Ειδώλιο από το Γάζι

Ειδώλιο πύλινο Μινωικής θεάς από το Γάζι
Ονομασία	Ειδώλιο πύλινο Μινωικής θεάς από το Γάζι
δεδομένα

Χρονικό εύρεσης του ειδωλίου

Στις 27 Απριλίου 1936 τυχαίως βρέθηκαν στην περιφέρεια Γάζι έξι χιλιόμετρα δυτικά του Ηρακλείου δύο πήλινα ειδώλια. Την ανασκαφή πραγματοποιούσε κάτοικος της περιοχής σε αμπέλι του. Η τοποθεσία εύρεσης του αντικειμένου είναι συγκεκριμένα ή περιοχή Μπαΐρια, η οποία βρίσκεται στην κορυφή επιμήκους υψώματος, αριστερά της οδού που οδηγεί στο χωριό Κρουσώνας. Την βρήκε , κατά τον ισχυρισμό του όρθια στραμένη προς το νότο. Κάτω από τη θεά υπήρχαν ίχνη χώματος με χρώμα καφέ, τα οποία προέρχονταν από ξύλο που υπήρχε μέσα στη γη και είχε υποστεί αργή απανθράκωση. Πιθανώς το δάπεδο ήταν από σανίδες.

Περιγραφή του ειδωλίου

Η συγκεκριμένη θεά είναι η μεγαλύτερη και ίσως η πιο σπουδαία, σύμφωνα με τον Μαρινάτο. Το μέγιστο ύψος μέχρι της ελαφρώς κολοβής κεφαλής φτανει τα 0, 775 μ. μη υπολογιζομένων των καρφίδων. Αυτές υψώνονται ακόμα δύο εκατοστά.Η θεά είναι η μεγαλύτερη από τις σήμερα γνωστές. Το ειδώλιο διατηρείται σε άψογη κατάσταση ,εκτός από ασήμαντη φθορά πάνω στη στεφάνη, η οποία απλώνεται πάνω από το μέτωπο. Ο πηλός είναι λευκωπός με μικρά λιθάρια. Το κυλινδρικό κάτω μέρος είχε με ερυθρό χρώμα μία ζώνη συνεχούς σπείρας, η οποία σήμερα είναι δυσδιάκριτη. Η κόμη διατηρεί άφθονα λιχνη του παλιού μάυρου χρωματισμού της, ενώ οι καρφίδες έχουν ερυθρό χρώμα. Η θεά με τους μαστούς της , υπονοείται παράλληλα καθως είναι ενδεδυμένη λεπτό φόρεμα το οποίο κατέληγε άνω σε σκληρό και όρθιο περιχείλωμα. Στη ράχη το φόρεμα σχηματίζει τολμηρό γωνιώδες βαθύ άνοιγμα, Η κόμη της κεφαλής είναι βαθιά Πάνω η κεφαλή κατέληγε σε οξύ ολόγο κολοβό σήμερα. Πάνω από το μέτωπο η θεά φέρει στεφάνι που καταλήγει μέχρι πίσω από τα αυτιά. Τρεις καρφίδες έχουν μπηχθεί πάνω από αυτήν.Είναι κινητές, μέσα σε οπές σκόπιμα φτιαγμένες και καταλήγουν σε σφαιρική κεφαλή με ραβδώσεις και μικρό επίθεμα.Μόνο η μεσαία καρφίδα διατηρείται ακέραιη με λείψανα ερυθρού χρώματος. Γενικά το πρόσωπο του έχει την πιο επιμελή πλαστική έκφραση απ' όλα τα μέχρι σήμερα δισωθεντα όμοια ειδώλια. Το μέτωπο είναι πλατύ αν και χαμηλό. Οι οφρύες είναι ανάγλυφες. Οι οφθαλμοί είναι ανάγλυφοι σαν μικρά κουμπία από πηλό.οι οποίοι με επιμέλεια πλάστηκαν και εφαρμόστηκαν πάνω στην επιφάνεια. Η μύτη είναι ευθεία και προεξέχουσα. Τα χείλη έχουν πλαστικότητα αλλά η σχισμή του στόματος είναι άνευρη. Τα αυτιά μοιάζουν με δύο ερωτηματικά «?» με σημαντική πλαστικότητα. Στο σύνολό του το πρόσωπο έχει το σχήμα υ. Τα χέρια είναι υψωμένα τονίζοντας τον κατακόρυφο άξονα και το πνεύμα του τεκτονικού εκγεωμετρισμού.

Χρονολογία αντικειμένων

Ο Μαρινάτος το τοποθετεί στην τελική φάση της Μινωικής εποχής και εν μέρει στην υπομινωική.

Πηγές

• Σπυρίδων Μαρινάτος, «Αι Μινωικαί θεαί του Γάζι», Αρχαιολογική εφημερίς : περιοδικόν της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας τομ. 76 (1937), μέρ. 1ο, σελ. 278-291.
• Γιώργος Ρεθυμνιωτάκης, Μινωικά πήλινα ειδώλια. Από την νεοανακτορική έως την υπομηνωική περίοδο, Αθήναι 2001