Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γουίλιαμ Χάρτνελ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Γουίλιαμ Χάρτνελ
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
William Hartnell (Αγγλικά)
Γέννηση8 Ιανουαρίου 1908
St. Pancras, Αγγλία
Θάνατος23 Απριλίου 1975 (67 ετών)
Marden[1][2][3]
Αιτία θανάτουκαρδιακή ανεπάρκεια, πολλαπλή σκλήρυνση και εγκεφαλικό επεισόδιο
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
ΕθνικότηταΑγγλική
Χώρα πολιτογράφησηςΑγγλική
ΣπουδέςItalia Conti Academy of Theatre Arts και Imperial Service College
Ιδιότηταηθοποιός[4][5], ηθοποιός τηλεόρασης, ηθοποιός ταινιών, εξερευνητής και ηθοποιός θεάτρου
ΣύζυγοςHeather McIntyre[6]
Είδος τέχνηςΣαιξπηρική κωμωδία
Σημαντικά έργαDoctor Who
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Ο Γουίλιαμ Χένρυ Χάρτνελ (William Henry Hartnell, 8 Ιανουαρίου 190823 Απριλίου 1975) ήταν Άγγλος ηθοποιός. Ο Χάρτνελ είναι γνωστός για το ρόλο του Πρώτου Doctor στη σειρά Doctor Who κατά τα έτη 1963-1966

Ο Χάρτνελ γεννήθηκε στο St Pancras, στο Λονδίνο στην Αγγλία. Ήταν ο μοναχογιός της Λούσι Χάρτνελ, μιας ανύπαντρης μητέρας. Μεγάλωσε από μία θετή μητέρα, και επίσης πέρασε πολλές διακοπές στο Ντέβον με την οικογένεια αγροτών της μητέρας του όπου έμαθε να ιππεύει.

Ο Χάρτνελ ποτέ δεν ανακάλυψε την ταυτότητα του πατέρα του (του οποίου τα στοιχεία έμειναν κενά στο πιστοποιητικό γέννησης του) παρά τις προσπάθειές του να τον εντοπίσει. Γνωστός και ως Μπίλι, άφησε το σχολείο χωρίς προοπτικές και απασχολημένος με μικροαδικήματα. Ο Χάρτνελ γνώρισε τον συλλέκτη τέχνης Χιου Μπλέικερ, ο οποίος έγινε αργότερα ο ανεπίσημός του φύλακας και κανόνισε γι' αυτόν αρχικά να τον εκπαιδεύσει ως αναβάτης και τον βοήθησε να μπει στην Italia Conti Academy. Με το θέατρο να είναι το πάθος του Χιου Μπλέικερ, πλήρωσε τον Χάρτνελ να πάρει λίγη λεπτότητα στο Imperial Service College, αν και ο Χάρτνελ βρήκε τους περιορισμούς του πολλούς και έφυγε.

Ο Χάρτνελ μπήκε στο θέατρο το 1925 δουλεύοντας σαν βοηθός. Εμφανίστηκε σε πολλές Σαιξπηρικές παραστάσεις όπως Ο Έμπορος της Βενετίας (1926), Ιούλιος Καίσαρας (1926), Όπως σου Αρέσει (1926), Άμλετ (1926), Ο Πειρασμός (1926), Μακμπέθ (1926). Επίσης πρωταγωνίστησε στο Σκύβει για να κατακτήσει (1926), και στο Σχολείο για Σκάνδαλα (1926), και στο Καλημέρα, Μπιλ (1927), και έπειτα στο Ο Κρατούμενος της κυρίας Ελίζαμπεθ (1928). Το έργο γράφτηκε από τον Ρόμπερτ Νίλσον Στίβενς και από τον Ε. Λάιαλ Σουίτ. Παρουσίασε την ηθοποιό Χέδερ ΜακΙντάιρ την οποία παντρεύτηκε κατά τη διάρκεια του επόμενου χρόνου. Οι πρώτες από τις περισσότερο από 60 ταινίες ήταν στο Πες το με Μουσική (1932). Έπαιξε τον Άλμπερτ Φόσνταικ στην ταινία του Νόελ Κάουαρντ Στην Οποία Υπηρετούμε (1942) αλλά εμφανίστηκε πολύ πιο αργά για την πρώτη μέρα των γυρισμάτων. Ο Κάουαρντ επέπληξε τον Χάρτνελ μπροστά από το προσωπικό και τους ηθοποιούς για τον ερασιτεχνισμό του, όπου του απολογήθηκε προσωπικά μπροστά σε όλους και έπειτα τον απέλυσε. Ο Μάικλ Άντερσον που ήταν ο πρώτος βοηθός σκηνοθέτης, πήρε το ρόλο και πιστώθηκε ως Μίκι Άντερσον.

Στο ξέσπασμα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, ο Χάρτνελ υπηρέτησε στο Σώμα των Τανκς, αλλά έφυγε μετά από 18 μήνες υποφέροντας από νευρικό κλονισμό επιστρέφοντας στην ηθοποιία. Ο Χάρτνελ συχνά έπαιζε χαρακτήρες από κόμικς, μέχρι που διαλέχτηκε για το ρωμαλέο ρόλο του Λοχία Νεντ Φλέτσερ στο Ο Δρόμος Μπροστά μας (1944). Από τότε στην καριέρα του έπαιζε αστυνομικούς, στρατιώτες και νταήδες. Αυτός ο τύπος ρόλων τον ενοχλούσε, ακόμα και αν έπαιζε σε κωμωδίες όπου έβρισκε τον εαυτό του υπερβολικά 'βαρύ'. Το 1958 έπαιξε τον λοχία στην πρώτη του κωμωδία του Συνέχισε Λοχία, και εμφανίστηκε ως δημοτικός σύμβουλος στην ταινία των αδερφών Μπούλτινγκ Ο Παράδεισος Επάνω (1963) με τον Πίτερ Σέλλερς. Επίσης εμφανίστηκε ως Γουίλ Μπάκλι στην ταινία Το Ποντίκι που Βρυχήθηκε (1959) ξανά με τον Σέλλερς.

Ο πρώτος του κανονικός ρόλος στην τηλεόραση ήταν αυτός του Επιλοχία Πέρσι Μπάλιμορ στο Παιχνίδι Στρατού από το 1957 μέχρι το 1961. Ξανά όμως ενώ ήταν κωμωδία, βρήκε τον εαυτό του στο ρόλο του "σκληρού". Εμφανίστηκε σε έναν υποστηρικτικό ρόλο στην ταινία Αυτή η Αθλητική Ζωή (1963), που του έδωσε μία αισθητική παρουσία ως ένα γηράσκων ταλέντο του ράγκμπι γνωστός ως 'Πατέρας'.

Μετά τη διαμονή τους στην οδό 51 Church, στο Άιλγουορθ, δίπλα στον Χιου Μπλέικερ, οι Χάρτνελ ζούσαν στο Thames Ditton Island. Έπειτα τη δεκαετία του 1960 μετακόμισαν σε ένα εξωχίο στο Μέιφιλντ στο Σούσεξ. Έπειτα έζησε στην Sheephurst Lane στο Μάρντεν, Κεντ.

Την παρουσία του Χάρτνελ στο Αυτή η Αθλητική Ζωή την πρόσεξε ο Βέριτι Λάμπερτ, ο παραγωγός που ετοίμαζε μία τηλεοπτική σειρά επιστημονικής φαντασίας για το BBC, το Doctor Who. Ο Λάμπερτ του πρόσφερε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Αν και ο Χάρτνελ στην αρχή δεν ήταν σίγουρος για να δεχτεί ένα ρόλο σε παιδική σειρά, λόγω της επιτυχίας του στης ταινίας, ο Λάμπερτ και ο σκηνοθέτης Γουόρις Χούσειν τον έπεισαν να πάρει το ρόλο, και έγινε ο χαρακτήρας για τον οποίο κέρδισε το υψηλότερο και αξιομνημόνευτο προφίλ. Ο Χάρτνελ αργότερα αποκάλυψε ότι πήρε το ρόλο επειδή θα ξέφευγε από την τραχύτητα και τα στρατιωτικά κομμάτια στα οποία συνήθως έπαιζε.

Από το Doctor Who ο Χάρτνελ κέρδιζε ένα κανονικό μισθό των 315 δολαρίων ανά επεισόδιο από το 1966 (στην περίοδο των 48 εβδομάδων ανά ετήσια παραγωγή στις σειρές), αντίστοιχο του ποσού τον 4.050 δολαρίων την εβδομάδα για τα σημερινά δεδομένα. Συγκριτικά το 1966 οι συνάδελφοί του Άννεκε Γουίλς και Μάικλ Κρέιζ κέρδιζαν 68 και 52 δολάρια το επεισόδιο την ίδια στιγμή αντίστοιχα. Κατά τη διάρκεια της κατοχής του ρόλου του Δόκτωρ, ο Γουίλιαμ Χάρτνελ φορούσε περούκα αφού ο χαρακτήρας είχε μακριά μαλλιά.

Σύμφωνα με κάποιους συναδέλφους του στο Doctor Who, ήταν ένα δύσκολο άτομο για να συνεργαστεί κάποιος μαζί του. Άλλοι, ωστόσο, ηθοποιοί όπως ο Πίτερ Πέρβς και ο Γουίλιαμ Ράσελ και ο παραγωγός Βέριτι Λάμπερτ, μίλησαν λαμπρά για αυτόν μετά από περισσότερο από 40 χρόνια. Ανάμεσα στους πιο καυστικούς χαρακτηρισμούς του ο Νίκολας Κόρτνει, στα απομνημονεύματά του, έλεγε ότι κατά τη διάρκεια του Το Υπέρτατο Σχέδιο των Ντάλεκς ο Χάρτνελ ανέφερε ότι ένα έξτρα στη σκηνή ήταν Εβραϊκό, δείχνοντας έτσι πως ο Χάρτνελ ήταν προκατειλημμένος. Σε μια συνέντευξη το 2008, ο Κόρτνει ισχυρίστηκε πως ήταν εθνικιστής και δεν ήταν ανεκτικός με άλλες φυλές. Ωστόσο τα πήγαινε πολύ καλά με την πρώτη συνοδό του, που παίχτηκε από την Κάρολ Ανν Φορντ η οποία ήταν Εβραία.

Η επιδείνωση της υγείας του Χάρτνελ (υπέφερε από αρτηριοσκλήρωση, που άρχιζε να επηρεάζει την ικανότητά του να λέει το σενάριο), όπως επίσης και φτωχές σχέσεις με την νέα ομάδα παραγωγής στη σειρά με΄τα την άφιξη του Βέριτι Λάμπερτ, που τελικά τον οδήγησε να φύγει από το Doctor Who το 1966.

Όταν έφυγε από το Doctor Who, ο παραγωγός του σόου σκέφτηκε μία μοναδική ιδέα: αφού ο Δόκτωρ είναι εξωγήινος, μπορεί να μεταμορφώνει την εμφάνισή του και έτσι να ανανεώνει τον εαυτό του. Ο Γουίλιαμ Χάρτνελ ο ίδιος πρότεινε πως ο Πάτρικ Τρότον θα έπρεπε να γίνει ο νέος Δόκτωρ λέγοντας ότι "Είναι μόνο ένας άντρας στην Αγγλία που μπορεί να αναλάβει και αυτός είναι ο Πάτρικ Τρότον". Στο τέταρτο επεισόδιο της σειράς Ο Δέκατος Πλανήτης, ο Πρώτος Δόκτωρ αναγεννήθηκε στο Δεύτερο Δόκτωρ του Πάτρικ Τρότον.

Ο Χάρτνελ εμφανίζεται ως χαρακτήρας στο ακουστικό δράμα Pier Pressure όπου πρωταγωνιστεί ο Κόλιν Μπέικερ στο ρόλο του Έκτου Δόκτωρ. Για την πεντηκοστή επέτειο του Doctor Who το 2013, το BBC αναμετέδωσε μια δραματοποίηση των γεγονότων που περιέβαλλε την δημιουργία της σειράς, με τίτλο Μια Περιπέτεια στο Χωροχρόνο. Τον ρόλο του Χάρτνελ είχε ο Ντέιβιντ Μπράντλει.

Αργότερη ζωή και θάνατος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χάρτνελ επανέλαβε το ρόλο του Δόκτωρ στο Doctor Who κατά τη διάρκεια του επεισοδίου της 10ης επετείου της σειράς Οι Τρεις Δόκτωρ (1972-73). Όταν η σύζυγος του Χάρτνελ, Χέδερ, κατάλαβε την ανάμειξή του ενημέρωσε το προσωπικό του σόου ότι η εξασθενημένη μνήμη και υγεία του τον απέτρεψαν από την συμμετοχή του στο επεισόδιο. Έγινε μια συμφωνία ανάμεσα στο προσωπικό και στη Χέδερ ότι ο Χάρτνελ θα καθόταν κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και θα διάβαζε τα λόγια του μέσω καρτών. Η εμφάνισή του στο επεισόδιο ήταν η τελευταία του εμφάνιση ως ηθοποιός. Η υγεία του χειροτέρεψε κατά τη διάρκεια του 1970 και τον Δεκέμβριο του 1974 μπήκε στο νοσοκομείο μόνιμα. Έζησε την αργότερη ζωή του στο Sheephurst Lane στο Marden στο Kent. Στις αρχές του 1975 υπέφερε από μια σειρά από εγκεφαλικά επεισόδια που προκαλούνταν από ασθένεια των αγγείων του εγκεφάλου, και πέθανε στον ύπνο του από καρδιακή ανακοπή στις 23 Απριλίου 1975, στην ηλικία των 67.

Ένα βίντεο της σκηνής του Χάρτνελ από το τέλος του επεισοδίου Η Εισβολή των Ντάλεκ στη Γη (1965) χρησιμοποιήθηκε ως πίστωση για την 20η επέτειο της σειράς Οι Πέντε Δόκτωρ (1983). Ωστόσο, ο Ρίτσαρντ Χάρνταλλ έπαιξε τον Πρώτο Δόκτωρ για το υπόλοιπο του επεισοδίου λόγω της απουσίας του Χάρτνελ. Ένα έγχρωμο υλικό από του Χάρτνελ από το επεισόδιο Οι Αζτέκοι αναμείχθηκε με σύγχρονο υλικό της ηθοποιού Jenna-Louise Coleman και με αντίγραφα των σωμάτων για τον Πρώτο Δόκτωρ και τη Σούζαν, για να δημιουργήσουν μία νέα σκηνή στο επεισόδιο του 2013 Το Όνομα του Δόκτωρ.

Ο Χάρτνελ παντρεύτηκε την Χέδερ ΜακΙντάιρ από τις 9 Μαΐου 1929 μέχρι το θάνατό του. Είχαν μόνο μία κόρη την Χέδερ Ανν και δύο εγγόνια. Η χήρα του, Χέδερ, πέθανε το 1984. Η μόνη δημοσιευμένη βιογραφία του είναι από την εγγονή του, Τζούντιθ Κάρνει, με τίτλο Ποιος Είναι Εκεί? Η Ζωή και η Καριέρα του Γουίλιαμ Χάρτνελ. Αρχικά δημοσιεύτηκε το 1996 από την Virgin Publishing, και έπειτα στην 50η επέτειο του Doctor Who, από την Fantom Publishing, αυτή τη φορά σε βιβλίο το 2013.

Έτος Τίτλος Ρόλος Σημειώσεις
1932 Πες το με Μουσική Άγνωστο
1933 Είμαι Εκρηκτικό Έντουαρντ Γουίμπερλει
Ακολούθα την Κυρία Μάικ Μάρτιντειλ
Η Έλξη Μπίλι
1934 Κούνα το Προβάδισμα Φρέντι Φόρντουμ
Το Τέλειο Ψεγάδι Βίκερς
Το να Βλέπεις είναι το να Πιστεύεις Ρόναλντ Γκίμπσον
1935 Γέρος Πιστός μικρός ρόλος πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
Όσο οι Γονείς Κοιμούνται Τζόρτζ
Ο Κυβερνήτης Πωλητής αυτοκινήτων χωρίς πίστωση
1936 Τίποτα σαν τη Δημοσιότητα Πατ Σπένσερ πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
Παριζιάνικη Ζωή Άγνωστο
Ο Πορφυρός Κύκλος μικρός ρόλος
Η Σκιά του Μαίκλ Έμεραλντ Άγνωστο χωρίς πίστωση
Μεσάνυχτα στης Μαντάμ Τισσό Σταμπς πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
1937 Αντίο Ξανά μικρός ρόλος χωρίς πίστωση
1938 Οδηγούν τη Νύχτα Οδηγός λεωφορείου πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
1939 Πολύ Επικίνδυνος για να Ζήσει μικρός ρόλος
Ο Φόνος θα Σταματήσει Ντικ
1941 Ράδιο Ελευθερίας Λειτουργός Ραδιοφώνου Εναέριας Τοποθεσίας
1942 Το Διαμάντι του Πίτερβιλ Τζόσεφ πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
Ιπτάμενο Οχυρό Γκέιλορντ Πάρκερ χωρίς πίστωση
Πέταξαν Μόνοι Σκότι πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
Ύποπτο Άτομο Σάουντερς
Η Χήνα το Σκάει Γερμανός Διευθυντής στο Σταθμό χωρίς πίστωση
Σαμποτάζ στη Θάλασσα Τζέικομπ Ντίγκμπι
1943 Οι Καμπάνες Χτυπούν Μπρουκς πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
Ο Σκοτεινός Πύργος Τζιμ Τάουερς πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
1944 Παράγραφος Ντελ
Ο Δρόμος Μπροστά Λοχίας Νεντ Φλέτσερ πιστώθηκε ως "Μπίλι Χάρτνελ"
1945 Ο Ταραχοποιός Πίτερ Πέτιγκερ
Προβιά απο Φράουλες Κρις Λόου
Ο Φόνος Ανάποδα Τομ Μάστερικ
1946 Ραντεβού με το Έγκλημα Λίο Μάρτιν
Ο Περίεργος Έξω Φένσι
1947 Μπράιτον Ροκ Ντάλοου
Το Λιμάνι του Πειρασμού Τζιμ Μπράουν
1948 Απόδραση Επιθεωρητής Χάρρις
1949 Και Τώρα ο Βαραββάς Γουόρντερ Τζάκσον
Οι Χαμένοι Άνθρωποι Μπαρνς
1950 Διπλή Εξομολόγηση Τσάρλι Ντάρχαμ
1951 Ο Σκοτεινός Άντρας Επιστάτης Αστυνομίας
1952 Το Μαγικό Κουτί Λοχίας Επιστράτευσης
Ο Κλοιός Σαμ Χάκετ
Τα Χαρτιά του Πίκγουικ Ιρείτ Κείμπμαν
Η Χόλι και ο Κισσός Ο Λοχίας-Ταγματάρχης της Εταιρείας (Λ.Τ.Ε.)
1953 Κάποιος Κύριος...? Επιθεωρητής Μάρτιν
1955 Αποτυπώματα στην Ομίχλη Χέρμπερτ Μόσμπι
Η Τζόζεφιν και οι Άντρες Επιθεωρητής Λοχίας Πάρσονς
1956 Τόνοι Μπελάδων Μπερτ
Η Πρόοδος του Ιδιωτικού Λοχίας Σάτον
Doublecross Χέρμπερτ Γουάιτγουει
1957 Οι Οδηγοί της Κόλασης Κάρτλει
Το Περιστατικό Γιάνγκτσι: Η Ιστορία του H.M.S. Αμέθυστου Αρχηγός Σίμαν Φρανκ
Ο Υπνωτιστής Επιθεωρητής Ρος
Ραντεβού με την Καταστροφή Τρέισι
1958 Συνέχισε Λοχία Λοχίας Γκρίμσγουειβ
Στο Τρέξιμο Τομ Κέισι
1959 Άκρως Απόρρητο Γκρίμσο
Ο Απελπισμένος Σμιθ
Η Νύχτα που Ρίξαμε τον Κλάνγκερ Λοχίας Μπράιτ
Κάνε Χειραψία με τον Διάβολο Λοχίας Τζένκινς
Το Ποντίκι που Βρυχήθηκε Λοχίας Γούιλ Μπάκλει
1960 Τζάκποτ Επιστάτης Φρόλι
Όλοι Ίδιοι για Σένα Γουόλτερ "Γουόλι" Μπέρτον
Τρίτη Στάση στο Πικαντίλι Συνταγματάρχης
1963 Το Τέλος του Κόσμου Δέκα Φορές Πατέρας
Παράδεισος Πάνω! Επιλοχίας Φόουλερ
Αυτή η Αθλητική Ζωή 'Πατέρας' Τζόνσον
Το να Έχεις και το να Κρατάς Επιθεωρητής Ρόμπερτς
1964 Αύριο στις Δέκα Φρέντι
Έτος Τίτλος Ρόλος Σημειώσειςα
1955 Ντάγκλας Φέρμπανκς ο Μικρότερος, Δώρα Κρίστι Σεζόν 3, Επεισόδιο 28: "Η Δημοπρασία
Το Θέατρο του Λονδίνου Κένυον Σεζόν 1, Επεισόδιο 7: "To Εσωτερικό Μάτι"
1956 Το Θέατρο της Έρολ Φλιν ο ίδιος Σεζόν 1, Επεισόδιο 13: "Το Κόκκινο Γεράνι"
1957 Ένας Άγιος Βασίλης για τα Χριστούγεννα Άγνωστο Τηλεταινία
1957–58
1960
Το Παιχνίδι του Στρατού Λοχίας Επιλοχίας της Εταιρείας
Πέρσι Μπάλιμορ
Σεζόν 1η (3 επεισόδια)
Σεζόν 2η (2 επεισόδια)
Σεζόν 5η (8 επεισόδια)
1958
1959
Καλέστε 999 Τζος Κρόφορντ
Τζεφ Ρίτσαρντς
Σεζόν 1, Επεισόδιο 1: "Η Δολοφονική Δουλειά
Σεζόν 1, Επεισόδιο 16: "50.000 Χέρια"
1959 Διευθυντής Δοκιμασίας Άγνωστο Σεζόν 1, Επεισόδιο 28
Ο Ιπτάμενος Γιατρός Έιμπ ΜακΚέλερ Σεζόν 1, Επεισόδιο 9: "Η Μεταβαλλόμενη Πεδιάδα"
1960 ITV Television Playhouse Ρείνολντς
Τζιμ
Σεζόν 5, Επεισόδιο 41: "Το Μέρος Μου"
Σεζόν 5, Επεισόδιο 44: "Μετά το Πάρτυ"
1961 Kraft Mystery Theater Άγνωστο Σεζόν 1, Επεισόδιο 11: "Οι Απελπισμένοι Άντρες"
Ομάδα Φαντασμάτων Φρεντ Ράις Σεζόν 1, Επεισόδιο 4: "Ψηλό Καλώδιο"
1963 Οι Δημιουργοί Αεροπλάνων Γουόλι Γκριγκς Σεζόν 1, Επεισόδιο 15: "Μία Από Αυτές τις Μέρες"
The Edgar Wallace Mystery Theatre Επιθεωρητής Ρόμπερτς Σεζόν 4, Επεισόδιο 9: "Το να Έχεις και το να Κρατάς"
1963–66
1972–73
Doctor Who Ο Πρώτος Δόκτωρ Σεζόν 1η (42 επεισόδια)
Σεζόν 2η (39 επεισόδια)
Σεζόν 3η (45 επεισόδια)
Σεζόν 4η (8 επεισόδια)
Σεζόν 10η, Επεισόδιο 1: Οι Τρεις Δόκτωρ (4 επεισόδια)
1967 Κανένα Μέρος να Κρυφτείς Ίμπι Σεζόν 10, Επεισόδιο 2: "Το Παιχνίδι"
1968 Απαλά, Απαλά: Ομάδα Εργασίας Χένρι Σουίφτ Σεζόν 3, Επεισόδιο 13: "Αιτία Θανάτου"
1970 Έγκλημα Πάθους Χένρι Λίντον Σεζόν 1, Επεισόδιο 6: "Alain"
  • Γουντ, Τατ: Λόρενς Μάιλς (2006). Πάνω στην Ώρα 1: Ένας Οδηγός στο Doctor Who 1963-1996. Ιλινόις: Mad Norwegian Press. ISBN 0-9759446-0-6.
  • Κάρνει, Τζέσικα (1996). Ποιος Είναι Εκεί? Η Ζωή και η Καριέρα του Γουίλιαμ Χάρτνελ. Carney, Jessica (1996). Who's There? The Life and Career of William Hartnell. Virgin Publishing. ISBN 1-85227-514-6.
  • Ντέιβιντ Τζ. Χόου, Μάρκ Στάμερς, Στίβεν Τζείμς Γουόκερ (1993). Doctor Who: Η Δεκαετία του 1960. Λονδίνο: Virgin Publishing. ISBN 0-86369-707-0.

Haining, Peter (1983). Doctor Who: A Celebration. London: W.H. Allen and Co. ISBN 0-491-03351-6.