Τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού

Ένα M113, από τα πλέον γνωστά ΤΟΜΠ, κατά τη διάρκεια του Πολέμου του Βιετνάμ

Τα Τεθωρακισμένα Οχήματα Μεταφοράς Προσωπικού (ΤΟΜΠ) είναι ελαφρά τεθωρακισμένα οχήματα για την μεταφορά πεζικού. Κατά κανόνα, τα ΤΟΜΠ σχεδιάζονται για τη μεταφορά μιας πλήρους ομάδας πεζικού, που αριθμεί κατά περίπτωση από 6 ως και 10 στρατιώτες. Σύμφωνα με το τακτικό δόγμα του ΝΑΤΟ, τα ΤΟΜΠ προορίζονται για την μεταφορά προσωπικού στο πεδίο της μάχης με ασφάλεια και ταχύτητα. Δεν αναλαμβάνουν όμως κανονικά αποστολές μάχης, επειδή η σχετικά ελαφρά θωράκισή τους τα καθιστά ευάλωτα στο αντιαρματικό πυρ. Για το λόγο αυτό, ο οπλισμός του οχήματος επαρκεί συνήθως μόνο για αυτοπροστασία (π.χ. ένα βαρύ πολυβόλο για αντιαεροπορική άμυνα). Γνωστά ΤΟΜΠ είναι το αμερικάνικο M113, το βρετανικό FV 432, το γαλλικό VAB, το γερμανικό Boxer MRAV και το σοβιετικό BTR.

Εξέλιξη

Κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου όταν τα πρώτα τεθωρακισμένα εξελισσόταν, το βρετανικό Mark V είχε σχεδιαστεί με χώρο για επιβάτες. Κατά τον ορισμό αυτό μπορεί να θεωρηθεί το πρώτο ΤΟΜΠ. Όμως το πρώτο εξειδικευμένο ΤΟΜΠ είναι το Mark IX που σχεδιάστηκε το 1918.

Κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το αμερικάνικο M3, το γερμανικό SdKfz 251 και το βρετανικό Universal Carrier ήταν οι πρόδρομοι τον σημερινών ΤΟΜΠ. Στην αρχή ήταν απλά θωρακισμένα οχήματα με την δυνατότητα να μεταφέρουν προσωπικό, αλλά σύντομα εξελίχθηκαν σε εξειδικευμένα οχήματα για να συμβαδίζουν με τον μηχανοκίνητο τρόπο διεξαγωγής πολέμου του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Το 1944 ο διοικητής του δεύτερου καναδικού σώματος στρατού, στρατηγός Γκάι Σίμοντς, διέταξε την μετατροπή 72 αμερικανικής κατασκευής M7 Priest. Το όχημα ονομάστηκε Kangaroo. Αργότερα στον πόλεμο για την μετατροπή χρησιμοποιήθηκαν τα καναδικής κατασκευής Ram καθώς τα αυθεντικά Kangaroo έπρεπε να αντικατασταθούν.

Μετά το τέλος του πολέμου τα ΤΟΜΠ άρχισαν να σχεδιάζονται σε διαφορετική βάση. Οι Η.Π.Α. σχεδίασαν μια σειρά από ερπυστριοφόρα οχήματα, που αποτέλεσαν τους πρόδρομους του γνωστού M113. Το όχημα, που έχει χαρακτηρισθεί λόγω του σχήματός του ως "κουτί σε ρόδες" (box in wheels)^{[εκκρεμεί παραπομπή]}, ήταν από τα πιο διαδεδομένα ΤΟΜΠ, τουλάχιστον στις ένοπλες δυνάμεις του δυτικού κόσμου, καθώς παράχθηκαν 80.000 κομμάτια. Στην πρώην ΕΣΣΔ σχεδιάσθηκε η σειρά οκτάτροχων ΤΟΜΠ BTR .

Κατά το τέλος της δεκαετίας του 1980 το Ισραήλ μετέτρεψε μερικά Τ-55, που ήταν λάφυρα πολέμου. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθεί ένα από τα πιο καλά προστατευμένα ΤΟΜΑ.

Η Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων έχει σχεδιάσει και κατασκευάσει το ΤΟΜΠ Λεωνίδας, που χρησιμοποιείται από τον ελληνικό στρατό και από την εθνοφρουρά της Κύπρου.

Τεχνολογία

Τα περισσότερα ΤΟΜΠ κινούνται με μηχανές ντίζελ, παρόμοιες με αυτές που έχουν μεγάλα φορτηγά ή κοινά λεωφορεία. Για παράδειγμα το αμερικάνικο Μ113 χρησιμοποιεί την ίδια μηχανή όπως το λεωφορεία της Τζένεραλ Μότορς. Μπορεί να μετακινούνται με ρόδες ή με ερπύστριες, αν και μερικές εκδόσεις είχαν τις πίσω ρόδες με ερπύστριες και τις μπροστινές με ρόδες. Πολλά ΤΟΜΠ είναι αμφίβια, ή μπορούν να διαβούν υδάτινα κωλύματα με μικρές μετατροπές, με την προϋπόθεση ότι τα νερά είναι ήρεμα και οι εκατέρωθεν όχθες είναι ομαλές. Κατά τη διέλευση υδάτινων κωλυμάτων, τα ερπυστριοφόρα συνήθως κινούνται με τις ερπύστριές τους, ενώ τα τροχοφόρα διαθέτουν προπέλες. Η ταχύτητα μέσα στο νερό ποικίλλει από 3 ως 6 χλμ./ώρα. Η θωράκιση των ΤΟΜΠ κατασκευάζεται συνήθως από αλουμίνιο και παρέχει επαρκή προστασία από τα περισσότερα ελαφρά όπλα, αλλά όχι από τα αντί-αρματικά πυρά.