Μακρύ τείχος των Ελλήνων
| Μακρύ τείχος των Ελλήνων | |
|---|---|
 | |
| Είδος | τοίχος |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 40°23′1″N 17°31′5″E |
| Τοποθεσία | Sava |
| Χώρα | Ιταλία |
| δεδομένα (π) | |
Το Μακρύ τείχος των Ελλήνων (ιταλικά : Limitone dei greci o Paretone dei greci ) ήταν ένα βυζαντινό οχυρωτικό έργο που χτίστηκε στα τέλη του έβδομου αιώνα στην σημερινή Ιταλία. Το τείχος, για την ύπαρξη των οποίου δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία, ήταν το σύνορο μεταξύ των βυζαντινών κτήσεων του Σαλέντο (στη συνέχεια ονομάζεται Καλαβρία και μέρος του δουκάτου με το ίδιο όνομα), στα νότια και των Λομβαρδών στα βόρεια. Ωστόσο, η δομή του αυτή είναι η τρίτη μετά το Σινικό Τείχος της Κίνας και της Τείχος του Αδριανού. Είχε στην πραγματικότητα μήκος περίπου 120 χιλιόμετρα.
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η πορεία του ξεκινούσε από το Οτράντο, κατ΄ εξοχήν βυζαντινή πόλη, και κατά μήκος της Αππίας Οδού, συνεχίζει προς την περιοχή του κατεστραμμένου Βελέσιο ύστερα περνά από το αρχαίο Αγκλιάνο και συνεχίζει στο Παζάνο και φέουδο του Μαγκαλάστρο, και τέλος κατέληγε στη θάλασσα[1], προς τα ανατολικά, αφήνοντας την πόλη του Σάββα. Αυτό το μακρύ τείχος χτίστηκε με ξηρούς ασβεστολιθικούς μετρίου μεγέθους. Είχε καταλύματα για στάθμευση στρατευμάτων πίσω από τα οποία υπήρχε ένας δρόμος που χρησιμοποιείται για γρήγορη μετακίνηση τους[2].
Απόδειξη της ύπαρξής του
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η απόδειξη της ύπαρξης του τείχους είναι πολύ ασαφής, δεδομένου ότι συχνά αναφέρεται σε μελέτες της ιστοριογραφίας. Υπήρξαν πολλές ιστορικής και αρχαιολογικές έρευνες που εστίαζαν στην έρευνά του, αλλά εξακολουθεί να μην υπάρχει αξιόλογο αποτέλεσμα. Οι δυσκολίες έγκεινται στο γεγονός ότι τα όρια μεταξύ των κτήσεων των Λομβαρδών και των Βυζαντινών ήταν πάντα ασταθής. Επιπλέον, είναι πολύ πιθανό ότι ήταν μάλλον ένα ανάχωμα με χαντάκι, παρά ένα πραγματικό τείχος που αποτελούσε επίσημα σύνορα.
Το τείχος των Ελλήνων αναφέρεται για πρώτη φορά στο έργο του 1875 "Messapografia ovvero memorie istoriche di Mesagne" του Αντόνιο Προφίλο, στη συνέχεια από τον Κοσίμο ντε Τζιόρτζι το 1915 στην "Le Anticaglie, Muro Maurizio ed il Limitone dei Greci presso Mesagne"[3], και πάλι από τον Ιωάννη Αντονούτσι στο "Il Limitone dei Greci" [4], αλλά καμία μεσαιωνική πηγή, ούτε Βυζαντινή ούτε άλλες πηγές, κάνει ρητή αναφορά της κατασκευής του ή της ύπαρξή του[5], ως εκ τούτου, είναι πιθανό ότι τα λείψανα των τειχών που σήμερα βρίσκονται στην ύπαιθρο του Σαλέντο πρόκειται για έργα που χρονολογούνται από την περίοδο που ακολουθεί την κατάκτηση της Νορμανδίας. Στην πραγματικότητα το πρώτο έγγραφο που αναφέρει μια οχύρωση στο Σαλέρνο είναι του 1092 και είναι δωρεά του Ρογήρου Μπόρσα στην μονή Βενεδικτίνων του Αγίου Λαυρεντίου του Αβλέρσα[6]. Μια περιοχή ιδιαίτερου ενδιαφέροντος μπορεί να είναι τα ερείπια που τρέχουν κατά μήκος της Οριάς - Σάββα, όπου οι πρόσφατες μελέτες έχουν επίσης επισημάνει μερικά από τα ερείπια αυτού του τεράστιου τείχους.
Και πάλι ένας άλλος τομέας στον οποίο η ιστοριογραφία και η λαϊκή κουλτούρα εντόπισαν την παρουσία του τείχους είναι κατά μήκος της επαρχιακής οδού 51 στην επαρχία του Μπρίντιζι, του αρχαίου δρόμου που συνδέει την Οριά και το Σελίνο Σαν Μάρκο. Σε αυτή τη διαδρομή μπορείτε να βρείτε σημαντικά παραδείγματα της ρωμαϊκής και μεσαιωνικής εποχής[7].
Δεν υπάρχουν αρκετές αποδείξεις ότι το τείχος όντως υπήρξε με τη αμυντική μορφή κάτι τέτοιο θα ερχόταν σε αντίθεση σε κάθε περίπτωση με την τακτική της βυζαντινής άμυνας. Είναι πιθανό ότι υπήρχαν μεμονωμένα έργα διάσπαρτα κατά μήκος της συνεχώς μεταβαλλόμενης συνοριακής γραμμής μεταξύ των Λομβαρδών και Βυζαντινών στην Απουλία[8].
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Cenni storici di Sava, pagg. 18-20 e nota 1
- ↑ Puglia paleocristiana…, pag. 107
- ↑ Un limes bizantino nel Salento? pag. 1
- ↑ G. Antonucci, Il Limitone dei Greci, Rivista "Japigia", 1933, fasc. 1, pp. 78-80
- ↑ Un limes bizantino nel Salento? pag. 2
- ↑ Un limes bizantino nel Salento? pagg. 2-3
- ↑ In "L'Edificio di San Miserino (San Donaci) - aspetti storici e architettonici" (pubblicato in "Brundisii Res", 2000, fasc. 23), Silvia Marchi (p.93).
- ↑ Un limes bizantino nel Salento? pag. 8
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- G. Antonucci, Il Limitone dei Greci, Rivista "Japigia", 1933, fasc. 1, pp. 78-80.
- Antonio Primaldo Coco, Cenni storici di Sava, stab. tip. Giurdignano, Lecce 1915.
- Giorgia Lepore, Il territorio di Oria (BR) - Dal tardo antico all'XI secolo, (III congresso nazionale archeologia medievale), Firenze, Edizione All'Insegna del Giglio, 2003.
- Silvia Marchi, "L'Edificio di San Miserino (San Donaci) - aspetti storici e architettonici" (pubblicato in "Brundisii Res", 2000, fasc. 23).
- Giovanni Stranieri, Un limes bizantino nel Salento? La frontiera bizantino-longobarda nella Puglia meridionale. Realtà e mito del “limitone dei greci”, Archeologia Medievale XXVII, pagg. 333-355, All'Insegna del Giglio, 2000, ISBN 88-7814-189-5, ISSN 0390-0592.
- Giuliano Volpe, Puglia paleocristiana e altomedievale, 320 pagine, Edipuglia srl, 1991, ISBN 88-7228-089-3.