Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε (Ludwig Mies van der Rohe, 27 Μαρτίου 1886 - 17 Αυγούστου 1969) ήταν Γερμανός αρχιτέκτονας. Γεννήθηκε στο Άαχεν και πέθανε στο Σικάγο.
Θεωρείται από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες του 20ού αιώνα, δίπλα στον Λε Κορμπυζιέ και στον Φρανκ Λόιντ Ράιτ, και από τις μεγάλες μορφές του μοντέρνου κινήματος στην αρχιτεκτονική. Επιδίωξε μια λογική προσέγγιση που θα καθοδηγούσε τη δημιουργική διαδικασία του αρχιτεκτονικού σχεδίου, και είναι γνωστός για τη χρήση των αφορισμών «το λιγότερο είναι περισσότερο» («weniger ist mehr») και «ο Θεός κρύβεται στις λεπτομέρειες».
Η ζωή του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο φαν ντερ Ρόε γεννήθηκε στο Άαχεν. Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετών άρχισε να δουλεύει στην οικοδομική επιχείρηση του πατέρα του. Ύστερα από φοίτηση δύο χρόνων σε εμπορική σχολή και μια περίοδο κατά την οποία σχεδίαζε γύψινες διακοσμήσεις για έναν οικοδόμο της περιοχής, άφησε το 1905 τη γενέτειρα του το Άαχεν και πήγε στο Βερολίνο. Το πατρικό επώνυμό του ήταν Μις (Mies), αλλά μετονομάστηκε σε φαν ντερ Ρόε (van der Rohe), το οποίο ήταν το επώνυμο της μητέρας του, όταν πια ως διάσημος αρχιτέκτονας άρχισε να συνεργάζεται με την πολιτιστική ελίτ του Βερολίνου. Εργάστηκε από το 1905 στο Βερολίνο ως σχεδιαστής επίπλων, στο πλευρό του Μπουρνό Πόλ και από το 1908 άρχισε την αρχιτεκτονική του σταδιοδρομία ως μαθητευόμενος στο τεχνικό γραφείο του Πέτερ Μπέρενς, όπου γνωρίστηκε με τον Βάλτερ Γκρόπιους και τον Λε Κορμπυζιέ, ως το 1912 όπου ήρθε σε επαφή με τις θεωρίες σχεδίου και τον προοδευτικό γερμανικό πολιτισμό. Όπως και ο Γκρόπιους, ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε ήταν βαθιά επηρεασμένος από τον εξπρεσιονισμό. Στα χρόνια 1911-12 διηύθυνε με εντολή του Μπέρενς την κατασκευή της γερμανικής πρεσβείας στην Πετρούπολη της Ρωσίας και το 1912 ίδρυσε ανεξάρτητο αρχιτεκτονικό γραφείο. Στον Α' παγκόσμιο πόλεμο επιστρατεύτηκε και πολέμησε σε διαφορά μέτωπα.
Το 1921 τίθεται επικεφαλής της «Ομάδας του Νοέμβρη» (Novembergruppe), η οποία έχει βάλει στόχο τη μεταφορά του πνεύματος της γερμανικής «επανάστασης του Νοέμβρη» (1918) στην περιοχή της τέχνης. Η ομάδα απαιτεί περίπου τη «διάλυση της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής» και την «εξάλειψη της προσωπικότητας» του καλλιτέχνη. Με την κατασκευή ενός πολυώροφου κτιρίου με επένδυση γυαλιού στο Βερολίνο ξεκινάει τη λεγόμενη αρχιτεκτονική «skin and bones» (ελεύθερα «πετσί και κόκαλο»). Το 1923 γίνεται συνεκδότης του πρωτοποριακού περιοδικού «G», στο οποίο εκδηλώνει την προσχώρησή του στη ριζοσπαστική Αρχιτεκτονική. Γίνεται συνιδρυτής με τον Γκρόπιους του «κύκλου» πρωτοποριακών αρχιτεκτόνων.
Στα χρόνια 1925-26 σχεδιάζει με εντολή του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας τις επιτάφιες πλάκες των δολοφονηθέντων ηγετών Καρλ Λίμπκνεχτ και Ρόζα Λούξεμπουργκ, που τοποθετούνται στο προάστιο Friedrichsfelde του Βερολίνου. Στα χρόνια 1928-29 κατασκευάζεται από τον Μις φαν ντερ Ρόε το περίπτερο της Γερμανίας στην παγκόσμια έκθεση της Βαρκελώνης. Το 1930 του ανατίθεται από τον Γκρόπιους η διεύθυνση του «Μπάουχαους». Μετά το κλείσιμό του Μπάουχαους το 1932, μετακινείται στη Στουτγκάρδη. Το 1934 συμμετέχει σε διαγωνισμό για το γερμανικό περίπτερο στις Βρυξέλλες, αλλά η πρότασή του απορρίπτεται από τον Χίτλερ προσωπικά. Η δυνατότητα εργασίας στη Γερμανία περιορίζεται σταδιακά, λόγω του επεκτεινόμενου ελέγχου των ναζί σε όλους τους τομείς του δημόσιου βίου. Το 1938 ο Μις φαν ντερ Ρόε μεταναστεύει στην Αμερική και γίνεται διευθυντής του Illinois Institute of Technology στο Σικάγο. Για 20 και πλέον χρόνια κατασκευάζει εντυπωσιακά οικοδομήματα στην Αμερική. Στα χρόνια 1965-1968 επανήλθε στη Γερμανία και κατασκεύασε τη Νέα Εθνική Πινακοθήκη του Βερολίνου. Η επαγγελματική σταδιοδρομία του Μις φαν ντερ Ρόε χωρίζεται σε δύο περιόδους, σε αυτή της δράσης του στη Γερμανία και σε αυτή στην Αμερική.
Ο Μις φαν ντερ Ρόε μαζί με τον Βάλτερ Γκρόπιους και τον Λε Κορμπυζιέ, θεωρείται ευρέως ως ένας από τους πρωτοποριακούς της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Ο Μις όπως πολλοί από τους μετασύγχρονους επιδίωξε να καθιερώσει ένα αρχιτεκτονικό ύφος. Υλικά της προτίμησής του το ατσάλι και το γυαλί[15]. Στην καριέρα του ως ελεύθερος επαγγελματίας σχεδίαζε σπίτια ανώτερης κατηγορίας στις παραδοσιακές γερμανικές μορφές. Θαύμασε τις ευρείες αναλογίες την τακτικότητα των ρυθμικών στοιχείων και έδωσε μεγάλη προσοχή στη σχέση μεταξύ των δημιουργημάτων του ανθρώπου και τη φύση.
Μπαουχάους
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Με τον όρο Μπάουχαους αναφέρεται η καλλιτεχνική και αρχιτεκτονική σχολή που ιδρύθηκε από τον Βάλτερ Γκρόπιους και αναπτύχθηκε την περίοδο 1919-1933 στη Γερμανία. Το ύφος της σχολής Μπάουχαους επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, ειδικότερα στους τομείς της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού (Industrial design), ενώ τα έργα που παράχθηκαν μέσα από τα εργαστήρια της σχολής έγιναν αντικείμενα εκτεταμένης αναπαραγωγής.
Λειτούργησε σε τρεις διαφορετικές πόλεις της Γερμανίας, στη Βαϊμάρη (1919-25), στο Ντεσάου (1925-32) και στο Βερολίνο (1932-33), υπό τη διεύθυνση των Βάλτερ Γκρόπιους (1919-28), Χάνες Μέγιερ (1928-30) και Μις φαν ντερ Ρόε (1930-33) αντίστοιχα. Οι αλλαγές στην έδρα και στην ηγεσία της συνδέονταν με αντίστοιχες διαφοροποιήσεις στην πολιτική της αλλά και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ύφους της. Ανάμεσα στις κεντρικές ιδέες που προώθησε η σχολή, ήταν η χρήση της τεχνολογίας για καλλιτεχνικούς σκοπούς, η απουσία διάκρισης μεταξύ καλών και εφαρμοσμένων τεχνών, καθώς και η αναγκαιότητα της σφαιρικής διδασκαλίας όλων των μορφών τέχνης. Επανέφερε τη διδασκαλία σε εργαστήρια, σε αντίθεση με τον τρόπο λειτουργίας των ακαδημιών, και στο μικρό χρονικό διάστημα που λειτούργησε, δίδαξαν επιφανείς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, όπως ο Βασίλι Καντίνσκυ, ο Γιοχάνες Ίτεν, ο Μαρσέλ Μπρόιερ και ο Πάουλ Κλέε.
Όταν τη διεύθυνση της σχολής ανέλαβε ο Μις, ελευθέρωσε τη σχολή από την πολιτική, αλλά συνάντησε σημαντική αντίθεση από τους αριστερούς σπουδαστές, και σε μια από τις συνεδριάσεις έγινε μια αναταραχή. Η σχολή έκλεισε για λίγο και ο Μις έκανε το Μπάουχαους ένα παραδοσιακό σχολείο της αρχιτεκτονικής με αυστηρές απαγορεύσεις πολιτικής δραστηριότητας ακόμα και με την ποινή της αποβολής. Στο διάστημα που διετέλεσε διευθυντής της σχολής εισήγαγε μαζί με τη συνεργάτιδά του Λίλλυ Ράιχ τη διδασκαλία του σχεδιασμού εσωτερικών και εκθεσιακών χώρων. Φρόντισε επίσης να αναπτυχθούν και τα εργαστήρια τυπογραφίας, διαφήμισης και φωτογραφίας.
Το 1932 η σχολή έκλεισε καθώς οι Ναζί πήραν τον έλεγχο του Ντεσσάου και θεώρησαν το ύφος Μπάουχαους μη πατριωτικό. Από εκεί μεταφέρθηκε για ένα σύντομο χρονικό διάστημα στο Βερολίνο και παρά τις ύστατες απεγνωσμένες προσπάθειες του Μις, έκλεισε οριστικά το 1933, μετά από εννέα μόνο μήνες λειτουργίας της. Έτσι, ο Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε υπήρξε ο τελευταίος διευθυντής του Μπάουχαους.
Επαγγελματική δραστηριότητα στις Η.Π.Α.
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μις εγκαταστάθηκε στο Σικάγο στο Ιλινόις όπου διορίστηκε ως προϊστάμενος του σχολείου αρχιτεκτονικής στο τμήμα τεθωρακισμένης τεχνολογίας που αργότερα ονομάστηκε (Institute of technology –IIT).Μια από τις προϋποθέσεις για να πάρει αυτή τη θέση ήταν ότι θα αναλάμβανε να σχεδιάσει τα νέα κτήρια τής πανεπιστημιούπολης. Έτσι πολλά από τα πιο διάσημα κτήρια του βρίσκονται εκεί. Αυτά είναι Alumni Hall, S.R Grown Hall, Home of IIT’s school of Architecture. Το 1944 έγινε Αμερικανός πολίτης. Τα τριάντα χρόνια ως Αμερικανός αρχιτέκτονας αντανακλούσαν μια πιο συγκροτημένη και ώριμη προσέγγιση στην πραγματοποίηση του στόχου του. Δηλαδή μια αρχιτεκτονική του εικοστού αιώνα. Εστίασε τις προσπάθειες του στην ιδέα να στεγάσει μεγάλους ανοιχτούς χώρους με καθαρά στοιχισμένα δομικά πλαίσια τα οποία θα ήταν φτιαγμένα από μέταλλο και γυαλί.
Ως καθηγητής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Μις έπαιξε σημαντικό ρόλο σαν εκπαιδευτικός πιστεύοντας ότι η αρχιτεκτονική είναι γλώσσα που μπορεί να μαθευτεί και να διδαχτεί. Εργάστηκε προσωπικά και εντατικά στις πρωτότυπες ιδέες και λύσεις επιτρέποντας στους μαθητές του στη σχολή και στο γραφείο του να αναπτύξουν παραγωγικές λύσεις για συγκεκριμένα προγράμματα κάτω από την καθοδήγηση του. Όταν όμως είδε πως κανείς δεν είχε την ικανότητα να συνδυάσει την ιδιοφυΐα και την ποιότητα της δικής του δουλειάς αναρωτήθηκε πού είχε κάνει λάθος στην εκπαιδευτική του μέθοδο.
Φιλοσοφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Λούντβιχ Μις είχε ως στόχο ζωής τη δημιουργία όχι μόνο ενός νέου αρχιτεκτονικού ύφους αλλά και μιας νέας αρχιτεκτονικής γλώσσας, που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να αντιπροσωπεύσει τη νέα εποχή των τεχνολογικών επιτευγμάτων και της παραγωγής. Θεωρούσε αναγκαία τη δημιουργία μιας αρχιτεκτονικής που θα ήταν σε αρμονία με την εποχή της, όπως η γοτθική αρχιτεκτονική ήταν την εποχή του πνευματισμού. Περισσότερο από κάθε άλλο μοντερνιστή ο Μις χρησιμοποίησε τη φιλοσοφία ως βάση για την εργασία του.
Ο Λούντβιχ Μις δημιούργησε ένα επιδρών αρχιτεκτονικό ύφος εικοστού αιώνα, που το χαρακτήριζε ακραία σαφήνεια και απλότητα. Τα κτήρια αποπνέουν την καθαρότητα και τη σαφήνεια της απλής απλοϊκής θα έλεγε κανείς, γεωμετρικής δομής, όπου η ένταση δημιουργείται μέσα από την αυστηρότητα των περιγραμμάτων και την προσεγμένη αναλογία των επιμέρους στοιχείων. Το “Less is more” είναι η άλλη προστακτική του, που οδήγησε στον υπέρτατο ορθολογισμό και στην ψυχρή ομορφιά των χαλύβδινων και γυάλινων δημιουργημάτων του, που πραγματοποιούνται χάρη στην τελειοποίηση της τεχνολογίας, της οποίας ο Μις αποδεικνύεται μεγαλοφυής γνώστης και χρήστης. Το πάθος του για τη λεπτομέρεια φαίνεται στην επεξεργασία του προβλήματος της γωνίας, ενός πανάρχαιου προβλήματος από την εποχή του δωρικού ρυθμού. Επίσης τα κτήρια του χρησιμοποιούσαν σύγχρονα υλικά όπως ο βιομηχανικός χάλυβας και γυαλί για να καθορίσουν τον αυστηρό αλλά κομψό χώρο. Ανέπτυξε τη χρήση της εκτεθειμένης δομής χάλυβα και γυαλιού για να εσωκλείσει και να καθορίσει τον χώρο. Προσπάθησε για μια αρχιτεκτονική με ελάχιστα πλαίσια στη δομική διάταξη και σε ισορροπία με την απαιτούμενη ελευθερία του ανοιχτού χώρου. Χαρακτήριζε τα κτήρια του “skin and bones” αρχιτεκτονική. Τέλος είναι γνωστός για τη χρήση αφορισμών όπως “Less is more” και “God is in details”.
Έπιπλα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Μις σχεδίασε σύγχρονα κομμάτια επίπλων χρησιμοποιώντας τις νέες βιομηχανικές τεχνολογίες. Τα έπιπλα είναι γνωστά για τη λεπτή χειροτεχνία, ένα μείγμα των παραδοσιακών πολυτελών υφασμάτων όπως το δέρμα σε συνδυασμό με τα σύγχρονα πλαίσια χρωμίου, καθώς και έναν ευδιάκριτο χωρισμό της ενισχυτικής δομής και των υποστηριγμένων επιφανειών. Προκειμένου να ενισχύσουν το συναίσθημα της ελαφρότητας που δημιουργείται από τα λεπτά δομικά πλαίσια χρησιμοποιούσαν προεξέχουσες κυρτές δοκούς (cantilevers).
Οι μεταλλικές καρέκλες του Μις φαν ντερ Ρόε από ατσάλινο σωλήνα και χειροποίητο ψαθωτό ή δερμάτινο κάθισμα ακολουθούν με τις απλούστερες γραμμές το σχήμα του καθιστού ανθρώπινου σώματος. Η μινιμαλιστική σχεδιαστική αντίληψη του Μις τον οδήγησαν σε μερικά από τα πιο λιτά έπιπλα όπως το κάθισμα για το Γερμανικό περίπτερο στην έκθεση της Βαρκελώνης. Ο Μις σχεδίασε ακόμα και τα πρώτα πλαστικά καθίσματα, με βάση το ανθρώπινο σώμα, αντίστοιχα των οποίων βρήκαν στην παραγωγή μετά τον πόλεμο και βέβαια μαζικά στις μέρες μας δείχνοντας έτσι τη διορατικότητα του Μις.
- Barcelona τραπέζι, καρέκλα και σκαμπό για το περίπτερο της Γερμανίας στη Διεθνή έκθεση της Βαρκελώνης.
- Brno καρέκλα και πολυθρόνα
Σημαντικά κτήρια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γερμανικό Περίπτερο
- Έπαυλη Τούγκεντατ
- Crown Hall
- Farnsworth House
- IBM Plaza
- Νέα Εθνική Πινακοθήκη Βερολίνου
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 9 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 (Αγγλικά) Find A Grave. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024.
- ↑ (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 7166. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ CONOR.SI. 16594019.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2015.
- ↑ 256. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 The Fine Art Archive. 13456. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021.
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 4 Μαρτίου 2019. 500006293. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019.
- ↑ www
.arsny .com /mostwanted /. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2018. - ↑ farnsworthhouse
.org. - ↑ miesbcn
.com /the-pavilion /. - ↑ Χάνονται δημιουργοί που σφράγισαν μια εποχή, Ιστορικό Λεύκωμα 1969, σελ. 151, Καθημερινή (1998)
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Dennis Sharp, The Illustrated Encyclopedia of Architects and Architecture, New York: Quatro Publishing, 1991, ISBN 0-8230-2539-X. NA40.I45. p109.
- Franz Schulze, Mies van der Rohe, a Critical Biography, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1985, ISBN 0-226-74059-5
- Μέμος Φιλιππίδης, Λούντβιχ Μις βαν ντερ Ρόε, Το ΒΗΜΑ, Ειδικό Ένθετο, Κυριακή 28 Απριλίου 2002 - Αρ. Φύλλου 13549
