Μάχη στο Τραχήλι
| Μάχη στο Τραχήλι | |||
|---|---|---|---|
| Εθνική Αντίσταση Β' Παγκόσμιος Πόλεμος | |||
 Τα Βορίζια με τα γύρω βουνά, ανάμεσά τους και το ύψωμα Τραχήλι, όπου δόθηκε η ομώνυμη μάχη | |||
| Χρονολογία | 15 Αυγούστου 1943 | ||
| Τόπος | θέση Τραχήλι (πλησίον Βοριζίων Ηρακλείου) | ||
| Έκβαση | διαφυγή ανταρτών | ||
| Αντιμαχόμενοι | |||
| |||
| Ηγετικά πρόσωπα | |||
| Δυνάμεις | |||
| |||
| Απώλειες | |||
| |||
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Η μάχη στο Τραχήλι, -μέρος της αντίστασης των Κρητών την περίοδο της Γερμανικής κατοχής της Ελλάδας,- έγινε στις 15 Αυγούστου 1943, ανάμεσα στην ομάδα ένοπλων Κρητών ανταρτών «Ψηλορείτης» [1] και Γερμανών στρατιωτών. Η μάχη αν και οι Γερμανοί είχαν την συντριπτική πλειοψηφία (450 στρατιώτες έναντι 22 ανταρτών), τελείωσε με μεγάλες απώλειες για αυτούς. Για αντεκδίκηση, οι Γερμανοί πυρπόλησαν το χωριό Βορίζια στις 26 Αυγούστου αφού πρώτα είχε βομβαρδιστεί.[2]
Συνοπτική περιγραφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Συνοπτική περιγραφή των γεγονότων δίνει το παρακάτω απόσπασμα από το πόρισμα που συνέταξαν οι Καζαντζάκης και Κακριδής το 1945:
«Κατά τα μέσα Αυγούστου 1943, οι Γερμανοί επολιόρκησαν τους πρόποδες της Ίδης με σκοπόν να εξοντώσουν τους εκεί δρώντας αντάρτας . Κατά την διάρκειαν των επιχειρήσεων εφόνευσαν περί τους 150 εκ των νοτίως του οροπεδίου της Νίδας κειμένων χωρίων Ζαρός, Βορίζια, Κουρούτες, Πλατάνια, Ζωνιανά, Πλάτανος κ.α. και συνέλαβον αρκετούς ομήρους. Οι αντάρται, δια να μη δεινοπαθήσουν τα πέριξ χωρία, απέφυγον κατ' αρχάς να πολεμήσουν, αποχωρούντες όμως ενέπεσον εις κλειόν, και εξηναγκάσθησαν να δώσουν μάχη, 22 αυτοί προς 3.500 Γερμανούς. Την επομένην κατέφυγον εις την περιοχήν του Αρκαδίου. Τότε οι Γερμανοί κατέστρεψαν τα ΒΟΡΙΖΙΑ (28/8/43), χωρίον το οποίον είχεν λεηλατηθή κατά Νοέμβριον του 1942 τα γυναικόπαιδα διετάχθησαν να φύγουν εντός 11/2 ώρας, πρίν όμως παρέλθη η προθεσμία αύτη, το χωρίον εβομβαρδίσθη εξ αεροπλάνων, συμπληρωθείσης της καταστροφής του διά τορπιλλών και δυναμίτιδος. Το σχολείον ανετινάχθη, η εκκλησία υπέστη ζημίας, το υδραγωγείον κατεστράφη. Η περιοχή του χωριού εκηρύχθη πολεμική ζώνη, απαγορευθείσης της επιστροφής των κατοίκων. Τον Μάιον του 1944, ότε οι Γερμανοί κατέστρεψαν τα χ. Καμάρες, Μαγαρικάρι, Σαχτούρια, και Λοχριά (ιδ΄ε κατ. Σ. 311-314), ελθόντες εις τα Βορίζια συνεπλήρωσαν την καταστροφήν. Το χωρίον είναι και σήμερον έρημον, ελαχίστων οικογενειών επανελθουσών εις τα ερείπια αι άλλαι είναι ακόμη διεσκορπισμέναι εις τα πέριξ χωρία.[3]
Το χρονικό της μάχης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μετά το τέλος της «μάχης της Κρήτης», Βοριζιανοί που πολέμησαν σε αυτήν, επιστρέφουν στο χωριό τους αποφασισμένοι να συνεχίσουν την αντίσταση κατά των Γερμανών. Υπό την αρχηγία του Πετρακογιώργη από το Μαγαρικάρι Ηρακλείου, σχηματίζεται μια ομάδα η οποία παίρνει μέρος σε πολλές επιχειρήσεις στο πλευρό των Συμμάχων. Ανάμεσα στα άλλα, συγκρούστηκαν με τους Γερμανούς, σε συμπλοκές στα χωριά Κουρπητό, Πόρο Σταυρού, Μαδαρή και Ξερόκαμπο.
Ξημερώματα της 15ης Αυγούστου του 1942, ο φρουρός της ομάδας βλέπει ένα τμήμα του Γερμανικού στρατού να κατευθύνεται προς τα Βορίζια αναζητώντας τους αντάρτες και να κυκλώνει το χωριό. Ύστερα από λίγο βλέπου και άλλα γερμανικά τάγματα να κατεβαίνουν από τις Καμαριανές κορυφές και έτσι βρίσκονται και αυτοί περικυκλωμένοι.
Στην θέση Πόρο του Τραχηλιού, και βλέποντας μπροστά τους τους Γερμανούς αποφασίζουν να πολεμήσουν. 22 αντάρτες κατόρθωσαν πολεμώντας από τις 9 το πρωί ως τις 5 το απόγευμα να αντιμετωπίσουν με επιτυχία 450 Γερμανούς στρατιώτες και να αποφύγουν την σύλληψη και το θάνατο.
Τελικά, ο γερμανικός στρατός μέτρησε 13 νεκρούς[4], ενώ οι αντάρτες από τη μεριά τους έχασαν 7 άτομα και είχαν 7 τραυματίες.[5]
Στις 26 Αυγούστου, 11 μέρες μετά την μάχη, οι Γερμανοί επιστρέφουν στο χωριό για αντίποινα. Εκτέλεσαν 5 άτομα ενώ έδιωξαν όλο τον πληθυσμό, βάζοντας φωτιά στο χωριό. Ταυτόχρονα τα Βορίζια βομβαρδίστηκαν με 21 βόμβες. Το χωριό ισοπεδώθηκε και ξαναχτίστηκε εκ θεμελίων μετά το τέλος του πολέμου.
Το 2000 με το Προεδρικό Διάταγμα 97/16-3-2000 το χωριό των Βοριζίων ανακηρύχτηκε «μαρτυρικό χωριό» ενώ ανήκει και στο «Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών της Ελλάδος Περιόδου 1940-1945».[6]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ http://www.dmko.gr/martyrikes-polis-2/martyrikes-polis/vorizia/
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2018.
- ↑ «Έκθεση Καζαντζάκη - Κακριδή» που συνέταξαν κατά παραγγελία της κυβέρνησης Βούλγαρη (Α.Π. 11159/17-06-1945) για τα πεπραγμένα των Γερμανών κατακτητών στην Κρήτη, παράγραφος 28, 29http://frontoffice-147.dev.edu.uoc.gr/history/localhistory/history-of-vorizia.html
- ↑ Antony Beevor, Κρήτη. Η μάχη και η Αντίσταση, εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2004, σελ. 403.
- ↑ https://www.cretanmagazine.gr/i-machi-sto-trachili-ke-to-olokaftoma-ton-vorizon/
- ↑ https://www.biblionet.gr/titleinfo/?titleid=162169
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Κοντογιάννης, Εμμ.1987. "ΒΟΡΙΖΑ". Ηράκλειο Κρήτης