Σελεστέν Φρενέ

Σελεστέν Φρενέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Célestin Freinet (Γαλλικά)
Γέννηση	15  Οκτωβρίου 1896 Gars
Θάνατος	8  Οκτωβρίου 1966 Βανς
Χώρα πολιτογράφησης	Γαλλία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Εσπεράντο Ισπανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συνδικαλιστής εσπεραντιστής αγωνιστής της Γαλλικής αντίστασης παιδαγωγός
Αξιοσημείωτο έργο	Freinet Modern School Movement
Οικογένεια
Σύζυγος	Elise Freinet
Σχετικά πολυμέσα

Ο Σελεστέν Φρενέ (Célestin Baptistin Freinet, Γκαρ 15 Οκτωβρίου 1896 – Βανς 8 Οκτωβρίου 1966) ήταν διακεκριμένος Γάλλος παιδαγωγός και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής.

Αρχικά στο Bar-sur-Loup και έπειτα στη Βανς ανέπτυξε με τη βοήθεια της συζύγου του Ελίζ Φρενέ, και σε συνεργασία με ένα δίκτυο εκπαιδευτών, μια σειρά παιδαγωγικών τεχνικών που βασιζόταν στην ελεύθερη έκφραση των παιδιών : ελεύθερο κείμενο, ελεύθερο σχέδιο, εσωτερική αλληλογραφία, τυπογραφία και σχολική εφημερίδα, έρευνα, συνάντηση μεταξύ συνεργατών κ.ά. Ένας αφοσιωμένος αγωνιστής, πολιτικός και συνδικαλιστής, σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από έντονες ιδεολογικές συγκρούσεις, ο Φρενέ θεωρεί την εκπαίδευση ως μέσο προόδου και πολιτικής και αστικής χειραφέτησης.

Το όνομά του συνδέεται στενά με την παιδαγωγική Φρενέ, η οποία εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα, ειδικά μέσω του κινήματος του Μοντέρνου Σχολείου. Αν και ορισμένες τεχνικές που αναπτύχθηκαν από τον Φρενέ έχουν διεισδύσει στο εκπαιδευτικό σύστημα, έχουν την ίδια στιγμή εμπνεύσει μια θεσμική παιδαγωγική και πιο φιλελεύθερες προσεγγίσεις. Η σχολή Φρενέ στη Βανς, που έγινε κρατική το 1991, αποτελεί κληρονομιά της UNESCO.

Βιογραφία

Ο Φρενέ γεννήθηκε στην Προβηγκία το 1896 και ήταν το πέμπτο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας. Μόνο δυο μεγαλύτερα αδέρφια (ένας αδερφός και μια αδερφή) επέζησαν μέχρι την ενήλικη ζωή τους. Ο πατέρας του, Ζοζέφ Φρενέ, ήταν αγρότης (πέθανε το 1939) και η μητέρα του, Μαρί Βικτουάρ Τορκά (πέθανε το 1929) εργαζόταν στο μπακάλικο του χωριού. Ως παιδί, αναλάμβανε να φυλάει τα κοπάδια της οικογένειας. Το 1909 εισήχθη στη σχολή ανωτέρων σπουδών (με υποτροφία) στο Grasse, από όπου έλαβε το πτυχίο του και εισήχθη στη σχολή κατάρτισης εκπαιδευτικών της Νίκαιας όπου παρακολούθησε μαθήματα από το 1912 έως το 1914. Στις 26 Οκτωβρίου 1914 κατέλαβε τη θέση του προσωρινού δασκάλου στο σχολείο Σαιντ-Σεζάρ, αντικαθιστώντας τον προηγούμενο δάσκαλο ο οποίος κατετάγη στο στρατό. Κινητοποιήθηκε και ο ίδιος και ενσωματώθηκε στον στρατό στις 10 Απριλίου 1915 όπου απέκτησε τον τίτλο του αξιωματικού του πεζικού την 1η Ιανουαρίου 1916. Συμμετείχε στην επίθεση στο Chemin des Dames. Στις 27 Οκτωβρίου 1917 τραυματίστηκε σοβαρά από μια σφαίρα στον πνεύμονα (από την οποία επέζησε), μια εμπειρία που τον οδήγησε να γίνει αποφασιστικός πασιφιστής - ειρηνιστής. Πέρασε επτά μήνες στο στρατιωτικό νοσοκομείο του Soissons. Θεωρήθηκε ανάπηρος πολέμου σε ποσοστό 70% και του απονεμήθηκε ο σταυρός του πολέμου και το μετάλλιο του στρατού. Ζήτησε από τη διοίκηση του στρατού να αναλάβει μια εργασία, που να συμβάδιζε με την κατάσταση της υγείας του. Τον Ιανουάριο του 1919 διορίστηκε στο La Croix Villard, όπου δεν του άρεσε. Στις 31 Δεκεμβρίου 1919 έλαβε την απόσπασή του στο Bar-sur-Loup, όπου έγινε φίλος με τον μυθιστοριογράφο Henri Barbusse και ανέπτυξε φιλικές σχέσεις με τον Henri Poulaille.

Το δημόσιο σχολείο την εποχή του Φρενέ

Το 1919, η Γαλλική Ένωση Παιδαγωγών (δημιουργήθηκε το 1914) πραγματοποιεί την πρώτη της γενική συνέλευση στο Παιδαγωγικό Μουσείο.

Ο νόμος της 30ης Δεκεμβρίου 1921, γνωστός ως νόμος Roustan, επιτρέπει την πρόσληψη σε ζευγάρια που είναι και οι δυο εκπαιδευτικοί.

Υπό τον Paul Lapie, διευθυντή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης στο Υπουργείο Παιδείας, υιοθετούνται οι επίσημες μεταρρυθμίσεις του 1923, οι οποίες επαναφέρουν τις μεταρρυθμίσεις του 1887.

Τον Απρίλιο του 1928 δημιουργείται το Γραφείο για την Συνεργασία των Σχολείων, το οποίο αναγνωρίζεται από το τότε Υπουργείο Παιδείας. Το 1929 και το 1930, αυτό το Γραφείο, που λαμβάνει το όνομα OCCE, βλέπει την αποστολή του να επεκτείνεται : ο σκοπός του είναι να ενθαρρύνει όχι μόνο την δημιουργία σχολικών συνεταιρισμών αλλά και την συνεργατική διδασκαλία σε όλα τα σχολεία της χώρας και σε όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης. Το 1936 το Υπουργείο Παιδείας προβάλει την υποστήριξή του στο OCCE.

Εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις

Το 1923 ο Φρενέ αγόρασε ένα τυπογραφικό πιεστήριο, αρχικά για να διευκολύνει τη διδασκαλία του από τότε που ο τραυματισμός του στον πνεύμονα τού δημιούργησε δυσκολία να μιλάει για μεγάλο χρονικό διάστημα. Με αυτό το πιεστήριο τύπωσε δωρεάν κείμενα και σχολικές εφημερίδες για τους μαθητές του. Τα παιδιά θα μπορούσαν να γράφουν τις δικές τους εργασίες στο πιεστήριο και αργότερα να τις συζητούν και να τις επεξεργάζονται σαν ομάδα πριν την παρουσίασή τους στην τάξη. Θα είχαν επίσης τη δυνατότητα να αφήνουν συχνά την τάξη για να πραγματοποιούν εκδρομές. Οι εφημερίδες τους ανταλλάσσονταν με εφημερίδες άλλων δημοτικών σχολείων. Σταδιακά τα ομαδικά κείμενα αντικαταστάθηκαν από συμβατικά σχολικά βιβλία.

Ο Φρενέ δημιούργησε το συνδικαλιστικό όργανο των εκπαιδευτικών CEL (Coopérative de l'Enseignement Laïc, 1924) από το οποίο άνθισε το γαλλικό κίνημα των εκπαιδευτικών, «Κίνημα του Μοντέρνου Σχολείου» (Mouvement de l'École Moderne). Ο στόχος του CEL ήταν να αλλάξει από μέσα τη δημόσια εκπαίδευση με τη συνεργασία των εκπαιδευτικών.

Οι μέθοδοι διδασκαλίας του Φρενέ έρχονταν σε αντίθεση με την επίσημη πολιτική του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας. Παραιτήθηκε το 1935 για να ξεκινήσει το δικό του σχολείο στην Βανς.

Έννοιες της παιδαγωγικής του Φρενέ

• Η παιδαγωγική της εργασίας (pédagogie du travail): οι μαθητές ενθαρρύνονται να μάθουν κατασκευάζοντας προϊόντα ή προσφέροντας υπηρεσίες.
• Η μάθηση που βασίζεται στη δοκιμή και στο λάθος (tâtonnement expérimental).
• Συνεργατική μάθηση (travail coopératif): οι μαθητές συνεργάζονται στη διαδικασία της παραγωγής.
• Κέντρα ενδιαφέροντος (complexe d'intérêt): τα ενδιαφέροντα των παιδιών και η φυσική τους περιέργεια είναι τα σημεία εκκίνησης για μία διαδικασία μάθησης.
• Η μέθοδος του περιβάλλοντος (méthode naturelle): αυθεντική μάθηση με τη χρήση των πραγματικών εμπειριών των παιδιών.
• Δημοκρατία: Όταν τα παιδιά διοικούν δημοκρατικά, μαθαίνουν να αναλαμβάνουν την ευθύνη για την εργασία τους και για ολόκληρη την κοινότητα.

Το 1964, ο Φρενέ συνέταξε τις παιδαγωγικές σταθερές και πρότεινε αυτές τις σταθερές ώστε οι εκπαιδευτικοί να μπορούν να αξιολογούν τις πρακτικές τους στην τάξη σε σχέση με τις βασικές σταθερές του Φρενέ και να εκτιμήσουν την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν. Πρόκειται για μια νέα σειρά ακαδημαϊκών αξιών πάνω στις οποίες θα θέλαμε να δουλέψουμε ώστε να καθιερώσουμε, χωρίς καμιά προκατάληψη, την ανησυχία μας για την αναζήτηση της αλήθειας υπό το πρίσμα της εμπειρίας και της κοινής λογικής. Με βάση αυτές τις αρχές, τις οποίες εμείς θεωρούμε αμετάβλητες και κατά συνέπεια ανυπέρβλητες και σίγουρες, θα θέλαμε να πετύχουμε ένα είδος παιδαγωγικού κώδικα". Ο Κώδικας αυτός διαθέτει αρκετά χρωματιστά φώτα ώστε να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κρίνουν την ψυχολογική και παιδαγωγική τους κατάσταση ως εκπαιδευτικοί :

• Πράσινο φως: για τις πρακτικές που συμμορφώνονται με αυτές τις σταθερές, με τις οποίες οι εκπαιδευτικοί μπορούν να ασχολούνται χωρίς ανησυχία επειδή είναι σίγουροι για την επιτυχία.
• Κόκκινο φως: για τις πρακτικές που δεν συμμορφώνονται με αυτές τις σταθερές και οι οποίες συνεπώς πρέπει να απαγορεύονται το συντομότερο δυνατό.
• Πορτοκαλί φως: για τις πρακτικές που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι επωφελείς αλλά μπορεί να θεωρούνται και επικίνδυνες και κάποιος πρέπει να προχωρήσει με προσοχή, με την ελπίδα να τις προσπεράσει σύντομα.

Οι σταθερές που αναφέρονται παρακάτω αποτελούν μόνο ένα μέρος, ένα είδος περίληψης του παιδαγωγικού έργου του Φρενέ.

1. Το παιδί έχει την ίδια φύση με εμάς [τους ενήλικες].
2. Το να είσαι μεγαλύτερος σε ηλικία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι και ανώτερος από τους άλλους.
3. Η ακαδημαϊκή συμπεριφορά ενός παιδιού είναι συνάρτηση της παιδείας, της υγείας και της φυσιολογικής κατάστασής του.
4. Σε κανέναν - ούτε στο παιδί ούτε στον ενήλικα - δεν αρέσει να διοικείται από την εξουσία.
5. Σε κανέναν δεν αρέσει να ευθυγραμμίζεται επειδή το να ευθυγραμμίζεται κάποιος σημαίνει ότι υπακούει παθητικά σε μια εξωτερική εξουσία.
6. Σε κανέναν δεν αρέσει να τον αναγκάζουν να κάνει κάποια δουλειά, ακόμα και αν αυτή η δουλειά δεν τον ενοχλεί ιδιαίτερα.
7. Όλοι θέλουν να επιλέξουν το επάγγελμα που θα ασκήσουν, ακόμα και αν η επιλογή τους δεν είναι συμφέρουσα.
8. Σε κανέναν δεν αρέσει να μετακινείται άσκοπα, να ενεργεί σαν ρομπότ, δηλαδή να κάνει πράξεις και να λυγίζει σε σκέψεις, οι οποίες προβλέπουν τη χρήση μηχανισμών στις οποίες ο μαθητής δεν συμμετέχει.
9. Εμείς [οι δάσκαλοι] πρέπει να παρακινούμε τους μαθητές προς την εργασία.
10. Δεν υφίσταται πλέον σχολαστικισμός.
    1. Όλοι θέλουν να πετύχουν. Η αποτυχία είναι ανασταλτική και καταστροφική για την πρόοδο και τον ενθουσιασμό.
    2. Δεν πρόκειται για παιχνίδια που θεωρούνται φυσιολογικά για το παιδί αλλά για δουλειά.
11. Η φυσιολογική πορεία της απόκτησης της γνώσης δεν είναι η παρατήρηση, η εξήγηση και η επίδειξη - η βασική διαδικασία του σχολείου - αλλά η πειραματική δοκιμή και το σφάλμα, μια φυσική και καθολική διαδικασία.
12. Η απομνημόνευση, με την οποία ασχολείται το σχολείο στις περισσότερες περιπτώσεις, εφαρμόζεται και θεωρείται πολύτιμη όταν πραγματοποιείται προς όφελος της ζωής.
13. Η απόκτηση της γνώσης δεν λαμβάνει χώρα, όπως πιστεύεται μερικές φορές, με τη μελέτη των κανόνων και των νόμων αλλά με την εμπειρία. Το να μελετήσουμε τους κανόνες και τους νόμους στη γλώσσα, στην τέχνη, στα μαθηματικά και στην επιστήμη είναι το ίδιο με το να τοποθετήσουμε ένα καρότσι μπροστά σε ένα άλογο.
14. Η νοημοσύνη δεν είναι, όπως διδάσκει ο σχολαστικισμός, μια συγκεκριμένη σχολή που λειτουργεί ως κλειστό κύκλωμα, ανεξάρτητα από τα υπόλοιπα ζωτικά στοιχεία του ατόμου.
15. Το σχολείο καλλιεργεί μόνο μια αφηρημένη μορφή νοημοσύνης, η οποία λειτουργεί έξω από τη ζωντανή πραγματικότητα, μέσω των λέξεων και των ιδεών που εμφυτεύονται μέσω της απομνημόνευσης.
16. Στο παιδί δεν αρέσει να ακούει ένα μάθημα με τη μορφή της παπαγαλίας.
17. Το παιδί δεν κουράζεται όταν κάνει εργασίες που ευθυγραμμίζονται με τη ζωή του, έργο που θεωρείται λειτουργικό για το ίδιο το παιδί.
18. Σε κανέναν, ούτε στο παιδί ούτε στον ενήλικα, δεν αρέσει ο έλεγχος και η τιμωρία, τα οποία θεωρούνται πάντοτε μια επίθεση απέναντι στην αξιοπρέπειά τους, ειδικά όταν ασκούνται δημοσίως.
19. Η βαθμολογία και η κατάταξη των μαθητών αποτελούν ένα λάθος.
20. Μιλήστε όσο το δυνατόν λιγότερο.
21. Στο παιδί δεν αρέσει να εργάζεται όπως το κοπάδι, όπου το άτομο πρέπει να εργάζεται μηχανικά σαν ρομπότ. Αγαπά την ατομική ή την ομαδική εργασία στα πλαίσια μιας κοινότητας συνεργασίας.
22. Η τάξη και η πειθαρχία είναι απαραίτητα στην τάξη.
23. Η σχολική τιμωρία αποτελεί ένα λάθος. Είναι ταπεινωτικές για όλους και ποτέ δεν επιτυγχάνουν τον επιθυμητό στόχο. Στην καλύτερη περίπτωση, αποτελούν την έσχατη λύση.
24. Η ζωή του νέου σχολείου προϋποθέτει τη συνεργασία μεταξύ των σχολείων, δηλαδή τη διαχείριση από τους χρήστες της, συμπεριλαμβανομένου του εκπαιδευτή, τη διαχείριση της σχολικής ζωής και την διαχείριση της σχολικής εργασίας.
25. Η πολυκοσμία στην τάξη αποτελεί πάντα ένα παιδαγωγικό λάθος.
26. Ο σχεδιασμός των μεγάλων σχολικών συγκροτημάτων έχει ως αποτέλεσμα την ανωνυμία των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Συνεπώς αποτελεί σφάλμα και εμπόδιο.
27. Η δημοκρατία του αύριο προετοιμάζεται από την δημοκρατία στο σχολείο. Ένα αυταρχικό καθεστώς στο σχολείο δεν μπορεί να διαμορφώνει δημοκρατικούς πολίτες.
28. Κάθε άνθρωπος μπορεί να εκπαιδεύσει μόνο με αξιοπρέπεια. Το να σέβεσαι τους μαθητές, οι οποίοι πρέπει να σέβονται τους δασκάλους τους, είναι μια από τις πρώτες προϋποθέσεις για την σωστή λειτουργία του σχολείου.
29. Η αντίθεση απέναντι στην παιδαγωγική αντίδραση είναι επίσης μια σταθερά την οποία πρέπει να υπολογίζουμε, εκτός αν είμαστε σε θέση να αποφύγουμε ή να διορθώσουμε τον εαυτό μας.
30. Υπάρχει μια σταθερά που δικαιολογεί τις προσπάθειες και τα λάθη μας και πιστοποιεί τις πράξεις μας : είναι η αισιόδοξη ελπίδα απέναντι στην ζωή.

Άλλες δράσεις του Φρενέ

Ο Φρενέ ίδρυσε στο Bar-sur-loup έναν συνεταιρισμό για την ηλεκτροδότηση της περιοχής αυτής, όπου συμμετείχε ως ταμίας. Υποστήριξε τον Jean Laurenti, ο οποίος το 1934 ίδρυσε το σωματείο Ένωση των Αγροτών.

Κληρονομιά

Το έργο του Φρενέ υφίσταται υπό το όνομα της Παιδαγωγικής Φρενέ ή του Κινήματος του Μοντέρνου Σχολείου, τα οποία εφαρμόζονται σε πολλές χώρες παγκοσμίως.

Η Ταξινόμηση του Φρενέ ("Η οργάνωση των πάντων") χρησιμοποιείται στις βιβλιοθήκες ορισμένων δημοτικών σχολείων και εφευρέθηκε από τον Φρενέ προς διευκόλυνση της εύκολης εύρεσης των εγγράφων και της χρήσης της "Βιβλιοθήκης Εργασίας".

Το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Εκπαίδευσης Καθηγητών (πανεπιστήμιο κατάρτισης εκπαιδευτικών) της Νίκαιας φέρει το όνομα του Σελεστέν Φρενέ.

Κίνημα του Μοντέρνου Σχολείου

Το Κίνημα του Μοντέρνου Σχολείου βασίζεται στις πρακτικές του Φρενέ και έχει μετατραπεί σε ένα διεθνές δίκτυο αποτελούμενο από εκπαιδευτικούς και σχολεία. Το 1957, ιδρύθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία του Κινήματος του Μοντέρνου Σχολείου (FIMEM) για να οργανώνει τις εθνικές ομάδες σε όλο τον κόσμο. Κάθε δυο χρόνια πραγματοποιούν ένα διεθνές συνέδριο όπου συντονίζουν το έργο που πραγματοποιούν και ανταλλάσσουν ιδέες.

Σχολεία Σελεστέν Φρενέ

• Colégio Integral, Βραζιλία

Φόρος τιμής

Το Ινστιτούτο Κατάρτισης Εκπαιδευτικών της Ακαδημίας της Νίκαιας φέρει το όνομα του Σελεστέν Φρενέ, μετά από πρόταση του διευθυντή της René Lozi και μετά από καθολική ψηφοφορία από το διοικητικό συμβούλιο του Ινστιτούτου.

Εργογραφία

Μια πλήρης βιβλιογραφία των έργων του Φρενέ παρουσιάζεται στη διδακτορική διατριβή του Georges Piaton: Η εκπαιδευτική σκέψη του Σελεστέν Φρενέ, Τουλούζη, Privat, 1974. Διατρέχει 51 σελίδες και ένα σύνολο 1.700 τίτλων ; άρθρων στην πλειοψηφία τους.

Τα σημαντικότερα έργα του Φρενέ είναι :

• L’imprimerie à l’école. Boulogne, Ferrary, 1927
• L'École Moderne Française, εκδόσεις Ophrys, Παρίσι, 1946.
• Conseils aux Parents 1943. Rééditions : éditions Ophrys, Gap, 1948 ; 1962.
• L'Éducation du Travail, εκδόσεις Ophrys, Παρίσι, 1949. Réédité chez Delachaux et Niestlé en 1960.
• Les dits de Mathieu, 1949. Réédité chez Delachaux et Niestlé en 1959
• Essai de psychologie sensible appliquée à l'éducation, C.E.L., Cannes, 1950. Réédité en 1966, chez Delachaux et Niestlé, avec une « première partie revue et mise au point ». La seconde partie de l'ouvrage de 1950 est rééditée en 1971 par Élise Freinet en l'état originel. Ces deux parties sont rééditées en 1994 d'après l'édition Delachaux, sans la préface de Freinet de 1966.
• Les méthodes naturelles dans la pédagogie moderne, Bourrelier, Paris, 1956.
• La méthode naturelle. 3 v. Neuchâtel, Delachaux & Niestlé, 1968–69.
• Pour l’école du peuple. Paris, Maspero, 1969 (Posthume)

Πρόσφατες επανεκδόσεις :

• Œuvres pédagogiques, Seuil, 1994. Édition en deux volumes établie par Madeleine Bens-Freinet, introduction par Jacques Bens:
  • Tome 1 : L’éducation du travail [1942-1943] - Essai de psychologie sensible appliquée à l’éducation [1943].
  • Tome 2 : L’école moderne française [1943. Autre titre : Pour l'école du peuple, 1969] - Les dits de Mathieu [1954] - Méthode naturelle de lecture [1963] – Les invariants pédagogiques[1964] - Méthode naturelle de dessin - Les genèses.
• Touché ! Souvenirs d'un blessé de guerre, récit, Ateliers du Gué, 1996.
• Le maître insurgé : articles et éditoriaux, 1921-1939, édition établie et annotée par Catherine Chabrun et Grégory Chambat, Libertalia, 2016, 150 pages.

Μελέτες πάνω στον Φρενέ

• Henri Peyronie, Le mouvement Freinet, du fondateur charismatique à l’intellectuel collectif, Caen, PUC, juin 2013.
• Pierre Clanché, Anthropologie de l’écriture et pédagogie Freinet [archive], Caen, PUC, 2009.
• H-L. Go, Freinet à Vence. Vers une reconstruction de la forme scolaire, Rennes, PUR, 2007. Premier bilan d'une recherche universitaire menée depuis 2001 à l'école Freinet de Vence.
• Guy Goupil, Comprendre la pédagogie Freinet. Genèse d'une pédagogie évolutive, Mayenne, Éditions des Amis de Freinet, 2007.
• Henri Peyronie (dir.), Freinet, 70 ans après : une pédagogie du travail et de la dédicace ? [archive], Caen, PUC, 2000.
• Michel Barré, Célestin Freinet, un éducateur pour notre temps, 2 tomes, PEMF, 1995 et 1996. (accessible sur le site http://pagesperso-orange.fr/temoignage.barre [archive])
• Patrick Boumard, Célestin Freinet, Paris, PUF, 1996.
• Baptiste Jacomino, Alain et Freinet : Une école contre l'autre?, Paris, L'Harmattan, 2011.
• Baptiste Jacomino, Comprendre Freinet, Paris, Max Milo, 2014.
• Henri Peyronie, Freinet : pédagogie et émancipation, Hachette éducation, coll. Portraits d'éducateurs, 1999, 2^e édition en 2001. Extraits de ses écrits.
• Alain Vergnioux, Cinq études sur Célestin Freinet [archive], Caen, PUC, 2005 (bibliographie complétée le 2 mai 2010).
• Renate Kock, Die Reform der laizistischen Schule bei C. Freinet. - Eine Methode befreiender Volksbildung, 1995, Peter Lang Verlag. [la réforme de l'école laïque par Célestin Freinet - une méthode d'éducation populaire et émancipatrice]
• On peut lire l'ouvrage publié par la fille d'Élise et Célestin Freinet, Madeleine Freinet, qui est un recueil de lettres échangées entre Freinet et Élise lors de l'internement du pédagogue en 1940 : Freinet, M. (2004). Correspondance. Paris : PUF.
• Le premier tome d'une biographie de Freinet (en cours de re-publication avec le tome 2 inédit) : Freinet, M. (1997). Elise et Célestin Freinet. Paris : Stock.
• Déplacer les lignes, les enseignants citoyens et pédagogues républicains [archive]

Έργα πάνω στην πρακτική εφαρμογή της παιδαγωγικής του Φρενέ

• Ginette Fournès, Sylvia Dorance, La danseuse sur un fil : une vie d'école Freinet, Éditions École Vivante, 2009.
• Paul Le Bohec, L'École réparatrice de destins ? Sur les pas de la méthode Freinet. Postface de Philippe Meirieu. Éditions L'Harmattan, 2007.
• Catherine Chabrun, Entrer en Pédagogie Freinet, Collection N'Autre École, Éditions Libertalia, 2015.

Παραπομπές

1. ^ Freinet, C. (1993) Education Through Work: a model for child-centered learning; translated by John Sivell. Lewiston: Edwin Mellen Press ISBN 0-7734-9303-4 ISBN 9780773493032

2. ^ Fédération internationale des Mouvements de l’École moderne (FIMEM)

Βιβλιογραφία

• H-L. Go, Freinet à Vence. Vers une reconstruction de la forme scolaire, Rennes, PUR, 2007.
• Guy Goupil, Comprendre la pédagogie Freinet. Genèse d'une pédagogie évolutive, Mayenne, Éditions des Amis de Freinet, 2007.
• Michel Barré, Célestin Freinet, un éducateur pour notre temps, 2 tomes, PEMF, 1995 et 1996.
• Nicholas Beattie, N. "The Freinet movements of France, Italy, and Germany, 1920-2000 : versions of educational progressivism", Lewiston, N.Y. ; Lampeter, E. Mellen Press, 2002.
• Patrick Boumard, Célestin Freinet, Paris, PUF, 1996
• Henri Peyronie, Célestin Freinet. Pédagogie et émancipation, Paris, Hachette éducation, 1999.
• Alain Vergnioux, Cinq études sur Célestin Freinet, Caen, PUC, 2005. (bibliographie complétée le 2 mai 2010)
• Ginette Fournès, Sylvia Dorance, La danseuse sur un fil: une vie d'école Freinet, Éditions École Vivante, 2009 
• Célestin Freinet, Θεσμική και κριτική παιδαγωγική, Για ένα ελεύθερο, ανοιχτό και συνεργατικό σχολείο. Εκδόσεις των Συναδέλφων, 2017
• Louis Legrand (1993). "Célestin Freinet". Prospects: the quarterly review of comparative education. XXIII 1/2: 303–418.
• Acker, Victor: Celestin Freinet. Greenwood Press, 2000. ISBN 0-313-30994-9
• Freinet, C.: Education through work: a model for child centered learning; translated by John Sivell. Lewiston: Edwin Mellen Press, 1993. ISBN 0-7734-9303-4
• Bronkhorst, John (2007). "Célestin Freinet". Hengelo: Edith Stein school of education.
• Le maître qui laissait les enfants rêver (2007), ταινία του Daniel Losset.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ιστοσελίδα με την ιστορία της Παιδαγωγικής Φρενέ στο Wayback Machine (αρχειοθετήθηκε 9 October 2011)
• Database for Literature Freinet-Pedagogy με το languagefiles