Δημαρχείο Ερμούπολης

Δημαρχείο Ερμούπολης
Είδος	δημόσιο κτίριο
Αρχιτεκτονική	νεοκλασική αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	Place Miaoúlis
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°26′42″N 24°56′34″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Σύρου - Ερμούπολης
Τοποθεσία	Ερμούπολη
Χώρα	Ελλάδα
Έναρξη κατασκευής	1876
Αρχιτέκτονας	Ερνέστος Τσίλερ
Προστασία	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Δημαρχείο Ερμούπολης είναι κτίριο που σχεδίασε ο Ερνέστος Τσίλλερ και κατασκευάστηκε μεταξύ 1875 και 1891 στην πρωτεύουσα της Σύρου. Είναι κτισμένο στη βόρεια πλευρά της κεντρικής πλατείας της Ερμούπολης, στον άξονα ακριβώς του μεγάλου εμπορικού δρόμου της οδού Ερμού (σημερινής Ελευθερίου Βενιζέλου).

Η εντύπωση που προκαλεί το κτίριο του Δημαρχείου Ερμούπολης, είναι μνημειακή και μοιάζει περισσότερο με ανάκτορο.

Ιστορική αναδρομή

Το 1834, η Ερμούπολη ορίζεται δήμος Α' τάξης και το 1835 εκλέγεται ο πρώτος δήμαρχος της πόλης, ο Γεώργιος Πετρίτσης.

Οι δημοτικές υπηρεσίες αρχικά στεγάζονταν σε κτίριο ιδιωτικό αντί ενοικίου χωρίς να διαθέτουν ίδιο μέγαρο. Από το 1856 αρχίζει να συζητείται σοβαρά η ανάγκη ανέγερσης δημοτικού καταστήματος. Ωστόσο από πιο παλιά είχε προβλευθεί χώρος στο πολεοδομικό σχέδιο της πόλης για την ανέγερση δημαρχείου. Το 1854, ο τότε διευθυντής του Μηχανικού Κυκλάδων, Αλέξανδρος Γεωργαντάς, έκανε τα πρώτα σχέδια.

Η δρομολόγηση ανέγερσης δημαρχιακού μεγάρου

Ο Ερνέστος Τσίλλερ με σχέδια του οποίου κτίστηκε το Δημαρχείο Ερμούπολης

Στις 26 Μαΐου 1858, το δημοτικό συμβούλιο συστήνει επιτροπή για την ανέγερση δημοτικών κτιρίων και στις 14 Μαΐου 1868 αποφασίζει τον διορισμό κάποιου Ελευθεριάδη ως δημομηχανικού.

Στα 1872, επί δημαρχίας Δημητρίου Βαφειαδάκη αποφασίζεται η χορήγηση πίστωσης στον Τσίλλερ ύψους 3.000 δραχμών για τα σχέδια του δημαρχείου και την κατασκευή ηρώου.

Φαίνεται πως οι δημοτικές Αρχές είχαν έρθει σε συνεννόηση με τον Τσίλλερ αρκετό καιρό νωρίτερα, επειδή τα αρχικά του σχέδια, τα οποία σώζονται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους Κυκλάδων, χρονολογούνται ήδη από το 1871. Όμως το κόστος ανέγερσης υπολογίστηκε σε 650.000 δραχμές και, λόγω του υπέρογκου ποσού, η πρόταση εγκαταλείφθηκε και άρχισαν να μελετούν άλλη ανάλογη. Ωστόσο, στην πορεία ανακοινώθηκε πως το σχέδιο ανέγερσης δημαρχιακού μεγάρου εγκαταλείφθηκε, με σκοπό στο ίδιο οικόπεδο να κτισθεί κτήριο της Πυροσβεστικής.

Στις 26 Μαΐου 1875, αποφασίζεται από το δημοτικό συμβούλιο η χορήγηση πίστεως ύψους 100.000 δραχμών για να ξεκινήσει η ανέγερση του Δημοτικού Αρχείου, ενώ το έργο θα εκτελείτο κατά τμήματα. Στις 6 Νοεμβρίου 1875, ξεκινά το σκάψιμο των θεμελίων. Τον Δεκέμβριο του 1875 τροποποιείται το σχέδιο της Πλατείας Λεωτσάκου για τις ανάγκες του κτηρίου και αγοράζεται γειτονικό οικόπεδο για τον ίδιο σκοπό. Στις 11 Ιανουαρίου 1876, στις τρεις το μεσημέρι πραγματοποιείται η τελετή θεμελίωσης του Δημαρχείου.

Οι εφημερίδες της Σύρου επικρίνουν το δυσανάλογα μεγάλο κόστος ανέγερσης του μεγάρου σε σχέση με τα οικονομικά του Δήμου.

Στα 1879, το δημοτικό συμβούλιο απορρίπτει τον προϋπολογισμό του Τσίλλερ για τοιχοδομία, ξυλουργικές και μαρμαρουργικές εργασίες και τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς εφεσιβάλει την απόφαση της Νομαρχίας να διακόψει την εκτέλεση του έργου. Όπως σχολιάζει η Ελένη Καλαφάτη, «[...]οι δημοτικές Αρχές, ακόμα και σε σημαντικές πόλεις του Βασιλείου, δεν αποδέχονται συχνά ή παρερμηνεύουν ακόμη συχνότερα τις κρατικές επιλογές όπως αυτές εκφράζονται είτε σε θεσμικό πλαίσιο είτε σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις γραμματειών και νομαρχιών».

Στα 1886, το κτήριο έχει φτάσει στο ύψος το δώματος, καθώς πληροφορούμαστε από τα αρχεία του δημοτικού συμβουλίου την απόφαση αγοράς σιδερένιων δοκών για την ισχυροποίηση των πύργων και της στέγης.

Τον Δεκέμβριο του 1890 παραλαμβάνονται τα κουφώματα και τα έπιπλα του μεγάρου, ενώ αρχίζει η διαμόρφωση των πεζοδρομίων γύρω από το κτήριο και τη λέσχη Ελλάς.

Επειδή στις 3 Ιουνίου 1891 συζητείται η ενοικίαση της ανατολικής πλευράς του κτηρίου στο Πρωτοδικείο Σύρου για 10 χρόνια και με μίσθωμα 500 δραχμές, συμπεραίνουμε πως τότε περίπου ολοκληρώθηκε η ανέγερση του κτηρίου.

Οι συχνές αλλαγές στον σχεδιασμό του κτιρίου

Στη διάρκεια της ανέγερσής του πραγματοποιήθηκαν αρκετές αλλαγές επί της αρχικής πρότασης, όπως η μεταφορά της κεντρικής εισόδου από το ισόγειο στον όροφο, το πλατύ μαρμάρινο κλιμακοστάσιο που προστέθηκε. Τέλος στις τρεις πλευρές του κτιρίου, εκτός από την πρόσοψη, προβλεπόταν τρίτος όροφος, που θα ένωνε ουσιαστικά τους πύργους που υπάρχουν στις τέσσερις γωνίες του κτίσματος.

Αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά

Το Δημαρχείο της Ερμούπολης από την πλευρά του άξονα του μεγάλου εμπορικού δρόμου της οδού Ελευθερίου Βενιζέλου.

Το Δημαρχείο της Ερμούπολης είναι ένα τριώροφο στην όψη και διώροφο στην πίσω πλευρά κτίριο λόγω της μεγάλης υψομετρικής διαφοράς του γηπέδου, με προεξέχον το κεντρικό πρόπυλο και τους γωνιακούς πύργους. Στην κάτοψη αποτελεί ορθογώνιο, οι χώροι του οποίου οργανώνονται περιμετρικά γύρω από τοξοστοιχίες με πεσσούς και στους δύο ορόφους και καλύπτονται με σιδερένια δίκλιτη υαλόφρακτη στέγη. Οι περιμετρικές τοξοστοιχίες καλύπτονται με κυλινδρικούς θόλους στους διαδρόμους και σταυροθόλια στις γωνίες.

Στην οριζόντια όψη, η οποία χωρίζεται σε τέσσερις ζώνες με επάλληλους ρυθμούς, το ισόγειο βρίσκεται σε ισχυρό βάθρο, ολομάρμαρο, διακοπτόμενο από τα ανοίγματα των καταστημάτων προς την πλευρά της πλατείας, ώστε να μην βαραίνει το σύνολο. Οι ζώνες του πρώτου και του δεύτερου ορόφου είναι τοσκανικού και ιωνικού ρυθμού αντίστοιχα. Το ισόγειο είναι ύψους 7 μ. και είναι το πιο μνημειακό τμήμα χτισμένο από μαρμάρινη λαξευτή τοιχοποιία. Πύργοι τονίζουν τις γωνίες του κτιρίου ενώ οι πεσσοί των πύργων αυτών είναι κορινθιακού ρυθμού. Οι ρωμανικού ρυθμού τρούλοι, που σχεδιάστηκαν από τον Τσίλλερ για να καλύψουν τους γωνιακούς πύργους, δεν κατασκευάστηκαν ποτέ.

Υπάρχει ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο, πλάτους 15,5 μ. που οδηγεί σε ένα μεγάλο πρόπυλο και που επιστέφεται από χαμηλό αέτωμα. Από το πρόπυλο μπαίνουμε στον προθάλαμο, που διακοσμείται με τοσκανικού ρυθμού κίονες. Το κεντρικό κλιμακοστάσιο καλύπτεται από γυάλινη οροφή και οδηγεί σε όροφο. Η σκάλα έχει πλάτος 1,95μ. Απέναντι από το πλατύσκαλο βρίσκεται η αίθουσα συνεδριάσεων ιωνικού ρυθμού. Στο κτίριο υπάρχουν επίσης δύο ακόμα κλιμακοστάσια, που σήμερα δεν χρησιμοποιούνται.

Οι διαστάσεις του κτιρίου στη θέση των παραστάδων του πρώτου ορόφου είναι 69,75 Χ 40,40 μ. Τα πλαίσια των παραθύρων, τα γείσα, οι βάσεις και τα επίκρανα των παραστάδων είναι από μάρμαρο, ενώ τα ιωνικά κιονόκρανα των παραστάδων του δευτέρου ορόφου, τα φουρούσια και τα κολονάκια στο στηθαίο είναι από πηλό.

Απλά μωσαϊκά πλακάκια καλύπτουν τα δάπεδα των διαδρόμων και την αυλή. Διπλές σειρές αιθουσών υπάρχουν γύρω από τα περιστύλια. Οι εσωτερικές φωτίζονται από το περιστύλιο και οι εξωτερικές από τον δρόμο. Τα δάπεδά τους είναι ξύλινα και ο οροφές με χαμηλά τόξα, που στηρίζονται σε σιδηροδοκούς, λύση που εφάρμοσε για πρώτη φορά ο Τσίλλερ στην Ελλάδα. Η αίθουσα των δημοτικών συνεδριάσεων είναι με πλούσιο διάκοσμο, οι άλλες είναι απλές και σοβατισμένες.

Άγαλμα του Ανδρέα Μιαούλη μπροστά από το Δημαρχείο

Δημαρχείο

Πηγές

• Γ. Κνιθάκης, Μ. Κνιθάκη-Αδαμάκου, Α. Ακρωτηριανάκη, Γ. Καρνούτσος, Ε. Κονάξη, Μ. Κουρμπανά, Ε. Μιχαηλίδου, Ν. Μπογδάνος, Γ.Παπανικολάου: «Ε. Τσίλλερ: Το Δημαρχείο της Ερμούπολης (ιστορική, αρχιτεκτονική, χρωματική προσέγγιση)», εκδ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης - Πολυτεχνική Σχολή, Σπουδαστήριο Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, σειρά μελετών ιστορίας της αρχιτεκτονικής ν. 1, Θεσσαλονίκη, Απρίλιος 1978
• Emile Y. Kolondy: «Ερμούπολις-Σύρος. Γέννησις και εξέλιξις μιας Ελληνικής νησιωτικής πόλεως», Επετηρίς Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, τομ. 8 (1969-1970), σελ. 249-286
• Ελένη Καλαφάτη: «Κράτος, δημοτική διοίκηση και οργάνωση του χώρου τον 19ο αιώνα», Εταιρεία Μελέτης Νέου Ελληνισμού, Πρακτικά του Διεθνούς Συμποσίου Ιστορίας, Νεοελληνική Πόλη. Οθωμανικές κληρονομιές και Ελληνικό κράτος, (Αθήνα 26-28 Σεπτεμβρίου 1984, Ερμούπολη 29-30 Σεπτεμβρίου 1984), Β' Τόμος, Αθήνα, 1985, σελ. 367-373
• «Ερνστ Τσίλλερ 1837-1923. Η τέχνη του κλασικού», κείμενα Μάρω Κραδαμίτση-Αδάμη, εκδ. Μέλισσα, Αθήνα, 2006, σελ. 74-82
• «Ερνέστος Τσίλλερ Αρχιτέκτων, 1837-1923», εκδ. Εθνική Πινακοθήκη και Μουσείο Αλέξανδρου Σούτζου, Αθήνα, 2010, σελ. 152-153
• Ιωάννης Τραυλός, Αγγελική Κόκκου: «Ερμούπολη. Η δημιουργία μιας νέας πόλης στη Σύρο στις αρχές του 19ου αιώνα», εκδ. Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος, Αθήνα, 1980