Ξύλινη γλώσσα
Ξύλινη γλώσσα ονομάζεται ο τρόπος εκφοράς του λόγου που είναι βασισμένος σε κωδικοποιημένες και τυποποιημένες εκφράσεις κοινοτοπιών, και χρησιμοποιείται κυρίως για να καυτηριάσει τον τρόπο ομιλίας των πολιτικών.[1] Στην ελληνική εισήχθη ως «δάνειο» από τη γαλλική έκφραση «langue de bois». [2] Με τη σειρά της η γαλλική έκφραση υποστηρίζεται ότι προήλθε από την αντίστοιχη πολωνική έκφραση. [εκκρεμεί παραπομπή]
Προέλευση και χρήση του όρου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η προέλευσή της έκφρασης προέρχεται από την έκφραση «δρύινη γλώσσα» που χρησιμοποιούσαν στη τσαρική Ρωσία, μέχρι τις αρχές, δηλαδή, του 20ού αιώνα, όταν αναφέρονταν στην άκαμπτη και πομπώδη γλώσσα του κρατικού γραφειοκρατικού μηχανισμού[1]. Ο όρος συνέχισε να χρησιμοποιείται και στο διάδοχο καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Τσέχος φιλόσοφος Μάρτιν Χύμπλερ (Μartin Hybler) χαρακτήρισε δε την ξύλινη γλώσσα ως ένα από τα τρία στάδια του απολυταρχισμού στη Σοβιετική Ένωση[3] Από εκεί άρχισε να χρησιμοποιείται στην Πολωνία (και πάλι αναφερόμενο στη γλώσσα του καθεστώτος) και από στις αρχές της δεκαετίας του 1980 εμφανίστηκε στη Γαλλία ως langue de bois (γλώσσα από ξύλο)[1]. Ήδη το 1978 ο Κορνήλιος Καστοριάδης δημοσιεύει στη Γαλλία εργασία για τον μαρξιστή φιλόσοφο Λουί Αλτουσέρ, «Les crises d'Althusser: De la langue de bois à la langue de caoutchouc» («από τη γλώσσα του ξύλου στη γλώσσα του καουτσούκ»)[4]. Στην Ελλάδα, το 1985, ο πολιτικός Βασίλης Μαγγίνας μιλούσε ήδη για την ξύλινη γλώσσα σε βιβλίο του, ως μια διαφθορά της γλώσσας, αναφέροντας ότι στο 1955 οι Πολωνοί τη χρησιμοποιούσαν για να περιγράψουν την επίσημη γλώσσα του κομμουνιστικού καθεστώτος.[5].
Ορισμός και δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Για τη χρήση της στη Ρωσική γλώσσα, αναφέρεται ότι η επέμβαση των πολιτικών είχε σαν αποτέλεσμα την ξύλινη γλώσσα, η οποία αναφέρεται ως «φτωχή και πρωτόγονη γραφειοκρατική γλώσσα», μέρος της ρητορικής του καθεστώτος κατά τον 20ό αιώνα[6]. Στη γαλλική γλώσσα, η έκφραση αυτή παρουσιάζεται και αναλύεται σε αρκετά λεξικά[7] αλλά και σε πολλές εργασίες και βιβλία. Εκεί αναφέρεται ως μια γλώσσα κωδικοποιημένη, με στερεότυπα και καθορισμένες μορφές, που χρησιμοποιείται κυρίως στην πολιτική, ως μέσο άσκησης προπαγάνδας[1], Ο Γ. Μπαμπινιώτης, το 2000, ανέφερε ότι το γλωσσικό ύφος που χαρακτηρίζουμε ξύλινη γλώσσα ως «άκαμπτο, ξηρό, απαρέγκλιτο και υποταγμένο λόγο» και σημείωσε ότι αυτό που τη χαρακτηρίζει δεν είναι η μορφή, όπως το λεξιλόγιο και η σύνταξή της, αλλά οι προθέσεις του πολιτικού λόγου, που εκφέρεται μέσα από προδιαγεγραμμένα οχήματα.[8] Σε ένα σύντομο ορισμό ως επίλογο στους διάφορους ορισμούς που κατέγραψε, ο Ζιλ Γκουιγερόν (Gilles Guilleron) αναφέρει για την ξύλινη γλώσσα ότι είναι «στρατηγήματα για να πει κανείς χωρίς να πει ή, καλύτερα, να πει για να μην πει τίποτα»[1], ενώ ο Ζαν-Εντέρν Χαλλιέρ (Jean-Edern Hallier) χαρακτηρίζει την ξύλινη γλώσσα των αριστερών, ένα ακατανόητο, ελιτίστικο ιδίωμα (συμπληρώνοντας ότι και ο ίδιος την έχει χρησιμοποιήσει)[9]
Εξέλιξη στον χρόνο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Από γλώσσα των αριστερών κομμάτων και των καθεστώτων του Ανατολικού μπλοκ του 20ού αιώνα[10] (η «ξύλινη γλώσσα της Αριστεράς»[11][12][13]), ο χαρακτηρισμός «ξύλινη γλώσσα» χρησιμοποιείται στη συνέχεια και σε άλλες περιπτώσεις έκφρασης με τυποποιημένη μορφή όπως γενικότερα η γλώσσα των πολιτικών, για χαρακτηριστικά της γλώσσας των διαφημίσεων και γενικά των τεχνοκρατών[14][15]
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Langue de bois, Au pied de la Lettre, Gilles Guilleron, Εκδ. First, EDI8, 2012, ISBN 2754043187, ISBN 9782754043182, εισαγωγή
Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Langue de bois, Au pied de la Lettre, Gilles Guilleron, Εκδ. First, EDI8, 2012, ISBN 2754043187, ISBN 9782754043182, εισαγωγή
- ↑ The Fifth Republic at Twenty:, William G. Andrews, Stanley Hoffmann, State University of New York Press, σελ. 160
- ↑ Violence and Peace: From the Atomic Bomb to Ethnic Cleansing, Pierre Hassner, Central European University Press, 1997, σελ. 160, αναφερόμενο στο έργο: Μartin Hybler, Le Systeme Gorbachev, L' autre Europe, 15-16, 1988 όπου αναφέρεται η ξύλινη γλώσσα ως ένα από τα τρία στάδια του απολυταρχισμού: της τρομοκρατίας υπό τον Στάλιν, της γλώσσας υπό τον Μπρέζνιεφ και της εικόνας υπό τον Γκορμπατσόφ
- ↑ Castoriadis, Cornelius: "Les crises d'Althusser: De la langue de bois à la langue de caoutchouc," Libre, no. 4 (1978), 239-254
- ↑ Υπαρκτός κίνδυνος, Βασίλης Μαγγίνας, Imago, 1985, σελ. 76
- ↑ Encyclopaedia of Contemporary Russian, Tatiana Smorodinskaya, Karen Evans-Romaine, and Helena Goscilo, εκδ. Routledge, Oxon, UK / New York, 2013, σελ. 522
- ↑ Από τον Gilles Guilleron (1982) -δες προηγούμενη παραπομπή-, αναφέρονται ορισμοί από τα γαλλικά λεξικά Le Trésor de la langue française, Le grand dictionnaire encyclopédique Larousse, Le Petit Larousse, Robert historique, Petit Robert
- ↑ Τα παιχνίδια τού πολιτικού λόγου, Γεώργιος Μπαμπινιώτης, Το Βήμα, 2/04/2000
- ↑ Chaque matin qui se lève est une leçon de courage, Jean-Edern Hallier, εκδ. Albin Michel, 1978, σελ. 207
- ↑ Anatomy of a Wooden Language, Duško Vitas, Cvetana Krstev, Proceedings of the 6th Conference on Computational. Lexicography and Corpus Research COMPLEX 2001,. Birmingham, 28 June - 1 July, 2001, pp. 153-166, Centre for Corpus Linguistics, Department of English, University of Birmingham, Birmingham, 2001
- ↑ “Πώς απαντάει η αριστερά στην ΕΕ της κρίσης;”, 05/03/2014, τεύχος 1112, εργατική αλληλεγγύη, ανακτήθηκε στις 12/6/2015
- ↑ Μεταρρύθμιση και συντήρηση στα πανεπιστήμια, 02/09/2001 , εφημερίδα Το Βήμα, ανακτήθηκε στις 12/6/2015
- ↑ Φιλοσοφική προσέγγιση της αλήθειας στη δίκη, 17.07.2003, εφημερίδα Η Καθημερινή, ανακτήθηκε στις 12/6/2015
- ↑ Αλεξία. Γλωσσικό δράμα με πολλές πράξεις Σαράντος Καργάκος, Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός, 1992
- ↑ Ο λυρικός κόσμος του Γ. Αθάνα, Θανάσης Παπαθανασόπουλος, Ναύπακτος, έκδοση της Παπαχαραλαμπείου Βιβλιοθήκης Ναυπάκτου, 1991, σελ. 33