Καθεδρικός Ναός του Σβετιτσχόβελι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 41°50′32.208″N 44°43′15.780″E / 41.84228000°N 44.72105000°E / 41.84228000; 44.72105000

Καθεδρικός Ναός του Σβετιτσχόβελι
სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი
Ο Καθεδρικός Ναός του Σβετιτσχόβελι
Χάρτης
Είδοςορθόδοξος καθεδρικός ναός και πολιτισμική κληρονομιά[1]
ΑρχιτεκτονικήΒυζαντινός ρυθμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες41°50′32″N 44°43′16″E
ΘρήσκευμαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Θρησκευτική υπαγωγήΓεωργιανή Ορθόδοξη Εκκλησία
Διοικητική υπαγωγήΜτσχέτα
ΤοποθεσίαΜτσχέτα[1]
ΧώραΓεωργία[1]
Έναρξη κατασκευής11ος αιώνας
ΠροστασίαΠολιτισμικά Μνημεία Εθνικής Σημασίας της Γεωργίας[1] και τμήμα μνημείου παγκόσμιας κληρονομιάς (από 1994)
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ο Καθεδρικός Ναός του Σβετιτσχόβελι (γεωργιανά: სვეტიცხოვლის საკათედრო ტაძარი) είναι ένας Ορθόδοξος καθεδρικός ναός που βρίσκεται στην πόλη Μτσχέτα της Γεωργίας, 20 χλμ. βορειοδυτικά της Τιφλίδας. Το αξιοθέατο είναι αριστούργημα του πρώιμου Μεσαίωνα που έχει αναγνωριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την ΟΥΝΕΣΚΟ. Ως προς το μέγεθος, είναι το δεύτερο μεγαλύτερο εκκλησιαστικό κτίριο στη Γεωργία, με πρώτο τον καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας στην Τιφλίδα.

Στα γεωργιανά Σβετι σημαίνει στύλος και τσχόβελι σημαίνει ζωοδόχος, άρα το όνομα Σβετιτσχόβελι σημαίνει ζωοδόχος στύλος ή άγιος στύλος. Ο καθεδρικός ναός είναι το πιο σημαντικό κέντρο της ορθοδοξίας στη Γεωργία. Λέγεται ότι είναι χτισμένος πάνω από τον τάφο της Αγίας Σιδωνίας μαζί με τον «Άρραφο Χιτώνα του Χριστού».[2][3] Η υφιστάμενη δομή χτίστηκε το 1029 από τον Γεωργιανό αρχιτέκτονα Αρσουκίτζε στη θέση μίας παλαιότερης εκκλησίας του 4ου αιώνα.

Γενική άποψη του κτιριακού συγκροτήματος στη Μτσχέτα
Το εσωτερικό του ναού
Απο το εσωτερικό
Το κιβώριον κάτω από το οποίο λέγεται ότι βρισκόταν ο Άρραφος Χιτώνας του Χριστού

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 337 ο Βασιλιάς Μιριανός Γ' της Ιβηρίας ανακήρυξε τον χριστιανισμό ως επίσημο θρήσκευμα της Γεωργίας. Αποφάσισε να χτίσει την εκκλησία στη συμβολή των ποταμών Κύρος και Άραγκβι, σε μία τοποθεσία όπου έλεγαν οι παραδόσεις ότι ήταν θαμμένος ο Άρραφος Χιτώνας του Χριστού μαζί με την Αγία Σιδωνία, κάτω από τον μεγάλο κέδρο του βασιλικού κήπου. Αυτός ο κέδρος κόπηκε και με τα ξύλα του χτίστηκε η πρώτη ξύλινη εκκλησία. Η ονομασία ζωοδόχος στύλος προέρχεται από τον ιερό κέδρο με τα ξύλα του οποίου κατασκευάστηκε ο κύριος στύλος της εκκλησίας.[4]

Το δεύτερο μισό του 5ου αιώνα, κατά τη βασιλεία του Βαχτάνγκ Γκοργκασάλι, η Γεωργιανή Εκκλησία ανεξαρτητοποιήθηκε. Τότε, η Μτσχέτα έγινε έδρα του Πατριαρχείου και κέντρο του Χριστιανισμού στη Γεωργία και σε όλον τον Καύκασο. Με διαταγή του βασιλιά, στη θέση της μικρής ξύλινης εκκλησίας χτίστηκε μία μεγάλη βασιλική.[5]

Το 1010-1029, με εντολή του Πατριάρχη Μελχιζέντεκ Α', ο αρχιτέκτονας Αρσουκίτζε μετέτρεψε την παλαιά βασιλική σε μία μεγάλη θολωτή σταυροειδή εκκλησία. Η κατασκευή διήρκεσε 19 χρόνια, άρχισε επί βασιλείας του Μπαγκράτ Γ' (βασ. 1001-1014), το μεγαλύτερο μέρος των έργων έγιναν επί βασιλείας του Γεώργιου Α' (βασ. 1014-1027) και περατώθηκε τον καιρό του Μπαγκράτ Δ' (βασ. 1027-1072).[5]

Εσωτερικό του ναού: θόλος και διακοσμήσεις
Τοιχογραφίες: Ο Βασιλιάς Μιριανός Γ', η Δόξα της Ιβηρίας, η Σταύρωση και ο Ζωδιακός κύκλος

Ιστορικά, ο καθεδρικός ναός του Σβετιτσχόβελι έχει υποστεί ζημιές από σεισμούς και εισβολές Αράβων, Περσών, του Ταμερλάνου και Σοβιετικών. Το 1283 ο θόλος κατέρρευσε.

Αγιογραφίες

Κατά το πρώτο μισό του 14ου αιώνα ο Βασιλιάς Γεώργιος Ε' ο Λαμπρός ανακατασκεύασε τον θόλο.[5] Το 1387 οι ορδές του Ταμερλάνου κατέστρεψαν το τείχος, τους πύργους και τον θόλο, και έκλεψαν τα χρυσά και τη βιβλιοθήκη της εκκλησίας.[5]

Τον 15ο αιώνα ο Αλέξανδρος Α' ανακατασκεύασε τον κατεστραμμένο καθεδρικό ναό. Έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα στις αμυντικές δομές του κτιρίου και με τις τροποποιήσεις που έγιναν έχασε ένα μέρος από την αρχική ομορφιά του.[5]

Ο μουσουλμάνος Βασιλιάς Ρόστομ (βασ. 1633–1658) και η χριστιανή Βασίλισσα Μαίρη Νταντιάνι έκαναν έργα ανακατασκευής και επισκευές στον καθεδρικό ναό.[5] Στα τέλη του 17ου αιώνα το Σβετιτσχόβελι ανήκε σε 1025 οικογένειες χωρικών και 237 οικισμούς σε όλην την Γεωργία.

Το 1787, επί βασιλείας του Ηράκλειου Β', γύρω από τον καθεδρικό ναό κατασκευάστηκε ένα οχυρωματικό τείχος με αμυντικές δομές και πύργους.

αριστερά: Κρύπτη, δεξιά: ο τύμβος του Βασιλιά Ηράκλειου Β'.

Το 1963 με αρχαιολογικές ανασκαφές βρέθηκε ο οίκος του Πατριάρχη, του 11ου αιώνα, στα νότια του τείχους. Στην αυλή της εκκλησίας βρέθηκαν τα ερείπια του διώροφου ανακτόρου του Πατριάρχη Αντόν Β'. Το 1970-71, κατά τη διάρκεια έργων ανακαίνισης, βρέθηκαν τα θεμέλια της τριώροφης βασιλικής που έχτισε ο Βαχτάνγκ Γκοργκασάλι τον 6ο αιώνα.[6]

Ενταφιασμοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον καθεδρικό ναό του Σβετιτσχόβελι έχουν ενταφιαστεί πάνω από 10 Γεωργιανοί βασιλιάδες, αλλά δεν έχουν διασωθεί όλοι οι τύμβοι. Έχουν ενταφιαστεί: ο Βαχτάνγκ Γκοργκασάλι, ο Δαβίδ Ζ' Ούλου, ο Γεώργιος Ζ', ο Γεώργιος Η', ο Ηράκλειος Β', ο Γεώργιος ΙΒ'. Επίσης, μέλη της βασιλικής οικογένειας και σημαντικές θρησκευτικές προσωπικότητες, όπως ο Πατριάρχης Μελχιζέντεκ Α'.[5]

Σχέδια του ναού

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το συγκρότημα του κτιρίου περιλαμβάνει τον Καθεδρικό Ναό, τα ανάκτορα των Πατριαρχών Μελχιζέντεκ και Αντώνιου Β', το οχυρωματικό τείχος, τις πύλες εισόδου, κελάρια, καμπαναριά και άλλες δομές.

Ανάγλυφα του ναού.

Καθεδρικός Ναός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανάκτορο του Πατριάρχη Μελχισεδέκ
Ανάκτορο του Πατριάρχη Αντώνιου Β'
Η δυτική πύλη

Είναι θολωτός, σταυροειδής σε ορθογώνια βάση διαστάσεων 57,7 x 27 μ. που επιμηκύνεται στον άξονα ανατολής-δύσης.[7] Με ύψος 54 μ. είναι από τους ψηλότερους της Γεωργίας. Είναι χτισμένος με γκριζους-κιτρινωπούς και πρασινωπούς αμμόλιθους και πλάκες τόφφου, ενώ διάφορες χρωματιστές πέτρες (ερυθρές και πράσινες) χρησιμοποιήθηκαν για να τονίσουν ορισμένα σημεία. Ο θόλος στηρίζεται σε 4 κολόνες και η εκκλησία φωτίζεται από τα 16 παράθυρα στο τύμπανό του. Εκατέρωθεν της Αγίας Τράπεζας υπάρχουν 2 αψιδωτά δωμάτια. Ο ναός είχε 3 εισόδους, από τις οποίες έχει διατηρηθεί μόνο η δυτική.[7]

Τον 11ο αιώνα ο ναός τοιχογραφήθηκε πλήρως, αλλά έχουν διασωθεί μόνο θραύσματα από τις τοιχογραφίες. Απεικονίζουν σκηνές από τη ζωή του Χριστού, αγγέλους και σημαντικές θρησκευτικές και ιστορικές μορφές. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται η μοναδική απεικόνιση ζωδιακού κύκλου στη Γεωργία.[4] Υπάρχουν επιγραφές στα Γεωργιανά και στα ελληνικά.

Στο εξωτερικό οι προσόψεις του ναού είναι διακοσμημένες με ανάγλυφα σχέδια: αμπέλια, σταυρούς, τον Χριστό με αγγέλους, θρησκευτικές φιγούρες, ιερά ζώα (ταύρους, λιοντάρια, αετούς), κ.α. Έχουν διακοσμητικές αψίδες και κόγχες και διακοσμημένα παράθυρα.[5] Επίσης, το πρώτο ηλιακό ρολόι σε σχήμα παγωνιού.[4]

Ανάκτορο του Πατριάρχη Μελχισεδέκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το ερειπωμένο ανάκτορο βρίσκεται στην αυλή του ναού, νότια του τείχους και χρονολογείται του 11ου αιώνα. Ήρθε στο φως με αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν το 1963-64, κατά την διάρκεια των οποίων αποκαλύφθηκαν διάφορες δομές, αρκετά κελάρια, κ.α. Το ανάκτορο έχει διαστάσεις 38,5 x 18,5 μ. Έχει μία είσοδο πλάτους 3,5 μ. στα βόρεια.[8]

Ανάκτορο του Πατριάρχη Αντώνιου Β'[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Είναι ένα διώροφο πέτρινο κτίριο του 18ου αιώνα που βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνία της αυλής του ναού. Ο πάνω όροφος χωρίζεται σε 5 δωμάτια. Το κτίριο είναι ανακαινισμένο και τροποποιημένο από την αρχική του μορφή. [8]

Δυτική Πύλη εισόδου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρίσκεται στο κέντρο της δυτικής πλευράς του τείχους. Είναι μία διώροφη δομή που χτίστηκε το 1029. Στο ισόγειο εκατέρωθεν της πόρτας υπάρχουν δύο υπερώα εμβαδού 22 τ.μ. έκαστο. Ο πρώτος όροφος είναι μία αίθουσα εμβαδού 70 τ.μ. Οι δύο προσόψεις της πύλης είναι διακοσμημένες με κολόνες, ψηλές τριγωνικές κόγχες και ανάγλυφες κεφαλές ταύρων.[8] Το 1964-65 η δυτική πύλη ανακαινίστηκε και τροποποιήθηκε.

Οχυρωματικό τείχος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τείχος που περιβάλλει το συγκρότημα κτιρίων του καθεδρικού ναού έχει διαστάσεις 121,6 x 110,5 μ. Το υφιστάμενο τείχος χτίστηκε το 1787 από τον Βασιλιά Ηράκλειο Β', όπως αναφέρεται στην επιγραφή της νότιας πύλης. Παλαιότερα υπήρχε ένα τείχος χτισμένο από θραύσματα πετρών, τμήματα του οποίου έχουν ενσωματωθεί στο υφιστάμενο. Το τείχος διακρίνεται σε δύο επίπεδα, το κάτω και το άνω που έχει τις αμυντικές δομές. Είναι ενισχυμένο με 6 κυλινδρικούς και 2 ορθογώνιους πύργους, 2 ή 3 ορόφων έκαστος. Υπάρχει μία πύλη στα νότια και δύο στενές πόρτες στα βόρεια και νότια. Στα δυτικά υπάρχει η Δυτική Πύλη εισόδου, καμπαναριά και άλλες αστικές δομές.[8]

  • Το οχυρωματικό τείχος
    Το οχυρωματικό τείχος

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Wiki Loves Monuments monuments database. 2  Νοεμβρίου 2017. tools.wmflabs.org/heritage/api/api.php?action=search&format=json&srcountry=ge&srlang=ka&srid=2507.
  2. ↑ Dowling, T.E. Sketches of Georgian Church History
  3. ↑ «Παναγία η Γοργοϋπήκοος και ο Άρραφος Χιτώνας του Χριστού». iconandlight (στα Αγγλικά). 30 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019. 
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 «Svetitskhoveli Cathedral in Mtskheta». www.georgianholidays.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 5,7 «† orthodoxy.ge † ეკლესიები და მონასტრები - სვეტიცხოველი». www.orthodoxy.ge. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019. 
  6. ↑ Bernier, Oliver (1990-09-30). «The Treasures of Tbilisi» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1990/09/30/travel/the-treasures-of-tbilisi.html. Ανακτήθηκε στις 2019-08-14. 
  7. ↑ 7,0 7,1 «† orthodoxy.ge † სვეტიცხოვლის ფრესკის ფრაგმენტი „ზოდიაქოს რკალი"». www.orthodoxy.ge. Ανακτήθηκε στις 14 Αυγούστου 2019. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 სკოლა, 63-ე. «არქიტექტურა». არქიტექტურა. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2019. 
ΧώραΓεωργία
Επίσημη ονομασία: Ιστορικά Μνημεία της Μτσχέτα
ΤύποςΠολιτιστικά
Κριτήριαiii, iv
Καταγραφή1994 (18η συνεδρίαση)
Αριθμός αναφοράς708
Για το θρύλο της Αγίας Νίνας και του ζωοποιού στύλου

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • ბერიძე ვ., ძველი ქართული ხუროთმოძღვრება, თბ., 1974;
  • ჩუბინაშვილი გ., ქართული ხუროთმოძღვრება საშუალო საუკუნეებში და მისი სამი მთავარი კათედრალი, კრ.:არილი, ტფ., 1925;
  • Гвердцители Р., Мцхета, Тб., 1962
  • ”საქართველოს ისტორიისა და კულტურის ძეგლთა აღწერილობა” რედკოლეგია: ვ. დოლიძე, ს. კინწურაშვილი, უ. სიდამონიძე, თბილისი 1990, ტომი 5
  • Натроев А. Мцхет и его собор Свэти-Цховели. Историко-археологическое описание. 1900
  • სვეტიცხოვლის გალავანში XI საუკუნის კარიბჭის გახსნა, «ძეგლის მეგობარი», №. 1, გვ. 6-10, თბ., 1964 წელი
  • სვეტიცხოველი როგორც განსასვენებელი, «ძეგლის მეგობარი», №. 69, გვ. 25-32, თბ., 1985 წელი


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Καθεδρικός_Ναός_του_Σβετιτσχόβελι&oldid=8934108"