Δίστιχο

Δίστιχο λέγεται το ποίημα σταθερής μορφής που ολοκληρώνεται μόνο μέσα σε δύο στίχους, Επίσης, ονομάζεται το στιχουργικό φαινόμενο κατά το οποίο δύο στίχοι ισοσύλλαβοι, ομοιοκατάληκτοι και του ίδιου ρυθμού επαναλαμβάνονται λιγότερες ή περισσότερες φορές, για τη δημιουργία ολόκληρων ποιημάτων.

Ιστορία

Το δίστιχο προέρχεται από την αρχαία ελληνική ποίηση και συναντάται στα επιγράμματα.

Χρησιμοποιήθηκε εντόνως κατά την Αναγέννηση, στην Κρητική Λογοτεχνία, με κυριότερο εκπρόσωπο της το Βιτσέντζο Κορνάρο, όπου με δίστιχα συνέθεσε τον Ερωτόκριτο.

Μορφή

Το δίστιχο συναντάται με τις εξής σύνηθες μορφές:

• Δύο δεκαπεντασύλλαβοι ιαμβικοί στίχοι, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.
• Δύο δεκαπεντασύλλαβοι τροχαϊκοί στίχοι, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.
• Δύο στίχοι με λιγότερες συλλαβές ιαμβικού ή τροχαϊκού μέτρου, οι οποίοι ομοιοκαταληκτούν.

Ο πρώτος στίχος του δίστιχου ονομάζεται πρόοδος και ο δεύτερος επωδός, ενώ το περιεχόμενο του μπορεί να είναι ερωτικό, σατιρικό, επαινετικό, περιστασιακό, ξενιτιάς, γνωμικού χαρακτήρα κτλ.

Νεοελληνική Λογοτεχνία

Το δίστιχο το συναντάμε στη Δημοτική ποίηση, με διάφορα ονόματα, όπως λιανοτράγουδο, μαντινάδα, πατινάδα, ριμνέτσα και κοτσάκι.

Έχουν συνθέσει με δίστιχο ποιήματα τους πολλοί νεοέλληνες ποιητές, όπως ο Γεράσιμος Μαρκοράς τον Όρκο και ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης το Φωτεινό.

Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό δημοτικό δίστιχο με δεκαπεντασύλλαβο ιαμβικό στίχο.

Της θάλασσας της έταξα ένα καντήλι λάδι,
για να φωτάει του γεμιτζή να δένει παλαμάρι.

Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό δημοτικό δίστιχο με τροχαϊκό οκτασύλλαβο στίχο.

Δυο ψαράκια μελανούρια,
γεια σ' αγάπη μου καινούργια.

Ακολουθεί αντιπροσωπευτικό λόγιο δίστιχο του Γεώργιου Δροσίνη.

Αφίλητοι αγαπήθηκαν, ξαναϊδωθήκαν γέροι,
και τότε πρώτη του φορά της φίλησε το χέρι.