Αντι-λενινισμός
Ο αντιλενινισμός είναι η αντίθεση στην πολιτική φιλοσοφία του λενινισμού όπως την υποστήριξε ο Βλαντίμιρ Λένιν.
Η αντίθεση στον λενινισμό καθώς και στο πρόσωπο του Λένιν μπορεί να αναχθεί στη διάσπαση του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος σε μενσεβικικές και μπολσεβικικές φατρίες στο 2ο Συνέδριο του Ρωσικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος. Η αντίθεση των Μπολσεβίκων στον Λένιν προέκυψε με την εμφάνιση των Οτζοβιστών, οι οποίοι αντιτάχθηκαν στη συμμετοχή στο κοινοβούλιο. Μεταξύ αυτών ήταν οι Alexander Bogdanov, Μιχαήλ Νικολάγιεβιτς Ποκρόφσκι, Ανατόλι Λουνατσάρσκι και Αντρέι Μπουμπνόφ. Η αντίθεση των μενσεβίκων στον λενινισμό και τον μπολσεβικισμό βασίστηκε ουσιαστικά σε αυτό που θεωρούσαν ως αυταρχική φύση του Λένιν και στις μεθόδους για την επίτευξη ενός μαρξιστικού κράτους. Αυτή η αντίθεση εντάθηκε μόνο μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση, όπως η καταγγελία του Γιούλι Μάρτοφ για την αποκατάσταση της θανατικής ποινής.[1] Ο αντιλενινισμός στο πλαίσιο του ρωσικού κομμουνισμού μπορεί επίσης να ειδωθεί στο πλαίσιο εκείνων των ατόμων που ήθελαν τον Λένιν να απομακρυνθεί από τον ηγέτη του κράτους κατά τη διάρκεια της κυριαρχίας του 1917-1924, οι οποίοι ήταν και από μετριοπαθείς που έβλεπαν πολιτικές όπως ο πολεμικός κομμουνισμός ως πολύ ακραίες καθώς και σκληροπυρηνικοί που έβλεπαν πολιτικές όπως η Νέα Οικονομική Πολιτική ως συνθηκολόγηση με τον καπιταλισμό.
Ο Έντουαρντ Μπερνστάιν και η Ρόζα Λούξεμπουργκ επέκριναν τον Λένιν,[2] υποστηρίζοντας ότι η αντίληψή του για την επανάσταση ήταν ελιτιστική και ουσιαστικά μπλανκιστική . Ως μέρος μιας μεγαλύτερης ενότητας για τον μπλανκισμό στα «Οργανωτικά ζητήματα της ρωσικής σοσιαλδημοκρατίας» (αργότερα δημοσιεύτηκε ως «Λενινισμός ή Μαρξισμός;»), γράφει η Λούξεμπουργκ: «Για τον Λένιν, η διαφορά μεταξύ της σοσιαλδημοκρατίας και του μπλανκισμού περιορίζεται στην παρατήρηση ότι στη θέση μιας χούφτας συνωμοτών έχουμε ένα προλεταριάτο με ταξική συνείδηση. Ξεχνά ότι αυτή η διαφορά συνεπάγεται μια πλήρη αναθεώρηση των ιδεών μας για την οργάνωση και, επομένως, μια εντελώς διαφορετική αντίληψη του συγκεντρωτισμού καθώς και των σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ του κόμματος και του ίδιου του αγώνα. Ο μπλανκισμός δεν υπολόγιζε στην άμεση δράση της εργατικής τάξης. Επομένως, δεν χρειαζόταν να οργανώσει τον λαό για την επανάσταση. Ο λαός αναμενόταν να παίξει τον ρόλο του μόνο τη στιγμή της επανάστασης. Η προετοιμασία για την επανάσταση αφορούσε μόνο τη μικρή ομάδα επαναστατών που ήταν οπλισμένοι για το πραξικόπημα. Πράγματι, για να εξασφαλιστεί η επιτυχία της επαναστατικής συνωμοσίας, θεωρήθηκε σοφότερο να κρατηθεί η μάζα σε κάποια απόσταση από τους συνωμότες»