Προβολή πηγαίου κώδικα για τη σελίδα Νομός Πέλλας

{{πηγές|01|08|2019}}
{{Περιφερειακή Ενότητα
|όνομα Νομού=Νομός Πέλλας<br/>Πέλλα
|Περιφερειακή Ενότητα=Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας
|έμβλημα=
|Πλάτος εμβλήματος=
|λήμμα-έμβλημα=Το έμβλημα της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας
|χάρτης=Nomos Pellas.png
|λήμμα-χάρτη= Θέση της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας στον χάρτη της Ελλάδας
|χάρτης2=2010 Dimi Pellas numbered.svg
|λήμμα-χάρτη2=Οι δήμοι της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας
|Χώρα= [[Ελλάδα]]
|Πρωτεύουσα=[[Έδεσσα]]
|ΜεγαλύτερηΠόλη=[[Γιαννιτσά]]
|ΜεγαλύτεροςΔήμος= [[Δήμος Πέλλας]]
|Γεωγ. διαμέρισμα= [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|Μακεδονία]]
|Περιφέρεια= [[Κεντρική Μακεδονία|Κεντρικής Μακεδονίας]]
|Δήμοι=4
|Αντιπεριφερειάρχης=[[Ιορδάνης Τζαμτζής]]
|έκταση=2.507
|Θέση1=[[Κατάλογος Περιφερειακών ενοτήτων Ελλάδας ανά έκταση|23η]]
|πληθ-έτος=2021
|πληθυσμός=126.740
|Θέση2=[[Κατάλογος Περιφερειακών Ενοτήτων Ελλάδας ανά πληθυσμό|25η]]
|Πυκν. πληθυσμού=55,74
|Θέση3=[[Κατάλογος Περιφερειακών Ενοτήτων Ελλάδας ανά πυκνότητα πληθυσμού|33η]]
|Υψόμετρο=2.524
|κωδικός=GR-59
|Ταχ. κώδικες=58* **
|Πιν. αυτοκινήτων=ΕΕ*, ΜΜ*
|Ιστοσελίδα=[http://www.pkm.gov.gr/default.aspx?lang=el-GR&page=220 pkm.gov.gr]
}}

Η '''Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας''' (Νομαρχία Πέλλας έως την 31η Δεκεμβρίου 2010) είναι μία από τις 74 Περιφερειακές ενότητες της Ελλάδας, η οποία ανήκει γεωγραφικά στην [[Μακεδονία (διαμέρισμα)|Μακεδονία]], και διοικητικά, στην [[Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας|Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας]].

Πιο συγκεκριμένα, αποτελεί μία από τις επτά περιφερειακές ενότητες της Κεντρικής Μακεδονίας. Έχει έκταση 2.507 τ.χλμ. και πληθυσμό 126.740 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2021.

Πρωτεύουσα της Π.Ε. είναι η [[Έδεσσα]], με πληθυσμό 19.036 κατοίκους κατά την [[Ελληνική απογραφή 2021]], η οποία είναι γνωστή για τους περίφημους [[καταρράκτες Έδεσσας|καταρράκτες]] της και αποτελεί έδρα της Ιεράς [[Ιερά Μητρόπολις Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας|Μητρόπολης Εδέσσης]], Πέλλης και [[Αλμωπία|Αλμωπίας]]. Άλλα σημαντικά κέντρα είναι τα [[Γιαννιτσά]], με 29.789 κατοίκους, η [[Κρύα Βρύση Πέλλας|Κρύα Βρύση]] με 6.535 κατοίκους, η [[Αριδαία]] με 5.600 κατοίκους, η [[Σκύδρα]] με 5.801 κατοίκους και η [[Άρνισσα Πέλλας|Άρνισσα]] με 1.411 κατοίκους.

Η '''Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας''' συνορεύει στα βόρεια με την [[Βόρεια Μακεδονία]] (με τις περιφέρειες [[Περιφέρεια Πελαγονίας (Βόρεια Μακεδονία)|Πελαγονίας]], [[Περιφέρεια Βάρνταρ|Βαρδάρη]] και [[Νοτιοανατολική Στατιστική Περιφέρεια (Βόρεια Μακεδονία)|Νοτιοανατολική]]), στα βορειοανατολικά με την [[Νομός Κιλκίς|Περιφερειακή Ενότητα Κιλκίς]], στα νοτιοανατολικά με την [[Νομός Θεσσαλονίκης|Περιφερειακή Ενότητα Θεσσαλονίκης]], στα νότια με τις Περιφερειακές Ενότητες [[Νομός Ημαθίας|Ημαθίας]] και [[Νομός Κοζάνης|Κοζάνης]] και στα δυτικά με την [[Νομός Φλώρινας|Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας]].

==Διοικητική διαίρεση==
[[Αρχείο:Pella municipalities numbered.svg|thumb|''Η διοικητική διαίρεση του νομού Πέλλας όπως ίσχυσε έως το 2010'']]

Ο Νομός Πέλλας από το έτος 2011 και με την εφαρμογή του «Προγράμματος Καλλικράτης» αποτελεί την '''Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας''' (με έδρα την [[Έδεσσα]]) της [[Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας|Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας]] και έχει πληθυσμό 139.680 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Με την συνένωση και συγχώνευση των Δήμων από 11 σε 4, οι νέοι δήμοι και δημοτικές ενότητες που προέκυψαν είναι οι εξής: 

* [[Δήμος Αλμωπίας]]: Αριδαίας, Εξαπλατάνου
* [[Δήμος Έδεσσας]]: Έδεσσας, Βεγορίτιδας
* [[Δήμος Πέλλας]]: Πέλλας, Γιαννιτσών, Κύρρου, Κρύας Βρύσης, Μεγάλου Αλεξάνδρου
* [[Δήμος Σκύδρας]]: Σκύδρας, Μενηίδος

Για πλήρη κατάλογο των πόλεων και οικισμών του νομού, όπως ίσχυσε ''έως το 2010 και'' ''σύμφωνα με το [[Πρόγραμμα Καποδίστριας]],'' δείτε: [[Διοικητική διαίρεση νομού Πέλλας (πρόγραμμα Καποδίστριας)|Διοικητική διαίρεση νομού Πέλλας]]

''Για την πλήρη διοικητική διαίρεση της Π.Ε. Πέλλας όπως ισχύει από το 2011 σύμφωνα με το [[Πρόγραμμα «Καλλικράτης»]], δείτε:'' [[Διοικητική διαίρεση Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας#.CE.A0.CE.B5.CF.81.CE.B9.CF.86.CE.B5.CF.81.CE.B5.CE.B9.CE.B1.CE.BA.CE.AE .CE.95.CE.BD.CF.8C.CF.84.CE.B7.CF.84.CE.B1 .CE.A0.CE.AD.CE.BB.CE.BB.CE.B1.CF.82|Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας]].

==Γενικά στοιχεία==
Η Περιφερειακή Ενότητα καταλαμβάνει έκταση 2.505,8 [[Τετραγωνικό χιλιόμετρο|τ.χλμ.]] το μεγαλύτερο ποσοστό της οποίας καλύπτεται από καλλιεργήσιμη γη, δάση και βοσκότοπους.
Οι ορεινοί όγκοι που περιβάλλουν το νομό είναι το όρος [[Βόρας]] (με ψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία στα 2.524 μ., η οποία είναι η τρίτη ψηλότερη της Ελλάδας, όπου βρίσκεται και το ομώνυμο εκκλησάκι), το όρος [[Βέρμιο]] (2.027 μ.), το όρος [[Πάικο]] (1.650 μ.), το όρος [[Τζένα]] (2.182 μ.) και το όρος [[Πίνοβο]] (2.154 μ.). Οι κύριες πεδινές εκτάσεις του είναι η πεδιάδα της Αλμωπίας (ή Αριδαίας) στο βόρειο τμήμα του Νομού, καθώς και η απέραντη πεδιάδα των [[Κάμπος Θεσσαλονίκης Γιαννιτσών|Γιαννιτσών]], στο νοτιοανατολικό τμήμα του νομού.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το φυσικό περιβάλλον και τα οικοσυστήματα του Νομού Πέλλας (ορεινοί όγκοι του Βόρρα, Πίνοβου, Τζένας, Βερμίου και Πάικου, λίμνες [[Βεγορίτιδα]] και [[Λίμνη Άγρα|Άγρα]], ποταμοί [[Εδεσσαίος]] (ή Βόδας), [[Μογλένιτσας]] και [[Λουδίας]]). Ο νομός είναι εξαιρετικά πλούσιος σε επιφανειακό και υπόγειο υδάτινο δυναμικό (Εδεσσαίος, Μογλένιτσας, Αλιάκμονας, Λουδίας).
Ακόμη, σε αυτόν εντοπίζονται αρχαιολογικοί χώροι ιδιαίτερης αξίας, οι οποίοι προσελκύουν σημαντικό αριθμό επισκεπτών.

Η Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη πολυμορφία σε ό,τι αφορά στη μορφολογία, στις δραστηριότητες και στην οικονομία. Στο πέρασμα του χρόνου, η διαφορετικότητα στους ρυθμούς ανάπτυξης μεταξύ των διακριτών μορφολογικά τμημάτων (ορεινό-πεδινό) καθίσταται σαφής με τη θεώρηση απλών δεικτών εξέλιξης όπως είναι η πληθυσμιακή μεταβολή, η κατανομή του αγροτικού εισοδήματος και η συγκέντρωση θέσεων εργασίας στον δευτερογενή και τον τριτογενή τομέα.  Από την εξέταση των παραπάνω δεικτών διαπιστώνεται η ύπαρξη δύο ταχυτήτων ανάπτυξης μεταξύ του ορεινού και του πεδινού τμήματος, με αποτέλεσμα την πληθυσμιακή «αιμορραγία» των ορεινών περιοχών, τη φυγή νέων ανθρώπων προς τα αστικά κέντρα και την απουσία νέων θέσεων εργασίας. Η τάση αυτή  σταδιακά αντιστρέφεται την τελευταία δεκαετία, με την υλοποίηση επενδύσεων στο ορεινό τμήμα της Πέλλας, τη δημιουργία σημαντικών τουριστικών πόλων έλξης και την αύξηση της επισκεψιμότητας.
Αν και κατά βάση αγροτική, η Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας χαρακτηρίζεται τα τελευταία χρόνια από εκδήλωση έντονης δραστηριότητας στον δευτερογενή και, κύρια, στον τριτογενή τομέα, όπου ο τουρισμός και ο πολιτισμός προβάλλουν ως τομείς της οικονομίας με ιδιαίτερες προοπτικές εξέλιξης και θετικής συνεισφοράς στην προσπάθεια βελτίωσης του επιπέδου ζωής των κατοίκων της περιοχής.

Βασικός περιοριστικός παράγοντας των αναπτυξιακών προσπαθειών είναι η ουσιαστική απομόνωση της Περιφερειακής Ενότητας από τα βασικά δίκτυα των μεταφορών αφού ο κεντρικός οδικός άξονας της Π.Ε., η Ε.Ο.2 (Θεσσαλονίκη-Έδεσσα) παραμένει ως μια κορεσμένη, σχεδόν περιαστική οδός, δημιουργώντας αρνητικές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη του τόπου.

Η μορφολογική πολυμορφία, το ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον και οι ανθρωπογενείς παρεμβάσεις, όπως καταγράφονται από την ιστορία, τον πολιτισμό και την παράδοση του τόπου, διαμόρφωσαν στο πέρασμα του χρόνου τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάδειξη του τουρισμού ως βασική συνιστώσα της ανάπτυξης της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας.

==Γεωγραφία==
[[Αρχείο:Edessa Waterfall.jpg|thumb|160px|''Οι καταρράκτες της [[Έδεσσα]]ς'']]

Η επιφάνεια του Π.Ε. Πέλλας, στο μεγαλύτερο ποσοστό της (45,35%) χαρακτηρίζεται ως ορεινή, ενώ οι πεδινές και ημιορεινές εκτάσεις καταλαμβάνουν αντίστοιχα το 39,93% και το 14,72% της επιφάνειάς του.

===Βουνά===
*[[Βόρας]] ''2.524 μ.''
*[[Τζένα]] 2.182 μ.
*[[Πίνοβο]] 2.154 μ.
*[[Βέρμιο]] 2.027 μ.
*[[Πάικο]] ''1.651 μ.''

=== Πηγές ===
* Μεταλλικές πηγές [[Λουτρά Λουτρακίου Πέλλας|Λουτρά Πόζαρ]] στο [[Λουτράκιον Πέλλας|Λουτράκι]] Πέλλας, στον δήμο [[Δήμος Αλμωπίας|Αλμωπίας]], με κατάλληλα διαμορφωμένες εγκαταστάσεις για φιλοξενία τουριστών. Τα νερά αναβλύζουν σε θερμοκρασία 37°C.
* Ιαματικές πηγές [[Λουτρά Λουτροχωρίου Πέλλας|Λουτρά]] Λουτροχωρίου στο [[Λουτροχώρι Πέλλας|Λουτροχώρι]] Πέλλας, στον δήμο Σκύδρας, με θειούχα ύδατα, μοναδικά για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, από τα πιο γνωστά στο πανελλήνιο. Τα νερά αναβλύζουν σε θερμοκρασία 24°C.

* Πηγές Αραβυσσού: 40 χιλιόμετρα ανατολικά της Έδεσσας (στην επαρχία Πέλλης).

===Ποταμοί===
*[[Λουδίας]] ''60 χλμ''
*[[Μογλενίτσας|Αλμωπαίος]] 
*[[Εδεσσαίος]] ''29 χλμ''
*[[Σείριος (ποταμός)|Σείριος]]  ''38 χλμ''

===Λίμνες===
*[[Βεγορίτιδα]] έκταση ''54,31 τ. χμ., βάθος 70 μ. ''
*[[Λίμνη Άγρα|Υδροβιότοπος Άγρα - Βρυττών - Νησίου]] ''5,800 τ. χμ.''

== Αξιοθέατα ==

===Αρχαιολογικός Χώρος Πέλλας===
[[File:Pella Banner.jpg|thumb|''Πανοραμική άποψη της αρχαίας Πέλλας''|770x770px]]

Σπουδαιότερος αρχαιολογικός χώρος της Π.Ε. είναι αυτός της αρχαίας πρωτεύουσας, του μακεδονικού βασιλείου της Πέλλας.

Ο '''[[Αρχαιολογικός Χώρος Πέλλας|Αρχαιολογικός Χώρος της Πέλλας]]''' είναι μία έκταση περίπου 70.000 τ.μ. που βρίσκεται σε αγροτική περιοχή στο δυτικό άκρο του οικισμού της [[Νέα Πέλλα Πέλλας|Πέλλας]]. Η σημερινή κωμόπολη της [[Πέλλα]]ς, είναι χτισμένη δίπλα στην Αρχαία Πέλλα και ανήκει στην επαρχία των [[Γιαννιτσά|Γιαννιτσών]], τoυ Νομού Πέλλας.
Το '''Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας''' βρίσκεται δυτικά του σύγχρονου οικισμού της Παλαιάς Πέλλας, στο βορειοανατολικό τμήμα του επισκέψιμου αρχαιολογικού χώρου. Οι διακριτικοί όγκοι, οι λιτές γραμμές του κτηρίου είναι απόλυτα προσαρμοσμένοι στη μορφολογία του εδάφους. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας αποτελεί ένα νέο όσο και σύγχρονο μουσείο. Η μουσειολογική του πρόταση και οργάνωση, οι βοηθητικοί χώροι, η σύνδεση του με τον αρχαιολογικό χώρο (ο επισκέπτης του αρχαιολογικού χώρου καταλήγει στο μουσείο όπου και ολοκληρώνει τη γνώση του για τον ελληνιστικό πολιτισμό της Πέλλας) και κυρίως η σπουδαιότητα των μόνιμων συλλογών του το ορίζουν ως ένα σημαντικό μουσείο.
Επίσης κοντά στην Αρχαία Πέλλα βρίσκονται οι Μακεδονικοί τάφοι. <ref>https://www.giannitsa.gr/index.php/%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82/%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CE%B8%CE%AE%CE%BA%CE%B5%CF%82-2/%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B1%CF%822.html</ref>

===Λουτρά ΠΟΖΑΡ===

[[File:20090711 Aridaia Loutra 1.jpg|thumb|''Λουτρά Πόζαρ'']]

Οι [[Λουτρά Λουτρακίου Πέλλας|ιαματικές πηγές]] (Λουτροθεραπείας-Ποσιθεραπείας) βρίσκονται σε υψόμετρο 360-390 μ. και καταλαμβάνουν έκταση 75 στρεμμάτων. Απέχουν 12 χιλ. από την Αριδαία, την έδρα του Δήμου, 30 χλμ. από την [[Έδεσσα]], πρωτεύουσα του Ν. Πέλλας και 100 χιλ. από τη Θεσσαλονίκη. Πέντε ιαματικές πηγές αναβλύζουν κατά μήκος της κοίτης του θερμοπόταμου, ο οποίος συνεχίζει τη ροή του στη λεκάνη της Αλμωπίας. Η περιοχή χαρακτηρίζεται ορεινή. Οι έντονες εναλλαγές υψωμάτων και κοιλωμάτων, η κίνηση του θερμού και ψυχρού νερού και η πυκνή βλάστηση δίνουν μια σπάνια εικόνα τοπίου, που χαρακτηρίζεται από δυναμική κίνηση και ομορφιά. Στο χώρο αυτό, με το υγιεινό κλίμα, ο επισκέπτης φροντίζει την προσωπική, σωματική και ψυχική του υγεία. Τα Λουτρά Λουτρακίου Πόζαρ είναι γνωστά από παλαιοτάτων χρόνων. Οι θρύλοι, αλλά και κάποια ευρήματα, μιλούν για χρήση των θεραπευτικών ιδιοτήτων των ιαματικών νερών τόσο την εποχή του Μ. Αλεξάνδρου όσο και τη Ρωμαϊκή και Βυζαντινή περίοδο, κατά την οποία γίνονται ευρύτερα γνωστά και αξιοποιούνται αρκετά ικανοποιητικά. Από το 1984 τα Λουτρά ανήκουν στην κοινότητα και από το 1990 διαχειρίζονται από την αμιγή Δημοτική Επιχείρηση “Λουτρά Λουτρακίου”. <ref>https://loutrapozar.com.gr/</ref>

Κοντά στα λουτρά βρίσκεται:
* Το φαράγγι των Λουτρών
* Λαογραφικό-παλαιοντολογικό Μουσείο
* Σπήλαια – σπηλαιολογικό πάρκο
* Μεικτό δάσος Προμάχων – Λυκοστόμου (Μαύρο δάσος)
*Οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές εκκλησίες στην [[Αριδαία]].

===Χιονοδρομικό κέντρο Βόρας – Καϊμάκτσαλαν===

[[File:Kaimaktsalan 2009 SL training.jpg|thumb|left|''Βόρας–Καιμάκτσαλαν''|240x240εσ]]

Το χιονοδρομικό κέντρο Βόρας – Καϊμάκτσαλαν βρίσκεται στο όρος [[Βόρας|Βόρας ή Καϊμάκτσαλαν]], στα όρια του νομού Πέλλας που αποτελεί σύνορο με την Βόρεια Μακεδονία. Το όρος Βόρας (Καϊματσαλάν) είναι το τρίτο μεγαλύτερο σε ύψος της Ελλάδας με υψόμετρο 2524 μ. Στην κορυφή του, και επί της γραμμής των συνόρων, υπάρχει το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία που αποτελεί μνημείο του 1ου Παγκοσμίου πολέμου. Το 1994 ξεκίνησε δοκιμαστικά η λειτουργία του χιονοδρομικού κέντρου με δύο αναβατήρες και ένα καταφύγιο, ενώ το 1995 έγινε η επίσημη έναρξη. Από τότε γίνονται συνεχείς βελτιώσεις τόσο στην δυνατότητα πρόσβασης όσο και στις εγκαταστάσεις του. Το κατώτερο σημείο του χιονοδρομικού κέντρου είναι στα 2050 μ. με το κεντρικό καταφύγιο, πάρκινγκ, σχολές σκι και φτάνει μέχρι τα 2480 μ. στο τέλος της διαδρομής του αναβατήρα Κρέμαση. Η θέα από το βουνό είναι εξαιρετική και όταν το επιτρέπει ο καιρός μπορεί να παρατηρήσει κάποιος τον Θερμαϊκό κόλπο και την κορυφή του Ολύμπου. Διαθέτει μακριές και φαρδιές πίστες χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία, θεωρείται ως το ιδανικό κέντρο για βελτίωση τεχνικής και διαδρομές σε απάτητο χιόνι. Στο Καϊμακτσαλάν υπάρχουν δεκαέξι διαφορετικές πίστες. Τέσσερις από αυτές είναι αγωνιστικές, εξοπλισμένες με ηλεκτρονικό χρονόμετρο, μια εκ των οποίων πληροί τις ολυμπιακές προδιαγραφές για ελεύθερη κατάβαση. Με μήκος 3528 μ. και υψομετρική διαφορά 503μ. αποτελεί τη μοναδική τέτοια πίστα στην Ελλάδα Υπάρχουν ακόμα τρεις δύσκολες πίστες, μια μέτρια, τρεις εύκολες και τρεις πίστες ιδανικές για παιδιά και αρχάριους. Το εντυπωσιακό σύνολο ολοκληρώνουν μια πίστα για τούμπες και άλματα (snowboard fun park) και μια πίστα Snowmobile. Η   γύρω περιοχή ενδείκνυται για ορειβατικό σκι και σας δίνει τη δυνατότητα να ανακαλύψετε υπέροχες τοποθεσίες και δασικά μονοπάτια.

===Παραδοσιακός οικισμός Παλαιού Αγίου Αθανασίου===

Ο παραδοσιακός οικισμός Παλιός Άγιος Αθανάσιος (ή Τσέγανη) στα 1200 μέτρα και πολύ κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο Βόρας. Το χωριό είναι κτισμένο στους πρόποδες του βουνού Βόρας (ή Καϊμάκτσαλαν) στην κορυφή Πιπερίτσα. Κτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώνα και κατοικούνταν έως τα τέλη της δεκαετίας του 1980 οπότε οι κάτοικοί του μεταφέρθηκαν στο νέο οικισμό που βρίσκεται 6 χλμ κάτω από τον παλιό οικισμό.
Ο επισκέπτης που θα βρεθεί στον παραδοσιακό οικισμό, θα θαυμάσει τα κεραμοσκεπή κτίρια του χωριού, δείγματα της ενδιαφέρουσας παραδοσιακής Μακεδονικής Αρχιτεκτονικής που συνδυάζεται απόλυτα με το φυσικό τοπίο της περιοχής. Σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η εκκλησία της Αναλήψεως η οποία κτίστηκε στα τέλη του 1700. Η σπιτική παραδοσιακή φιλοξενία αλλά και η τοπική γαστρονομία σε παραδοσιακά κέντρα εστίασης είναι ότι καλύτερο στην όμορφη αυτή πλαγιά του όρους Βόρας. Σκι, trekking, περιηγήσεις, ιππασία και τοξοβολία είναι τα οργανωμένα σπορ που φέρνουν τον επισκέπτη σε καλύτερη επαφή με την φύση και τους ανθρώπους της. Εξαιρετική επίσης είναι και η φιλοξενία στον νέο οικισμό του Αγίου Αθανασίου σε απόσταση 5 χλμ και σε χαμηλότερο υψόμετρο.

===Ο ποταμός Λουδίας===
[[File:Loudias River 1.jpg|thumb|''Ποταμός Λουδίας'']]
Νότια της πόλης Γιαννιτσών, σε απόσταση επτά χιλιομέτρων, συναντούμε τον ποταμό [[Λουδίας|Λουδία]], και τις εγκαταστάσεις του ναυταθλητικού κέντρου, που αποτελούν σημαντικό έργο αθλητικής και τουριστικής υποδομής. Στη θέση «μηδέν» βρίσκεται το Δημοτικό Κωπηλατοδρόμιο  όπου δραστηριοποιείται ο Ναυτικός Όμιλος Γιαννιτσών στα αθλήματα του Κανόε - Καγιάκ και της Κωπηλασίας. Λόγω του μηδενικού υψομέτρου, η περιοχή είναι απάνεμη, γεγονός που ευνοεί την απρόσκοπτη προπόνηση των αθλητών.

Το Κωπηλατοδρόμιο εντάχθηκε στον Προπονητικό Οδηγό της Ελλάδας ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 καθώς και στο πρόγραμμα των αθλητικών υποδομών «Ελλάδα 2004» και έχουν ολοκληρωθεί υποδομές όπως λεμβαρχείο, γυμναστήριο, αποδυτήρια, σκάφη, όργανα ενδυνάμωσης. Η λειτουργία ξενώνων, και  εστιατορίου και ο εξωραϊσμός του περιβάλλοντα χώρου με τη δημιουργία χώρων αναψυχής, με δενδροφυτεύσεις και εικαστικές παρεμβάσεις καθιστούν την περιοχή κατάλληλη για τη διοργάνωση ετήσιων προγραμμάτων άθλησης για όλους καθώς και για τη φιλοξενία πολιτιστικών εκδηλώσεων.

=== Έδεσσα ===
Οι καταράκτες της [[Έδεσσα]]<nowiki/>ς, τα πάρκα καθώς και  ο Αρχαιολογικός Χώρος του Λόγγου της πόλης.

=== Οθωμανικά μνημεία των Γιαννιτσών ===
[[File:Πύργος του ρολογιού.jpg|thumb|''Πύργος του ρολογιού στα Γιαννιτσά'']]

Τα σημαντικότερα από αυτά είναι ο Πύργος του Ρολογιού και το Μαυσωλείο του Γαζή Εβρένος. <ref>https://www.clickatlife.gr/taksidi/story/16900</ref>

=== Οι πηγές της Αραβησσού ===
[[File:Aravissos Giannitsa Pella Πηγές Αραβησσού.JPG|thumb|Πηγές Αραβησσού]]

Βρίσκονται στους πρόποδες του Πάικου 10χλμ από τα [[Γιαννιτσά]].

==Πολιτική ιστορία==
Η περιοχή του Νομού Πέλλας (αρχικά ονομαζόταν Νομός Πέλλης) προσαρτήθηκε στο [[Βασίλειο της Ελλάδας]] κατά τη διάρκεια των [[Βαλκανικοί Πόλεμοι|Βαλκανικών Πολέμων]] το [[1913]] όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την [[Οθωμανική Αυτοκρατορία]]. 

Αρχικά, το 1914, σχεδόν ολόκληρη η περιοχή του σημερινού Νομού Πέλλης, υπάχθηκε στο [[Νομός Θεσσαλονίκης|Νομό Θεσσαλονίκης]], που ήταν την εποχή εκείνη ο μεγαλύτερος νομός σε έκταση της Ελλάδας. Το [[1917]] συγκροτήθηκε με αναγκαστικό νόμο ο Νομός Πέλλης από βορειοδυτικά τμήματα του νομού Θεσσαλονίκης, και μικρά τμήματα των νομών Φλωρίνης και Κοζάνης, λαμβάνοντας το αρχαίο ελληνικό όνομα της πρωτεύουσας του αρχαίου Μακεδονικού κράτους [[Αρχαία Πέλλα|Πέλλα]]. Αρχική έδρα του νομού ορίστηκαν τα [[Γιαννιτσά]], ενώ το 1920 η έδρα του νομού μεταφέρθηκε οριστικά στα [[Έδεσσα|Βοδενά]]. Τα έτη 1930, 1937, 1946 και 1955 έγιναν αναγκαστικές διοικητικές μεταβολές, και αποδόθηκαν οικισμοί στους όμορους νομούς Ημαθίας, Θεσσαλονίκης, Κιλκίς και Φλώρινας.

Ο Νομός Πέλλας κατά το παρελθόν, μέχρι το έτος 1997 και την εφαρμογή του «Προγράμματος Ι.Καποδίστριας», χωριζόταν σε τρείς '''επαρχίες''':
{|class="wikitable"
|-
!Επαρχία
!Έδρα Επαρχίας
|-
|Αλμωπίας
|[[Αριδαία]]
|Η Επαρχία Αλμωπίας, περιελάμβανε και τους οικισμούς Κρανέα και Λιθαριά, τα οποία σήμερα ανήκουν στο Δήμο Σκύδρας, και ορισμένα εγκαταλελειμένα χωριά της περιοχής, τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν, και αποτελούν αγροτικές περιοχές (Άνω Κορυφή, Άνω Λουτράκι, Μαυρόλακκος Βοδενών, Ανάβρα, Τρία Έλατα κ.α.).
|-
|[[επαρχία Γιαννιτσών|Γιαννιτσών]]
|[[Γιαννιτσά]]
|Στην Επαρχία Γιαννιτσών, δόθηκαν και οικισμοί που ανήκαν παλιότερα διοικητικά στην Επαρχία Θεσσαλονίκης, του Νομού Θεσσαλονίκης (Λιβαδίτσα, Ραχώνα και Άθυρα), που αργότερα δόθηκαν με διοικητικές μεταβολές οριστικά, στον Νομό Πέλλης, καθώς και ορισμένα εγκαταλελειμένα χωριά της περιοχής, τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν, και αποτελούν αγροτικές περιοχές (Εξώβαλτα, Κύρρος, Καλύβια Γιαννακούλα κ.α.).
|-
|Έδεσσας
|[[Έδεσσα]]
|Η Επαρχία Εδέσσης, περιελάμβανε παλαιότερα και ορισμένους οικισμούς, που αργότερα δόθηκαν με διοικητικές μεταβολές οριστικά στην Επαρχία Ναούσης, του Νομού Ημαθίας (Γιαννακοχώρι, Επισκοπή, Μαρίνα, Πολυπλάτανος κ.α.), ενώ αντίστοιχα στην Επαρχία Εδέσσης δόθηκαν και οικισμοί που ανήκαν παλιότερα διοικητικά στην Επαρχία Εορδαίας, του Νομού Κοζάνης (Άνω Γραμματικό, Κάτω Γραμματικό και Περαία), καθώς και ορισμένα εγκαταλελειμένα χωριά της περιοχής, τα οποία σήμερα δεν υπάρχουν, και αποτελούν αγροτικές περιοχές (Πάτημα, Άγιος Σπυρίδωνας, Δενδρί, Δεληκλή Καγιά, Άνω Λιποχώρι κ.α.)
|}

Το 2011 με το Σχέδιο «Καλλικράτης» οι επαρχίες Αλμωπίας και Γιαννιτσών, παρέμειναν αμετάβλητες και επανασυστάθηκαν ως Καλλικρατικοί Δήμοι, με εξαίρεση την τέως Επαρχία Γιαννιτσών η οποία μετονομάστηκε σε Δήμος Πέλλας, ενώ αντίστοιχα η Επαρχία Έδεσσας διασπάστηκε στους δυο δήμους Έδεσσας και Σκύδρας.

=== Νομαρχία Πέλλας ===
{{Κύριο|Κατάλογος νομαρχών Πέλλας}}
=== Αντιπεριφερειάρχες Π.Ε. Πέλλας ===
*2011-2019 Θεόδωρος Θεοδωρίδης
*2019- σήμερα: [[Ιορδάνης Τζαμτζής]]

==Εκκλησιαστική διαίρεση==
Στο Νομό Πέλλας υπάρχει μια Μητρόπολη της [[Εκκλησία της Ελλάδος|Εκκλησίας της Ελλάδος]]:
*Η ιστορική Ιερά Μητρόπολις [[Ιερά Μητρόπολις Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας|Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας]], με έδρα την [[Έδεσσα]] και Μητροπολίτη τον κ. Ιωήλ (Φραγκάκο)

==Βλέπε επίσης==
*[[Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας]]

==Παραπομπές==
<references />[[Image:Pella House atrium.jpg|thumb|228x228px|left|''Μωσαϊκό στoν Αρχαιολογικό Χώρο της Πέλλας, της αρχαίας πρωτεύουσας  της [[Μακεδονία]]ς.'']]

==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
* [https://web.archive.org/web/20130125004608/http://www.touristorama.com/europe/greece/macedonia/n_pellas Ιστοσελίδα τουρισμού],Ν.ΠΕΛΛΑΣ.
* [http://www.imepa.gr/ Ι.Μ. Έδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας]
* [http://www.edessacity.gr Ιστοσελίδα για την πόλη της Έδεσσας]
* [http://www.giannitsa.gr/ Ιστοσελίδα], ΔΗΜΟΣ ΠΕΛΛΑΣ
* [https://www.pella-museum.gr/ Μουσείο Πέλλας], επίσημη ιστοσελίδα

{{Καλλικράτης-Κεντρική Μακεδονία}}
{{Γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας}}

[[Κατηγορία:Νομός Πέλλας| ]]