Εκλογές στη Ζάμπια
Στη Ζάμπια διεξάγονται γενικές εκλογές, για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας που είναι αρχηγός κράτους και αρχηγός κυβέρνησης, όπως και για Κοινοβούλιο. Η θητεία του Προέδρου είναι πενταετής και διορίζει το υπουργικό συμβούλιο. Το Κοινοβούλιο αποτελείται από 150 μέλη και ασκεί τη νομοθετική εξουσία. Οι βουλευτές εκλέγονται με άμεση καθολική ψηφοφορία για πενταετή θητεία. Η χώρα είναι πολυκομματική δημοκρατία.
Προεδρικές εκλογές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόσφατες προεδρικές εκλογές (2021)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Προεδρικές εκλογές 1968-2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1968
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρώτες γενικές εκλογές μετά την ανεξαρτησία της χώρας έγιναν στις 19 Νοεμβρίου 1968. Στις προεδρικές εκλογές η συμμετοχή ήταν 87,1%.[1] Η προεκλογική εκστρατεία επισκιάστηκε από βίαια επεισόδια, με τα μέλη του Ενωμένου Κόμματος Εθνικής Ανεξαρτησίας (UNIP) να εμποδίζουν τους υποψηφίους του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου της Ζάμπιας στη Βόρεια Επαρχία και στην Επαρχία Λουαπούλα από το να καταθέσουν τα έγγραφα υποψηφιότητας, με αποτέλεσμα 30 υποψήφιοι του UNIP να κατέλθουν χωρίς αντίπαλο.[2]
| Κόμμα | Ψήφοι | % | Έδρες |
|---|---|---|---|
| Κένεθ Καούντα | Ενωμένο Κόμμα Εθνικής Ανεξαρτησίας | 1.079.970 | 81,8 |
| Χάρι Ενκούμπουλα | Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο της Ζάμπιας | 240.017 | 18,2 |
| Άκυρα/λευκά | 63.490 | - | |
| Σύνολο | 1.383.477 | 100 | |
| Πηγή: Nohlen et al. | |||
1973
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το 1972 η Ζάμπια έγινε μονοκομματικό κράτος, με αποτέλεσμα μοναδικό κόμμα που έλαβε μέρος στις γενικές εκλογές στις 5 Δεκεμβρίου 1973 να είναι το UNIP. Ο υποψήφιος του κόμματος, Κένεθ Καούντα επανεξελέγη πρόεδρος με ποσοστό 88,8% των ψήφων και με συμμετοχή 39% από τους 1.746.107 εγγεγραμμένους ψηφοφόρους για τις προεδρικές εκλογές.[1]
| Επιλογή (ναι/όχι για τον Κένεθ Καούντα- μοναδικό υποψήφιο) | Ψήφοι | % |
|---|---|---|
| Ναι | 581.245 | 88,8 |
| Όχι | 73.115 | 11,2 |
| Άκυρα/λευκά | 34.326 | - |
| Σύνολο | 688.686 | 100 |
| Πηγή: Nohlen et al. | ||
1978
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι γενικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 12 Δεκεμβρίου 1978 και ξανά μοναδικό κόμμα που έλαβε μέρος ήταν το UNIP, με τον πρόεδρο Κένεθ Καούντα να επανεκλέγεται με ποσοστό 80,7% των ψήφων. Η συμμετοχή ήταν 66,7% στις προεδρικές εκλογές.
| Επιλογή | Ψήφοι | % |
|---|---|---|
| Ναι | 1.026.127 | 80,7 |
| Όχι | 244.719 | 19,3 |
| Άκυρα/λευκά | 44.763 | - |
| Σύνολο | 654.360 | 100 |
| Πηγή: Nohlen et al. | ||
1983
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο μοναδικός υποψήφιος των εκλογών, Κένεθ Καούντα επανεκλέχθηκε (με ποσοστό συμμετοχής 65,5%) στις προεδρικές εκλογές στις 27 Οκτωβρίου 1983 με ποσοστό 95,4%.[3]
1988
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 26 Οκτωβρίου 1988 διεξήχθησαν οι τελευταίες γενικές εκλογές πριν την αλλαγή του πολιτεύματος από μονοκομματική δημοκρατία σε πολυκομματική. Ο μοναδικός υποψήφιος, Καούντα, επανεξελέγη με ποσοστό 95,5% των ψήφων και με συμμετοχή της τάξης του 58,8%.[4]
1991
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές από το 1968 έγιναν στις 31 Οκτωβρίου 1991. Στις προεδρικές εκλογές ο Κένεθ Καούντα ηττήθηκε από τον υποψήφιο του Κινήματος για Πολυκομματική Δημοκρατία Φρέντερικ Τσιλούμπα, ο οποίος έλαβε ποσοστό 75,76% έναντι 24,24% για τον Καούντα. Η συμμετοχή ήταν 45%.[5]
1996
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Γενικές εκλογές έγιναν στις 18 Νοεμβρίου 1996 με το UNIP να μην συμμετέχει σε ένδειξη διαμαρτυρίας στις πρόσφατες τροποποιήσεις στο σύνταγμα.Μία από αυτές ήταν το απαιτούμενο να είναι και οι δύο γονείς του υποψηφίου στις προεδρικές εκλογές από τη Ζάμπια. Οι γονείς του Καούντα ήταν από το Μαλάουι και αυτός ήταν ο λόγος που θεωρήθηκε ότι οι τροποποιήσεις στόχευαν στον αντίπαλο του Τσιλούμπα, ο οποίος επανεκλέχθηκε πρόεδρος με ποσοστό 72,5%. Η συμμετοχή διαμορφώθηκε στο 58%.[6]
2001
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις προεδρικές εκλογές που έγιναν μαζί με τις βουλευτικές στις 27 Δεκεμβρίου 2001 κέρδισε ο υποψήφιος του Κινήματος για Πολυκομματική Δημοκρατία, Λεβί Μουαναγουάσα με ποσοστό 28,69% επικρατώντας 10 ακόμα υποψηφίων και ορκίστηκε Πρόεδρος στις 2 Ιανουαρίου 2002, ενώ η Αντιπολίτευση κατήγγειλε νοθεία. Σύμφωνα με τους εκλογικούς παρατηρητές, νικητής των εκλογών ήταν στην πραγματικότητα το UNIP.[7] Αμφότεροι οι εθνικοί και οι διεθνείς επόπτες των εκλογών ανέφεραν σοβαρές παρατυπίες τόσο κατά την εκστρατεία όσο και κατά την ημέρα της ψηφοφορίας, άνιση κάλυψη των εκλογών από τα ΜΜΕ, κακή χρήση των δημόσιων πόρων προς όφελος του Κινήματος για Πολυκομματική Δημοκρατία, όπως και λάθη στην εγγραφή των ψηφοφόρων στους εκλογικούς καταλόγους. Η αντιπολίτευση προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο παραδέχθηκε τα λάθη στις εκλογές, ωστόσο απέρριψε την προσφυγή κατά της εκλογής του Μουαναγουάσα.[8]
2006
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι επόμενες γενικές εκλογές διενεργήθηκαν στις 28 Σεπτεμβρίου 2006. Πρόεδρος επανεκλέχθηκε με ποσοστό συμμετοχής 70,77% ο Λεβί Μουαναγουάσα, ο οποίος συγκέντρωσε το 43% των ψήφων έναντι 29,4 για τον υποψήφιο του Πατριωτικού Μετώπου, Μάικλ Σάτα.[9] Συνολικά πήραν μέρος στις εκλογές 5 υποψήφιοι.[10] Ο Μουαναγουάσα ορκίστηκε για νέα θητεία στις 3 Οκτωβρίου.[11]
2008
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο πρόεδρος Μουανγουάσα πέθανε εν ενεργεία και για πρώτη φορά διεξήχθησαν προεδρικές εκλογές χωρίς να διεξαχθούν και βουλευτικές, στις 30 Οκτωβρίου 2008. Νέος πρόεδρος εξελέγη ο Ρουπία Μπάντα, επικρατώντας με 40,09% του υποψηφίου της Αντιπολίτευσης, Μάικλ Σάτα , ο οποίος συγκέντρωσε 38,13%. Ο Σάτα κατήγγειλε νοθεία.[12] και τρομοκράτηση των ψηφοφόρων από τις δυνάμεις ασφαλείας.[13] Τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν την 1η Νοεμβρίου με καταμετρημένες 148 εκλογικές περιφέρειες έφεραν ξανά τον Μπάντα να προηγείται με 40% έναντι 38,5% για το Σάτα.[14] Η Αντιπολίτευση δεν έκανε δεκτό το αποτέλεσμα και απείλησε με προσφυγή στα δικαστήρια.[15] Στις 2 Νοεμβρίου επιβεβαιώθηκε η οριακή νίκη του Μπάντα,με την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων.[16] Ο Μπάντα ορκίστηκε και ανέλαβε καθήκοντα την ίδια ημέρα, χρησιμοποιώντας την περίσταση για να απευθύνει κάλεσμα για ενότητα. Οι υποστηρικτές του Σάτα πρωταγωνίστησαν σε επεισόδια στη Λουσάκα και στην πόλη Κίτουε, την 1η και στις 2 Νοεμβρίου. Το Ίδρυμα για την Πρόοδο της Δημοκρατίας, μια μη κυβερνητική οργάνωση , προέβη σε αυτόνομη καταμέτρηση των ψήφων και τα αποτελέσματά του ήταν ίδια με τα αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν από την Εφορευτική Επιτροπή.
2011
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 20 Σεπτεμβρίου 2011 εξελέγη πρόεδρος ο Μάικλ Σάτα , ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα 3 ημέρες μετά. Την ίδια ημέρα εξελέγη και το Κοινοβούλιο.[17] Προεκλογικά σημειώθηκαν επεισόδια βίας.
2015
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Επαναληπτικές προεδρικές εκλογές διεξήχθησαν στις 20 Ιανουαρίου 2015, έπειτα από το θάνατο του προέδρου Μάικλ Σάτα.[18] Είναι οι δεύτερες εκλογές στην ιστορία της χώρας που διεξάγονται για την εκλογή προέδρου λόγω θανάτου του προηγούμενου εν ενεργεία.
2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βουλευτικές εκλογές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Πρόσφατες βουλευτικές εκλογές (2021)
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βουλευτικές εκλογές στη Βόρεια Ροδεσία 1926-1964
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1926-1954
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρώτες εκλογές στη Βόρεια Ροδεσία, όπως ονομαζόταν τότε η Ζάμπια, διεξήχθησαν το 1926 για 5 έδρες στο Νομοθετικό Συμβούλιο. Ακολούθησαν οι βουλευτικές εκλογές στις 31 Αυγούστου 1929 με τις έδρες του Νομοθετικού Συμβουλίου να αυξάνονται από 5 σε 7.[19] Η πρώτη συνεδρίαση του συμβουλίου με τη νέα του σύνθεση έγινε στις 8 Νοεμβρίου. Οι επόμενες εκλογές έγιναν τα έτη 1938, 1941, 1944, 1948 και 1951. Στις 18 Φεβρουαρίου 1954 τις εκλογές κέρδισε το Κόμμα της Ομοσπονδίας κερδίζοντας 10 επί συνόλου 12 εδρών στο Νομοθετικό Συμβούλιο.[20]
1959
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι επόμενες γενικές εκλογές στη Βόρεια Ροδεσία διεξήχθησαν στις 20 Μαρτίου 1959, παρότι σε δύο εκλογικές περιφέρειες η ψηφοφορία δεν έγινε ως τις 9 Απριλίου.[21] Το Ενωμένο Κόμμα Ομοσπονδίας (UFP) κέρδισε τις εκλογές με 13 από τις συνολικά 22 έδρες που αναδείχθηκαν με εκλογές στο Νομοθετικό Συμβούλιο.[22] Ήταν οι πρώτες εκλογές που έγιναν με βάση το σύνταγμα Λένοξ-Μπόιντ. [23]
| Κόμμα | Τακτικές έδρες | Ειδικές έδρες | Έδρες για μαύρους | Έδρες για λευκούς | Σύνολο εδρών | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ψήφοι | % | Έδρες | Ψήφοι | % | Έδρες | Ψήφοι | % | Έδρες | Ψήφοι | % | Έδρες | ||
| Ενωμένο Κόμμα Ομοσπονδίας | 11 | 0 | 2 | 0 | 13 | ||||||||
| Κόμμα Επικράτειας | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | ||||||||
| Κόμμα Κεντρικής Αφρικής | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | ||||||||
| Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο της Βόρειας Ροδεσίας | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 | ||||||||
| Άγνωστο | – | – | 0 | – | – | 4 | – | – | 0 | – | – | 2 | 6 |
| Σύνολο | 12 | 6 | 2 | 2 | 22 | ||||||||
| Πηγή: The Times[22] | |||||||||||||
1962-1964
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι επόμενες βουλευτικές εκλογές έγιναν σε δύο φάσεις, τον Οκτώβριο και το Δεκέμβριο του 1962.Επί συνόλου 45 εδρών, το κόμμα των λευκών Ενωμένο Κόμμα Ομοσπονδίας κέρδισε 16 έδρες, το Ενωμένο Κόμμα Εθνικής Ανεξαρτησίας 14 έδρες και το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο της Βόρειας Ροδεσίας 7 έδρες.[24] Παρότι ο ηγέτης του ANC Χάρι Ενκούμπουλα είχε συνάψει μια μυστική εκλογική συμφωνία με το UFP, αποφάσισε να προσχωρήσει στο UNIP προκειμένου να σχηματιστεί κυβέρνηση.' Οι εκλογές του 1964 έγιναν στις 20 και στις 21 Ιανουαρίου. Υπήρχαν 2 λίστες με ψηφοφόρους, μία για το Νομοθετικό Συμβούλιο, που εξέλεξε 65 έδρες και μία άλλη, εφεδρική, που εξέλεξε 10. Στην κύρια λίστα ψήφισαν οι μαύροι, ενώ οι λευκοί ψήφισαν στην εφεδρική λίστα, με τις υπόλοιπες εθνοτικές ομάδες να έχουν δικαίωμα επιλογής λίστας.[25] Το UNIP κέρδισε τις εκλογές με 55 έδρες από την κοινή λίστα και τον ηγέτη του, Κένεθ Καούντα να γίνεται πρωθυπουργός και να οδηγεί τη χώρα στην ανεξαρτησία τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Η συμμετοχή ήταν 94,8% για την κύρια λίστα και 74,1% για την εφεδρική λίστα.[26]
Βουλευτικές εκλογές στη Ζάμπια 1968-σήμερα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1968
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι πρώτες μετά την ανεξαρτησία βουλευτικές εκλογές έγιναν στις 19 Νοεμβρίου 1968, μαζί με τις προεδρικές. Το μοναδικό κόμμα στο οποίο επιτράπηκε να συμμετέχει με υποψηφίους του στις εκλογές, το Ενωμένο Κόμμα Εθνικής Ανεξαρτησίας κέρδισε τις 81 επί συνόλου 105 εδρών στην Εθνοσυνέλευση. Η συμμετοχή ήταν 82,5% στις βουλευτικές εκλογές.[3]
| Κόμμα | Ψήφοι | % | Έδρες |
|---|---|---|---|
| Ενωμένο Εθνικό Κόμμα Ανεξαρτησίας | 657.764 | 73,2 | 81 |
| Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο της Ζάμπιας | 228.277 | 25,4 | 23 |
| Ανεξάρτητοι | 12.619 | 1,4 | 1 |
| Άκυρα/λευκά | 63.490 | - | - |
| Διορισμένοι από τον πρόεδρο | - | - | 5 |
| Σύνολο | 962.150 | 100 | 110 |
| Πηγή: African Elections Database | |||
1973
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το UNIP κέρδισε και τις 125 έδρες της Εθνοσυνέλευσης στις βουλευτικές εκλογές του 1973, οι οποίες διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τις προεδρικές εκλογές εκείνης της χρονιάς, με ποσοστό συμμετοχής 33%.[3][27] Συνολικά 532 ήταν οι υποψήφιοι βουλευτές.
1978
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι εκλογές του 1978 έγιναν ξανά με τη Ζάμπια να αποτελεί μονοκομματικό κράτος, με το UNIP να κερδίζει όλες τις 125 έδρες στην Εθνοσυνέλευση, ενώ το ποσοστό συμμετοχής ήταν γύρω στο 65% στις βουλευτικές εκλογές.[28]
1983
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις βουλευτικές εκλογές που έγιναν μαζί με τις προεδρικές το 1983, το UNIP κέρδισε ξανά και τις 125 έδρες στην Εθνοσυνέλευση, με τη συμμετοχή να διαμορφώνεται γύρω στο 63%.[29]
1988
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι τελευταίες βουλευτικές εκλογές με το μονοκομματικό καθεστώς έγιναν το Σεπτέμβριο του 1988, μαζί με τις προεδρικές. Η συμμετοχή ήταν γύρω στο 60% και εξελέγησαν και πάλι όλοι οι 125 υποψήφιοι του μοναδικού κόμματος που επιτράπηκε να πάρει μέρος στις εκλογές, του UNIP.[4]
1991
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις πρώτες πολυκομματικές εκλογές από το 1968, που έγιναν τον Οκτώβριο του 1991, το κυβερνών κόμμα UNIP ηττήθηκε και στις βουλευτικές εκλογές (έχασε και στις παράλληλες προεδρικές). Επί συνόλου 158 εδρών, το Κίνημα για Πολυκομματική Δημοκρατία του νικητή των προεδρικών εκλογών, Φρέντερικ Τσιλούμπα, κέρδισε 125 έδρες έναντι 25 για το UNIP. [5]
1996
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Οι βουλευτικές εκλογές που έγιναν στις 18 Νοεμβρίου 1996 παράλληλα με τις προεδρικές, έδωσαν τη νίκη στο Κίνημα για Πολυκομματική Δημοκρατία, με 131 έδρες με 10 έδρες να πηγαίνουν στους ανεξάρτητους και 2 στο Δημοκρατικό Κογκρέσο της Ζάμπιας.[6]
2001
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κυβερνών Κίνημα για Πολυκομματική Δημοκρατία κέρδισε 69 έδρες στην Εθνοσυνέλευση έπειτα από τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών του Δεκεμβρίου του 2001.[30] Το Ενωμένο Κόμμα για την Εθνική Ανάπτυξη κέρδισε 49 έδρες επί συνόλου 159 εδρών.
2006
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν το Σεπτέμβριο του 2006. Το κυβερνών κόμμα του προέδρου Μουαναγουάσα (Κίνημα για Πολυκομματική Δημοκρατία) κέρδισε την πλειοψηφία των εδρών στο Κοινοβούλιο, με 75 έδρες επί συνόλου 159.[31]
2011
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μαζί με τις προεδρικές εκλογές του 2011 διεξήχθησαν και οι βουλευτικές στις 20 Σεπτεμβρίου.
2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δημοψηφίσματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Μέχρι σήμερα έχουν διεξαχθεί δύο δημοψηφίσματα στη Ζάμπια, το 1969 και το 2016.
2016
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]1969
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στις 17 Ιουνίου 1969 διεξήχθη συνταγματικό δημοψήφισμα, με το οποίο τέθηκε η πρόταση για αναθεώρηση του συντάγματος με την απαλοιφή του απαιτούμενου για μελλοντικές αναθεωρήσεις στις προτάσεις που αφορούν την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων με το να πηγαίνουν σε δημοψήφισμα. Η αντιπρόταση ήταν να απαιτείται μόνο η πλειοψηφία των 2/3 στην Εθνοσυνέλευση.[32] Το 85% των ψηφισάντων ενέκρινε την αλλαγή του συντάγματος. Η συμμετοχή ήταν 69,5%.
| Επιλογή | Ψήφοι | % |
|---|---|---|
| Υπέρ | 904.337 | 85,02 |
| Κατά | 159.348 | 14,98 |
| Άκυρα/λευκά | 39.667 | - |
| Σύνολο | 898.660 | 100 |
| Πηγή: African Elections Database | ||
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ 1,0 1,1 Nohlen, D, Krennerich, M & Thibaut, B (1999) Elections in Africa: A data handbook, p953 ISBN 0-19-829645-2
- ↑ Zambia: 1968 Elections Αρχειοθετήθηκε 2015-04-18 στο Wayback Machine. EISA
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Elections in Zambia African Elections Database
- ↑ 4,0 4,1 Zambia 1988 Inter-Parliamentary Union
- ↑ 5,0 5,1 Zambia: 1991 National Assembly national election results Αρχειοθετήθηκε 2015-04-18 στο Wayback Machine. EISA
- ↑ 6,0 6,1 Zambia: 1996 Presidential elections national results Αρχειοθετήθηκε 2015-04-18 στο Wayback Machine. EISA
- ↑ Zambia's Fourth Democratic Elections: A Country of Minority Governments Αρχειοθετήθηκε 2008-06-14 στο Wayback Machine. Africa Liberal Network
- ↑ Freedom in the World – Zambia (2006) Αρχειοθετήθηκε 2011-02-01 στο Wayback Machine. Freedom House
- ↑ «Zambian President Takes Election Lead, Opposition Claims Irregularities». VOA News. 1 Οκτωβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ «Poll victory for Zambia president». BBC News. 2 Οκτωβρίου 2006.
- ↑ «Mwanawasa Sworn in As Zambia President». Associated Press. 3 Οκτωβρίου 2006.
- ↑ «Zambian poll marred by rigging claim». Sapa-DPA (IOL). 30 Οκτωβρίου 2008.
- ↑ «Zambian candidate claims rigging». BBC NEWS. 30 Οκτωβρίου 2008.
- ↑ «The Electoral Commission of Zambia - Downloads | 2008 Results». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ Nasreen Seria (5 Νοεμβρίου 2008). «Zambia's Banda Holds Lead With Most Votes Counted (Update1)». Bloomberg.com.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ «It's September 20!». The Times. Zambia. 28 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 2011.
- ↑ «Zambia to hold presidential by-election January 20». Reuters. 18 Νοεμβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ "North And South Rhodesia: Conflicting Views On Union", The Times, 16 Νοεμβρίου 1929, p 15, Issue 45370
- ↑ "Federal Party Success In N. Rhodesia: Mining Area Victories", The Times, 19 Φεβρουαρίου 1954, p7, Issue 52860
- ↑ "Racial Issue In N. Rhodesia Elections: African Boycott", The Times, 12 Μαρτίου 1959, p11, Issue 54407
- ↑ 22,0 22,1 "Sir R. Welensky Gains Election Victory: Party Sure Of 13 Seats", The Times, 23 Μαρτίου 1959, p10, Issue 54416
- ↑ "Election Move By Africans" The Times, 23 Δεκεμβρίου 1958
- ↑ Okoth, A A History of Africa: African nationalism and the de-colonisation process p111
- ↑ Zambia: 1964 Elections Αρχειοθετήθηκε 2010-04-06 στο Wayback Machine. EISA
- ↑ Nohlen, D, Krennerich, M & Thibaut, B (1999) Elections in Africa: A data handbook, p949 ISBN 0-19-829645-2
- ↑ Zambia: 1973 and 1978 one-party elections Αρχειοθετήθηκε 2015-04-18 στο Wayback Machine. EISA
- ↑ Zambia 1978 Inter-Parliamentary Union
- ↑ Zambia 1978 Inter-Parliamentary Union
- ↑ «Αποτελέσματα του 2001». EISA. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ «EISA». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2015.
- ↑ Zambia: 1969 Referendum results Αρχειοθετήθηκε 2015-04-18 στο Wayback Machine. EISA