Ιάιντο
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
 |
Αυτό το λήμμα ή η ενότητα χρειάζεται ειδικές γνώσεις. Αν γνωρίζετε καλά το θέμα, βελτιώστε το. Δείτε τη σελίδα συζήτησης για λεπτομέρειες. |
Το Ιάιντο (ιαπωνικά: 居合道) είναι ιαπωνική πολεμική τέχνη, στην οποία κάποιος ασκείται να ξιφουλκεί όσο πιο γρήγορα γίνεται και να αντεπιτίθεται εναντίον ενός ή και περισσοτέρων αντιπάλων. Η εξάσκησή του αναπτύσσει τον συντονισμό σώματος και κινήσεων, βελτιώνει την φυσική κατάσταση και αναπτύσσει την ικανότητα πνευματικής συγκέντρωσης του ασκουμένου, μια μορφή "ενεργού διαλογισμού".
Προέλευση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι τέχνες του ιαπωνικού ξίφους ανάγονται στον Ιιζάσα Τσοϊσάι, ιδρυτή της σχολής Τένσιν Κατόρι Σίντο Ρύου, η οποία περιελάμβανε την χρήση πολλών όπλων, όπως του ξίφους, της λόγχης, του ραβδιού κ.ά. Ένα μέρος της εξάσκησης περιελάμβανε τεχνικές ταχείας ξιφούλκησης και άμεσης χρησιμοποιήσεως του ξίφους. Όμως, η πατρότητα του Ιάιντο, στην σημερινή του τουλάχιστον μορφή, ανάγεται σε μία αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, τον Χαγιασιζάκι Τζινσούκε Σιγκενόμπου (1542-1621).
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Χαγιασιζάκι Τζινσούκε Σιγκενόμπου, σε ηλικία 14 ετών και με σκοπό να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του, αποτραβήχτηκε στον ναό του, Χαγιασιζάκι Μυοτζίν, προσευχόμενος και ασκούμενος επί 100 ημέρες. Εκεί φέρεται να δέχεται θεϊκή έμπνευση για την τέχνη του ξίφους, βάσει της οποίας ανέπτυξε την τεχνική της ταχείας ξιφούλκησης. Ονόμασε την τέχνη του Σινμέι Μούσο Ρύου και με αυτήν κατόρθωσε να εκδικηθεί τον θάνατο του πατέρα του. Αργότερα, ονόμασε την τέχνη του Μούσο Σίντεν Τζουσίν Μπάττο ντο. Όλες οι σημερινές σχολές Ιάιντο προέρχονται από την σχολή αυτή.
Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της τέχνης διαδραμάτισαν προσωπικότητες όπως οι: Ταμίγια Χεϊμπέι Σιγκεμάσα (τέλη 1500 – 16;;), ιδρυτής της σχολής Ταμίγια ρύου), Χασεγκάουα Τσικαρανοσούκε Εϊσίν (περί το 1610, εισήγαγε τον τρόπο να φέρεται το κατάνα στην ζώνη με την κόψη προς τα πάνω), Όε Μασαμίτσι Σικέι (1852 – 1927), Νακαγιάμα Χακούντο Γιουσίν (1869 – 1958). Ιδιαίτερα στους δύο τελευταίους οφείλεται η σημερινή κωδικοποίηση της εξάσκησης, όπως αυτή εμφανίζεται μέσα από τις δύο κυριότερες σχολές έκφρασης, το Μούσο Τζίκιντεν Έισιν Ρύου και το Μούσο Σίντεν Ρύου.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Αυτή καθ’ εαυτή η ονομασία Ιάιντο οφείλεται στον Νακαγιάμα Χακούντο και πρωτοεμφανίζεται στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Οι χαρακτήρες κάντζι ‘’Ι’’ και ‘’αι’’ μπορούν να διαβασθούν επίσης ως ιττε και αβάσου, στην φράση "Τσούμε νι ίττε, κύου νι αβάσου" (=οτιδήποτε κι αν κάνεις, οπουδήποτε κι αν είσαι, να είσαι πάντοτε έτοιμος).
Δομή της εξάσκησης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η εξάσκηση στο Ιάιντο συνίσταται στην απόκτηση της γνώσεως του πώς κρατείται το ξίφος και πώς εκτελούνται τα βασικά κοψίματα μ’ αυτό. Ακολούθως, ο ασκούμενος αρχίζει την εξάσκηση των κάτα, μέσα από τα οποία μαθαίνει την πρακτική εφαρμογή των τεχνικών και τα οποία εκτελούνται χωρίς αντίπαλο.
Νακαγιάμα Χακούντο
Στα πλαίσια της Ιαπωνικής Ομοσπονδίας Κέντο (Zen Nihon Kendo Renmei, ZNKR), αυτό περιλαμβάνει ένα σύνολο 12 κάτα με την ονομασία ZNKR Iai (πρώην Seittei Iai). Τα κάτα αυτά προέρχονται από τις κυριότερες παλαιές σχολές, κορύου, περιλαμβάνουν τις βασικές αρχές και χρήσεις του ξίφους και αποτελούν την προετοιμασία για περαιτέρω μελέτη πάνω στις παλαιές σχολές, η εξάσκηση στις οποίες αρχίζει στο επίπεδο του 2ου ή 3ου νταν.
Σήμερα, στην Ιαπωνική Ομοσπονδία Κέντο εκπροσωπούνται πέντε παλαιές σχολές: Μούσο Τζίκιντεν Έισιν Ρύου, Μούσο Σίντεν Ρύου, Ταμίγια Ρύου, Χόκκι Ρύου και Σινκάγκε Ρύου.
Κάθε κορύου περιλαμβάνει δύο έως τρία σετ κάτα, αυξανόμενης δυσκολίας, κυρίως από θέσεις στο έδαφος, σέιζα ή τάτε χίζα. Σε πιο προχωρημένα επίπεδα υπάρχουν σετ κάτα δύο ατόμων, όπου οι δύο ασκούμενοι, σε διακριτούς ρόλους (σιντάσι και ουτσιντάσι), ασκούνται σε αντικείμενα απόστασης και χρονισμού, που δεν μπορούν να εξασκήσουν στα κάτα ενός ατόμου. Στο Ιάντο δεν υπάρχει ελεύθερος αγώνας, σιάι, όμως ο συνδυασμός με εξάσκηση στο κέντο, καλύπτει και το αντικείμενο αυτό.
Δομή των κάτα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κάθε κάτα ακολουθεί την ίδια βασική δομή:
- Νουκιτσούκε, ξιφούλκηση με ταυτόχρονο (με το ένα χέρι) κόψιμο, ή σε ορισμένες περιπτώσεις απόκρουση της επιθέσεως
- Κιριτσούκε, το κύριο και αποφασιστικό κόψιμο, που γίνεται με τα δύο χέρια, εναντίον ενός η και περισσοτέρων αντιπάλων
- Τσιμπούρι, κίνηση της λεπίδας με σκοπό τον καθαρισμό της από το αίμα,
- Νότο, επαναφορά του ξίφους στην θήκη.
Τι χρειάζεται για την εξάσκηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την εξάσκηση φέρεται χακάμα και κεϊκόγκι. Η χακάμα είναι συνήθως μαύρη ή σκούρα μπλε και το κεϊκόγκι σε χρώμα που συνδυάζεται με την χακάμα. Κάτω από την χακάμα φέρεται μία ζώνη, όμπι, για να συγκρατεί το ξίφος στην θέση του, το χρώμα της οποίας επιλέγεται, ώστε να συνδυάζεται με αυτό του κεϊκόγκι και της χακάμα. Ένα ζέκκεν, είδος πάνινης ετικέτας, φέρεται στο αριστερό στήθος με το όνομα του ασκούμενου και το όνομα του ντότζο ή της χώρας. Τίποτε στην εξωτερική εμφάνιση δεν δείχνει τον βαθμό του ασκούμενου ή του δασκάλου, αυτό διακρίνεται από την τεχνική του και μόνο.
Το βασικό εργαλείο εξάσκησης αποτελεί το ξίφος: ξύλινο ξίφος εξασκήσεως (μποκέν/μποκουτό) για αρχαρίους και απομίμηση κατάνα από κράμα αλουμινίου (ιάιτο, χωρίς ακονισμένη κόψη), για περισσότερο προχωρημένους. Υψηλού επιπέδου ασκούμενοι χρησιμοποιούν σίνκεν ("ζωντανή λεπίδα"), που έχουν κατασκευασθεί είτε σήμερα, είτε και αρκετά χρόνια πριν.
Ο χώρος εξασκήσεως, το ντότζο, απαιτεί μία ελεύθερη επιφάνεια συνήθως ξύλινου πατώματος, χωρίς να αποκλείεται η εξάσκηση σε επιφάνεια με τατάμι ή υποκατάστατα του ξύλου. Σημαντικό στοιχείο προσοχής είναι το ύψος της αιθούσης, ώστε να επιτρέπει την απρόσκοπτη κίνηση του ξίφους. Επίσης δεν πρέπει να παραβλέπεται ότι για προφανείς λόγους ασφαλείας, η απόσταση μεταξύ των ασκουμένων πρέπει να είναι μεγαλύτερη απ’ ότι σε άλλες πολεμικές τέχνες, γεγονός που έχει άμεση σχέση με το μέγεθος του χώρου.
Μετά την προθέρμανση, η οποία συνήθως εκτελείται ανεξάρτητα, η εξάσκηση ξεκινά με το Εθιμοτυπικό Ενάρξεως, το οποίο περιλαμβάνει χαιρετισμό προς την καμίζα (καμίζα νι ρέι ή σινζεν νι ρέι), χαιρετισμό προς τον δάσκαλο (σενσέι νι ρέι) και χαιρετισμό προς το ξίφος (Το ρέι). Ακολουθεί εξάσκηση σε βασικές ή προχωρημένες τεχνικές κοψιμάτων, σουμπούρι και κιχόν, τα οποία δυνατόν να περιλαμβάνουν και εξάσκηση σε Τσιμπούρι και Νότο.
Ακολουθεί η εξάσκηση σε κάτα, όπου ο δάσκαλος εξηγεί τα σημεία προσοχής και το η τα κάτα εξασκούνται, είτε ομαδικά με την κατεύθυνση του δασκάλου, είτε ατομικά σε περιπτώσεις ασκουμένων προχωρημένου επιπέδου, όπου ο δάσκαλος κινούμενος ανάμεσα στους ασκούμενους διορθώνει και κατευθύνει την προσπάθεια τους.
Στο τέλος της εξάσκησης εκτελείται το Εθιμοτυπικό Λήξεως, που συνίσταται στην αντίστροφη σειρά αυτού της Ενάρξεως. Θα πρέπει να επισημανθεί ότι της εξασκήσεως προηγείται προετοιμασία, καθαρισμός με κατάλληλο λάδι και επιθεώρηση του ξίφους, ενώ μετά την εξάσκηση γίνεται και πάλι καθαρισμός του ξίφους προ της φυλάξεως του στην θήκη μεταφοράς του.