Λυκούργος της Νεμέας
| Λυκούργος της Νεμέας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Λυκοῦργος (Αρχαία Ελληνικά) |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ευρυδίκη |
| Τέκνα | Οφέλτης |
| Γονείς | Φέρης |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | βασιλιάς της ελληνικής μυθολογίας |
Στην Αρχαία ελληνική μυθολογία ο Λυκούργος της Νεμέας ήταν γιος του Φέρητος, με την σύζυγο του Ευρυδίκη απέκτησε τον Οφέλτη. Στις παλιότερες πηγές ο Λυκούργος ήταν ιερέας του Διός στην Νεμέα, στις μεταγενέστερες ήταν βασιλεύς της Νεμέας. Την εποχή που ο στρατός των Επτά επί Θήβας πέρασε από την Νεμέα στον δρόμο του για την Θήβα ο μικρός Οφέλτης σκοτώθηκε από δάγκωμα φιδιού ύστερα από αμέλεια της μητέρας του. Με την ταφή του νεογέννητου ιδρύθηκαν οι "Νεμέοι Αγώνες", ο τάφος του Λυκούργου ακούγεται ότι βρισκόταν μέσα στο ιερό του "Νεμέου Διός".[1] Ο Ευριπίδης γράφει ότι ο Λυκούργος καταγόταν από την κοιλάδα του Ασωπού δυτικά της Νεμέας, με την σύζυγο του Ευρυδίκη απέκτησε τον Οφέλτη.[2] Ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος καταγράφει την μητέρα του Οφέλτη ως Ευρυδίκη αλλά τον πατέρα του ως "Λύκο" πιθανότατα από ορθογραφικό λάθος.[3][4] Ο Λατίνος ποιητής Στάτιος ακολουθεί την άποψη του Ευριπίδη αλλά αναφέρει ότι ο Λυκούργος καταγόταν από το Άργος και ήταν ταυτόχρονα ιερέας του Διός και βασιλεύς της Νεμέας.[5] Η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου γράφει ότι ο Λυκούργος ήταν γιος του Φέρη, του γιου του Κρηθέα που ίδρυσε την πόλη Φέρες στην Θεσσαλία, αδελφός του Φέρη ήταν ο Άδμητος. Ο Λυκούργος μετανάστευσε νότια στην Νεμέα, παντρεύτηκε την Ευρυδίκη και απέκτησαν τον Οφέλτη.[6] Ο Παυσανίας περιγράφει μια παράσταση στον ναό του Απόλλωνα στις Αμύκλαι, σύμφωνα με αυτήν ο Άδραστος και ο Τυδέας δύο από τους Επτά επί Θήβας συγκρούστηκαν με τον Αμφιάραο που συμμετείχε επίσης και τον "Λυκούργο γιο του Πρόνακος" αντί για Φέρη.[7][8] Πολύ πιθανό ο Λυκούργος που καταγράφει ο Παυσανίας να μην ταυτίζεται με τον πατέρα του Οφέλτη.[9]
Ιστορικές αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ευριπίδης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχαιότερη αναφορά για τον Λυκούργο βρίσκεται στο τμηματικά σωσμένο δράμα του Ευρυπίδη "Υψιπύλη".[10] Η πρώην βασίλισσα της Λήμνου και πρώην ερωμένη του Ιάσονα Υψιπύλη πουλήθηκε δούλη στην αυλή του αρχιερέα Λυκούργου που την όρισε παραμάνα του νεογέννητου γιου του Οφέλτη.[2] Τα ελάχιστα τμήματα του έργου που σώζονται κάνουν μια σύντομη αναφορά στον Λυκούργο. Ο Αμφιάραος ένας από τους Επτά επί Θήβας σταμάτησε στην πορεία του για την Θήβα στον ναό του Νεμαίου Διός, συνάντησε την Υψιπύλη και την ρώτησε ποιου είναι η οικία, εκείνη του απάντησε:[11]
"Αυτές είναι οι πολυτελείς αίθουσες του Λυκούργου, έχουν επιλεγεί σε ολόκληρη την Ασωπία σαν ο τόπος λατρείας του τοπικού μας Δία"
Ο Λυκούργος ήταν αρχιερέας στον ναό του Νεμαίου Διός στην Ασωπία, μια περιοχή στην κοιλάδα του Κορινθιακού Ασωπού που περιέχει την Φλειούς, δυτικά της Νεμέας.[12][13] Το έργο του Ευριπίδη δεν παρέχει καμιά ένδειξη ότι ο Λυκούργος ήταν βασιλιάς, αυτό φαίνεται σε μεταγενέστερους συγγραφείς.[13] Στην τελευταία σκηνή του έργου φαίνεται ότι όταν έφτασε ο Αμφιάραος στην οικία ο Λυκούργος απουσίαζε, οι καλεσμένοι έγιναν δεκτοί από την σύζυγο του Ευρυδίκη.[13][14]
Γάιος Ιούλιος Υγίνος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Γάιος Ιούλιος Υγίνος αναφέρεται στην ιστορία του Οφέλτη στο έργο του "Fabulae 15, 74 και 273".[15] Σε όλες τις αναφορές στο έργο του Υγίνου ο Λυκούργος καταγράφεται σαν "Λύκος", πιθανότατα είναι ορθογραφικό λάθος του ίδιου ή του μεταφραστή του έργου του.[15] Σε αντίθεση με το έργο του Ευριπίδη που ο Λυκούργος εμφανίζεται σαν αρχιερέας του Δία ο Υγίνος τον παρουσιάζει σαν βασιλιά της Νεμέας.[16] Σύμφωνα με χρησμό που πήρε ο Λυκούργος ο νεογέννητος γιος του Οφέλτης δεν έπρεπε να πατήσει στο έδαφος μέχρι να μάθει να περπατάει.[17] Σε αντίθεση με το έργο του Ευριπίδη που παρουσιάζει την εξοργισμένη μητέρα Ευρυδίκη να επιχειρεί να θανατώσει την Υψιπύλη για τον θάνατο του Οφέλτη στο έργο του Υγίνου εμφανίζεται ο ίδιος ο Λυκούργος.[15]
Στάτιος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Λατίνος ποιητής Στάτιος στο επικό του ποίημα Θηβαΐς που περιγράφει την εκστρατεία Επτά επί Θήβας δίνει την δική του εκδοχή σχετικά με τον θάνατο του μικρού γιου του Λυκούργου Οφέλτη.[15] Οι προηγούμενοι συγγραφείς αναφέρουν τον Λυκούργο είτε σαν αρχιερέα του Διός είτε σαν βασιλιά της Νεμέας, για τον Στάτιο είναι ταυτόχρονα και τα δύο.[5] Σύμφωνα με τον Στάτιο, ο Λυκούργος δεν προερχόταν από την Κορινθιακή Ασωπία αλλά από το Άργος, ανήκε σε βασιλική γενιά και ήταν απόγονος του θρυλικού ιδρυτή του Άργους Ίναχου.[5][18] Ο Άδραστος βασιλιάς του Άργους αρχηγός της εκστρατείας Επτά επί Θήβας του λέει "ο πρόγονος μας είναι κοινός".[19] Το γεγονός αυτό δημιουργεί το ερώτημα γιατί ο Λυκούργος δεν συμμετείχε και ο ίδιος στην εκστρατεία Επτά επί Θήβας όπως οι υπόλοιποι Πελοποννήσιοι βασιλείς απόγονοι του Ινάχου. Ο ήρωας Τυδέας ένας από τους Επτά τον αποκαλεί "δειλό" και προσθέτει "την ώρα που εμείς πάμε να πολεμήσουμε εσύ προτιμάς την ασφάλεια των πολυτελών σου ανακτόρων".[20] Ο Στάτιος ωστόσο δικαιολογεί την απουσία του Λυκούργου από την εκστρατεία στα ιερατικά του καθήκοντα και σε πλήθος από αρνητικούς χρησμούς:
"Δεν συμμετείχε στην εκστρατεία όχι γιατί του έλλειπε το θάρρος αλλά επειδή θα άφηνε πίσω του τα ιερά και τους βωμούς. Οι χρησμοί των θεών ότι θα δει τον πρώτο θάνατο στις Θηβαικές μάχες δεν είχαν επίσης φύγει ποτέ από το μυαλό του. Η σκόνη του Άρη τσάκιζε τις σάλπιγγες, ο θεός του πολέμου ευχόταν στον καταδικασμένο στρατό να αρρωστήσει"[21]
Το πρώτο θύμα του πολέμου θα ήταν ωστόσο ο ίδιος ο γιος του Λυκούργου Οφέλτης. Οι Επτά στον δρόμο τους για την Θήβα πέρασαν διψασμένοι από την Νεμέα, συνάντησαν την Υψιπύλη που ήταν παραμάνα στον μικρό Οφέλτη και της ζήτησαν να τους δώσει νερό.[5] Η Υψιπύλη πάνω στην βιασύνη της να εξυπηρετήσει τους ήρωες άφησε το μωρό στο έδαφος και έτρεξε να τους δείξει την πηγή.[22] Ο χρησμός του Λυκούργου επαληθεύτηκε, το φίδι που φρουρούσε το άλσος του Δία δάγκωσε το βρέφος και το θανάτωσε.[23] Σε αντίθεση με το έργο του Ευριπίδη όπου η Ευρυδίκη ήταν η εξαγριωμένη γονέας που επιχείρησε να σκοτώσει την Υψιπύλη ο Στάτιος όπως και ο Υγίνος παρουσιάζουν τον ίδιο τον Λυκούργο.[24] Όταν έμαθε ο Λυκούργος ότι ο γιος του είναι νεκρός έσπευσε να σκοτώσει την Υψιπύλη με το σπαθί του, οι Επτά έτρεξαν να την σώσουν.[25] Μια σκληρή μάχη ακολούθησε ανάμεσα στον Λυκούργο και τους Επτά οι οποίοι προσπάθησαν με κάθε μέσο να σώσουν την Υψιπύλη, ο Άδραστος τελικά έπεισε τον Λυκούργο να της χαρίσει την ζωή.[26] Ο μάντης Αμφιάραος με την γνωστή του τέχνη έπεισε τον Λυκούργο ότι ήταν θέλημα θεών να πεθάνει ο Οφέλτης για να θεοποιηθεί, για αυτό θα οργανώσουν ετήσιους αγώνες στην μνήμη του.[27]
Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου κάνει μια πολύ σύντομη αναφορά για τον Λυκούργο, τον καταγράφει σαν γιο του Φέρητος της Θεσσαλίας, μετανάστευσε στην Νεμέα παντρεύτηκε την Ευρυδίκη και απέκτησε μαζί της τον Οφέλτη.[28] Η Βιβλιοθήκη κάνει μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του Οφέλτη όπου ο πατέρας του Λυκούργος εμφανίζεται σαν βασιλιάς της Νεμέας και η Υψιπύλη σαν παραμάνα του.[29]
Τάφος
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τον 2ο αιώνα μ.Χ. ο γνωστός γεωγράφος Παυσανίας περιγράφει την ευρύτερη τοποθεσία που γίνονταν οι "Αγώνες της Νεμέας" και καταγράφει τον τάφο του "Λυκούργου, πατέρα του Οφέλτη".[30]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Grimal, s.v. Lycurgus 3; Tripp, s.v. Lycurgus 3; Hard, σσ. 318, 425, 426
- ↑ 2,0 2,1 Gantz, σ. 511; Collard and Cropp, σ. 251
- ↑ Γάιος Ιούλιος Υγίνος, Fabulae 273.6, 15, 74, 273.6
- ↑ Bravo, σ. 118; Smith and Trzaskoma, σ. 189
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Bravo, σ. 119
- ↑ Hard, σσ. 425, 426
- ↑ Gantz, σ. 511; Παυσανίας, 3.18.12
- ↑ Gantz, σσ. 511–512
- ↑ Gantz, σ. 512
- ↑ Bravo, σ. 107 ; Collard and Cropp, σσ. 250–321
- ↑ Ευριπίδης, "Υψιπύλη", θραύσματα 752h.20–28
- ↑ Collard and Cropp, σ. 275 Σημ. 4; Bravo, σ. 107
- ↑ 13,0 13,1 13,2 Bravo, σ. 107
- ↑ Ευριπίδης, "Υψιπύλη", θραύσματα fr. 752e
- ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Bravo, σ. 118
- ↑ Γάιος Ιούλιος Υγίνος, "Fabulae", 15, 74
- ↑ Γάιος Ιούλιος Υγίνος, "Fabulae", 74
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.749
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.670
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.676–678
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.643–649
- ↑ Bravo, σ. 120
- ↑ Bravo, σσ. 120-121
- ↑ Bravo, σ. 121
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.653–679
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.691–703
- ↑ Στάτιος, Θηβαΐς, 5.731–753
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 1.9.14
- ↑ Βιβλιοθήκη Απολλοδώρου, 3.6.4
- ↑ Hard, σ. 426; Παυσανίας, 2.15.3
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Emmy Patsi-Garin: Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, εκδ. οίκος «Χάρη Πάτση», Αθήνα 1969
- Apollodorus, Apollodorus, The Library, with an English Translation by Sir James George Frazer, F.B.A., F.R.S. in 2 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1921.
- Bravo, Jorge J., III, Excavations at Nemea IV: The Shrine of Opheltes, Univ of California Press, 2018.
- Collard, Christopher and Martin Cropp (2008b), Euripides Fragments: Oedipus-Chrysippus: Other Fragments, Loeb Classical Library No. 506. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2008.
- Gantz, Timothy, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996.
- Grimal, Pierre, The Dictionary of Classical Mythology, Wiley-Blackwell, 1996.
- Hard, Robin, The Routledge Handbook of Greek Mythology: Based on H.J. Rose's "Handbook of Greek Mythology", Psychology Press, 2004.
- Hyginus, Gaius Julius, Fabulae in Apollodorus' Library and Hyginus' Fabulae: Two Handbooks of Greek Mythology, Translated, with Introductions by R. Scott Smith and Stephen M. Trzaskoma, Hackett Publishing Company, 2007.
- Parada, Carlos, Genealogical Guide to Greek Mythology, Jonsered, Paul Åströms Förlag, 1993.
- Pausanias, Pausanias Description of Greece with an English Translation by W.H.S. Jones, Litt.D., and H.A. Ormerod, M.A., in 4 Volumes. Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1918.
- Smith, William, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873).
- Statius, Thebaid, Volume I: Thebaid: Books 1-7, edited and translated by D. R. Shackleton Bailey, Loeb Classical Library No. 207, Cambridge, Massachusetts, Harvard University Press, 2004.
- Tripp, Edward, Crowell's Handbook of Classical Mythology, Thomas Y. Crowell Co; First edition (June 1970).