Σαγιούντις
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Το Σαγιούντις (λιθουανικά για το Κίνημα, αρχικά γνωστό ως Κίνημα Μεταρρύθμισης της Λιθουανίας, λιθουανικά: Lietuvos Persitvarkymo Sąjūdis) είναι η πολιτική οργάνωση, η οποία οδήγησε τον αγώνα για την λιθουανική ανεξαρτησία στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ιδρύθηκε στις 3 Ιουνίου 1988, και οδηγήθηκε από τον Βιτάουτας Λαντσμπέργκις. Ο στόχος του ήταν να ζητήσει την επαναφορά της ανεξαρτησίας για τη Λιθουανία.
Ιστορικό υπόβαθρο
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα μέσα της δεκαετίας του 1980, η ηγεσία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Λιθουανίας, δίστασε να αγκαλιάσει την περεστρόικα και την γκλάσνοστ του Γκορμπατσόφ. Ο θάνατος του Πέτρας Γκρισκεβίτσιους, πρώτου γραμματέας του Κομμουνιστικού Κόμματος της Λιθουανίας το 1987 απλώς ακολουθήθηκε από το διορισμό ενός άλλου άκαμπτου κομμουνιστή, τον Ρινγκάουντας Σονγκάιλα. Ωστόσο, ενθαρρυνόμενοι από την ρητορική του Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, σημειώνοντας την ενίσχυση της θέσης της Αλληλεγγύης στην Πολωνία και ενθαρρυμένοι από τον Πάπα και την Κυβέρνηση των ΗΠΑ, οι ακτιβιστές της Βαλτικής ανεξαρτησίας άρχισαν να διοργανώνουν δημόσιες διαδηλώσεις στη Ρίγα, το Τάλιν, και το Βίλνιους.
Διαμόρφωση του Σαγιούντις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σε μια συνάντηση στη Λιθουανική Ακαδημία των Επιστημών, στις 3 Ιουνίου 1988, κομμουνιστικοί και μη κομμουνιστικοί διανοούμενοι σχημάτισαν την Ομάδα Πρωτοβουλίας Σαγιούντις (λιθουανικά: Sąjūdžio iniciatyvinė grupė) να οργανώσουν ένα κίνημα για την υποστήριξη του προγράμματος γκλάσνοστ του Γκορμπατσόφ, του εκδημοκρατισμού και της περεστρόικα. Η ομάδα αποτελείται από 35 μέλη, ως επί το πλείστον καλλιτέχνες. 17 από τα μέλη της ομάδας ήταν επίσης μέλη του κομμουνιστικού κόμματος. Στόχος της ήταν να οργανώσει το Κίνημα Μεταρρύθμισης Σαγιούντις, το οποίο έγινε γνωστό στη συνέχεια απλά ως Σαγιούντις.
Στις 24 Ιουνίου 1988, η πρώτη μαζική συγκέντρωση που οργανώθηκε από το Σαγιούντις. Εκεί αντιπρόσωποι του 19ου Πανενωσιακού Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης, είχαν εκπαιδευτεί για τους στόχους του Σαγιούντις. Περίπου 100.000 άνθρωποι στο Πάρκο Βίνγκις χαιρέτησαν τους συνέδρους όταν ήρθαν πίσω τον Ιούλιο. Άλλη μια μαζική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε στις 23 Αυγούστου 1988, όταν περίπου 250.000 άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ και το μυστικό πρωτόκολλο του.
Στις 19 Ιουνίου 1988, το πρώτο τεύχος της σάμιζντατ εφημερίδας "Νέα του Σαγιούντις" (λιθουανικά: Sąjūdžio žinios), δόθηκε στη δημοσιότητα. Τον Σεπτέμβριο το Σαγιούντις δημοσίευσε μια νόμιμη εφημερίδα, την "Ατγκιμίμας" (ελληνικά: αναγέννηση). Συνολικά περίπου 150 διαφορετικές εφημερίδες τυπώθηκαν με την υποστήριξη του Σαγιούντις.
Τον Οκτώβριο του 1988 το Σαγιούντις πραγματοποίησε την ιδρυτική συνδιάσκεψη στο Βίλνιους. Εξελέχθη ένα τριανταπενταμελές συμβούλιο. Τα περισσότερα μέλη της ήταν μέλη της ομάδας πρωτοβουλίας. Ο Βιτάουτας Λαντσμπέργκις, καθηγητής της μουσικολογίας, ο οποίος δεν ήταν μέλος του κομμουνιστικού κόμματος, έγινε πρόεδρος του συμβουλίου.
Δραστηριότητες του Σαγιούντις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η κίνηση υποστήριζε τις πολιτικές του Γκορμπατσόφ, αλλά την ίδια στιγμή προωθούσε Λιθουανικά εθνικά ζητήματα όπως η αποκατάσταση της λιθουανικής γλώσσας ως η επίσημη γλώσσα. Τα αιτήματα περιλαμβάνε την αποκάλυψη της αλήθειας για τα Σταλινικά χρόνια, τη προστασία του περιβάλλοντος, την παύση κατασκευής και τρίτου πυρηνικού αντιδραστήρα του πυρηνικού σταθμού Ιγκναλίνα, και την αποκάλυψη των μυστικών πρωτοκόλλων από το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο Μη επίθεσης, που υπογράφηκε το 1939.
Το Σαγιούντις χρησιμοποίησε μαζικές συγκεντρώσεις για να προωθήσει τους στόχους του. Πρώτα, οι ηγέτες του Κομμουνιστικού Κόμματος απέφευγαν τις συναντήσεις αυτές, αλλά από τα μέσα του 1988 η συμμετοχή τους έγινε μια πολιτική αναγκαιότητα. Σε ένα συλλαλητήριο του Σαγιούντις στις 24 Ιουνίου 1988, παρέστη ο Αλγκίρντας Μπραζάουσκας, τότε γραμματέας του κόμματος για τις βιομηχανικές υποθέσεις. Τον Οκτώβριο του 1988, ο Μπραζάουσκας διορίστηκε πρώτος γραμματέας του κομμουνιστικού κόμματος να αντικαταστήσει τον Σονγκάιλα. Οι κομμουνιστές ηγέτες απείλησαν να πατάξουν το Σαγιούντις, αλλά υποχώρησαν στο προσκήνιο των μαζικών διαδηλώσεων. Οι υποψήφιοι του Σαγιούντις πήγαν καλά στις εκλογές για το Κογκρέσο των Αντιπροσώπων του Λαού, του νεοσύστατου Σοβιετικού νομοθετικού σώματος. Οι υποψήφιοί του κέρδισαν στις 36 από τις 40 εκλογικές περιφέρειες που συμμετείχαν.
Τον Φεβρουάριο του 1989 το Σαγιούντις δήλωσε ότι η Λιθουανία είχε βίαια προσαρτηθεί από τη Σοβιετική Ένωση και ότι ο απώτερος στόχος της ομάδας ήταν να επιτύχει την ανεξαρτησία. Η Λιθουανική κυριαρχία ανακηρύχθηκε το Μάιο του 1989, και η ενσωμάτωση της Λιθουανίας στην Σοβιετικής Ένωσης κηρύχθηκε παράνομη.
Στις 23 Αυγούστου 1989, την 50ή επέτειο από την υπογραφή του Γερμανοσοβιετικού Σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, μια ανθρώπινη αλυσίδα 2 εκατομμυρίων ατόμων που διέσχιζε 600 χιλιόμετρα, φτάνοντας από Τάλιν στο Βίλνιους εστίασε την προσοχή της διεθνούς κοινότητας σχετικά με τις προσδοκίες των εθνών της Βαλτικής. Αυτή η διαδήλωση και οι συντονισμένες προσπάθειες των τριών εθνών έγινε γνωστή ως Βαλτικός Τρόπος.
Τον Δεκέμβριο το Κομμουνιστικό Κόμμα της Λιθουανίας, αποσχίστηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης, και συμφώνησε να τελειώσει το μονοπώλιο του στην εξουσία. Το Φεβρουάριο του 1990 οι εκπρόσωποι του Σαγιούντις κέρδισαν απόλυτη πλειοψηφία (101 έδρες από 141) στο Ανώτατο Συμβούλιο της Λιθουανικής ΣΣΔ. Ο Βιτάουτας Λαντμπέργκις εξελέγη πρόεδρος του Ανωτάτου Συμβουλίου. Αυτό οδήγησε στη διακήρυξη της ανεξαρτησίας στις 11 Μαρτίου 1990.
Μετά την ανεξαρτησία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Σήμερα, το Σαγιούντις είναι ακόμα ενεργό στη Λιθουανία, αλλά έχει χάσει σχεδόν όλη του την επιρροή. Η δημοτικότητα του Σαγιούντις έχει μειωθεί, καθώς απέτυχε να διατηρήσει την ενότητα ανάμεσα σε ανθρώπους με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις και είχε αναποτελεσματική αντιμετώπιση στην οικονομική κρίση. Το Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα (πρώην Κομμουνιστικό Κόμμα της Λιθουανίας) ήταν νικητής στις εκλογές της Σέιμας τον Νοέμβριο του 1992.
Μεγάλο μέρος της ομάδας, συμπεριλαμβανομένου του Λαντσμπέργκις, αποτέλεσαν τον πυρήνα της Εθνικής Ένωσης, το σημερινό μεγαλύτερο κεντροδεξιό κόμμα στη Λιθουανία.
Μέλη της Ομάδας Πρωτοβουλίας Σαγιούντις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ρεγκιμάντας Αντομάιτις
- Βιτάουτας Μπούμπνις
- Γιουόζας Μπουλάβας
- Αντάνας Μπουράτσας
- Αλγκιμάντας Τσεκουόλις
- Βιργκιλίγιους Τσεπαΐτις
- Βάτσλοβας Νταουνόρας
- Σιγκίτας Γκέντα
- Μπρόνιους Γκενζέλις
- Αρβίντας Γιουοζαΐτις
- Γιούλιους Γιουζελιούνας
- Αλγκίρντας Καουσπέντας
- Τσέσλοβας Κουντάμπα
- Μπρόνιους Κουζμίτσκας
- Βιτάουτας Λαντσμπέργκις
- Μπρόνιους Λεοναβίτσιους
- Μέιλε Λουκσιενέ
- Αλφόνσας Μαλντόνις
- Γιουστίνας Μαρτσινκεβίτσιους
- Αλβίντας Μενταλίνσκας
- Γιοκούμπας Μινκεβίτσιους
- Αλγκιμάντας Νασβίτις
- Ρομουάλντας Οζόλας
- Ρόμας Πακάλνις
- Σαούλιους Πετσιούλις
- Βιτάουτας Πετκεβίτσιους
- Καζιμίρα Προυνσκιενέ
- Βιτάουτας Ραντζβίλας
- Ραϊμούντας Ραγιέτσκας
- Αρτούρας Σκούτσας
- Γκιντάρας Σονγκάιλα
- Αρβίντας Σαλτένις
- Βίτας Τόμκους
- Ζίγκμας Βαϊσβίλα
- Αρούνας Ζεμπρίουνας
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Λετονικό Εθνικό Κίνημα Ανεξαρτησίας
- Λαϊκό Μέτωπο της Εσθονίας
- Λαϊκό Μέτωπο της Λετονίας
- Τραγουδιστή Επανάσταση
- Λευκορωσικό Λαϊκό Μέτωπο
Αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Lithuania: The Move Toward Independence, 1987-91, Country Study.
- 1940–1992. Soviet era and the restoration of independence, Estonica, Estonian Institute.
- Česlovas Laurinavičius, Vladas Sirutavičius. Lietuvos istorija. XII t. Id. Sąjūdis: nuo "Persitvarkymo" iki Kovo 11-osios.2008, (ISBN 978-9955-23-164-6)