Δίστιχο
Δίστιχο λέγεται[1][2] το ποίημα σταθερής μορφής που ολοκληρώνεται μόνο μέσα σε δύο στίχους, Επίσης, ονομάζεται το στιχουργικό φαινόμενο κατά το οποίο δύο στίχοι ισοσύλλαβοι, ομοιοκατάληκτοι και του ίδιου ρυθμού επαναλαμβάνονται λιγότερες ή περισσότερες φορές, για τη δημιουργία ολόκληρων ποιημάτων.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δίστιχο προέρχεται[3] από την αρχαία ελληνική ποίηση και συναντάται στα επιγράμματα.
Χρησιμοποιήθηκε εντόνως κατά την Αναγέννηση, στην Κρητική Λογοτεχνία, με κυριότερο εκπρόσωπο της το Βιτσέντζο Κορνάρο, όπου με δίστιχα συνέθεσε τον Ερωτόκριτο.
Μορφή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δίστιχο συναντάται με τις εξής σύνηθες μορφές[4]:
- Δύο δεκαπεντασύλλαβοι ιαμβικοί στίχοι, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.
- Δύο δεκαπεντασύλλαβοι τροχαϊκοί στίχοι, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.
- Δύο στίχοι με λιγότερες συλλαβές[Σημ 1] ιαμβικού ή τροχαϊκού μέτρου, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.
Ο πρώτος στίχος του δίστιχου ονομάζεται πρόοδος και ο δεύτερος επωδός[Σημ 2], ενώ το περιεχόμενο[5] του μπορεί να είναι ερωτικό, σατιρικό, επαινετικό, περιστασιακό, ξενιτιάς, γνωμικού χαρακτήρα κτλ.
Νεοελληνική Λογοτεχνία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δίστιχο το συναντάμε στη Δημοτική ποίηση[Σημ 3], με διάφορα ονόματα, όπως λιανοτράγουδο, μαντινάδα, πατινάδα, ριμνέτσα και κοτσάκι[4].
Έχουν συνθέσει με δίστιχο ποιήματα τους πολλοί νεοέλληνες ποιητές, όπως ο Γεράσιμος Μαρκοράς τον Όρκο και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης το Φωτεινό.
Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό δημοτικό δίστιχο με δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό στίχο.
Της θάλασσας της έταξα ένα καντήλι λάδι,
για να φωτάει του γεμιτζή να δένει παλαμάρι.
Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό δημοτικό δίστιχο με τροχαϊκό οκτασύλλαβο στίχο.
Δυο ψαράκια μελανούρια,
γεια σ' αγάπη μου καινούργια.
Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό λόγιο δίστιχο του Γεώργιου Δροσίνη.
Αφίλητοι αγαπήθηκαν, ξαναϊδωθήκαν γέροι,
και τότε πρώτη του φορά της φίλησε το χέρι.
Σημειώσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Θρασύβουλος Σταύρου (2011) [2006]. Νεοελληνική μετρική. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη). σελ. 121. ISBN 978-960-231-045-8.
- ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ- ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ - ΣΤΙΧΟΥΡΓΙΚΕΣ ΜΟΡΦΕΣ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 153–154. ISBN 960-05-0283-8.
- ↑ ΣΤ. ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ (1947). «ΜΕΡΟΣ Β΄ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ - 2. Ποιήματα με σταθερή μορφή». Η Γένεσις του Διστίχου και η Αρχή της Ισομετρίας. Θεσσαλονίκη.
- ↑ 4,0 4,1 ΣΟΦΟΚΛΗ Γ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (1978). «ΜΕΡΟΣ Β΄ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ - 2. Ποιήματα με σταθερή μορφή». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Αθήνα: Ιδιωτική. σελ. 80.
- ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Δίστιχο». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελίδες 119–121. ISBN 978-960-503-298-2.