Κάτα Μπέτλεν
| Κάτα Μπέτλεν | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 30 Νοεμβρίου 1700 Bahnea |
| Θάνατος | 29 Ιουλίου 1759 Φαιγκαιράς |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Μητρική γλώσσα | Ουγγρικά |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ουγγρικά[1] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συγγραφέας βοτανολόγος |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Η κόμισσα Κάτα Μπέτλεν ντε Μπέτλεν (1700–1759), που μερικές φορές αναφέρεται και ως Κάτριν Μπέτλεν, ήταν μια από τις πρώτες Ουγγαρέζες οι οποίες έγραψαν τα απομνημονεύματά τους. Η ντε Μπέτλεν γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 1700 στο Μπόνιχαντ της Ουγγαρίας και πέθανε στις 29 Ιουλίου 1759 στο Φογκάρας της Ουγγαρίας (το οποίο σήμερα ονομάζεται Φαγκάρας και ανήκει εδαφικά στη Ρουμανία). [2]
Οικογένεια και γάμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Κάτα Μπέτλεν, ως μέλος της σημαντικής οικογένειας των Μπέτλεν, ήταν ενεργή στην πολιτιστική και πνευματική ζωή της χώρας της. [2] Ήταν ανιψιά του καγκελαρίου του Πριγκιπάτου της Τρανσυλβανίας, Μίκλος Μπέτλεν, και στον δεύτερο γάμο της παντρεύτηκε τον γιο ενός επίσης μετέπειτα καγκελαρίου, του Μιχάλι Τελέκι. [2]
Ο πρώτος γάμος της Μπέτλεν είχε πολιτικά κίνητρα, καθώς την πάντρεψαν παρά τη θέλησή της με τον ρωμαιοκαθολικό ετεροθαλή αδελφό της, όταν εκείνη βρισκόταν σε ηλικία 17 ετών. Η τριβή μεταξύ του δικού της προτεσταντισμού και του καθολικισμού της οικογένειας του συζύγου της την επηρέασε έντονα. Η οικογένεια του συζύγου της της απαγόρευσε την πρόσβαση στα παιδιά της και τα κακόβουλα πειράγματα της κόρης της αναφέρονται στα γραπτά της. Η Μπέτλεν παντρεύτηκε εκ νέου μετά τον θάνατο του πρώτου της συζύγου κάνοντας έναν γάμο στον οποίο ήταν πιο ευτυχισμένη από ό,τι στον πρώτο, αλλά ο σύζυγός της και τα παιδιά τους πέθαναν νωρίς και στη συνέχεια η Κάτα Μπέτλεν έλαβε τον χαρακτηρισμό «ορφανή». [2]
Η Μπέτλεν έγινε κληρονόμος της μεγάλης κτηματικής περιουσίας του συζύγου της και δραστηριοποιήθηκε στην προώθηση της εκπαίδευσης στην Τρανσυλβανία. Πολλές από αυτές της τις εμπειρίες τις περιέγραψε στα γραπτά της. Ως προστάτιδα του Πέτερ Μποντ, του προτεστάντη λόγιου και εκδότη, η Μπέτλεν υποστήριξε την τυπογραφία και την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Ο Μποντ, ο ιερέας της κατά το διάστημα 1743–1749, δημιούργησε για εκείνη μια από τις πιο σημαντικές βιβλιοθήκες εκείνης της περιόδου, η οποία περιελάμβανε περισσότερα από 500 χειρόγραφα. Ωστόσο, εκείνη η βιβλιοθήκη επρόκειτο να καταστραφεί από πυρκαγιά το 1847. [2]
Γραπτά έργα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Μπέτλεν δημοσίευσε τα γραπτά της με τον τίτλο Védelmező, erős paizs (Προστατευτική, ισχυρή ασπίδα, 1759) και Bujdosásnak emlékezetköve (Οι Αναμνήσεις της εξορίας της, 1733). Εξέδωσε επίσης έργα τα οποία περιλαμβάνουν την αλληλογραφία της: Gróf Bethleni Bethlen Kata életének maga által való rövid leírása (Σύντομη περιγραφή της ζωής της κόμισσας Κάτα Μπέτλεν γραμμένη από την ίδια, το οποίο γράφτηκε το 1759 και εκδόθηκε το 1762). [2] [3] Τα έργα αυτά επικεντρώνοντας στα προσωπικά της προβλήματα, αλλά αντικατοπτρίζουν παράλληλα τους πολιτικούς αγώνες της εποχής και τα καθήκοντα και τις δραστηριότητες των οικογενειών των ευγενών μέσα σε αυτούς. [2]
Τα γράμματα της Μπέτλεν την παρουσιάζουν ως έξυπνη και επιδέξια. Ενθάρρυνε τη βιομηχανική ανάπτυξη στα κτήματά της, ίδρυσε κήπους και φυτώρια για να πολλαπλασιάσει καλύτερα την παραγωγή της, απέκτησε χαρτοποείο και υαλουργεία και απασχολούσε μεγάλο αριθμό τεχνιτών, όπως για παράδειγμα κεντηστριών. Η ίδια η Μπέτλεν σπούδασε φυσικές επιστήμες για να τη βοηθήσει στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων από τις φυσικές καταστροφές και για να πείσει τους ενοικιαστές των γαιών της να υιοθετήσουν προοδευτικές γεωργικές πρακτικές. Επιπλέον, σπούδασε ιατρική και φαρμακολογία για να εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες της κοινότητάς της και συνέβαλε γενναιόδωρα στην πρόοδο της εκπαίδευσης ιδρύοντας σχολεία και θεσπίζοντας υποτροφίες, ιδιαίτερα για την εκπαίδευση των κοριτσιών, η οποία δυστυχώς ένιωθε ότι ήταν παραμελημένη. [2] Το ημερολόγιο της Μπέτλεν ήταν πρωτίστως μια προσωπική απάντηση στις πιέσεις που της ασκήθηκαν από την οικογένεια του πρώτου της συζύγου για να αλλαξοπιστήσει, ως προτεστάντρια που είχε παντρευτεί έναν καθολικό. [4] Η αυτοβιογραφία της μπορεί να θεωρηθεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα της μπαρόκ λογοτεχνίας. [4]
Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Κάτα Μπέτλεν είναι μια καλή εκπρόσωπος του ουγγρικού μπαρόκ, που συνδέει τη λογοτεχνία της εποχής της με εκείνη της περιόδου της Μεταρρύθμισης του 19ου αιώνα. Τα έργα της συνδυάζουν με ενδιαφέρον την παραδοσιακή στοχαστική έκφραση και τα δημοφιλή είδη της εποχής της με τις έντονα πουριτανικές απόψεις της. Το ύφος της βασίζεται στα απομνημονεύματα των Γιάνος Κέμενι και Μίκλος Μπέτλεν, έργα που σχετίζονται στενά με τον Φραγκίσκο Β΄ Ράκοζι Οι επιστολές της συγκρίνονται με εκείνες της μαντάμ ντε Σεβινιέ και άλλων γυναικών που βρίσκονταν στην αυλή του Λουδοβίκου ΙΔ΄ της Γαλλίας. [2]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ CONOR.SI. 248398947.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Wilson, Katharina M (1991). An Encyclopedia of continental women writers. New York: Garland Pub. σελίδες 122–123. ISBN 9780824085476.
- ↑ Boynton, Victoria (2005). Encyclopedia of women's autobiography. Westport, Conn: Greenwood Press. σελ. 203. ISBN 9780313327377.
- ↑ 4,0 4,1 Zirin, Mary Fleming (2007). Women & gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia a comprehensive bibliography. Armonk, N.Y: M. E. Sharpe. σελ. 631. ISBN 9780765624444.
|