}}</ref> Υποστηρίζεται τώρα ότι ο ανταγωνισμός των υποδοχέων NMDA μπορεί να μην είναι υπεύθυνος για τις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης. <ref name="AdisInsight-HR-071603">{{Cite web|url=https://adisinsight.springer.com/drugs/800056158|title=Arketamine – Jiangsu Hengrui Medicine – AdisInsight}}</ref> <ref name="GarayZarate2018" />

=== Φαρμακοκινητική ===
Η κεταμίνη μπορεί να απορροφηθεί από πολλές διαφορετικές οδούς λόγω τόσο της διαλυτότητάς της στο νερό όσο και στα λιπίδια. Η βιοδιαθεσιμότητα της ενδοφλέβιας κεταμίνης είναι 100% εξ ορισμού, η βιοδιαθεσιμότητα της ενδομυϊκής ένεσης είναι ελαφρώς χαμηλότερη στο 93%, και η βιοδιαθεσιμότητα της [[Επισκληρίδιος αναισθησία|επισκληριδίου]] είναι 77%. Η υποδόρια βιοδιαθεσιμότητα δεν έχει μετρηθεί ποτέ, αλλά θεωρείται ότι είναι υψηλή. Μεταξύ των λιγότερο επεμβατικών οδών, η ενδορινική οδός έχει την υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα (45–50%) και η στοματική – τη χαμηλότερη (16–20%). Οι υπογλώσσιες και ορθικές βιοδιαθεσιμότητα είναι ενδιάμεσες σε περίπου 25-50%.

Μετά την απορρόφηση, η κεταμίνη κατανέμεται ταχέως στον εγκέφαλο και σε άλλους ιστούς. <ref name="pmid27028535">{{Cite journal|title=Ketamine: A Review of Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamics in Anesthesia and Pain Therapy|journal=Clin Pharmacokinet|volume=55|issue=9|pages=1059–77|date=September 2016|pmid=27028535|doi=10.1007/s40262-016-0383-6}}</ref> Η δέσμευση της κεταμίνης με τις πρωτεΐνες του πλάσματος ποικίλλει από 23 έως 47%.
[[Αρχείο:Ketamine_metabolites2.png|μικρογραφία| Οι κύριες οδοί μεταβολισμού της κεταμίνης. <ref name="pmid29945898">{{Cite journal|title=Ketamine and Ketamine Metabolite Pharmacology: Insights into Therapeutic Mechanisms|journal=Pharmacol Rev|volume=70|issue=3|pages=621–660|date=July 2018|pmid=29945898|pmc=6020109|doi=10.1124/pr.117.015198}}</ref>]]
Στο σώμα η κεταμίνη υφίσταται εκτεταμένο [[Μεταβολισμός|μεταβολισμό]] . Βιομετασχηματίζεται από τα ισοένζυμα CYP3A4 και CYP2B6 σε νορκεταμίνη, η οποία, με τη σειρά της, μετατρέπεται από το CYP2A6 και το CYP2B6 σε υδροξυνορκεταμίνη και δεϋδρονορκεταμίνη . <ref name="pmid29945898">{{Cite journal|title=Ketamine and Ketamine Metabolite Pharmacology: Insights into Therapeutic Mechanisms|journal=Pharmacol Rev|volume=70|issue=3|pages=621–660|date=July 2018|pmid=29945898|pmc=6020109|doi=10.1124/pr.117.015198}}</ref> Η χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα της κεταμίνης από το στόμα οφείλεται στο φαινόμενο της πρώτης διόδου και, πιθανώς, στον εντερικό μεταβολισμό της κεταμίνης από το CYP3A4. <ref name="pmid27763887" /> Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα της νορκεταμίνης στο πλάσμα είναι αρκετές φορές υψηλότερα από την κεταμίνη μετά την από του στόματος χορήγηση και η νορκεταμίνη μπορεί να παίζει ρόλο στην αναισθητική και αναλγητική δράση της κεταμίνης από το στόμα. <ref name="pmid27763887">{{Cite journal|title=Role of Cytochrome P4502B6 Polymorphisms in Ketamine Metabolism and Clearance|journal=Anesthesiology|volume=125|issue=6|pages=1103–1112|date=December 2016|pmid=27763887|doi=10.1097/ALN.0000000000001392}}</ref> Αυτό εξηγεί επίσης γιατί τα επίπεδα κεταμίνης από το στόμα είναι ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα του CYP2B6, σε αντίθεση με τα υποδόρια επίπεδα κεταμίνης. <ref name="pmid27763887" /> <ref name="pmid25702819">{{Cite journal|title=CYP2B6*6 allele and age substantially reduce steady-state ketamine clearance in chronic pain patients: impact on adverse effects|journal=Br J Clin Pharmacol|volume=80|issue=2|pages=276–84|date=August 2015|pmid=25702819|pmc=4541975|doi=10.1111/bcp.12614}}</ref>

Μετά από ενδοφλέβια ένεση κεταμίνης επισημασμένης με [[τρίτιο]], το 91% της ραδιενέργειας ανακτάται από τα ούρα και το 3% από τα κόπρανα. <ref name="pmid4603048">{{Cite journal|title=Biotransformation and disposition of ketamine|journal=Int Anesthesiol Clin|volume=12|issue=2|pages=157–77|date=1974|pmid=4603048|doi=10.1097/00004311-197412020-00018}}</ref> Το φάρμακο απεκκρίνεται κυρίως με τη μορφή [[Μεταβολίτης|μεταβολιτών]], με μόνο το 2% να παραμένει αμετάβλητο. Τα συζευγμένα υδροξυλιωμένα παράγωγα της κεταμίνης (80%) ακολουθούμενα από την δεϋδρονορκεταμίνη (16%) είναι οι πιο διαδεδομένοι μεταβολίτες που ανιχνεύονται στα ούρα. <ref name="pmid20693870">{{Cite journal|title=Taming the ketamine tiger. 1965|journal=Anesthesiology|volume=113|issue=3|pages=678–84|date=September 2010|pmid=20693870|doi=10.1097/ALN.0b013e3181ed09a2}}</ref>

== Κοινωνία και πολιτισμός ==

=== Νομικό καθεστώς ===
Ενώ η κεταμίνη κυκλοφορεί νόμιμα σε πολλές χώρες παγκοσμίως, <ref name="IndexNominum2000">{{Cite book|title=Index Nominum 2000: International Drug Directory|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-3-88763-075-1|year=2000|pages=584–585|url=https://books.google.com/books?id=5GpcTQD_L2oC&pg=PA584}}</ref> είναι επίσης ελεγχόμενη ουσία σε πολλές χώρες.

* Στην [[Αυστραλία]], η κεταμίνη αναφέρεται ως ελεγχόμενο φάρμακο στο πρόγραμμα 8 σύμφωνα (Οκτώβριος 2015). <ref name="Poisons Standard">Poisons Standard October 2015 {{Cite web|url=https://www.comlaw.gov.au/Details/F2015L01534|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160119074606/https://www.comlaw.gov.au/Details/F2015L01534/|archivedate=19 January 2016|url-status=live|accessdate=6 January 2016}}</ref>
* Στον [[Καναδάς|Καναδά]], η κεταμίνη ταξινομείται ως ναρκωτικό του προγράμματος Ι, από το 2005. <ref name="CanadianLegalStatus">Legal status of ketamine in Canada references:
</ref>
* Τον Δεκέμβριο του 2013, η [[κυβέρνηση της Ινδίας]], ως απάντηση στην αυξανόμενη ψυχαγωγική χρήση και τη χρήση της κεταμίνης ως χαπιού βιασμού, την προσέθεσε στο Παράρτημα X του νόμου περί φαρμάκων και καλλυντικών που απαιτεί ειδική άδεια για την πώληση και τη διατήρηση αρχείων όλων πωλήσεις για δύο χρόνια. <ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Ketamine-drug-brought-under-Schedule-X-to-curb-abuse/articleshow/28486002.cms|title=Ketamine drug brought under 'Schedule X' to curb abuse|work=[[The Times of India]]|date=7 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140414064604/http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Ketamine-drug-brought-under-Schedule-X-to-curb-abuse/articleshow/28486002.cms|archive-date=14 April 2014|accessdate=2 August 2014}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/Govt-makes-notorious-date-rape-drug-ketamine-harder-to-buy-or-sell/articleshow/28116453.cms|title=Govt makes notorious 'date rape' drug ketamine harder to buy or sell|work=[[The Times of India]]|date=30 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131230025440/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Govt-makes-notorious-date-rape-drug-ketamine-harder-to-buy-or-sell/articleshow/28116453.cms|archive-date=30 December 2013}}</ref>
* Στο [[Ηνωμένο Βασίλειο]], ονομάστηκε φάρμακο κατηγορίας Β στις 12 Φεβρουαρίου 2014. <ref name="reclassify response">{{Citation|url=https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/279186/ResponseACMDketamineReclassification.pdf|title=Response to ACMD recommendation on ketamine|access-date=21 February 2014|date=12 February 2014|author-link=Norman Baker|type=Correspondence to Les Iverson [chair of]; [[Advisory Council on the Misuse of Drugs]]|publisher=[[Crown copyright#United Kingdom|Crown copyright]]; [[Open Government Licence]]|postscript=.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140228195318/https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/279186/ResponseACMDketamineReclassification.pdf|archivedate=28 February 2014}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/law-and-order/10633800/Party-drug-ketamine-to-be-upgraded-to-Class-B.html|title=Party drug ketamine to be upgraded to Class B|work=[[The Daily Telegraph]]|date=12 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140609232635/http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/law-and-order/10633800/Party-drug-ketamine-to-be-upgraded-to-Class-B.html|archive-date=9 June 2014|accessdate=2 August 2014}}</ref>
* Η αύξηση της ψυχαγωγικής χρήσης ώθησε την κεταμίνη να τοποθετηθεί στο Παράρτημα III του Νόμου για τις Ελεγχόμενες Ουσίες των [[Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής|Ηνωμένων Πολιτειών]] τον Αύγουστο του 1999. <ref name="FedReg1999">{{Cite journal|date=13 July 1999|title=Schedules of Controlled Substances: Placement of Ketamine into Schedule III [21 CFR Part 1308. Final Rule 99-17803]|journal=[[Federal Register]]|volume=64|issue=133|pages=37673–5|url=http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/FR-1999-07-13/pdf/99-17803.pdf|department=Rules and Regulations|authorlink3=Drug Enforcement Administration|authorlink4=United States Department of Justice|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150505060507/http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/FR-1999-07-13/pdf/99-17803.pdf|archivedate=5 May 2015}}</ref>

=== Ψυχαγωγική χρήση ===
Σε υποαναισθητικές δόσεις η κεταμίνη παράγει μια [[Αποσύνδεση (ψυχολογία)|αποσυνδετική κατάσταση]], που χαρακτηρίζεται από αίσθηση απομάκρυνσης από το φυσικό σώμα και τον εξωτερικό κόσμο που είναι γνωστή ως [[αποπροσωποποίηση]] και [[αποπραγματοποίηση]] . <ref name="Giannini2000">{{Cite journal|title=Acute ketamine intoxication treated by haloperidol: a preliminary study|journal=American Journal of Therapeutics|volume=7|issue=6|pages=389–91|date=November 2000|pmid=11304647|doi=10.1097/00045391-200007060-00008}}</ref> Σε αρκετά υψηλές δόσεις, οι χρήστες μπορεί να βιώσουν μια κατάσταση διάστασης με οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις παρόμοιες με τις επιπτώσεις του [[LSD]]. <ref>{{Cite book|title=Drug Abuse|publisher=Health Information Press|isbn=978-1-885987-11-2|year=1999|location=Los Angeles|page=[https://archive.org/details/drugabuse00ajam/page/104 104]|url=https://archive.org/details/drugabuse00ajam}}</ref> Ο Τζον Λίλι, η Μάρσια Μουρ, ο DM Turner και ο [[Ντέιβιντ Γούνταρντ]] (μεταξύ άλλων) έχουν γράψει εκτενώς για τη δική τους χρήση ως [[ενθεογόνο]] και τις εμπειρίες με την κεταμίνη. <ref name="RecreationalLiterature">References for recreational use in literature:
</ref> Ο Turner πέθανε πρόωρα λόγω πνιγμού κατά την εικαζόμενη χρήση κεταμίνης χωρίς επίβλεψη. <ref name="Jansen2001">{{Cite book|title=Ketamine: Dreams and Realities|publisher=Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies|isbn=978-0-9660019-3-8|year=2001|pages=50, 89}}</ref> Η ψυχαγωγική χρήση κεταμίνης έχει εμπλακεί σε θανάτους παγκοσμίως, με περισσότερους από 90 θανάτους στην Αγγλία και την Ουαλία την περίοδο 2005-2013. <ref name="DalyVice14" /> Περιλαμβάνουν τυχαίες δηλητηριάσεις, πνιγμούς, τροχαία ατυχήματα και αυτοκτονίες. <ref name="DalyVice14">See Max Daly, 2014, "The Sad Demise of Nancy Lee, One of Britain's Ketamine Casualties," at ''Vice'' (online), 23 July 2014, see {{Cite web|url=https://www.vice.com/en_uk/read/ketamine-slowly-ruins-your-bladder-and-kills-you-863|title=The Sad Demise of Nancy Lee, One of Britain's Ketamine Casualties|ημερομηνία=23 July 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150607022331/http://www.vice.com/en_uk/read/ketamine-slowly-ruins-your-bladder-and-kills-you-863|archivedate=7 June 2015|url-status=live|accessdate=7 June 2015}}</ref> Η πλειονότητα των θανάτων ήταν μεταξύ νέων. <ref name="TheCrownONS13">The Crown, 2013, "Drug related deaths involving ketamine in England and Wales," a report of the Mortality team, Life Events and Population Sources Division, Office for National Statistics, the Crown (U.K.), see {{Cite web|url=http://www.ons.gov.uk/ons/about-ons/business-transparency/freedom-of-information/what-can-i-request/published-ad-hoc-data/health/october-2013/drug-related-deaths-involving-ketamine-by-age-group.xls|title=Archived copy|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150607212436/http://www.ons.gov.uk/ons/about-ons/business-transparency/freedom-of-information/what-can-i-request/published-ad-hoc-data/health/october-2013/drug-related-deaths-involving-ketamine-by-age-group.xls|archivedate=7 June 2015|url-status=live|accessdate=7 June 2015}}</ref> Λόγω της ικανότητάς της να προκαλεί σύγχυση και αμνησία, η κεταμίνη έχει χρησιμοποιηθεί ως χάπι βιασμού. <ref name="CAMHDYK">{{Cite web|url=https://knowledgex.camh.net/amhspecialists/resources_families/Pages/ketamine_dyk.aspx|title=Do you know... Ketamine|year=2003|website=Knowledge Exchange|publisher=[[Centre for Addiction and Mental Health]]|location=Toronto|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140407061143/https://knowledgex.camh.net/amhspecialists/resources_families/Pages/ketamine_dyk.aspx|archivedate=7 April 2014|url-status=dead|accessdate=27 July 2014}}</ref> <ref name="CESAR">{{Cite web|url=http://www.cesar.umd.edu/cesar/drugs/ketamine.asp|title=Ketamine|ημερομηνία=29 October 2013|publisher=Center for Substance Abuse Research (CESAR); [[University of Maryland, College Park]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131112080924/http://www.cesar.umd.edu/cesar/drugs/ketamine.asp|archivedate=12 November 2013|url-status=live|accessdate=27 July 2014}}</ref>

== Κτηνιατρική ==
Στην κτηνιατρική αναισθησία, η κεταμίνη χρησιμοποιείται συχνά για τα αναισθητικά και αναλγητικά της αποτελέσματα σε γάτες, <ref>{{Cite journal|title=Pain management in cats—past, present and future. Part 2. Treatment of pain—clinical pharmacology|journal=Journal of Feline Medicine and Surgery|volume=6|issue=5|pages=321–33|date=October 2004|pmid=15363764|doi=10.1016/j.jfms.2003.10.002}}</ref> σκύλους, <ref>{{Cite journal|title=Adjunctive analgesic therapy in veterinary medicine|journal=The Veterinary Clinics of North America. Small Animal Practice|volume=38|issue=6|pages=1187–203, v|date=November 2008|pmid=18954680|doi=10.1016/j.cvsm.2008.06.002}}</ref> [[Κουνέλι|κουνέλια]], αρουραίους και άλλα μικρά ζώα. <ref>{{Cite journal|title=An outline guide to general anesthesia in exotic species|journal=Veterinary Medicine, Small Animal Clinician|volume=69|issue=9|pages=1181–6|date=September 1974|pmid=4604091}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Veterinary Pharmacology and Therapeutics|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-118-68590-7|date=2009|page=200|url=https://books.google.com/books?id=xAPa4WDzAnQC&pg=PP1}}</ref> Χρησιμοποιείται συχνά στην επαγωγή και συντήρηση της αναισθησίας σε άλογα. Αποτελεί σημαντικό μέρος του « κοκτέιλ τρωκτικών », ενός μείγματος φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αναισθησία των [[Τρωκτικά|τρωκτικών]] . <ref>{{Citation|year=2012|title=Standard Operating Procedure No. 1 Anesthesia and Analgesia in Rodents|publisher=Washington College|pages=1–2|url=https://www.washcoll.edu/live/files/1227-no-1-anesthesia-sop-revised-1012pdf|access-date=27 November 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130804040842/http://www.washcoll.edu/live/files/1227-no-1-anesthesia-sop-revised-1012pdf|archivedate=4 August 2013}}</ref> Οι κτηνίατροι χρησιμοποιούν συχνά την κεταμίνη με ηρεμιστικά φάρμακα για να παράγουν ισορροπημένη αναισθησία και αναλγησία και ως έγχυμα σταθερού ρυθμού για να βοηθήσουν στην αποφυγή της αύξησης του πόνου . Η κεταμίνη χρησιμοποιείται επίσης για τη διαχείριση του πόνου μεταξύ μεγάλων ζώων. Είναι ο κύριος ενδοφλέβιος αναισθητικός παράγοντας που χρησιμοποιείται στη χειρουργική των ιπποειδών, συχνά σε συνδυασμό με δετομιδίνη και [[θειοπεντάλη]] ή μερικές φορές γουαϊφενεσίνη . <ref name="pmid7212404">{{Cite journal|title=Guaifenesin: cardiopulmonary effects and plasma concentrations in horses|journal=American Journal of Veterinary Research|volume=41|issue=11|pages=1751–5|date=November 1980|pmid=7212404|doi=|url=}}</ref>
[[Κατηγορία:Κτηνιατρική]]
[[Κατηγορία:Βασικά Φάρμακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]]
[[Κατηγορία:Βασικά Φάρμακα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας]]
[[Κατηγορία:Αναισθητικά]]
[[Κατηγορία:Ψυχοτρόπες ουσίες]]
[[Κατηγορία:Αμίνες]]
[[Κατηγορία:Χλωροαρένια]]
[[Κατηγορία:Κετόνες]]
[[Κατηγορία:Κετόνες]]
[[Κατηγορία:Φάρμακα με άγνωστο μηχανισμό δράσης]]
[[Κατηγορία:Χλωροαρένια]]
[[Κατηγορία:Αντικαταθλιπτικά]]
[[Κατηγορία:Αναλγητικά]]
[[Κατηγορία:Σελίδες με μη επιθεωρημένες μεταφράσεις]]

Έκδοση από την 15:38, 30 Μαρτίου 2022

Κεταμίνη
(S)-Ketamine ball-and-stick model
Ονομασία IUPAC
(RS)-2-(2-Chlorophenyl)-2-(methylamino)cyclohexanone
Κλινικά δεδομένα
Εμπορικές ονομασίεςKetalar, άλλες
AHFS/Drugs.commonograph
Δεδομένα άδειας
Κατηγορία ασφαλείας κύησης
Πιθανότητα
εθισμού		Χαμηλή-μέτρια[1]
                                                      
Οδοί
χορήγησης		Πολλές[3][4][5][6]
Κυκλοφορία
Κυκλοφορία
  • AU: Ελεγχόμενη (S8)
  • CA: Πρόγραμμα I
  • UK: Τάξη B
  • US: Πρόγραμμα III
  • UN: Δεν ελέγχεται
  • ℞ (Prescription only)
Φαρμακοκινητική
Βιοδιαθεσιμότητα
  • Ενδοφλέβια: 100%[5]
  • Ενδομυϊκά: 93%[5]
  • Υποδόρια: υψηλή[7]
  • Επισκληρίδια: 77%[8]
  • Ενδορρινική: 45–50%[5][9]
  • Υπογλώσσια: 24–30%[5][10]
  • Διορθικά: 25–30%[9]
  • Από το στόμα: 16–20%[5][9]
Πρωτεϊνική σύνδεση23 με 47%.[11]
ΜεταβολισμόςΉπαρ, έντερο (από το στόμα):[5][12][13]
Μεταβολίτες
  • Νορκεταμίνη
  • Δευδρονορκεταμίνη
  • Υδροξυνορκεταμίνη
Έναρξη δράση
  • Ενδοφλέβια: δευτερόλεπτα[14]
  • Ενδομυϊκά: 1–5 min[14][15]
  • Υποδόρια: 15–30 min[15]
  • Ενδορρινικά: 5–10 min[14]
  • Από το στόμα: 15–30 min[14][15]
Βιολογικός χρόνος ημιζωής
  • Κεταμίνη: 2,5–3 ώρες[14][5]
  • Νορκεταμίνη: 12 ώρες[15]
Διάρκεια δράσης
  • Ενδομυϊκά: 0,5–2 ώρες[15]
  • Ενδορρινικά: 45–60 λεπτά[14]
  • Από το στόμα: 1–6+ ώρες[14][15]
Απέκκριση
Κωδικοί
Αριθμός CAS6740-88-1 YesY
Κωδικός ATCN01AX03
PubChemCID 3821
IUPHAR/BPS4233
DrugBankDB01221 YesY
ChemSpider3689 YesY
UNII690G0D6V8H YesY
KEGGD08098 YesY
ChEBICHEBI:6121 YesY
ChEMBLCHEMBL742 YesY
ΣυνώνυμαCI-581; CL-369; CM-52372-2[17]
Χημικά στοιχεία
Χημικός τύποςC13H16ClNO
Μοριακή μάζα237,73 g·mol−1
Φυσικά στοιχεία
Σημείο τήξης92[18] °C (198 °F)
  (verify)

Η κεταμίνη είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως για την πρόκληση και τη διατήρηση της αναισθησίας . Προκαλεί διασπαστική αναισθησία, μια κατάσταση που μοιάζει με έκσταση που παρέχει ανακούφιση από τον πόνο, καταστολή και αμνησία . [19] Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της αναισθησίας με κεταμίνη είναι η διατήρηση των αντανακλαστικών της αναπνοής και των αεραγωγών, η διέγερση της καρδιακής λειτουργίας με αυξημένη αρτηριακή πίεση και η μέτρια βρογχοδιαστολή . [19] Σε χαμηλότερες, υποαναισθητικές δόσεις, η κεταμίνη είναι ένας πολλά υποσχόμενος παράγοντας για τον πόνο και την κατάθλιψη που είναι ανθεκτική στη θεραπεία. [20] Ωστόσο, η αντικαταθλιπτική δράση μεμονωμένης χορήγησης κεταμίνης εξασθενεί με τον καιρό και τα αποτελέσματα της επαναλαμβανόμενης χρήσης δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. [21] [22] [23]

Οι ψυχιατρικές παρενέργειες είναι συχνές καθώς και η αυξημένη αρτηριακή πίεση και η ναυτία. Η τοξικότητα στο ήπαρ και το ουροποιητικό είναι συχνή σε τακτικούς χρήστες υψηλών δόσεων κεταμίνης για ψυχαγωγικούς σκοπούς. Η κεταμίνη είναι ένας ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA και αυτός ευθύνεται για τις περισσότερες από τις δράσεις της εκτός από την αντικαταθλιπτική δράση, ο μηχανισμός της οποίας είναι θέμα πολλής έρευνας και συζήτησης.

Η κεταμίνη συντέθηκε για πρώτη φορά το 1962 και εγκρίθηκε για χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1970. Χρησιμοποιήθηκε τακτικά σε σκύλους και άλογα και χρησιμοποιήθηκε εκτενώς για χειρουργική αναισθησία στον πόλεμο του Βιετνάμ . [24] Η κεταμίνη χρησιμοποιείται επίσης ως ψυχαγωγικό φάρμακο, τόσο σε σκόνη όσο και σε υγρή μορφή, που συχνά αναφέρεται ως "Special K" για τις παραισθησιογόνες και διασπαστικές της επιδράσεις. [25] Συμπεριλαμβάνεται στον Κατάλογο Βασικών Φαρμάκων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας . [26] Διατίθεται ως γενόσημο φάρμακο . [27]

Ιατρικές χρήσεις

Αναισθησία

Η χρήση της κεταμίνης στην αναισθησία αντανακλά τα χαρακτηριστικά της. Είναι φάρμακο εκλογής για βραχυπρόθεσμες επεμβάσεις όταν δεν απαιτείται μυϊκή χαλάρωση. [28] Η επίδραση της κεταμίνης στο αναπνευστικό και στο κυκλοφορικό σύστημα είναι διαφορετική από αυτή των άλλων αναισθητικών. Καταστέλλει την αναπνοή πολύ λιγότερο από τα περισσότερα άλλα διαθέσιμα αναισθητικά. [29] Όταν χρησιμοποιείται σε αναισθητικές δόσεις, η κεταμίνη συνήθως διεγείρει παρά καταστέλλει το κυκλοφορικό σύστημα. [30] Τα προστατευτικά αντανακλαστικά των αεραγωγών διατηρούνται [31] και μερικές φορές είναι δυνατή η χορήγηση αναισθησίας με κεταμίνη χωρίς προστατευτικά μέτρα στους αεραγωγούς. [28] Τα ψυχωτομιμητικά αποτελέσματα περιορίζουν την αποδοχή της κεταμίνης. Ωστόσο, μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη χορήγηση βενζοδιαζεπινών ή προποφόλης . [32]

Η κεταμίνη χρησιμοποιείται συχνά σε σοβαρά τραυματισμένους ανθρώπους και φαίνεται να είναι ασφαλής σε αυτήν την ομάδα. [33] Έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως για επείγουσα χειρουργική επέμβαση σε συνθήκες πεδίου σε εμπόλεμες ζώνες, [34] για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ . [35] Μια κατευθυντήρια γραμμή κλινικής πρακτικής του 2011 υποστηρίζει τη χρήση της κεταμίνης ως ηρεμιστικού στην επείγουσα ιατρική, συμπεριλαμβανομένων των σωματικά επώδυνων διαδικασιών. [19] Είναι το φάρμακο εκλογής για άτομα σε τραυματικό σοκ που διατρέχουν κίνδυνο υπότασης . [36] Η χαμηλή αρτηριακή πίεση είναι επιβλαβής σε άτομα με σοβαρό τραυματισμό στο κεφάλι, [37] και η κεταμίνη είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει χαμηλή αρτηριακή πίεση και συχνά μπορεί ακόμη και να την αποτρέψει. [38] [39]

Η κεταμίνη είναι μια επιλογή στα παιδιά, ως το μοναδικό αναισθητικό για μικρές επεμβάσεις ή ως παράγοντας επαγωγής που ακολουθείται από νευρομυϊκό αποκλεισμό και διασωλήνωση. [34] Ειδικότερα, τα παιδιά με κυανωτική καρδιακή νόσο και νευρομυϊκές διαταραχές είναι καλοί υποψήφιοι για αναισθησία με κεταμίνη. [32]

Λόγω των βρογχοδιασταλτικών ιδιοτήτων της κεταμίνης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναισθησία σε άτομα με άσθμα, χρόνια αποφρακτική νόσο των αεραγωγών και με σοβαρή αντιδραστική νόσο των αεραγωγών, συμπεριλαμβανομένου του ενεργού βρογχόσπασμου . [34] [32] [40]

Πόνος

Οι εγχύσεις κεταμίνης χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του οξέος πόνου σε τμήματα επειγόντων περιστατικών και στην περιεγχειρητική περίοδο σε άτομα με ανθεκτικό πόνο. Οι δόσεις είναι χαμηλότερες από αυτές που χρησιμοποιούνται για αναισθησία. Επικουρικά στη μορφίνη ή μόνη της, η κεταμίνη μειώνει τη χρήση μορφίνης, το επίπεδο πόνου, τη ναυτία και τον έμετο μετά την επέμβαση. Η κεταμίνη είναι πιθανό να είναι πιο ωφέλιμη για χειρουργικούς ασθενείς όταν αναμένεται σοβαρός μετεγχειρητικός πόνος και για ασθενείς με ανεκτικότητα στα οπιοειδή. [41] [42]

Η κεταμίνη είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στο προνοσοκομειακό περιβάλλον, λόγω της αποτελεσματικότητάς της και του χαμηλού κινδύνου αναπνευστικής καταστολής. [43] Η κεταμίνη έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με τα οπιοειδή στο τμήμα επειγόντων περιστατικών νοσοκομείου για τη διαχείριση του οξέος πόνου και για τον έλεγχο του διαδικαστικού πόνου. [44] Μπορεί επίσης να αποτρέψει την προκαλούμενη από οπιοειδή υπεραλγησία [45] [46] και το μετααναισθητικό ρίγος . [47]

Για τον χρόνιο πόνο, η κεταμίνη χρησιμοποιείται ως ενδοφλέβιο αναλγητικό, ιδιαίτερα εάν ο πόνος είναι νευροπαθητικός. [48] Έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα της εξουδετέρωσης της ευαισθητοποίησης της σπονδυλικής στήλης ή των φαινομένων επιδείνωσης που παρουσιάζονται με χρόνιο πόνο . [49] Σε πολλαπλές κλινικές δοκιμές, οι εγχύσεις κεταμίνης παρείχαν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο σε διαγνώσεις νευροπαθητικού πόνου, πόνο μετά από τραυματικό τραυματισμό της σπονδυλικής στήλης, ινομυαλγία και σύνδρομο σύνθετου περιφερειακού πόνου (CRPS). [48] Ωστόσο, οι συναινετικές κατευθυντήριες γραμμές του 2018 για τον χρόνιο πόνο κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, υπάρχουν μόνο αδύναμα στοιχεία υπέρ της χρήσης κεταμίνης σε πόνους τραυματισμού της σπονδυλικής στήλης, μέτρια στοιχεία υπέρ της κεταμίνης για CRPS και αδύναμα ή καθόλου στοιχεία για κεταμίνη σε μεικτό νευροπαθητικό πόνο, ινομυαλγία και καρκίνος. Συγκεκριμένα, μόνο για το CRPS υπάρχουν ενδείξεις μεσοπρόθεσμης έως μακροπρόθεσμης ανακούφισης από τον πόνο. [48]

Κατάθλιψη

Η κεταμίνη είναι ένα ισχυρό και ταχείας δράσης αντικαταθλιπτικό, αν και η δράση της είναι παροδική. [50] Η ενδοφλέβια έγχυση κεταμίνης στην ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη έχει ως αποτέλεσμα τη βελτίωση της διάθεσης εντός 4 ωρών, φτάνοντας στο μέγιστο στις 24 ώρες. [20] [21] Μια εφάπαξ δόση ενδοφλέβιας κεταμίνης έχει ως αποτέλεσμα ποσοστό ανταπόκρισης μεγαλύτερο από 60% ήδη από 4,5 ώρες μετά τη δόση (με παρατεταμένο αποτέλεσμα μετά από 24 ώρες) και μεγαλύτερο από 40% μετά από 7 ημέρες. [51] Αν και υπάρχουν μόνο λίγες πιλοτικές μελέτες που μελετούν τη βέλτιστη δόση, αυξανόμενα στοιχεία υποδηλώνουν ότι δόση 0,5 mg/kg που ενίεται σε 40 λεπτά δίνει το βέλτιστο αποτέλεσμα. [52] Η αντικαταθλιπτική δράση της κεταμίνης μειώνεται στις 7 ημέρες και οι περισσότεροι ασθενείς υποτροπιάζουν εντός 10 ημερών, αν και για μια σημαντική μειοψηφία η βελτίωση μπορεί να διαρκέσει 30 ημέρες και περισσότερο. [21] [22] [51] [53] Η κύρια πρόκληση με τη θεραπεία με κεταμίνη είναι η αγωγή όταν περάσει η αντικαταθλιπτική δράση. Η θεραπεία συντήρησης με κεταμίνη (από δύο φορές την εβδομάδα έως μία φορά στις δύο εβδομάδες) φαίνεται να είναι μια πολλά υποσχόμενη επιλογή, αν και τα στοιχεία που τη συνιστούν σθεναρά είναι ανεπαρκή. [21] [22] [23] Η κεταμίνη μπορεί να μειώσει τις σκέψεις αυτοκτονίας για έως και τρεις ημέρες μετά την ένεση. [54]

Η κεταμίνη δεν έχει εγκριθεί για χρήση ως αντικαταθλιπτικό, αλλά το Καναδικό Δίκτυο Θεραπειών για τη Διάθεση και το Άγχος (CANMAT) τη συνιστά ως θεραπεία τρίτης γραμμής για την κατάθλιψη. [22] Ένα από τα εναντιομερή της κεταμίνης, η εσκεταμίνη, έχει εγκριθεί ως ρινικό σπρέι για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη στις Ηνωμένες Πολιτείες και αλλού. Μια συγκριτική μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών υποδηλώνει ανώτερη αποτελεσματικότητα της ενδοφλέβιας κεταμίνης έναντι της ενδορρινικής εσκεταμίνης, με την ενδοφλέβια κεταμίνη να έχει μεγαλύτερα ποσοστά συνολικής ανταπόκρισης και ύφεσης και μικρότερο αριθμό εγκαταλείψεων. [55] Η κεταμίνη μπορεί να είναι αποτελεσματική για τη διπολική κατάθλιψη, αλλά τα δεδομένα για τη χρήση της για αυτή τη μορφή κατάθλιψης είναι λίγα. [56]

Αντενδείξεις

Κύριες αντενδείξεις για την κεταμίνη: [48] [41]

Παρενέργειες

Σε αναισθητικές δόσεις, το 10-20% των ενηλίκων (1-2% των παιδιών) εμφανίζουν ανεπιθύμητες ψυχιατρικές αντιδράσεις που εμφανίζονται κατά την εμφάνιση από την αναισθησία, που κυμαίνονται από όνειρα και δυσφορία έως παραισθήσεις και ντελήριο κατά την αφύπνηση. [57] Αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν με προ-θεραπεία με βενζοδιαζεπίνη ή προποφόλη . [57] [32] Η αναισθησία με κεταμίνη προκαλεί συνήθως τονικοκλονικές κινήσεις (πάνω από το 10% των ανθρώπων) και σπάνια υπερτονία . [15] [57] Έμετος μπορεί να αναμένεται στο 5-15% των ασθενών, αλλά η προετοιμασία με προποφόλη το μετριάζει επίσης. [57] Λαρυγγόσπασμος εμφανίζεται μόνο σπάνια με την κεταμίνη. Η κεταμίνη, γενικά, διεγείρει την αναπνοή. Ωστόσο, στα πρώτα 2-3 λεπτά μιας ταχείας ενδοφλέβιας ένεσης υψηλής δόσης μπορεί να προκαλέσει παροδική αναπνευστική καταστολή. [57]

Τοξικότητα ουροποιητικού και ήπατος

Η τοξικότητα στα ούρα εμφανίζεται κυρίως σε άτομα που χρησιμοποιούν μεγάλες ποσότητες κεταμίνης τακτικά, με το 20-30% των συχνών χρηστών να έχουν ενοχλήσεις στην ουροδόχο κύστη. [48] [58] Περιλαμβάνει μια σειρά διαταραχών από κυστίτιδα έως υδρονέφρωση και νεφρική ανεπάρκεια . [59] Τα τυπικά συμπτώματα της κυστίτιδας που προκαλείται από κεταμίνη είναι συχνοουρία, δυσουρία και επείγουσα ούρηση που μερικές φορές συνοδεύονται από πόνο κατά την ούρηση και αίμα στα ούρα. [60] Η βλάβη στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης έχει ομοιότητες τόσο με τη διάμεση όσο και με την ηωσινοφιλική κυστίτιδα . Το τοίχωμα παχύνεται και η λειτουργική χωρητικότητα της κύστης μειώνεται έως τα 10–150 mL. [59]

Η αντιμετώπιση της επαγόμενης από κεταμίνη κυστίτιδας περιλαμβάνει τη διακοπή της κεταμίνης ως πρώτο βήμα. Αυτό ακολουθείται από ΜΣΑΦ και αντιχολινεργικά και, εάν η ανταπόκριση είναι ανεπαρκής, από τραμαδόλη. Οι θεραπείες δεύτερης γραμμής είναι παράγοντες προστασίας του επιθηλίου όπως η από του στόματος πολυθειική πεντοζάνη ή η ενδοκυστική (ενδοκύστη) ενστάλαξη υαλουρονικού οξέος . Η ενδοκυστική αλλαντική τοξίνη είναι επίσης χρήσιμη. [59]

Η ηπατική τοξικότητα της κεταμίνης περιλαμβάνει υψηλότερες δόσεις και επαναλαμβανόμενη χορήγηση. Σε μια ομάδα χρόνιων χρηστών υψηλής δόσης κεταμίνης, η συχνότητα της ηπατικής βλάβης αναφέρθηκε ότι ήταν περίπου 10%. Υπάρχουν αναφορές περιπτώσεων αυξημένων ηπατικών ενζύμων που περιλαμβάνουν θεραπεία με κεταμίνη του χρόνιου πόνου. [59]

Εξάρτηση και ανοχή

Αν και η συχνότητα της εξάρτησης από κεταμίνη είναι άγνωστη, ορισμένα άτομα που χρησιμοποιούν τακτικά κεταμίνη αναπτύσσουν εξάρτηση από την κεταμίνη. Τα πειράματα σε ζώα επιβεβαιώνουν επίσης τον κίνδυνο κακής χρήσης. [25] Επιπλέον, η ταχεία έναρξη των επιπτώσεων μετά την εισπνοή της μπορεί να αυξήσει τη δυνητική χρήση ως ψυχαγωγικού ναρκωτικού. Η σύντομη διάρκεια των αποτελεσμάτων προάγει την κατάρηση . Η ανοχή στην κεταμίνη αναπτύσσεται γρήγορα, ακόμη και με επαναλαμβανόμενη ιατρική χρήση, προκαλώντας τη χρήση υψηλότερων δόσεων. Ορισμένοι καθημερινοί χρήστες ανέφεραν συμπτώματα στέρησης, κυρίως άγχος, τρέμουλο, εφίδρωση και αίσθημα παλμών, μετά τις προσπάθειες διακοπής. [25] Γνωστικά ελλείμματα καθώς και αυξημένα συμπτώματα διάσπασης και παραληρήματα παρατηρήθηκαν σε τακτικούς ψυχαγωγικούς χρήστες κεταμίνης. [61]

Αλληλεπιδράσεις

Η κεταμίνη ενισχύει τα ηρεμιστικά αποτελέσματα της προποφόλης [62] και της μιδαζολάμης . [63] Η ναλτρεξόνη ενισχύει τις ψυχομιμητικές επιδράσεις μιας χαμηλής δόσης κεταμίνης, [64] ενώ η λαμοτριγίνη [65] και η νιμοδιπίνη [66] τις μειώνουν. Η κλονιδίνη μειώνει τη σιελόρροια, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση αυξάνει κατά τη διάρκεια της αναισθησίας με κεταμίνη και μειώνει τη συχνότητα εμφάνισης εφιάλτων. [67]

Φαρμακολογία

Φαρμακοδυναμική

Ο ανταγωνισμός του υποδοχέα NMDA είναι υπεύθυνος για τα αναισθητικά, αναλγητικά και ψυχομιμητικά αποτελέσματα της κεταμίνης. [68] [69] Ο ανταγωνισμός του υποδοχέα NMDA οδηγεί σε αναλγησία αποτρέποντας την κεντρική ευαισθητοποίηση στους νευρώνες του ραχιαίου κέρατος . Με άλλα λόγια, οι δράσεις της κεταμίνης παρεμβαίνουν στη μετάδοση του πόνου στο νωτιαίο μυελό. [15]

Ο μηχανισμός της αντικαταθλιπτικής δράσης της κεταμίνης είναι αβέβαιος. Δεν είναι σαφές εάν ο υποδοχέας NMDA είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για αυτή τη δράση ή είναι επίσης απαραίτητες οι αλληλεπιδράσεις με άλλους υποδοχείς. Δεν είναι σαφές εάν η κεταμίνη από μόνη της είναι επαρκής για την αντικαταθλιπτική δράση ή οι μεταβολίτες της είναι επίσης σημαντικοί. [68] [70] [71] Σε κάθε περίπτωση, έχει διευκρινιστεί ότι ο οξύς αποκλεισμός των υποδοχέων NMDA στον εγκέφαλο έχει ως αποτέλεσμα την ενεργοποίηση των υποδοχέων α-αμινο-3-υδροξυ-5-μεθυλ-4-ισοξαζολοπροπιονικού οξέος (υποδοχείς AMPA), οι οποίοι με τη σειρά τους ρυθμίζουν μια ποικιλία των κατάντη οδών σηματοδότησης για να επηρεάσει τη νευροδιαβίβαση στο μεταιχμιακό σύστημα και να μεσολαβήσει στα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα των ανταγωνιστών του υποδοχέα NMDA όπως η κεταμίνη. [51] [70] Εκτός από τον αποκλεισμό του υποδοχέα NMDA, ο ενεργός μεταβολίτης της κεταμίνης υδροξυνορκεταμίνη, ο οποίος δεν αλληλεπιδρά σημαντικά με τον υποδοχέα NMDA, αλλά παρ' όλα αυτά ενεργοποιεί έμμεσα τους υποδοχείς AMPA, μπορεί επίσης ή εναλλακτικά να εμπλέκεται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης ταχείας έναρξης. [70] [71] Πρόσφατη έρευνα έχει αποσαφηνίσει ότι μια οξεία αναστολή των πλάγιων ηνίων, ενός τμήματος του εγκεφάλου στο μεταιχμιακό σύστημα που έχει αναφερθεί ως «κέντρο κατά της ανταμοιβής» (προβολή και αναστολή της οδού μεσομεταιχμιακής ανταμοιβής και ρύθμιση άλλων μεταιχμιακών περιοχών), μπορεί να εμπλέκονται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης. [70] [72] [73]

Η κεταμίνη είναι ένα μείγμα ίσων ποσοτήτων δύο εναντιομερών: της εσκεταμίνης και της αρκεταμίνης . Η εσκεταμίνη είναι πιο ισχυρός ανταγωνιστής των υποδοχέων NMDA και διασπαστικό παραισθησιογόνο από την αρκεταμίνη. Λόγω της υπόθεσης ότι ο ανταγωνισμός των υποδοχέων NMDA βασίζεται στις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης, η εσκεταμίνη αναπτύχθηκε ως αντικαταθλιπτικό. Ωστόσο, πολλοί άλλοι ανταγωνιστές του υποδοχέα NMDA, συμπεριλαμβανομένης της μεμαντίνης, της λανικεμίνης, της ραπαστινέλης και της 4-χλωροκυνουρενίνης, μέχρι στιγμής δεν έχουν αποδείξει επαρκή αποτελεσματικότητα για την κατάθλιψη. [74] Επιπλέον, η έρευνα σε ζώα δείχνει ότι η αρκεταμίνη, το εναντιομερές με έναν ασθενέστερο ανταγωνισμό του υποδοχέα NMDA, καθώς και η ( <i id="mwAfY">2R</i>, <i id="mwAfc">6R</i> )-υδροξυνορκεταμίνη, ο μεταβολίτης με αμελητέα συγγένεια για τον υποδοχέα NMDA, αλλά ισχυρός άλφα-7 νικοτινικός υποδοχέας, έχουν αντικαταθλιπτική δράση. [75] Υποστηρίζεται τώρα ότι ο ανταγωνισμός των υποδοχέων NMDA μπορεί να μην είναι υπεύθυνος για τις αντικαταθλιπτικές επιδράσεις της κεταμίνης. [76] [74]

Φαρμακοκινητική

Η κεταμίνη μπορεί να απορροφηθεί από πολλές διαφορετικές οδούς λόγω τόσο της διαλυτότητάς της στο νερό όσο και στα λιπίδια. Η βιοδιαθεσιμότητα της ενδοφλέβιας κεταμίνης είναι 100% εξ ορισμού, η βιοδιαθεσιμότητα της ενδομυϊκής ένεσης είναι ελαφρώς χαμηλότερη στο 93%, και η βιοδιαθεσιμότητα της επισκληριδίου είναι 77%. Η υποδόρια βιοδιαθεσιμότητα δεν έχει μετρηθεί ποτέ, αλλά θεωρείται ότι είναι υψηλή. Μεταξύ των λιγότερο επεμβατικών οδών, η ενδορινική οδός έχει την υψηλότερη βιοδιαθεσιμότητα (45–50%) και η στοματική – τη χαμηλότερη (16–20%). Οι υπογλώσσιες και ορθικές βιοδιαθεσιμότητα είναι ενδιάμεσες σε περίπου 25-50%.

Μετά την απορρόφηση, η κεταμίνη κατανέμεται ταχέως στον εγκέφαλο και σε άλλους ιστούς. [69] Η δέσμευση της κεταμίνης με τις πρωτεΐνες του πλάσματος ποικίλλει από 23 έως 47%.

Οι κύριες οδοί μεταβολισμού της κεταμίνης. [68]

Στο σώμα η κεταμίνη υφίσταται εκτεταμένο μεταβολισμό . Βιομετασχηματίζεται από τα ισοένζυμα CYP3A4 και CYP2B6 σε νορκεταμίνη, η οποία, με τη σειρά της, μετατρέπεται από το CYP2A6 και το CYP2B6 σε υδροξυνορκεταμίνη και δεϋδρονορκεταμίνη . [68] Η χαμηλή βιοδιαθεσιμότητα της κεταμίνης από το στόμα οφείλεται στο φαινόμενο της πρώτης διόδου και, πιθανώς, στον εντερικό μεταβολισμό της κεταμίνης από το CYP3A4. [13] Ως αποτέλεσμα, τα επίπεδα της νορκεταμίνης στο πλάσμα είναι αρκετές φορές υψηλότερα από την κεταμίνη μετά την από του στόματος χορήγηση και η νορκεταμίνη μπορεί να παίζει ρόλο στην αναισθητική και αναλγητική δράση της κεταμίνης από το στόμα. [13] Αυτό εξηγεί επίσης γιατί τα επίπεδα κεταμίνης από το στόμα είναι ανεξάρτητα από τη δραστηριότητα του CYP2B6, σε αντίθεση με τα υποδόρια επίπεδα κεταμίνης. [13] [77]

Μετά από ενδοφλέβια ένεση κεταμίνης επισημασμένης με τρίτιο, το 91% της ραδιενέργειας ανακτάται από τα ούρα και το 3% από τα κόπρανα. [16] Το φάρμακο απεκκρίνεται κυρίως με τη μορφή μεταβολιτών, με μόνο το 2% να παραμένει αμετάβλητο. Τα συζευγμένα υδροξυλιωμένα παράγωγα της κεταμίνης (80%) ακολουθούμενα από την δεϋδρονορκεταμίνη (16%) είναι οι πιο διαδεδομένοι μεταβολίτες που ανιχνεύονται στα ούρα. [24]

Κοινωνία και πολιτισμός

Νομικό καθεστώς

Ενώ η κεταμίνη κυκλοφορεί νόμιμα σε πολλές χώρες παγκοσμίως, [78] είναι επίσης ελεγχόμενη ουσία σε πολλές χώρες.

  • Στην Αυστραλία, η κεταμίνη αναφέρεται ως ελεγχόμενο φάρμακο στο πρόγραμμα 8 σύμφωνα (Οκτώβριος 2015). [79]
  • Στον Καναδά, η κεταμίνη ταξινομείται ως ναρκωτικό του προγράμματος Ι, από το 2005. [80]
  • Τον Δεκέμβριο του 2013, η κυβέρνηση της Ινδίας, ως απάντηση στην αυξανόμενη ψυχαγωγική χρήση και τη χρήση της κεταμίνης ως χαπιού βιασμού, την προσέθεσε στο Παράρτημα X του νόμου περί φαρμάκων και καλλυντικών που απαιτεί ειδική άδεια για την πώληση και τη διατήρηση αρχείων όλων πωλήσεις για δύο χρόνια. [81] [82]
  • Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ονομάστηκε φάρμακο κατηγορίας Β στις 12 Φεβρουαρίου 2014. [83] [84]
  • Η αύξηση της ψυχαγωγικής χρήσης ώθησε την κεταμίνη να τοποθετηθεί στο Παράρτημα III του Νόμου για τις Ελεγχόμενες Ουσίες των Ηνωμένων Πολιτειών τον Αύγουστο του 1999. [85]

Ψυχαγωγική χρήση

Σε υποαναισθητικές δόσεις η κεταμίνη παράγει μια αποσυνδετική κατάσταση, που χαρακτηρίζεται από αίσθηση απομάκρυνσης από το φυσικό σώμα και τον εξωτερικό κόσμο που είναι γνωστή ως αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση . [86] Σε αρκετά υψηλές δόσεις, οι χρήστες μπορεί να βιώσουν μια κατάσταση διάστασης με οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις παρόμοιες με τις επιπτώσεις του LSD. [87] Ο Τζον Λίλι, η Μάρσια Μουρ, ο DM Turner και ο Ντέιβιντ Γούνταρντ (μεταξύ άλλων) έχουν γράψει εκτενώς για τη δική τους χρήση ως ενθεογόνο και τις εμπειρίες με την κεταμίνη. [88] Ο Turner πέθανε πρόωρα λόγω πνιγμού κατά την εικαζόμενη χρήση κεταμίνης χωρίς επίβλεψη. [89] Η ψυχαγωγική χρήση κεταμίνης έχει εμπλακεί σε θανάτους παγκοσμίως, με περισσότερους από 90 θανάτους στην Αγγλία και την Ουαλία την περίοδο 2005-2013. [90] Περιλαμβάνουν τυχαίες δηλητηριάσεις, πνιγμούς, τροχαία ατυχήματα και αυτοκτονίες. [90] Η πλειονότητα των θανάτων ήταν μεταξύ νέων. [91] Λόγω της ικανότητάς της να προκαλεί σύγχυση και αμνησία, η κεταμίνη έχει χρησιμοποιηθεί ως χάπι βιασμού. [92] [93]

Κτηνιατρική

Στην κτηνιατρική αναισθησία, η κεταμίνη χρησιμοποιείται συχνά για τα αναισθητικά και αναλγητικά της αποτελέσματα σε γάτες, [94] σκύλους, [95] κουνέλια, αρουραίους και άλλα μικρά ζώα. [96] [97] Χρησιμοποιείται συχνά στην επαγωγή και συντήρηση της αναισθησίας σε άλογα. Αποτελεί σημαντικό μέρος του « κοκτέιλ τρωκτικών », ενός μείγματος φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αναισθησία των τρωκτικών . [98] Οι κτηνίατροι χρησιμοποιούν συχνά την κεταμίνη με ηρεμιστικά φάρμακα για να παράγουν ισορροπημένη αναισθησία και αναλγησία και ως έγχυμα σταθερού ρυθμού για να βοηθήσουν στην αποφυγή της αύξησης του πόνου . Η κεταμίνη χρησιμοποιείται επίσης για τη διαχείριση του πόνου μεταξύ μεγάλων ζώων. Είναι ο κύριος ενδοφλέβιος αναισθητικός παράγοντας που χρησιμοποιείται στη χειρουργική των ιπποειδών, συχνά σε συνδυασμό με δετομιδίνη και θειοπεντάλη ή μερικές φορές γουαϊφενεσίνη . [99]

  1. ↑ Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE (2009). «Chapter 15: Reinforcement and Addictive Disorders». Στο: Sydor A, Brown RY. Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience (2nd έκδοση). New York: McGraw-Hill Medical. σελίδες 374–375. ISBN 978-0-07-148127-4. Phencyclidine (PCP or angel dust) and ketamine (also known as special K) are structurally related drugs... their reinforcing properties and risks related to compulsive abuse 
  2. ↑ «Ketamine (Ketalar) Use During Pregnancy». Drugs.com. 22 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 18 Μαΐου 2020. 
  3. ↑ «Ketamine as an adjuvant to opioids for cancer pain». The Cochrane Database of Systematic Reviews 6 (9): CD003351. June 2017. doi:10.1002/14651858.CD003351.pub3. PMID 28657160. PMC 6481583. http://opus.bath.ac.uk/57535/1/Published_Version.pdf. 
  4. ↑ «Perioperative Ketamine Administration for Thoracotomy Pain». Pain Physician 20 (3): 173–184. March 2017. PMID 28339431. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 Mathew SJ, Zarate Jr CA (25 Νοεμβρίου 2016). Ketamine for Treatment-Resistant Depression: The First Decade of Progress. Springer. σελίδες 8–10, 14–22. ISBN 978-3-319-42925-0. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2017. 
  6. ↑ Brayfield, A, επιμ. (9 Ιανουαρίου 2017). «Ketamine Hydrochloride: Martindale: The Complete Drug Reference». MedicinesComplete. London, UK: Pharmaceutical Press. Ανακτήθηκε στις 24 Αυγούστου 2017. 
  7. ↑ Jianren Mao (19 Απριλίου 2016). Opioid-Induced Hyperalgesia. CRC Press. σελίδες 127–. ISBN 978-1-4200-8900-4. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2017. 
  8. ↑ Pascal Kintz (22 Μαρτίου 2014). Toxicological Aspects of Drug-Facilitated Crimes. Elsevier Science. σελίδες 87–. ISBN 978-0-12-416969-2. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Σεπτεμβρίου 2017. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 «Ketamine: use in anesthesia». CNS Neurosci Ther 19 (6): 381–9. June 2013. doi:10.1111/cns.12072. PMID 23521979. 
  10. ↑ «Rapid-acting antidepressant ketamine, its metabolites and other candidates: A historical overview and future perspective». Psychiatry and Clinical Neurosciences 73 (10): 613–627. October 2019. doi:10.1111/pcn.12902. PMID 31215725. 
  11. ↑ «The binding of ketamine to plasma proteins: emphasis on human plasma». Eur J Clin Pharmacol 24 (6): 825–31. 1983. doi:10.1007/BF00607095. PMID 6884418. 
  12. ↑ «Contribution of CYP3A4, CYP2B6, and CYP2C9 isoforms to N-demethylation of ketamine in human liver microsomes». Drug Metabolism and Disposition 30 (7): 853–8. July 2002. doi:10.1124/dmd.30.7.853. PMID 12065445. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Role of Cytochrome P4502B6 Polymorphisms in Ketamine Metabolism and Clearance». Anesthesiology 125 (6): 1103–1112. December 2016. doi:10.1097/ALN.0000000000001392. PMID 27763887. 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 Sinner B, Graf BM (2008). «Ketamine». Στο: Schüttler J, Schwilden H. Modern Anesthetics. Handbook of Experimental Pharmacology. 182. σελίδες 313–33. doi:10.1007/978-3-540-74806-9_15. ISBN 978-3-540-72813-9. PMID 18175098. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 «Ketamine*». Journal of Pain and Symptom Management 41 (3): 640–9. March 2011. doi:10.1016/j.jpainsymman.2011.01.001. PMID 21419322. http://www.jpsmjournal.com/article/S0885-3924%2811%2900046-7/fulltext. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 «Biotransformation and disposition of ketamine». Int Anesthesiol Clin 12 (2): 157–77. 1974. doi:10.1097/00004311-197412020-00018. PMID 4603048. 
  17. ↑ Morton IK, Hall JM (6 Δεκεμβρίου 2012). Concise Dictionary of Pharmacological Agents: Properties and Synonyms. Springer Science & Business Media. σελίδες 159–. ISBN 978-94-011-4439-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Απριλίου 2017. 
  18. ↑ Sass W, Fusari S (1977). «Ketamine». Analytical Profiles of Drug Substances, volume 6. Analytical Profiles of Drug Substances. 6. Academic Press. σελίδες 297–322. doi:10.1016/S0099-5428(08)60347-0. ISBN 9780122608063. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 «Clinical practice guideline for emergency department ketamine dissociative sedation: 2011 update». Annals of Emergency Medicine 57 (5): 449–61. May 2011. doi:10.1016/j.annemergmed.2010.11.030. PMID 21256625. 
  20. ↑ 20,0 20,1 «An update on ketamine and its two enantiomers as rapid-acting antidepressants». Expert Review of Neurotherapeutics 19 (1): 83–92. January 2019. doi:10.1080/14737175.2019.1554434. PMID 30513009. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 «A systematic review and meta-analysis of the efficacy of intravenous ketamine infusion for treatment resistant depression: January 2009 - January 2019». J Affect Disord 277: 831–841. December 2020. doi:10.1016/j.jad.2020.09.007. PMID 33065824. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 22,3 «The Canadian Network for Mood and Anxiety Treatments (CANMAT) Task Force Recommendations for the Use of Racemic Ketamine in Adults with Major Depressive Disorder: Recommandations Du Groupe De Travail Du Réseau Canadien Pour Les Traitements De L'humeur Et De L'anxiété (Canmat) Concernant L'utilisation De La Kétamine Racémique Chez Les Adultes Souffrant De Trouble Dépressif Majeur». Can J Psychiatry 66 (2): 113–125. November 2020. doi:10.1177/0706743720970860. PMID 33174760. 
  23. ↑ 23,0 23,1 «Next-Step Treatment Considerations for Patients With Treatment-Resistant Depression That Responds to Low-Dose Intravenous Ketamine». Focus (Am Psychiatr Publ) 18 (2): 181–192. April 2020. doi:10.1176/appi.focus.20190048. PMID 33162856. 
  24. ↑ 24,0 24,1 «Taming the ketamine tiger. 1965». Anesthesiology 113 (3): 678–84. September 2010. doi:10.1097/ALN.0b013e3181ed09a2. PMID 20693870. 
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 «Ketamine use: a review». Addiction 107 (1): 27–38. January 2012. doi:10.1111/j.1360-0443.2011.03576.x. PMID 21777321. 
  26. ↑ World Health Organization model list of essential medicines: 22nd list (2021). Geneva: World Health Organization. 2021. WHO/MHP/HPS/EML/2021.02. 
  27. ↑ «Ketamine Injection». Drugs.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Δεκεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2014. 
  28. ↑ 28,0 28,1 «Ketamine». StatPearls. StatPearls Publishing. 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2020. 
  29. ↑ «Use of ketamine in severe status asthmaticus in intensive care unit». Iranian Journal of Allergy, Asthma, and Immunology 2 (4): 175–80. December 2003. PMID 17301376. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 October 2014. https://web.archive.org/web/20141006100116/http://ijaai.tums.ac.ir/index.php/ijaai/article/view/52/52. 
  30. ↑ «[S-(+)-ketamine. Circulatory interactions during total intravenous anesthesia and analgesia-sedation] [S-(+)-ketamine. Circulatory interactions during total intravenous anesthesia and analgesia-sedation]» (στα γερμανικά). Der Anaesthesist 46 (12): 1081–7. December 1997. doi:10.1007/s001010050510. PMID 9451493. 
  31. ↑ «A review of the use of adjunctive therapies in severe acute asthma exacerbation in critically ill children». Expert Review of Respiratory Medicine 8 (4): 423–41. August 2014. doi:10.1586/17476348.2014.915752. PMID 24993063. 
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 «Ketamine: a versatile tool for anesthesia and analgesia». Current Opinion in Anesthesiology 33 (5): 633–638. October 2020. doi:10.1097/ACO.0000000000000916. PMID 32826629. 
  33. ↑ «The effect of ketamine on intracranial and cerebral perfusion pressure and health outcomes: a systematic review». Annals of Emergency Medicine 65 (1): 43–51.e2. January 2015. doi:10.1016/j.annemergmed.2014.06.018. PMID 25064742. 
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 «Ketamine: Current applications in anesthesia, pain, and critical care». Anesthesia: Essays and Researches 8 (3): 283–90. September 2014. doi:10.4103/0259-1162.143110. PMID 25886322. 
  35. ↑ «History of anaesthesia: The ketamine story - past, present and future». Eur J Anaesthesiol 34 (9): 571–575. September 2017. doi:10.1097/EJA.0000000000000638. PMID 28731926. 
  36. ↑ «Intubation, Hypotension and Shock». Life in the Fastlane (blog). Critical Care Compendium. 7 Αυγούστου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2014. 
  37. ↑ «Hypotension, hypoxia, and head injury: frequency, duration, and consequences». Archives of Surgery 136 (10): 1118–23. October 2001. doi:10.1001/archsurg.136.10.1118. PMID 11585502. 
  38. ↑ «Intravenous ketamine for prevention of severe hypotension during spinal anaesthesia». Acta Anaesthesiologica Scandinavica 35 (8): 755–7. November 1991. doi:10.1111/j.1399-6576.1991.tb03385.x. PMID 1763596. 
  39. ↑ «The cardiovascular effects of ketamine in hypotensive states». Canadian Anaesthetists' Society Journal 22 (3): 339–48. May 1975. doi:10.1007/BF03004843. PMID 1139377. 
  40. ↑ «Ketamine in status asthmaticus: A review». Indian Journal of Critical Care Medicine 17 (3): 154–61. May 2013. doi:10.4103/0972-5229.117048. PMID 24082612. 
  41. ↑ 41,0 41,1 41,2 «Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Acute Pain Management From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists». Reg Anesth Pain Med 43 (5): 456–466. July 2018. doi:10.1097/AAP.0000000000000806. PMID 29870457. 
  42. ↑ «The use of subdissociative-dose ketamine for acute pain in the emergency department». Academic Emergency Medicine 22 (3): 251–7. March 2015. doi:10.1111/acem.12604. PMID 25716117. 
  43. ↑ «Ketamine: a unique drug with several potential uses in the prehospital setting». Journal of Paramedic Practice 3 (10): 552–556. 2011. doi:10.12968/jpar.2011.3.10.552. 
  44. ↑ «A Systematic Review and Meta-analysis of Ketamine as an Alternative to Opioids for Acute Pain in the Emergency Department». Academic Emergency Medicine 25 (10): 1086–1097. October 2018. doi:10.1111/acem.13502. PMID 30019434. 
  45. ↑ «Role of ketamine in acute postoperative pain management: a narrative review». BioMed Research International 2015: 749837. 2015. doi:10.1155/2015/749837. PMID 26495312. 
  46. ↑ «A comprehensive review of opioid-induced hyperalgesia». Pain Physician 14 (2): 145–61. 2011. doi:10.36076/ppj.2011/14/145. PMID 21412369. 
  47. ↑ «Efficacy and safety of prophylactic use of ketamine for prevention of postanesthetic shivering: a systematic review and meta analysis». BMC Anesthesiology 19 (1): 245. December 2019. doi:10.1186/s12871-019-0910-8. PMID 31888509. 
  48. ↑ 48,0 48,1 48,2 48,3 48,4 «Consensus Guidelines on the Use of Intravenous Ketamine Infusions for Chronic Pain From the American Society of Regional Anesthesia and Pain Medicine, the American Academy of Pain Medicine, and the American Society of Anesthesiologists». Reg Anesth Pain Med 43 (5): 521–546. July 2018. doi:10.1097/AAP.0000000000000808. PMID 29870458. 
  49. ↑ «Ketamine and postoperative pain—a quantitative systematic review of randomised trials». Pain 113 (1–2): 61–70. January 2005. doi:10.1016/j.pain.2004.09.036. PMID 15621365. 
  50. ↑ «A Consensus Statement on the Use of Ketamine in the Treatment of Mood Disorders». JAMA Psychiatry 74 (4): 399–405. April 2017. doi:10.1001/jamapsychiatry.2017.0080. PMID 28249076. 
  51. ↑ 51,0 51,1 51,2 «Antidepressant Efficacy and Tolerability of Ketamine and Esketamine: A Critical Review». CNS Drugs 32 (5): 411–420. May 2018. doi:10.1007/s40263-018-0519-3. PMID 29736744. 
  52. ↑ «Ketamine: A Review for Clinicians». Focus (American Psychiatric Association Publishing) 16 (3): 243–250. July 2018. doi:10.1176/appi.focus.20180012. PMID 31975918. 
  53. ↑ «Ketamine treatment for depression: opportunities for clinical innovation and ethical foresight». The Lancet. Psychiatry 4 (5): 419–426. May 2017. doi:10.1016/S2215-0366(17)30102-5. PMID 28395988. http://discovery.ucl.ac.uk/1552865/. 
  54. ↑ «Ketamine for suicidal ideation in adults with psychiatric disorders: A systematic review and meta-analysis of treatment trials». Aust N Z J Psychiatry 54 (1): 29–45. January 2020. doi:10.1177/0004867419883341. PMID 31729893. https://ora.ox.ac.uk/objects/uuid:25219d6c-5c8f-4842-91d9-41a9fd7fb1bd. 
  55. ↑ «Comparative efficacy of racemic ketamine and esketamine for depression: A systematic review and meta-analysis». J Affect Disord 278: 542–555. January 2021. doi:10.1016/j.jad.2020.09.071. ISSN 0165-0327. PMID 33022440. 
  56. ↑ «Ketamine in Bipolar Disorder: A Review». Neuropsychiatric Disease and Treatment 16: 2707–2717. 2020-11-12. doi:10.2147/NDT.S282208. PMID 33209026. 
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 «Adverse events associated with ketamine for procedural sedation in adults». The American Journal of Emergency Medicine 26 (9): 985–1028. November 2008. doi:10.1016/j.ajem.2007.12.005. PMID 19091264. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 September 2017. https://web.archive.org/web/20170908185727/https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmedhealth/PMH0026626/. 
  58. ↑ «Ketamine-induced urologic insult (KIUI)». Pain Physician 13 (6): E343–6. 2010. doi:10.36076/ppj.2010/13/E343. PMID 21102971. 
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 «What urologists need to know about ketamine-induced uropathy: A systematic review». Neurourol Urodyn 39 (4): 1049–1062. April 2020. doi:10.1002/nau.24341. PMID 32212278. 
  60. ↑ «Ketamine-induced vesicopathy: a literature review». International Journal of Clinical Practice 65 (1): 27–30. January 2011. doi:10.1111/j.1742-1241.2010.02502.x. PMID 21155941. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00600043. 
  61. ↑ «Consequences of chronic ketamine self-administration upon neurocognitive function and psychological wellbeing: a 1-year longitudinal study». Addiction 105 (1): 121–33. January 2010. doi:10.1111/j.1360-0443.2009.02761.x. PMID 19919593. 
  62. ↑ «Additive interactions between propofol and ketamine when used for anesthesia induction in female patients». Anesthesiology 82 (3): 641–8. March 1995. doi:10.1097/00000542-199503000-00005. PMID 7879932. 
  63. ↑ «Hypnotic and anesthetic interactions between ketamine and midazolam in female patients». Anesthesiology 79 (6): 1227–32. December 1993. doi:10.1097/00000542-199312000-00013. PMID 8267198. 
  64. ↑ «Potentiation of low dose ketamine effects by naltrexone: potential implications for the pharmacotherapy of alcoholism». Neuropsychopharmacology 31 (8): 1793–800. August 2006. doi:10.1038/sj.npp.1300994. PMID 16395307. 
  65. ↑ «Attenuation of the neuropsychiatric effects of ketamine with lamotrigine: support for hyperglutamatergic effects of N-methyl-D-aspartate receptor antagonists». Arch Gen Psychiatry 57 (3): 270–6. March 2000. doi:10.1001/archpsyc.57.3.270. PMID 10711913. 
  66. ↑ «Attenuation of ketamine effects by nimodipine pretreatment in recovering ethanol dependent men: psychopharmacologic implications of the interaction of NMDA and L-type calcium channel antagonists». Neuropsychopharmacology 25 (6): 936–47. December 2001. doi:10.1016/S0893-133X(01)00346-3. PMID 11750186. 
  67. ↑ «Effects of oral clonidine premedication on side effects of intravenous ketamine anesthesia: a randomized, double-blind, placebo-controlled study». J Clin Anesth 12 (1): 19–24. February 2000. doi:10.1016/s0952-8180(99)00131-2. PMID 10773503. 
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 68,3 «Ketamine and Ketamine Metabolite Pharmacology: Insights into Therapeutic Mechanisms». Pharmacol Rev 70 (3): 621–660. July 2018. doi:10.1124/pr.117.015198. PMID 29945898. 
  69. ↑ 69,0 69,1 «Ketamine: A Review of Clinical Pharmacokinetics and Pharmacodynamics in Anesthesia and Pain Therapy». Clin Pharmacokinet 55 (9): 1059–77. September 2016. doi:10.1007/s40262-016-0383-6. PMID 27028535. 
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 «Mechanisms of ketamine action as an antidepressant». Molecular Psychiatry 23 (4): 801–811. April 2018. doi:10.1038/mp.2017.255. PMID 29532791. 
  71. ↑ 71,0 71,1 «Convergent Mechanisms Underlying Rapid Antidepressant Action». CNS Drugs 32 (3): 197–227. March 2018. doi:10.1007/s40263-018-0492-x. PMID 29516301. 
  72. ↑ «Overcoming Depression by Inhibition of Neural Burst Firing». Neuron 98 (5): 878–879. June 2018. doi:10.1016/j.neuron.2018.05.032. PMID 29879390. 
  73. ↑ «Ketamine blocks bursting in the lateral habenula to rapidly relieve depression». Nature 554 (7692): 317–322. February 2018. doi:10.1038/nature25509. PMID 29446381. Bibcode: 2018Natur.554..317Y. 
  74. ↑ 74,0 74,1 «The development of glutamate-based antidepressants is taking longer than expected». Drug Discovery Today 23 (10): 1689–1692. October 2018. doi:10.1016/j.drudis.2018.02.006. PMID 29501913. 
  75. ↑ «Sub-anesthetic concentrations of (R,S)-ketamine metabolites inhibit acetylcholine-evoked currents in α7 nicotinic acetylcholine receptors». Eur J Pharmacol 698 (1–3): 228–34. January 2013. doi:10.1016/j.ejphar.2012.11.023. PMID 23183107. 
  76. ↑ «Arketamine – Jiangsu Hengrui Medicine – AdisInsight». 
  77. ↑ «CYP2B6*6 allele and age substantially reduce steady-state ketamine clearance in chronic pain patients: impact on adverse effects». Br J Clin Pharmacol 80 (2): 276–84. August 2015. doi:10.1111/bcp.12614. PMID 25702819. 
  78. ↑ Index Nominum 2000: International Drug Directory. Taylor & Francis. 2000. σελίδες 584–585. ISBN 978-3-88763-075-1. 
  79. ↑ Poisons Standard October 2015 «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2016. 
  80. ↑ Legal status of ketamine in Canada references:
  81. ↑ «Ketamine drug brought under 'Schedule X' to curb abuse». The Times of India. 7 January 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 April 2014. https://web.archive.org/web/20140414064604/http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Ketamine-drug-brought-under-Schedule-X-to-curb-abuse/articleshow/28486002.cms. Ανακτήθηκε στις 2 August 2014. 
  82. ↑ «Govt makes notorious 'date rape' drug ketamine harder to buy or sell». The Times of India. 30 December 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 December 2013. https://web.archive.org/web/20131230025440/http://timesofindia.indiatimes.com/india/Govt-makes-notorious-date-rape-drug-ketamine-harder-to-buy-or-sell/articleshow/28116453.cms. 
  83. ↑ Response to ACMD recommendation on ketamine, Crown copyright; Open Government Licence, 12 February 2014, https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/279186/ResponseACMDketamineReclassification.pdf, ανακτήθηκε στις 21 February 2014 
  84. ↑ «Party drug ketamine to be upgraded to Class B». The Daily Telegraph. 12 February 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 June 2014. https://web.archive.org/web/20140609232635/http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/law-and-order/10633800/Party-drug-ketamine-to-be-upgraded-to-Class-B.html. Ανακτήθηκε στις 2 August 2014. 
  85. ↑ «Schedules of Controlled Substances: Placement of Ketamine into Schedule III [21 CFR Part 1308. Final Rule 99-17803»]. Federal Register 64 (133): 37673–5. 13 July 1999. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 May 2015. https://web.archive.org/web/20150505060507/http://www.gpo.gov/fdsys/pkg/FR-1999-07-13/pdf/99-17803.pdf. 
  86. ↑ «Acute ketamine intoxication treated by haloperidol: a preliminary study». American Journal of Therapeutics 7 (6): 389–91. November 2000. doi:10.1097/00045391-200007060-00008. PMID 11304647. 
  87. ↑ Drug Abuse. Los Angeles: Health Information Press. 1999. σελ. 104. ISBN 978-1-885987-11-2. 
  88. ↑ References for recreational use in literature:
  89. ↑ Ketamine: Dreams and Realities. Multidisciplinary Association for Psychedelic Studies. 2001. σελίδες 50, 89. ISBN 978-0-9660019-3-8. 
  90. ↑ 90,0 90,1 See Max Daly, 2014, "The Sad Demise of Nancy Lee, One of Britain's Ketamine Casualties," at Vice (online), 23 July 2014, see «The Sad Demise of Nancy Lee, One of Britain's Ketamine Casualties». 23 Ιουλίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2015. 
  91. ↑ The Crown, 2013, "Drug related deaths involving ketamine in England and Wales," a report of the Mortality team, Life Events and Population Sources Division, Office for National Statistics, the Crown (U.K.), see «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2015. 
  92. ↑ «Do you know... Ketamine». Knowledge Exchange. Toronto: Centre for Addiction and Mental Health. 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2014. 
  93. ↑ «Ketamine». Center for Substance Abuse Research (CESAR); University of Maryland, College Park. 29 Οκτωβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2014. 
  94. ↑ «Pain management in cats—past, present and future. Part 2. Treatment of pain—clinical pharmacology». Journal of Feline Medicine and Surgery 6 (5): 321–33. October 2004. doi:10.1016/j.jfms.2003.10.002. PMID 15363764. 
  95. ↑ «Adjunctive analgesic therapy in veterinary medicine». The Veterinary Clinics of North America. Small Animal Practice 38 (6): 1187–203, v. November 2008. doi:10.1016/j.cvsm.2008.06.002. PMID 18954680. 
  96. ↑ «An outline guide to general anesthesia in exotic species». Veterinary Medicine, Small Animal Clinician 69 (9): 1181–6. September 1974. PMID 4604091. 
  97. ↑ Veterinary Pharmacology and Therapeutics. John Wiley & Sons. 2009. σελ. 200. ISBN 978-1-118-68590-7. 
  98. ↑ Standard Operating Procedure No. 1 Anesthesia and Analgesia in Rodents, Washington College, 2012, σελ. 1–2, https://www.washcoll.edu/live/files/1227-no-1-anesthesia-sop-revised-1012pdf, ανακτήθηκε στις 27 November 2015 
  99. ↑ «Guaifenesin: cardiopulmonary effects and plasma concentrations in horses». American Journal of Veterinary Research 41 (11): 1751–5. November 1980. PMID 7212404. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κεταμίνη&oldid=9401104"