Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης

Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης
Είδος	αρχαιολογικό μουσείο
Γεωγραφικές συντεταγμένες	39°0′29″N 20°44′7″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Πρέβεζας
Τοποθεσία	Νικόπολη
Χώρα	Ελλάδα
Ολοκλήρωση	1913
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Αρχαιολογικό μουσείο Νικόπολης βρίσκεται στο 5ο Κm Πρέβεζας-Ιωαννίνων κοντά στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης. Αποπερατώθηκε το έτος 2009 και υπάγεται στή διοικητική μέριμνα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πρέβεζας.

,

Παλαιό Μουσείο Νικόπολης

Στρατηγός Αγρίππας, μαρμάρινο πορτρέτο

Μαρμάρινο βάθρο με Αμαζονομαχία

Γυάλινη Τεφροδόχος

Μαρμάρινη πλάκα με απεικόνιση Αρχαίου Συμποσίου (ερωτική σκηνή)

Ορειχάλκινο Ρωμαϊκό αγαλματίδιο του Ερμή

Αύγουστος Οκταβιανός, μαρμάρινο πορτρέτο

Ημικυκλικό Βάθρο με Θεούς και Ήρωες

Επιτύμβια Πλάκα, Γράφει: "Μάρκος Μάρκου, Εφηβοφύλαξ, 67 ετών, Χαίρε"

Ιστορία. Το Οθωμανικό Τζαμί Ιτς Καλέ, Αρχαιολογικό Μουσείο

Η Πρέβεζα απελευθερώθηκε από την Οθωμανική κατοχή στις 21 Οκτωβρίου 1912. Σύντομα άρχισαν αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της Νικόπολης από τον Αλέξανδρο Φιλαδελφέα και τα ευρήματα συγκεντρώθηκαν ως συλλογή μέχρι το έτος 1940, στο ‘’Αρχαιολογικό Μουσείο Πρέβεζας’’, το οποίο στεγαζόταν στο κτίριο ενός μεγάλου Οθωμανικού τζαμιού, που βρισκόταν στην οδό Περδικάρη, ακριβώς απέναντι από το σημερινό κινηματοθέατρο ‘’Όασις’’. Δυστυχώς αυτό το ‘’τζαμί – μουσείο’’ βομβαρδίστηκε από Ιταλικά αεροπλάνα κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο του 1940, υπέστη μεγάλες καταστροφές, αλλά και λεηλασίες αρχαιοτήτων . Έτσι τα ερείπιά του γκρεμίστηκαν μεταπολεμικά και στο χώρο αυτό κτίστηκε αργότερα (1955) με εντολή του Βασιλιά Παύλου, η ‘’Λέσχη Προσκόπων’’ που υπάρχει και σήμερα. Ακριβώς μπροστά από τη Λέσχη Προσκόπων υπάρχουν δύο γρανιτένιοι κίονες του Οθωμανικού Τζαμιού του οποίου έστω διασώζεται η φωτογραφία .

Το παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης

Τις αρχαιολογικές έρευνες του Αλέξανδρου Φιλαδελφέα (1913) συνέχισε ο Σωτήριος Δάκαρης και μετέπειτα ο Αναστάσιος Ορλάνδος, ο οποίος έκανε αναστηλώσεις στη Βασιλική Αλκίσωνος και στο Ρωμαϊκό Ωδείο. Το έτος 1965, το Υπουργείο Πολιτισμού έκτισε ένα μικρό κτίριο εντός των παλαιοχριστιανικών τειχών, 70m από τη Βασιλική Α΄ Δουμετίου με σκοπό τη στέγαση του Αρχαιολογικού Μουσείου Νικόπολης. Αποτελείται από ένα μικρό προθάλαμο και δύο συνεχόμενες αίθουσες και απέχει 7Km από την πόλη της Πρέβεζας.

Το 1972 έγινε η έκθεση ευρημάτων από τον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης και κτίστηκε μία ισομήκης με το Μουσείο αποθήκη, όπου τοποθετήθηκαν τα μη εκθέσιμα γλυπτά και τα ευρήματα των ανασκαφών.. Τα ανευρεθέντα αρχαιολογικά αντικείμενα στην Αρχαία Νικόπολη, φυλάσσονταν εκεί μέχρι το έτος 2009. Όμως τα άλλα ευρήματα από τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους του Νομού Πρέβεζας (Βερενίκη – Μιχαλίτσι, Θησαυρός Στεφάνης, ευρήματα Νεκρομαντείου του Αχέροντα, ευρήματα Αρχαίας Κασσώπης, ευρήματα Σπήλαιου Ασπροχάλικου, ευρήματα από το Αρχαίο Όρραον, κλπ) εκτίθενται ή φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.

Το έτος 2008-2009, όλα τα εκθέματα του παλιού Αρχαιολογικού Μουσείου Νικόπολης συσκευάσθηκαν και μεταφέρθηκαν στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης. Ετσι το παλιό Μουσείο είναι πλέον κενό, και αποτελεί γραφείο των αρχαιοφυλάκων του χώρου, όπου βρίσκεται η παλαιοχριστιανική Βασιλική του Δουμετίου. Τηλέφωνο 26820-41336

Το νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης

Από το έτος 1998 άρχισε να κτίζεται με αρκετά τεχνικά προβλήματα το ΝΕΟ Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης, το οποίο αποπερατώθηκε το έτος 2006. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το κτίσιμό του κατέρρευσε η μιά οροφή, ενώ κατά την παράδοσή του πλημμύρισε από βροχή το υπόγειο . Βρίσκεται στο 5ο Κm της Λεωφόρου Πρέβεζας Αρτας (Λεωφόρος Ιωαννίνων, δίπλα στο κτίριο Lidl). Εγινε Μουσειολογική μελέτη και τα εκθέματα τοποθετήθηκαν με χρονολογική σειρά. Το έτος 2007 το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης άνοιξε για πρώτη φορά τις πύλες του στο κοινό με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας Μουσείων, και ήδη από το 2009 λειτουργεί κανονικά.

Το Μουσείο περιλαμβάνει συλλογή αρχιτεκτονικών μελών από τον χώρο της Νικόπολης, συλλογή γλυπτών από τον χώρο της Νικόπολης, κτερίσματα από το νεκροταφείο της ευρύτερης περιοχής της Νικόπολης, κλπ. Το κτίριο του Μουσείου, συνολικής επιφάνειας 2.150 m2, ανεγέρθηκε σε οικόπεδο έκτασης 20 περίπου στρεμμάτων, που βρίσκεται στην είσοδο της πόλης της Πρέβεζας. Περιλαμβάνει δύο κύριους εκθεσιακούς χώρους εμβαδού 200 m2 έκαστο, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, χώρους διοίκησης, εργαστήρια συντήρησης, αποθηκευτικούς χώρους, χώρους εξυπηρέτησης κοινού (εκδοτήριο εισιτηρίων, πωλητήριο, αναψυκτήριο) και ξενώνα.

Το έργο «Εξοπλισμός - Έκθεση Νέου Μουσείου Νικόπολης», προϋπολογισμού 1.400.000 ευρώ, που υλοποιείται από τη ΛΓ΄ ΕΠΚΑ στο πλαίσιο του Γ΄ Κ.Π.Σ. (ΠΕΠ Ηπείρου), περιλαμβάνει τη μεταφορά, καταγραφή, φωτογράφηση και αποθήκευση των αρχαιοτήτων στο νέο κτίριο, τη συντήρηση των εκθεμάτων, τον εξοπλισμό αποθηκών, εργαστηρίων συντήρησης, γραφείων, εκθεσιακών και κοινόχρηστων χώρων, τη σύνταξη μουσειολογικής - μουσειογραφικής μελέτης, και τέλος, την έκθεση των αρχαιοτήτων στο νέο Μουσείο .

Σημαντικά εκθέματα (Masterpieces)

Στά εκθέματα του Νέου Αρχαιολογικού Μουσείου Νικοπόλεως περιλαμβάνονται μεταξύ των άλλων τά εξής :

• Μαρμάρινα: Μαρμάρινα επιτύμβια γλυπτά, με εγχάρακτα το ονομα του νεκρού, το όνομα του πατέρα του, τό επάγγελμα, την ηλικία θανάτου και χαιρετισμό.Π.χ. «ΜΑΡΚΟΣ ΜΑΡΚΟΥ, ΕΦΗΒΟΦΥΛΑΞ, ΕΤΩΝ ΞΒ΄, ΧΑΙΡΕ». Μαρμάρινος Βωμός αφιερωμένος στήν αυτοκράτειρα Σαβίνη, σύζυγο του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου, πού ταυτιζόταν με την επιτόπια Άρτεμη Κελκαία, πού λατρευόταν τοπικά. Μαρμάρινες Σαρκοφάγοι, με ανάγλυφα κοσμήματα ανθοπλοκάμων, κεφάλια λεόντων, κλπ. Μαρμάρινος καθιστός λέων του 3ου- 4ου αιώνα π.Χ. Βρέθηκε στο θέατρο Οκταβιανού. Μαρμάρινο άγαλμα της Αθηνάς (Minerva) που δημηγορεί, Ρωμαϊκό αντίγραφο του 4ου αιώνα π.Χ. της Ελληνιστικής περιόδου. Πιθανολογείται ότι το πρωτότυπο ανήκε στη σχολή του Πραξιτέλη. Μαρμάρινο άγαλμα «Μικρά Ηρακλειώτις». Βρέθηκε ΝΔ της Ρωμαϊκής πόλης και χρονολογείται στον 1ο αιώνα π.Χ. Μαρμάρινη κεφαλή - πορτρέτο του στρατηγού Αγρίππα. Βρέθηκε από τόν φύλακα αρχαιοτήτων Γεώργιο Νούσια, σε καλλιεργούμενο αγρό της Νικόπολης και παραδόθηκε στο μουσείο [1], [2], [9]. Είναι σπασμένο στα 2/3+1/3 και κολλημένο. Μαρμάρινη γυναικεία κεφαλή της Φαυστίνας της Νεωτέρας, συζύγου του Μάρκου Αυρηλίου (παρουσιάζει στραβισμό) [1], [2], [9]. Μαρμάρινο κυλινδρικό βάθρο ανδριάντα, με ανάγλυφη αμαζονομαχία. Το αριστούργημα αυτό γλυπτικής βρέθηκε στην Βασιλική του Αλκίσωνος και εχρησιμοποιείτο ως βάση του άμβωνος. Eίναι μαρμάρινο, και γύρω του ανάγλυφα απεικονίζεται μια αμαζονομαχία. Το 30% περίπου της αμαζονομαχίας είναι σμιλευμένο με κοπίδι και σε ένα τμήμα του διασώζεται μεταγενέστερο ψηφιδωτό με αγίους. Προφανώς ο Χριστιανός καλλιτέχνης είχε σαν σκοπό να εξαφανίσει όλη την παράσταση της αμαζονομαχίας και να την αντικαταστήσει με ψηφιδωτές αναπαραστάσεις αγίων [1], [2], [9]. Μαρμάρινη προτομή του Αύγουστου Οκταβιανού. Βρέθηκε στό Μνημείο Αυγούστου το 2003 από τις ανασκαφές του Κωνσταντίνου Ζάχου, συντηρήθηκε και εκτίθεται στό Νέο Μουσείο [2]. Μαρμάρινα τραπεζοφόρα. Μαρμάρινη ανάγλυφη πλάκα, με αναπαράσταση Αρχαίου Συμποσίου. Βρέθηκε κοντά στο Υδραγωγείο. Παριστάνει ένα ζευγάρι σε ερωτική περίπτυξη, ενώ ένας μικρός δούλος κρατά κανάτι για να πλύνει τα πόδια τού αφεντικού. Η γυναίκα είναι σε πολύ τρυφερή ερωτική στάση ενώ ο άνδρας απεικονίζεται κατάκοπος, σε πλήρη κατάρρευση [1], [2], [9]. Μαρμάρινο ημικυλινδρικό Βάθρο με Θεούς και Ήρωες: Το βάθρο αυτό βρέθηκε το 2001 στην ανασκαφή του Μνημείου Αυγούστου σχετικά με το οποίο η ΙΒ Εφορεία Αρχαιοτήτων ανακοίνωσε τότε: «Βρέθηκε τάφος του 4ου μ.Χ. αιώνα στον οποίο υπήρχε ένα ημικυλινδρικό μαρμάρινο βάθρο. Το βάθρο έχει διαστάσεις ύψος 71 cm, και διάμετρο 110 cm. Ανακαλύφθηκε στις 17 Μαΐου 2001 κατά τη διάρκεια εργασιών ανάδειξης και αποκατάστασης στο Τρόπαιο της Ναυμαχίας Ακτίου (Μνημείο Αυγούστου στη Σμυρτούλα)» (Αθηναϊκές εφημερίδες, 1η Ιουνίου 2001, και περιοδικό «Αρχαιολογία», Ιούνιος 2001). Πιθανολογείται ότι πρόκειται για ένα από τα δύο βάθρα των αγαλμάτων του γεωργού Νίκωνα και του γάϊδαρου Ευτύχιου. Η ημικυκλική όψη του βάθρου φέρει ανάγλυφο διάκοσμο στον οποίο απεικονίζονται δέκα μορφές θεών και ηρώων. Μεταξύ αυτών αναγνωρίσθηκαν ο Απόλλων, η Άρτεμις, ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Ηρακλής, και η Αθηνά. Πρόκειται για έργο νέο-Αττικού εργαστηρίου των χρόνων του αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου (Κωνσταντίνος Ζάχος: «Ανακοίνωση στα ΜΜΕ», 2001). Το βάθρο μεταφέρθηκε στο εργαστήριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Ιωαννίνων για συντήρηση και στη συνέχεια εκτέθηκε στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης [1], [2].

• Γυάλινα αντικείμενα: Δακρυδόχες, πήλινα λυχνάρια, κοσμήματα, περόνες μαλλιών, νομίσματα, κλπ. Γυάλινη τεφροδόχος κάλπη, εύρημα του 1972, μοναδικό έκθεμα στην Ελλάδα. Ποιας εποχής είναι και από πού μεταφέρθηκε, είναι άγνωστο.

• Πήλινα: Υπάρχει συλλογή από Πήλινα αγγεία, πήλινα λυχνάρια, και κυπέλια.

• Μεταλλικά: Ορειχάλκινο αγαλματίδιο του Ερμή ο οποίος κρατάει στό δεξί του χέρι ένα ψάρι και στο αριστερό χέρι ιμάτιο. Θνήσκων Γαλάτης Ορειχάλκινο κόσμημα. Χρυσά κοσμήματα. Μεταλλικά γεωργικά εργαλεία.

• Άλλα εκθέματα: Πέραν των προαναφερθέντων εκθεμάτων, βρίσκονται στη διάθεση της ΙΒ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων (ΙΒ΄ ΕΠΚΑ), πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων, τόσο από τη Νικόπολη όσο και από άλλους αρχαιολογικούς χώρους του Νομού Πρέβεζας.

Οι αίθουσες του μουσείου

Η πορεία του επισκέπτη στους εκθεσιακούς χώρους του Μουσείου ξεκινά από το χώρο υποδοχής, όπου, όπως προαναφέρθηκε, γίνεται η απαραίτητη σύνδεση του Μουσείου με τον αρχαιολογικό χώρο. Κατόπιν ο επισκέπτης οδηγείται στους κύριους εκθεσιακούς χώρους μέσω ενός κατηφορικού διαδρόμου, όπου ένα χρονολόγιο, από τον 3ο αι. ως το 31 π.Χ., ενημερώνει τον επισκέπτη για τα κυριότερα γεγονότα, που προηγήθηκαν της ίδρυσης της Νικόπολης.

Η γένεση και η πορεία της Πόλης Νικόπολις

Στην Αίθουσα Α', με θέμα «Η γένεση & η πορεία της Πόλης» παρουσιάζεται αρχικά η αιτία, που οδήγησε στη δημιουργία της πόλης και, στη συνέχεια, η εξέλιξή της κατά τη Ρωμαϊκή και την Παλαιοχριστιανική εποχή. Ο επισκέπτης παρακολουθεί διαδοχικά την ίδρυση της πόλης, τη θέση της μέσα στο Ρωμαϊκό κόσμο και την ιστορική της εξέλιξη παράλληλα με την τύχη της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Η ζωή στην Πόλη Νικόπολις

Στην Αίθουσα Β', με θέμα: «Η Ζωή στην πόλη», αναπτύσσονται θεματικές ενότητες, οι οποίες δεν εξαρτώνται απόλυτα από χρονολογικά κριτήρια, όπως συμβαίνει στην Αίθουσα Α. Προβάλλονται επιμέρους τομείς και εκφάνσεις του βίου των κατοίκων της Νικόπολης, όπως η εμπορική και βιοτεχνική δραστηριότητα. Παρουσιάζονται, δηλαδή, παράγοντες που συνετέλεσαν στη δημιουργία ενός οικονομικού και εμπορικού κέντρου εξασφαλίζοντας την ευημερία των κατοίκων του. Σκιαγραφείται, επίσης, ο ιδιωτικός βίος και η στάση των ανθρώπων απέναντι στο θάνατο. Οι δύο χρονικές περίοδοι ακμής της Νικόπολης, Ρωμαϊκή και Παλαιοχριστιανική, παρουσιάζονται στην Αίθουσα Β', ιδωμένες από μία διαφορετική σκοπιά, καταδεικνύοντας τη συνέχεια της ζωής στην πόλη, παρά τις όποιες κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές και θρησκευτικές αλλαγές. Με σκοπό την εξοικείωσή του επισκέπτη με το παρελθόν οι ενότητες περιλαμβάνουν στοιχεία αναγνωρίσιμα και οικεία, τα οποία μπορεί εύκολα να αντιληφθεί και να συνδέσει με τη δική του ζωή, ανακαλώντας μνήμες και εικόνες από τη δική του καθημερινότητα. Οι θεματικές ενότητες βοηθούν τον επισκέπτη να εμβαθύνει και να αποκτήσει μία «εκ των έσω» ματιά για την καθημερινότητα της ζωής στη Νικόπολη, τις δραστηριότητες και τις συνήθειες των κατοίκων της. Η παράθεσή τους δημιουργεί ένα είδος νοητού «περιπάτου» του επισκέπτη, δίνοντας την αίσθηση, ότι περιέρχεται μέσα από το λιμάνι, τα εμπορικά καταστήματα, τα εργαστήρια, τα σπίτια και τα νεκροταφεία της πόλης. Στο διάδρομο απέναντι από την έξοδο της Αίθουσας Β', εκτίθεται αναπαραγωγή του κεντρικού τμήματος της Tabula Peutingeriana, μεσαιωνικού αντιγράφου ρωμαϊκού χάρτη, στο οποίο απεικονίζεται η Ακτία Νικόπολη, σε σχέση με άλλα μεγάλα κέντρα στην ευρύτερη περιοχή.

Ανακαλύπτοντας τη Νικόπολη

Ο διάδρομος Γ' τέλος, με θέμα «Ανακαλύπτοντας τη Νικόπολη», είναι αφιερωμένος στην ανασκαφική έρευνα στον αρχαιολογικό χώρο της Νικόπολης. Η ενότητα διαρθρώνεται σε τρεις επιμέρους θεματικούς άξονες -Ερευνώντας τη Νικόπολη τον 20ο αιώνα, Η προσπάθεια συνεχίζεται... και τελευταίες ανακαλύψεις-, προκειμένου ο επισκέπτης να διαμορφώσει πλήρη εικόνα για την αρχαιολογική έρευνα στη Νικόπολη, από τις αρχές του 20ου αιώνα έως σήμερα. Οι επισκέπτες που έρχονται έχουν την ευκαιρία να δούνε όχι μόνο τα εκθέματα στις δύο αίθουσες αλλά και ένα ιστορικό της Νικόπολης από τη στιγμή που εγκαταλείφθηκε και μετά. Από την ώρα που γίνεται ερειπιώνας η πόλη μετά από μια ζωή 1000 χρόνων και οι επισκέπτες, οι περιηγητές στην αρχή και στην συνέχεια οι φύλαρχοι επισκέπτονται την περιοχή μας και μα δίνουν τις πρώτες τους εντυπώσεις τα πρώτα σχέδια τις πρώτες εικόνες από την ιστορία της περιοχής. Ακολουθεί η ιστορία των ανασκαφών τα τελευταία 100 χρόνια μετά την απελευθερώσει της Πρέβεζας και της Νικόπολης και την ενσωμάτωση στο νέο ελληνικό κράτος. Οι πρώτες έρευνες από τον Αλέξανδρο τον Φιλαδελφέα, η μεγάλη έκρηξη των ερευνών στην μεσοπολεμική και μεταπολεμική περίοδο αλλά και οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου και την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα με αποτέλεσμα σήμερα ο επισκέπτης να αποκτά μια σφαιρική εικόνα για όλο τον αρχαιολογικό χώρο».

Επισκεψιμότητα

Το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης άνοιξε επίσημα το έτος 2009. Μέσα σε ένα χρόνο λειτουργίας είχε 12.500 επισκέπτες. Το μουσείο είναι ανοικτό καθημερινά, εκτός Τρίτης, από τις 08:00 μέχρι τις 19:30.

Βιβλιογραφία - Πηγές

• Ρήγινος Γεώργιος: «Το Νέο Μουσείο Νικόπολης», Εφημερίδα «Νέοι Αγώνες Ηπείρου», Ιούλιος, 2010.
• Καράμπελας Νικόλαος: «Νικόπολις – Πρέβεζα», Λεύκωμα, έκδοση 1991, και 1994.
• Συνέσιος Λάζαρος: «Πρέβεζα. Σύντομη Ιστορική αναδρομή και Μνημεία», έκδοση Νομαρχίας Πρέβεζας, 1995
• Συνέσιος Λάζαρος: Μονογραφία «Πρέβεζα. Γνωριμία με το σήμερα και το Χθές», Πρέβεζα 2009.
• Υπουργείο Πολιτισμού, Πρόγραμμα «Οδυσσέας».Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης Αρχειοθετήθηκε 2008-02-14 στο Wayback Machine..
• Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας: Εφορεία Αρχαιοτήτων Πρέβεζας.
• Ιστότοπος Μουσείου Αρχαιολογικό Μουσείο Νικόπολης Αρχειοθετήθηκε 2021-04-15 στο Wayback Machine.