Σχετικός κίνδυνος: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
SavvySailor (συζήτηση | συνεισφορές)
Δημιουργήθηκε από μετάφραση της σελίδας "Relative risk"
 
SavvySailor (συζήτηση | συνεισφορές)
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
[[Αρχείο:Illustration_of_risk_reduction.svg|εναλλ.=Illustration of two groups: one exposed to treatment, and one unexposed. Exposed group has smaller risk of adverse outcome, with RR = 4/8 = 0.5.|μικρογραφία| Η ομάδα που εκτέθηκε στην θεραπεία (αριστερά) έχει το μισό κίνδυνο (RR = 4/8 = 0,5) μιας ανεπιθύμητης έκβασης (σκούρο κόκκινο) σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έχει εκτεθεί (δεξιά). ]]
[[Αρχείο:Illustration_of_risk_reduction.svg|εναλλ.=Illustration of two groups: one exposed to treatment, and one unexposed. Exposed group has smaller risk of adverse outcome, with RR = 4/8 = 0.5.|μικρογραφία| Η ομάδα που εκτέθηκε στην θεραπεία (αριστερά) έχει το μισό κίνδυνο [ΣΚ = (4/16)/(8/16) = 0,5] μιας ανεπιθύμητης έκβασης (σκούρο κόκκινο) σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έχει εκτεθεί (δεξιά).]]
Ο '''σχετικός κίνδυνος''' (ΣΚ) ή ο '''λόγος κινδύνου''' είναι ο λόγος της [[Πιθανότητα|πιθανότητας]] να συμβεί κάποια έκβαση σε μια εκτεθειμένη ομάδα προς την πιθανότητα να συμβεί η έκβαση σε μια μη εκτεθειμένη ομάδα. Υπολογίζεται ως <math>I_e / I_u</math>, όπου <math>I_e</math> είναι η επίπτωση στην εκτεθειμένη ομάδα και <math>I_u</math> είναι η επίπτωση στην μη εκτεθειμένη ομάδα.<ref name=":0">{{Cite book|title=Dictionary of Epidemiology|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-939006-9|year=2014|edition=6th|pages=245, 252|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199976720.001.0001/acref-9780199976720}}</ref> Μαζί με την διαφορά κινδύνου και τον λόγο απόδοσης, ο σχετικός κίνδυνος μετρά την σχέση μεταξύ της έκθεσης και της έκβασης.<ref name="pmid14695382">{{Cite journal|title=Proportions, odds, and risk|journal=Radiology|volume=230|issue=1|pages=12–9|date=January 2004|pmid=14695382|doi=10.1148/radiol.2301031028}}</ref>
Ο '''σχετικός κίνδυνος''' (ΣΚ) ή ο '''λόγος κινδύνου''' είναι ο λόγος της [[Πιθανότητα|πιθανότητας]] να συμβεί κάποια έκβαση σε μια εκτεθειμένη ομάδα προς την πιθανότητα να συμβεί η έκβαση σε μια μη εκτεθειμένη ομάδα. Υπολογίζεται ως <math>I_e / I_u</math>, όπου <math>I_e</math> είναι η επίπτωση στην εκτεθειμένη ομάδα και <math>I_u</math> είναι η επίπτωση στην μη εκτεθειμένη ομάδα.<ref name=":0">{{Cite book|title=Dictionary of Epidemiology|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-939006-9|year=2014|edition=6th|pages=245, 252|url=http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199976720.001.0001/acref-9780199976720}}</ref> Μαζί με την διαφορά κινδύνου και τον λόγο απόδοσης, ο σχετικός κίνδυνος μετρά την συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης και της έκβασης.<ref name="pmid14695382">{{Cite journal|title=Proportions, odds, and risk|journal=Radiology|volume=230|issue=1|pages=12–9|date=January 2004|pmid=14695382|doi=10.1148/radiol.2301031028}}</ref>


== Στατιστική χρήση και ερμηνεία ==
== Στατιστική χρήση και ερμηνεία ==
Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται στην στατιστική ανάλυση των δεδομένων από επεμβατικές μελέτες, [[Μελέτη σειράς|μελέτες σειράς]] και συγχρονικές μελέτες, για την εκτίμηση της ισχύος της συσχέτισης μεταξύ θεραπειών (ή παραγόντων κινδύνου) και εκβάσεων.<ref name="pmid14695382">{{Cite journal|title=Proportions, odds, and risk|journal=Radiology|volume=230|issue=1|pages=12–9|date=January 2004|pmid=14695382|doi=10.1148/radiol.2301031028}}</ref><ref>{{Cite book|title=Studying a study and testing a test: how to read the medical evidence|first=Richard K.|last=Riegelman|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-4576-5|date=2005|edition=5th|location=Philadelphia|pages=[https://archive.org/details/studyingstudytes0000rieg/page/389 389]|url=https://archive.org/details/studyingstudytes0000rieg/page/389}}</ref> Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για τη σύγκριση του κινδύνου μιας ανεπιθύμητης έκβασης όταν λαμβάνεται ιατρική θεραπεία έναντι μη θεραπείας (ή εικονικού φαρμάκου) ή όταν υπάρχει έκθεση σε περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου έναντι μη έκθεσης.
Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται στην στατιστική ανάλυση των δεδομένων από επεμβατικές μελέτες, [[Μελέτη σειράς|μελέτες σειράς]] και [[Συγχρονική μελέτη|συγχρονικές μελέτες]], για την εκτίμηση της ισχύος της συσχέτισης μεταξύ θεραπειών (ή παραγόντων κινδύνου) και εκβάσεων.<ref name="pmid14695382">{{Cite journal|title=Proportions, odds, and risk|journal=Radiology|volume=230|issue=1|pages=12–9|date=January 2004|pmid=14695382|doi=10.1148/radiol.2301031028}}</ref><ref>{{Cite book|title=Studying a study and testing a test: how to read the medical evidence|first=Richard K.|last=Riegelman|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=978-0-7817-4576-5|date=2005|edition=5th|location=Philadelphia|pages=[https://archive.org/details/studyingstudytes0000rieg/page/389 389]|url=https://archive.org/details/studyingstudytes0000rieg/page/389}}</ref> Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για τη σύγκριση του κινδύνου μιας ανεπιθύμητης έκβασης όταν λαμβάνεται ιατρική θεραπεία έναντι μη θεραπείας (ή εικονικού φαρμάκου) ή όταν υπάρχει έκθεση σε περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου έναντι μη έκθεσης.


Υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ της έκθεσης και του αποτελέσματος, η τιμή του ΣΚ μπορεί να ερμηνευθεί ως εξής:
Υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ της έκθεσης και του αποτελέσματος, η τιμή του ΣΚ μπορεί να ερμηνευθεί ως εξής:


* ΣΚ = 1 σημαίνει ότι η έκθεση δεν επηρεάζει την έκβαση
* ΣΚ = 1 σημαίνει ότι η έκθεση δεν επηρεάζει την έκβαση
* RR < 1 σημαίνει ότι η έκθεση μειώνει τον κίνδυνος να συμβεί η έκβαση
* ΣΚ < 1 σημαίνει ότι η έκθεση μειώνει τον κίνδυνος να συμβεί η έκβαση
* RR > 1 σημαίνει ότι η έκθεση αυξάνει τον κίνδυνο να συμβεί η έκβαση
* ΣΚ > 1 σημαίνει ότι η έκθεση αυξάνει τον κίνδυνο να συμβεί η έκβαση


== Χρήση στην βιβλιογραφία ==
== Χρήση στην βιβλιογραφία ==
Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται συνήθως για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων των τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων δοκιμών.<ref>{{Cite journal|title=Reporting of attributable and relative risks, 1966-97|journal=Lancet|volume=351|issue=9110|pages=1179|date=April 1998|pmid=9643696|doi=10.1016/s0140-6736(05)79123-6}}</ref> Αυτό μπορεί να καταστεί προβληματικό, εάν ο σχετικός κίνδυνος παρουσιάζεται μεμονωμένα χωρίς την αναφορά σε απόλυτα μέτρα, όπως ο απόλυτος κίνδυνος ή η διαφορά κινδύνου.<ref>{{Cite journal|title=Relative risk versus absolute risk: one cannot be interpreted without the other|journal=Nephrology, Dialysis, Transplantation|volume=32|issue=suppl_2|pages=ii13–ii18|date=April 2017|pmid=28339913|doi=10.1093/ndt/gfw465}}</ref> Σε περιπτώσεις όπου η [[Επίπτωση (επιδημιολογία)|επίπτωση]] της έκβασης είναι χαμηλή, η τιμή του σχετικού κινδύνου, είτε μεγάλη είτε μικρή, συχνά δεν συνεπάγεται σημαντική επιρροή στην έκβαση και η σημασία των συνεπειών για την δημόσια υγεία μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις όπου η επίπτωση της έκβασης είναι υψηλή, ακόμα και τιμές του σχετικού κινδύνου κοντά στο 1 ενδέχεται να έχουν σημαντική επιρροή στην έκβαση και οι συνέπειες μπορεί να υποτιμηθούν. Επομένως, συνιστάται η παρουσίαση τόσο απόλυτων όσο και σχετικών μέτρων συσχέτισης.<ref>{{Cite journal|title=CONSORT 2010 explanation and elaboration: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials|journal=BMJ|volume=340|pages=c869|date=March 2010|pmid=20332511|pmc=2844943|doi=10.1136/bmj.c869}}</ref>
Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται συνήθως για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων των [[Ελεγχόμενη τυχαιοποιημένη δοκιμή|ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών]].<ref>{{Cite journal|title=Reporting of attributable and relative risks, 1966-97|journal=Lancet|volume=351|issue=9110|pages=1179|date=April 1998|pmid=9643696|doi=10.1016/s0140-6736(05)79123-6}}</ref> Αυτό μπορεί να καταστεί προβληματικό, εάν ο σχετικός κίνδυνος παρουσιάζεται μεμονωμένα χωρίς την αναφορά σε απόλυτα μέτρα, όπως ο απόλυτος κίνδυνος ή η διαφορά κινδύνου.<ref>{{Cite journal|title=Relative risk versus absolute risk: one cannot be interpreted without the other|journal=Nephrology, Dialysis, Transplantation|volume=32|issue=suppl_2|pages=ii13–ii18|date=April 2017|pmid=28339913|doi=10.1093/ndt/gfw465}}</ref> Σε περιπτώσεις όπου η [[Επίπτωση (επιδημιολογία)|επίπτωση]] της έκβασης είναι χαμηλή, η τιμή του σχετικού κινδύνου, είτε μεγάλη είτε μικρή, συχνά δεν συνεπάγεται σημαντική επιρροή στην έκβαση και η σημασία των συνεπειών για την δημόσια υγεία μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις όπου η επίπτωση της έκβασης είναι υψηλή, ακόμα και τιμές του σχετικού κινδύνου κοντά στο 1 ενδέχεται να έχουν σημαντική επιρροή στην έκβαση και οι συνέπειες μπορεί να υποτιμηθούν. Επομένως, συνιστάται η παρουσίαση τόσο απόλυτων όσο και σχετικών μέτρων συσχέτισης.<ref>{{Cite journal|title=CONSORT 2010 explanation and elaboration: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials|journal=BMJ|volume=340|pages=c869|date=March 2010|pmid=20332511|pmc=2844943|doi=10.1136/bmj.c869}}</ref>


== Υπολογισμός ==
== Υπολογισμός ==
Γραμμή 85: Γραμμή 85:
|-
|-
| ΠΕΜ - ΠΕΠ
| ΠΕΜ - ΠΕΠ
| [[Absolute risk reduction|Απόλυτη μείωση κινδύνου]]
| [[Απόλυτη μείωση κινδύνου]]
| ΑΜΚ
| ΑΜΚ
| 0,3 ή 30%
| 0,3 ή 30%
|-
|-
| (ΠΕΜ - ΠΕΠ) / ΠΕΜ
| (ΠΕΜ - ΠΕΠ) / ΠΕΜ
| [[Relative risk reduction|Σχετική μείωση κινδύνου]]
| [[Σχετική μείωση κινδύνου]] ή
Κλάσμα αποτρέψιμων μεταξύ των μη εκτεθειμένων
| ΣΜΚ
| ΣΜΚ ή
ΚΑ<small>μ</small>
| 0,75 ή 75%
| 0,75 ή 75%
|-
|-
| 1 / (ΠΕΜ &#x2212; ΠΕΠ)
| 1 / (ΠΕΜ &#x2212; ΠΕΠ)
| [[Number needed to treat|Αριθμός που απαιτείται για τη θεραπεία ενός]]
| [[Αριθμός που απαιτείται για τη θεραπεία ενός]]
| ΑΑΘ
| ΑΑΘ
| 3.33
| 3.33
|-
|-
| ΠΕΠ / ΠΕΜ
| ΠΕΠ / ΠΕΜ
| [[Risk ratio|Σχετικός κίνδυνος]]
| Σχετικός κίνδυνος
| ΣΚ
| ΣΚ
| 0,25
| 0,25
|-
|-
| <nowiki><math>\frac{\mbox{α/β}}{\mbox{γ/δ}}</math></nowiki>
| <math>\frac{\mbox{α/β}}{\mbox{γ/δ}}</math>
| [[Odds ratio|Λόγος απόδοσης]]
| [[Λόγος απόδοσης]]
| ΛΑ
| ΛΑ
| 0.167
| 0.167
|-
| (ΠΕΜ - ΠΕΠ) / ΠΕΜ
| [[Preventable fraction among the unexposed|Κλάσμα αποτρέψιμων μεταξύ των μη εκτεθειμένων]]
| ΚΑ<small>μ</small>
| 0,75
|}
|}



Έκδοση από την 14:37, 26 Απριλίου 2020

Illustration of two groups: one exposed to treatment, and one unexposed. Exposed group has smaller risk of adverse outcome, with RR = 4/8 = 0.5.
Η ομάδα που εκτέθηκε στην θεραπεία (αριστερά) έχει το μισό κίνδυνο [ΣΚ = (4/16)/(8/16) = 0,5] μιας ανεπιθύμητης έκβασης (σκούρο κόκκινο) σε σύγκριση με την ομάδα που δεν έχει εκτεθεί (δεξιά).

Ο σχετικός κίνδυνος (ΣΚ) ή ο λόγος κινδύνου είναι ο λόγος της πιθανότητας να συμβεί κάποια έκβαση σε μια εκτεθειμένη ομάδα προς την πιθανότητα να συμβεί η έκβαση σε μια μη εκτεθειμένη ομάδα. Υπολογίζεται ως , όπου είναι η επίπτωση στην εκτεθειμένη ομάδα και είναι η επίπτωση στην μη εκτεθειμένη ομάδα.[1] Μαζί με την διαφορά κινδύνου και τον λόγο απόδοσης, ο σχετικός κίνδυνος μετρά την συσχέτιση μεταξύ της έκθεσης και της έκβασης.[2]

Στατιστική χρήση και ερμηνεία

Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται στην στατιστική ανάλυση των δεδομένων από επεμβατικές μελέτες, μελέτες σειράς και συγχρονικές μελέτες, για την εκτίμηση της ισχύος της συσχέτισης μεταξύ θεραπειών (ή παραγόντων κινδύνου) και εκβάσεων.[2][3] Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται για τη σύγκριση του κινδύνου μιας ανεπιθύμητης έκβασης όταν λαμβάνεται ιατρική θεραπεία έναντι μη θεραπείας (ή εικονικού φαρμάκου) ή όταν υπάρχει έκθεση σε περιβαλλοντικό παράγοντα κινδύνου έναντι μη έκθεσης.

Υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει αιτιώδης σχέση μεταξύ της έκθεσης και του αποτελέσματος, η τιμή του ΣΚ μπορεί να ερμηνευθεί ως εξής:

  • ΣΚ = 1 σημαίνει ότι η έκθεση δεν επηρεάζει την έκβαση
  • ΣΚ < 1 σημαίνει ότι η έκθεση μειώνει τον κίνδυνος να συμβεί η έκβαση
  • ΣΚ > 1 σημαίνει ότι η έκθεση αυξάνει τον κίνδυνο να συμβεί η έκβαση

Χρήση στην βιβλιογραφία

Ο σχετικός κίνδυνος χρησιμοποιείται συνήθως για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων των ελεγχόμενων τυχαιοποιημένων δοκιμών.[4] Αυτό μπορεί να καταστεί προβληματικό, εάν ο σχετικός κίνδυνος παρουσιάζεται μεμονωμένα χωρίς την αναφορά σε απόλυτα μέτρα, όπως ο απόλυτος κίνδυνος ή η διαφορά κινδύνου.[5] Σε περιπτώσεις όπου η επίπτωση της έκβασης είναι χαμηλή, η τιμή του σχετικού κινδύνου, είτε μεγάλη είτε μικρή, συχνά δεν συνεπάγεται σημαντική επιρροή στην έκβαση και η σημασία των συνεπειών για την δημόσια υγεία μπορεί να υπερεκτιμηθεί. Αντίστοιχα, σε περιπτώσεις όπου η επίπτωση της έκβασης είναι υψηλή, ακόμα και τιμές του σχετικού κινδύνου κοντά στο 1 ενδέχεται να έχουν σημαντική επιρροή στην έκβαση και οι συνέπειες μπορεί να υποτιμηθούν. Επομένως, συνιστάται η παρουσίαση τόσο απόλυτων όσο και σχετικών μέτρων συσχέτισης.[6]

Υπολογισμός

Ο σχετικός κίνδυνος μπορεί να εκτιμηθεί από έναν τετράπτυχο πίνακα:

Ομάδες Έκβαση
Συνέβη (Σ) Δεν συνέβη (Δ)
Παρέμβαση (Π) α β
Μάρτυρας (Μ) γ δ

Η σημειακή εκτίμηση του σχετικού κινδύνου είναι:

Η κατανομή του για ένα δείγμα του πληθυσμού είναι πιο κοντά στην κανονική κανονική απ' ό,τι η κατανομή του ΣΚ,[7] με τυπικό σφάλμα:

Σύγκριση με τον λόγο απόδοσης

Ο σχετικός κίνδυνος διαφέρει από τον λόγο απόδοσης (ΛΑ), αν και τον πλησιάζει ασύμπτωτα για μικρές πιθανότητες της έκβασης. Εάν το α είναι σημαντικά μικρότερο από το β, τότε α / (α + β) α / β. Ομοίως, εάν το γ είναι πολύ μικρότερο από το δ, τότε γ / (γ + δ) γ / δ. Έτσι, με την υπόθεση της σπάνιας νόσου:

Στην πράξη, ο λόγος απόδοσης χρησιμοποιείται συνήθως για μελέτες πασχόντων–μαρτύρων, εφόσον ο σχετικός κίνδυνος δεν μπορεί να εκτιμηθεί.[2]

Στην πραγματικότητα, ο λόγος απόδοσης χρησιμοποιείται πολύ πιο ευρέως στα στατιστικά στοιχεία, καθώς η λογιστική παλινδρόμηση, που συχνά χρησιμοποιείται στην ανάλυση των αποτελεσμάτων κλινικών δοκιμών, λειτουργεί με τον λογάριθμο του λόγου απόδοσης, αλλά όχι με τον λογάριθμο του σχετικού κινδύνου. Επειδή ο φυσικός λογάριθμος της απόδοσης υπολογίζεται ως γραμμική συνάρτηση των ανεξάρτητων μεταβλητών, ο εκτιμώμενος λόγος απόδοσης της θεραπείας για άτομα διαφορετικής ηλικίας θα ήταν ο ίδιος σε ένα μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης όπου η έκβαση συσχετίζεται με την θεραπεία και με την ηλικία, αν και ο σχετικός κίνδυνος μπορεί να είναι σημαντικά διαφορετικός.

Εφόσον ο σχετικός κίνδυνος είναι ένα πιο άμεσο αντιληπτό μέτρο αποτελεσματικότητας, η διάκριση είναι σημαντική ειδικά σε περιπτώσεις μεσαίων έως υψηλών πιθανοτήτων. Εάν η ενέργεια Α ενέχει κίνδυνο 99,9% και η ενέργεια Β κίνδυνο 99,0%, τότε ο σχετικός κίνδυνος είναι λίγο πάνω από 1, ενώ η απόδοση της δράσης Α είναι πάνω από 10 φορές μεγαλύτερη από την απόδοση της Β.

Αριθμητικό παράδειγμα

Παράδειγμα μείωσης κινδύνου

Ομάδες Έκβαση (+) Έκβαση (-) Σύνολο Πιθανότητα έκβασης (ΠΕ)
Παρέμβαση (Π) α = 15 β = 135 α + β = 150 ΠΕΠ = α / (α + β) = 0,1 ή 10%
Μάρτυρας (Μ) γ = 100 δ = 150 γ + δ = 250 ΠΕΜ = γ / (γ + δ) = 0,4 ή 40%
Σύνολο 115 285 400


Εξίσωση Μεταβλητή Συντομογραφία Τιμή
ΠΕΜ - ΠΕΠ Απόλυτη μείωση κινδύνου ΑΜΚ 0,3 ή 30%
(ΠΕΜ - ΠΕΠ) / ΠΕΜ Σχετική μείωση κινδύνου ή

Κλάσμα αποτρέψιμων μεταξύ των μη εκτεθειμένων

ΣΜΚ ή

ΚΑμ

0,75 ή 75%
1 / (ΠΕΜ − ΠΕΠ) Αριθμός που απαιτείται για τη θεραπεία ενός ΑΑΘ 3.33
ΠΕΠ / ΠΕΜ Σχετικός κίνδυνος ΣΚ 0,25
Λόγος απόδοσης ΛΑ 0.167

Παραπομπές

  1. Dictionary of Epidemiology (6th έκδοση). Oxford University Press. 2014. σελίδες 245, 252. ISBN 978-0-19-939006-9. 
  2. 2,0 2,1 2,2 «Proportions, odds, and risk». Radiology 230 (1): 12–9. January 2004. doi:10.1148/radiol.2301031028. PMID 14695382. 
  3. Riegelman, Richard K. (2005). Studying a study and testing a test: how to read the medical evidence (5th έκδοση). Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins. σελίδες 389. ISBN 978-0-7817-4576-5. 
  4. «Reporting of attributable and relative risks, 1966-97». Lancet 351 (9110): 1179. April 1998. doi:10.1016/s0140-6736(05)79123-6. PMID 9643696. 
  5. «Relative risk versus absolute risk: one cannot be interpreted without the other». Nephrology, Dialysis, Transplantation 32 (suppl_2): ii13–ii18. April 2017. doi:10.1093/ndt/gfw465. PMID 28339913. 
  6. «CONSORT 2010 explanation and elaboration: updated guidelines for reporting parallel group randomised trials». BMJ 340: c869. March 2010. doi:10.1136/bmj.c869. PMID 20332511. 
  7. «Standard errors, confidence intervals, and significance tests». StataCorp LLC. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι