Εξετάσεις αίματος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Οι Εξετάσεις αίματος και ούρων ή άλλων υγρών του σώματος είναι μια εργαστηριακή εξέταση που πραγματοποιείται σε αίμα που έχει προηγουμένως απομονωθεί από μια φλέβα στο αντιβράχιο με τη χρήση μιας βελόνας. Έχει σαν σκοπό την μέτρηση ουσιών και βιοχημικών παραγόντων, με σκοπό τη διάγνωση ασθενειών. Ορισμένες εξετάσεις είναι απλές και κοινές, και γίνονται σε καθημερινή βάση σε όλα τα μικροβιολογικά εργαστήρια, ενώ ορισμένες είναι εξειδικευμένες, απαιτούν ειδικό και πανάκριβο εξοπλισμό και γίνονται μόνο σε εξειδικευμένα επί τούτου εργαστήρια. Τέτοιες εξετάσεις είναι π.χ. οι ιολογικές αναλύσεις (εργαστήρια Pasteur), η ανάλυση DNA, ο έλεγχος γονιδιακών ανωμαλιών, κλπ. Αν και χρησιμοποιείται ο όρος Εξετάσεις αίματος εντούτοις οι περισσότερες εξετάσεις ρουτίνας γίνονται στο Πλάσμα (αίματος), αντί να χρησιμοποιηθούν κύτταρα αίματος.

Απομόνωση αίματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο φλεβοκαθετηριασμός είναι μια πολύ χρήσιμη μέθοδος απομόνωσης αίματος, καθώς είναι μια σχετικά μη επεμβατική μέθοδος προκειμένου να απομονωθούν κύτταρα και εξωκυττάριο υγρό από το σώμα για εργαστηριακό έλεγχο. Επειδή το αίμα κυκλοφορεί σε όλο το σώμα, λειτουργώντας σαν μέσο παροχής Οξυγόνου και θρεπτικών στοιχείων και οδηγώντας τις ουσίες που πρέπει να αποβληθούν στα εκκριτικά συστήματα, το κυκλοφορικό σύστημα επηρεάζει ή επηρεάζεται από πολλές παθολογικές καταστάσεις. Για αυτό το λόγο οι εξετάσεις αίματος είναι οι συχνότερα απαιτούμενες εργαστηριακές εξετάσεις. Οι νοσηλευτές/νοσηλεύτριες είναι συνήθως αυτοί που εκτελούν την πράξη της αιμοληψίας, σε ειδικές περιπτώσεις όμως μπορούν να προβούν σε αυτή και γιατροί.[1]

Εξετάσεις Αιματολογικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Γενική εξέταση αίματος
  • Βιταμίνη Β12 επίπεδα ορού
  • Φερριτίνη (Fer)
  • Φυλικό Οξύ επίπεδα ορού
  • Οροαντίδραση Coobs
  • Ηλεκτροφόρηση Αιμοσφαιρίνης
  • Σίδηρος Ορού (Fe+++)
  • Ταχύτητα Καθιζήσεως Ερυθρών (ΤΚΕ)
  • Χρόνος Ροής-Πήξεως (Lee-White)
  • Χρόνος Προθρομβίνης (Quick)

Βιοχημικές εξετάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με τις βασικές αιματολογικές εξετάσεις είναι δυνατόν να μετρηθεί το Νάτριο, το Κάλιο, το Χλώριο, τα διττανθρακικά, η Ουρία αίματος, το Μαγνήσιο, η Κρεατινίνη και η Γλυκόζη στο αίμα. Μερικές φορές περιλαμβάνεται και το Ασβέστιο.

Μερικές εξετάσεις αίματος, όπως είναι αυτές για τη μέτρηση της Γλυκόζης ή της Χοληστερίνης, απαιτούν νηστεία οχτώ με δώδεκα ώρες πριν την αιμοληψία.

Στην πλειονότητα των εξετάσεων αίματος, το αίμα απομονώνεται από τη φλέβα του ασθενούς. Παρόλα αυτά άλλες πιο ειδικές δοκιμασίες, όπως η μέτρηση αερίου αρτηριακού αίματος, απαιτούν αίμα αρτηριακής προέλευσης. Η ανάλυση των αερίων του αρτηριακού αίματος χρησιμεύει στον έλεγχο των επιπέδων του αίματος σε Διοξείδιο του άνθρακα και Οξυγόνο, που σχετίζονται με την πνευμονική λειτουργία, αλλά και στη μέτρηση του του αίματος.

  • Αλδολάση (Αldolase, ADL)
  • Αλβουμίνη Ορού (ALB)
  • Αμινοτρανσφεράση Ασπαρτική (AST, SGOT)
  • Αμινοτρανσφεράση Αλανίνης (ALT, SGPT)
  • Αμυλάση (Amylase, AMS): Αυξημένες τιμές δείχνουν Παγκρεατίτιδα
  • Γαλακτική Δεϋδρογενάση LDH + Ισοένζυμα
  • Γάμμα Γλουταμυλική Τρανσπεπτιδάση γ-GT,ήGGT
  • Γλυκόζη (σάκχαρο) αίματος (GLU)
  • Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη (ΦΤ USA<7, ΦΤ ΕU<6,2)
  • Δοκιμασία ανοχής γλυκόζης
  • Κρεατινική Κινάση (CK)
  • Κρεατινική Φωσφοκινάση (CPK)
  • Κρεατική Φωσφοκινάση MB
  • Κρεατινίνη αίματος (CRE)
  • Λιπάση Ορού (LPS)
  • Ολική δεσμευτική ικανότητα Σιδήρου (TIBC)
  • Ουρία αίματος (URE)
  • Ουρικό Οξύ ορού (URCA)
  • Τριγλυκερίδια Ορού (ΤRI)
  • Φερριτίνη oρού (FER)
  • Φωσφατάση Όξινη Ολική (ACP)
  • Φωσφατάση Οξινη Προστατική Ορού
  • Χολερυθρίνη Ορού Ολική (ΤΒL)
  • Χολερυθρίνη Ορού Αμεση (DBL)
  • Χολερυθρίνη Ορού Εμμεση (ΙΒL )
  • Χολινεστεράση Ορού (Cholinesterase)
  • Χοληστερόλη Ορού (Cholesterol)
  • Χοληστερόλη LDL
  • Χοληστερόλη HDL

Εξετάσεις Λοιμώξεων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αντισώματα Αντιεχινοκκοκικά (EGA, Εξέταση Wienberg)
  • Αντισώματα έναντι Brucella Melitensis
  • Αντισώματα έναντι ιού HIV (HIV-I και HIV-II) με την μέθοδο ELISA
  • Αντισώματα έναντι ιού HIV με την μέθοο Western Blot (RNA)
  • Ηπατίτιδος Α Αντίσωμα (HAV)
  • Ηπατίτιδας Β Αντιγόνο Επιφανείας (ΗBsAg)
  • Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα Επιφανείας (Αnti-HBs)
  • Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Αnti-HBc-IgM)
  • Ηπατίτιδας B Αντιγόνο e (HBeAg )
  • Ηπατίτιδας Β Αντιγόνο DNA (HBV DNA)
  • Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα c (Anti-HBc-IgG)
  • Ηπατίτιδας Β Αντίσωμα e (Anti-HBe)
  • Ηπατίτιδας C Αντίσωμα (Αnti-HCV)
  • Ηπατίτιδας D Αντίσωμα (Anti-HDV)
  • Καλλιέργεια Πύου-Αντιβιόγραμμα
  • Καλλιέργεια αίματος-Αντιβιόγραμμα
  • Οροαντίδραση Wright (Brucella Melitensis / Abortus Slide Test)
  • Οροαντίδραση Rose Bengal (για Βρουκέλλωση)
  • Οροαντίδραση Widal (Salmonella Typhi/ Paratyphi Slide Test)
  • Οροαντίδραση RPR (Τreponema Συφιλίδος)
  • Οροαντίδραση VDRL (Treponema Συφιλίδος)

Μέταλλα, Ηλεκτρολύτες, Ιχνοστοιχεία, Τοξικά βαρέα μέταλλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Κάλιο ορού (Κ+)
  • Μαγνήσιο αίματος (Mg++)
  • Νάτριο ορού (Νa+)
  • Χλώριο (Cl-)
  • Ασβέστιο του Ορού (Ca++)
  • Φωσφόρος Ορού (P)
  • Σελήνιο ορού
  • Μόλυβδος ορού (Pb)
  • Αρσενικό ορού (As)
  • Υδράργυρος ορού (Hg)

Οστικοί δείκτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

(A) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής εναλλαγής περιλαμβάνουν τους δείκτες οστικής παραγωγής (bone formation) στο αίμα και συγκεκριμένα:

  • Ολική Αλκαλική φωσφατάση ALP (SAp),
  • Οστικό κλάσμα της αλκαλικής φωσφατάσης (BALP),
  • Οστεοκαλσίνη (ΒGp),
  • Ν-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνουτύπου Ι (ΡΙΝΡ),
  • C-τελικό προπεπτίδιο προκολλαγόνου τύπου Ι (ΡΙCp).

(B) Οι βιοχημικοί δείκτες οστικής απορρόφησης (bone resorption) στο αίμα περιλαμβάνουν:

  • Ν-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (ΝΤΧ),
  • C-τελοπεπτίδιο κολλαγόνου τύπου Ι (CTX),
  • Ανθεκτικό στο τρυγικό άλας κλάσμα όξινης φωσφατάσης ΑCP (ΤRAp 5b).

(C) Η οστική απορρόφηση στα ούρα εκφράζεται με τους κάτωθι λόγους (πηλίκα): 1. Ασβέστιο/Κρεατινίνη, (Ca/Cr) 2. Υδροξυπρολίνη/Κρεατινίνη, (ΟΗΡ/Cr) 3. Πυριδινολίνη /Κρεατινίνη, (ΡΥD/Cr) 4. Δεοξυπυριδινολίνη/Κρεατινίνη, (DΡD/Cr) 5. NTX /Κρεατινίνη, (ΝΤΧ/Cr) [2]

Ρευματολογικές - Ανοσολογικές Εξετάσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αντιγόνo Ιστοσυμβατότητας HLAB27: Χρησιμοποιείται γιά διάγνωση της Αγκυλοποιητικής Σπονδυλίτιδος (Νόσος Marie Strumbell - Bechterew)
  • Αντιπυρηνικός Παράγων (ANF-Antinuclear Factor)
  • Αντισώματα DNA-DS Διπλής Ελικος (Double-Stranded, Native, High Avidity)
  • Αντισώματα DNA-SS Μονής Ελικας (Denatured, Low Avidity, a-d-DNA)
  • Αντισώματα ANA (Αντιπυρηνικά, Antinuclear Antibodies)
  • Αντισώματα Εκχύλισης Πυρήνος (ENA-SM, Extractable Nuclear Antigen)
  • Αντισώματα Ριβονουκλεοπρωτείνης (ENA-RNP, Ribonucleoprotein)
  • Αντισώματα Αντιμιτοχονδριακά (AMA)
  • Αντισώματα Καρδιολιπίνης Ro (RoA)
  • Αντισώματα Καρδιολιπίνης La (LaA) (για μυοκαρδίτιδα)
  • C-Αντιδρώσα Πρωτείνη (CRP)
  • Πρωτείνες Ολικές (Λευκώματα) ορού
  • Ηλεκτροφόρηση Πρωτεϊνών Ορού SEPP
  • Ηλεκτροφόρηση Σφαιρινών ορού SEPS
  • Ηλεκτροφόρηση Ανοσοσφαιρινών SEPIG
  • Κύτταρα Ερυθηματώδους Λύκου (LE Cell Test)
  • Κρυοσφαιρίνες Ορού (Serum Cryoglobulines)
  • Ρευματοειδής Παράγων, Ra Test, RF
  • Συμπλήρωμα, Κλάσμα C3
  • Συμπλήρωμα, Κλάσμα C4
  • Ταχύτητα Καθιζήσεως Ερυθρών (ΤΚΕ)
  • Tίτλος Αντιστρεπτολυσίνης (ΑSTO)
  • SCL70
  • Anti-TPO

Νεοπλασματικοί - Καρκινικοί Δείκτες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι ανεβασμένες τιμές Νεοπλασματικών δεικτών δεν σημαίναι απαραιτήτως και διάγνωση Καρκίνου. Η χρησιμότητά τους έγκειται περισσότερο στην παρακολούθηση θεραπείας νεοπλασιών παρά στην διάγνωση.

  • AFP (a-Fetal-Protein) Αλφα Εμβρυϊκή Σφαιρίνη
  • CA 12-5: Ovarian Ca, Breast Ca
  • CA 15-3: Ovarian Ca, Breast Ca
  • C A 19-9: Δείκτης Peptic Ca
  • CA 50: Δείκτης Peptic Ca+Uterine Ca+Lung Ca
  • CA 72-4: Δείκτης Peptic Ca + Lung Ca.
  • GASTRIN (Γαστρίνη): Peptic Ca.
  • ΝSE: Neuron Specific Enolass: Δείκτης Lung Ca
  • PSA: Prostatic Serum Antigen (Δείκτης Ca προστάτη).
  • SCC: Squamous Cell Ca: (Lung Ca + Peptic Ca + Uterine Ca)
  • TPA: Δείκτης Ca ουροδόχου
  • CEA: Καρκινοεμβρυϊκό Αντιγόνο.

Ορμόνες Αίματος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Αυξητική Ορμόνη Αίματος-Σωματο τροπίνη (STH)
  • Θυροξίνη Ολική Ορού (Thyroxine Total-TT4)
  • Θυροξίνη Ελεύθερη Ορού (Thyroxine Free Serum - FT4)
  • Θυρεοειδοτρόπος Ορμόνη (TSH)
  • Παραθορμόνη Ορού ( PTH)
  • Τριϊωδοθυρονίνη ορού ( Τ3 )
  • Προλακτίνη Ορού (έλεγχος για προλακτίνωμα)
  • Τεστοστερόνη ορού (έλεγχος υπογοναδισμού)
  • FSH (Θυλακιοτρόπος)
  • LH (Ωχρινοτρόπος)

Ορμονικός έλεγχος αίματος επί προ-κλιμακτηριακών γυναικών: Γίνεται την 2-5η μέρα της περιόδου

  • Τ3, T4, TSH αίματος
  • Τεστοστερόνη αίματος
  • Προλακτίνη αίματος
  • Θειϊκή DEA
  • FSH αίματος
  • LH αίματος
  • Οιστραδιόλη αίματος
  • Οιστρόνη (Ε1)
  • Οιστριόνη (Ε2)
  • Προγεστερόνη

Εξετάσεις Ούρων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Ασβέστιο ούρων 24ώρου
  • Γενική ούρων
  • Λεύκωμα Bence-Jones ούρων, για Πολλαπλούν Μυέλωμα
  • Ουρικό Οξύ ούρων 24ώρου
  • Ομογεντισικό Οξύ Ούρων (Homogentisic Acid ) για Ωχρονοσία
  • Ηλεκτροφόρηση Βλενοπολυσακχαριδών ούρων
  • Καλλιέργεια ούρων - Αντιβιόγραμμα

Εξέταση Αρθρικού Υγρού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Λευκά (WBC) αρθρικού υγρού:
  • Σάκχαρο αρθρικού υγρού:
  • RF αρθρικού υγρού:
  • Κρύσταλλοι αρθρικού υγρού:
  • Απλή Καλλιέργεια αρθρικού υγρού:
  • Καλλιέργεια γιά Koch αρθρικού υγρού

Μελλοντικές εναλλακτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξετάσεις σιέλου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2008 επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι οι λιγότερο δαπανηρές αναλύσεις σιέλου θα αντικαταστούσαν τελικά κάποιες εξετάσεις αίματος, αφού στη σίελο περιέχεται περίπου το 20% των πρωτεινών που εντοπίζονται στο αίμα.[3]

Μικρογαλάκτωμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Φεβρουάριο του 2011 Καναδοί ερευνητές ανέπτυξαν ένα μικροτσιπ που μπορεί να χρησιμεύσει στις εξετάσεις αίματος. Ονομάζεται μικρογαλάκτωμα, μια σταγόνα αίματος η οποία παγιδεύεται στο στρώμα μιας άλλης ουσίας. Μπορεί να καθοριστεί το ακριβές μέγεθος των σταγονιδίων. Το νέο τεστ μπορεί να βελτιώσει την αποτελεσματικότητα, την ακρίβεια και την ταχύτητα των εργαστηριακών εξετάσεων με χαμηλό κόστος.Το μικροτσιπ κοστίζει περίπου 20 €.

SIMBAS[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Μάρτιο του 2011 μια ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο του Μπέρκλευ, του Δουβλίνου και του Βαλπαραΐσο ανέπτυξαν μια συσευή που ενσωματώνει ένα ή περισσότερα εργαστηριακά τεστ σε ένα τσιπ λίγων χιλιοστών που μπορεί να διαγνώσει ασθένειες σε περίπου 10 λεπτά χωρίς τη χρήση εξωτερικών σωλήνων ή επιπλέον στοιχείων. Η πρωτότυπη ονομασία του είναι SIMBAS (Self-powered Integrated Microfluidic Blood Analysis System) που χρησιμοποιεί μικροσκοπικές αυλακώσεις για να διαχωρίσει κύτταρα του αίματος από το πλάσμα (99% των κυττάρων του αίματος απομωνόθηκαν με αυτή τη μέθοδο κατά τη διάρκεια πειραμάτων). Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν πλαστικά υλικά για να μειώσουν το κόστος κατασκευής.[4][5]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Εσωτερική Παθολογία» των μελών ΔΕΠ του Τομέα Παθολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
  2. Ε.Π. Κοκκινάκης, Ορθοπεδικός, Δ/ντής Ορθοπεδικής Κλινικής Ευαγγελισμού: "Τι νεότερο στήν Οστεοπόρωση": Νοσοκομειακά Χρονικά 515-520, Αθήνα, 2009
  3. «Press TV - Saliva test to substitute blood test». Presstv.ir. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2011. 
  4. Taylor, Kate (18 Μαρτίου 2011). «Blood analysis chip detects diseases in minutes». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Μαρτίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2011. 
  5. Dailey, Jessica (22 Μαρτίου 2011). «New SIMBAS Blood Analysis Biochip Can Diagnose Diseases In Minutes». Inhabitat.com. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2011.