Φουρνί (Κρήτη)

Νεκρόπολη στο Φουρνί

Το Φουρνί είναι λόφος κοντά στις Αρχάνες της Κρήτης, στον οποίο υπάρχει η ομώνυμη νεκρόπολη των μινωικών χρόνων. Η τελευταία θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες της Εποχής του Χαλκού στη Μεσόγειο.

Ο επιμήκης λόφος βρίσκεται μπροστά από τον Γιούχτα, στα νοτιοδυτικά. Ένα μονοπάτι οδηγεί από τις Άνω Αρχάνες στη νεκρόπολη, από τις Κάτω Αρχάνες υπάρχει αυτοκινητόδρομος. Για περίοδο άνω των 1000 ετών (2400–1200 π.Χ.) ο χώρος χρησιμοποιήθηκε για ταφή νεκρών. Έχουν βρεθεί κτίρια και εκατοντάδες ταφές διαφορετικών μορφών με αφθονία πολύτιμων ταφικών αγαθών. Η νεκρόπολη περιέχει, μεταξύ άλλων αρκετούς θολοτούς τάφους, ένα οστεοφυλάκιο, ένα λατρευτικό σπήλαιο, τα ερείπια ενός διοικητικού και εμπορικού κτηρίου από την περίοδο μεταξύ περίπου 1300 π.Χ. Τα περισσότερα από τα ευρήματα βρίσκονται τώρα στα Αρχαιολογικά Μουσεία Ηρακλείου και Αρχανών.

Θολωτός τάφος Α

Ο θολωτός τάφος Α έδωσε στο λόφο το όνομά του - φουρνί. Για αιώνες, οι αγρότες γνώριζαν το τμήμα του τάφου που εξείχε πάνω από τη γη. Θυμίζει φούρνο. Κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής χρησίμευσε ως κρυφή αποθήκη εξοπλισμού.

Θολωτός τάφος Α

Το 1965 ο Γιάννης και η Έφη Σακελλαράκη έσκαψαν τον τάφο από το πρώτο μισό του 14ου αιώνα π.Χ.  Στο κυρίως δωμάτιο με διάμετρο 4,31 μέτρα βρήκαν κάποια ερείπια ταφών που είχαν συλληθεί. Ένα θυσιασμένο άλογο ήταν θαμμένο στο πλευρικό τοίχωμα, όπως και το κρανίο ενός ταύρου. Ένα μεγάλο πλευρικό δώματιο με εμβαδό 3,67 μ² πίσω από το οποίο βρισκόταν μια διακοσμημένη, σφραγισμένη σαρκοφάγος, ένα υποπόδιο με διακοσμητικά στοιχεία από ελεφαντόδοντο, καθώς και πήλινα και χάλκινα αγγεία.

Η ηλικία και το φύλο του θαμμένου ατόμου δεν μπορούσε να προσδιοριστεί από τα οστά. Από την έλλειψη όπλων και την αφθονία ειδών οικιακής χρήσης και κοσμήματα - περιδέραια, δαχτυλίδια, σφραγίδες, χρυσό και χάντρες από σίδηρο - ο Σακελλαράκης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι αυτή ήταν γυναίκα από το πρώτο μισό του 14ου αιώνα π.Χ.. Σύμφωνα με τα ευρήματα, πρέπει να ήταν μια σημαντική προσωπικότητα, επειδή τα κοσμήματα είναι σχεδόν τόσο πολυάριθμα όσο αυτά των σύγχρονων τάφων της Κνωσού. Οι ασπίδες σχήματος 8 στο υποπόδιο, τα μοτίβα των δαχτυλιδιών και των σφραγίδων, η διακόσμηση με κέρατα λατρείας στη σαρκοφάγο και οι θυσίες των ζώων δείχνουν ότι ήταν επίσης ιέρεια.

Μυκηναϊκή ταφή

Μυκηναϊκή ταφή

Βόρεια του θολωτού τάφου Α βρίσκεται μια ομάδα από επτά τάφους βαμμένες σαρκοφάγους και πλούσια κτερίσματα. Μόνο μερικά κομμάτια οστών βρέθηκαν από τους νεκρούς και η κατάσταση των σαρκοφάγων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι τάφοι δεν λεηλατήθηκαν, αλλά ότι οι νεκροί ανασύρθηκαν. Στήλες κοσμούν την κορυφή των τάφων. Σε μικρή απόσταση βρέθηκε κοιλότητα βάθους 2,70 μέτρων, ο βόθρος, ο οποίος πιθανότατα χρησίμευε ως τόπος απόθεσης προσφορών και δίνει μια ένδειξη της ειδικής κοινωνικής θέσης των ανθρώπων που θάφτηκαν εκεί. Πλούσια κτερίσματα βρέθηκαν επίσης σε αυτούς τους τάφους: χάλκινα και πέτρινα αγγεία, καθρέφτες, ελεφαντόδοντο και σφραγίδες.

Βιβλιογραφία

• Das minoische Kreta nach den Ausgrabungen des letzten Jahrzehnts. Sitzungsberichte der philosophisch-historischen Klasse. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. 1977. σελίδες 101–110 u. 188–190. ISBN 978-3-7001-0176-5. 
• Archanes. Ausgrabung in Archanes. Preis der Akademie Athen 1983. Ekdoteke Athenon. Reiseführer. Εκδοτική Αθηνών. 1991. ISBN 960-213-246-9. 
• Γιάννης Σακελλαράκης: Το νεκροταφείο στο Φουρνί. Σε: Αρχαιολογία. Αριθμός 53, Δεκέμβριος 1994, σελ. 16-21. Διαδικτυακά (ελληνικά)
• Διαμαντής Παναγιωτόπουλος: Ο Τάφος Θόλος Ε του Φουρνίου κοντά στις Αρχάνες. Μελέτες για έναν πρώιμο κρητικό τάφο βρίσκουν και το πολιτιστικό του πλαίσιο (= Βρετανικές αρχαιολογικές εκθέσεις [BAR]. Διεθνής σειρά 1014, ISSN 0143-3067, επίσης: Heidelberg, Univ., Diss., 1996). Archaeopress, Οξφόρδη, 2002, ISBN 1-84171-294-9.
• Αλέξανδρος Λαχανάς: Ein Keramikdepot aus Archanes und seine Bedeutung für die Entwicklung der mittelminoischen Keramik. Διατριβή, Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ 2004 (λήψη PDF, 10,04 MB).
• Kreta (15η έκδοση). Michael Müller Verlag. 2005. ISBN 3-89953-192-2.