Νότια Εσθονική γλώσσα
Η Νότια Εσθονική γλώσσα είναι γλώσσα που ομιλείται στη νοτιοανατολική Εσθονία, που περιλαμβάνει τις ποικιλίες Τάρτου, Μούλγκι, Βόρο και Σέτο. Δεν υπάρχει ακαδημαϊκή συναίνεση σχετικά με την γλωσσολογική κατάστασή της, καθώς ορισμένοι γλωσσολόγοι θεωρούν τη Νότια Εσθονική ως διάλεκτο της Εσθονικής [1] [2] [3] ενώ άλλοι γλωσσολόγοι θεωρούν τη Νότια Εσθονία μια ανεξάρτητη φιννική γλώσσα. [4] [5] Σήμερα, η Βόρεια και η Νότια Εσθονική γλώσσα θεωρούνται ξεχωριστοί κλάδοι των φιννικών γλωσσών. [2]
Το σύγχρονο πρότυπο των Εσθονικών έχει εξελιχθεί με βάση διαλέκτους της Βόρειας Εσθονίας. Ωστόσο, από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα στη Νότια Εσθονία, η λογοτεχνία δημοσιεύθηκε σε τυποποιημένη μορφή σε Νότια Τάρτου και Βόρεια Βόρο. Αυτή η χρήση ονομάστηκε Τάρτου ή λογοτεχνικά Νότια Εσθονικά. [6] Το γραπτό πρότυπο χρησιμοποιήθηκε στα σχολεία, τις εκκλησίες και τα δικαστήρια της γλωσσικής περιοχής Βόρο και Τάρτου αλλά όχι στις περιοχές Σέτο και Μούλγκι.
Μετά την ανεξαρτησία της Εσθονίας το 1918, οι τυποποιημένες πολιτικές της εσθονικής γλώσσας εφαρμόστηκαν περαιτέρω σε ολόκληρη τη χώρα. Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι την εποχή εκείνη πίστευαν ότι το εσθονικό κράτος έπρεπε να έχει μια τυπική γλώσσα για όλους τους πολίτες του, γεγονός που οδήγησε στον αποκλεισμό της Νότιας Εσθονικής στην εκπαίδευση. Η απαγόρευση της διδασκαλίας και της χρήσης διαλέκτων της Νότιας Εσθονικής στα σχολεία συνεχίστηκε κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής κατοχής (1940-1990).[7]
Από τότε που η Εσθονία ανέκτησε την ανεξαρτησία της το 1991, η εσθονική κυβέρνηση έχει υποστηρίξει περισσότερο την προστασία και την ανάπτυξη των Νοτίων Εσθονικών. [8] Έχει καθιερωθεί μια εκσυγχρονισμένη λογοτεχνική μορφή που βασίζεται στη διάλεκτο Βόρο της Νότιας Εσθονικής. [9]
Διάλεκτοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι σημερινές διάλεκτοι της περιοχής της Νότιας Εσθονικής γλώσσας είναι οι Μούλγκι, Τάρτου, Βόρο και Σέτο. Οι Βόρο και Σέτο παρέμειναν απόμακρες από την τυπική γραπτή εσθονική γλώσσα και είναι πιο δύσκολες για τους ομιλητές της Βόρειας Εσθονικής. [10]
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η διάκριση μεταξύ της Νότιας Εσθονικής και της Βόρειας Εσθονικής είναι πιο έντονη από οποιαδήποτε άλλη αντίθεση μεταξύ των εσθονικών διαλέκτων και υπάρχει σε κάθε επίπεδο της γλώσσας.[11]
Φωνολογικές διαφορές περιλαμβάνουν:[12]
| Χαρακτηριστικό | Νότια Εσθονικά | Βόρεια Εσθονικά |
|---|---|---|
| Αρμονία φωνήεντος | υπάρχει | δεν υπάρχει |
| õ σε συλλαβές χωρίς πίεση | υπάρχει σε ορισμένες διαλέκτους | δεν υπάρχει |
| Διφθόνωση μακρών φωνηέντων | ää, õõ διατηρείται
π.χ. pää 'κεφάλι' |
διφθογγικό > ea, õe
π.χ. pea κεφάλι |
| Σύκοπα * i, * u | υπάρχει
π.χ. istma «κάθομαι» |
δεν υπάρχει
</br> π.χ. istuma "κάθομαι" |
| Αρχικό ts | υπάρχει σε ορισμένες διαλέκτους | δεν υπάρχει |
| Αφομοιώσεις συμπλεκτικών συμφώνων | * ks> ss, * tk> kk
π.χ. uss «πόρτα», sõkma «ζυμώνω» |
ks, tk διατηρείται
π.χ. uks «πόρτα», sõtkuma «ζημώνω» |
| * pc, * kc> * cc> ts
π.χ. ütsʼ «ένα», latsʼ «παιδί» |
* pc, * kc> ps, ks
π.χ. üks «ένα», laps' «παιδί» | |
| * kn> nn, * kt> tt
π.χ. nännü (q) «δει», vatt «αφρός» |
* kn> in, * kt> ht
π.χ. näinud «δει», vaht «αφρός» |
Μορφολογικές διαφορές:[13]
| Κατηγορία | Νότια Εσθονικά | Βόρεια Εσθονικά |
|---|---|---|
| Ονομαστικός πληθυντικός | -q [/ʔ/] | -d |
| Πλάγιος πληθυντικός | -i- πιο συνηθισμένο | -de- πιο συνηθισμένο |
| Μεριστικός ενικός | -t | -d |
| Υπερθετικός | -h, -n, -hn | -s |
| Παρατηρητικός | -de, -he | -sse |
| Συγκριτικός | -mb, -mp, -p | -m |
| Αρνητικός παρατατικός | es + συνδετικό | ei + παρελθοντική μετοχή |
Τρέχουσα κατάσταση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Νότια Εσθονική γλώσσα άρχισε να αναβιώνει στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Σήμερα, η Νότια Εσθονική χρησιμοποιείται στα έργα μερικών από τους πιο γνωστούς συγγραφείς, ποιητών και συγγραφέων της Εσθονίας. Η μεγαλύτερη επιτυχία έχει επιτευχθεί στην προώθηση της γλώσσας Βόρο και ενός νέου λογοτεχνικού προτύπου που βασίζεται στην Βόρο. Ωστόσο, η Μούλγκι και ειδικά οι διάλεκτοι Τάρτου έχουν πολύ λίγους ομιλητές. Η απογραφή του 2011 στην Εσθονία απαρίθμησε 101.857 αυτοαναφερόμενους ομιλητές της Νότιας Εσθονικής: 87.048 ομιλητές της Βόρο (συμπεριλαμβανομένων 12.549 ομιλητών Σέτο), 9.698 ομιλητές Μούλγκι, 4.109 ομιλητές Τάρτου και 1.002 άλλους ομιλητές της Νότιας Εσθονικής που δεν διευκρίνισαν διάλεκτο. [14]
Γλωσσικό δείγμα σύγχρονης λογοτεχνικής Νότιας Εσθονικής, διάλεκτος Βόρο
Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων:
Kõik inemiseq sünnüseq vapos ja ütesugumaidsis uma avvo ja õiguisi poolõst. Näile om annõt mudsu ja süämetunnistus ja nä piät ütstõõsõga vele muudu läbi käümä.
‘Ολοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Grünthal, Riho· Anneli Sarhimaa (2004). Itämerensuomalaiset kielet ja niiden päämurteet. Helsinki: Finno-Ugrian Society.
- ↑ 2,0 2,1 Sammallahti, Pekka (1977), «Suomalaisten esihistorian kysymyksiä», Virittäjä: 119–136, http://www.kotikielenseura.fi/virittaja/hakemistot/jutut/1977_119.pdf
- ↑ Laakso, Johanna (2014), «The Finnic Languages», στο: Dahl, Östen; Koptjevskaja-Tamm, Maria, επιμ., The Circum-Baltic Languages: Typology and Contact, Amsterdam: John Benjamins Publishing Company
- ↑ Pajusalu, Karl (2009). «The reforming of the Southern Finnic language area» (pdf). Mémoires de la Société Finno-Ougrienne 258. ISSN 0355-0230. http://www.sgr.fi/sust/sust258/sust258_pajusalu.pdf. Ανακτήθηκε στις 2015-10-17.
- ↑ Salminen, Tapani (2003), Uralic Languages, http://www.helsinki.fi/~tasalmin/fu.html, ανακτήθηκε στις 2015-10-17
- ↑ South Estonian literary language @google scholar
- ↑ Sutton, Margaret (2004). Civil Society Or Shadow State?. IAP. σελίδες 116, 117. ISBN 978-1-59311-201-1.
- ↑ Sutton, Margaret (2004). Civil Society Or Shadow State?. IAP. σελίδες 116, 117. ISBN 978-1-59311-201-1.
- ↑ Rannut, Mart (2004). «Language Policy in Estonia» (PDF). Noves SL. Revista de Sociolingüística. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Ιουλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2009.
- ↑ estonica. «Language, Dialects and layers». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2009.
- ↑ Kask 1984, p. 6.
- ↑ Kask 1984, pp. 6-7.
- ↑ Kask 1984, pp. 7-8.
- ↑ «Rahva ja eluruumide loendus 2011 – emakeel ja eesti emakeelega rahvastiku murdeoskus». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2021.