Αλφάβητο Σαχμούχι
Το Σαχμούχι (شاہ مکھی, Γκουρμούχι: ਸ਼ਾਹਮੁਖੀ, κυριολεκτικά σημαίνει "από το στόμα του Βασιλιά") είναι περσοαραβικό αλφάβητο που χρησιμοποιείται από τους Μουσουλμάνους στο Παντζάμπ να γράψει τη παντζαμπική γλώσσα. Γενικά γράφεται στο καλλιγραφικό στυλ Νασταλίκ, το οποίο χρησιμοποιείται και στα Ούρντου. Τα Παντζαμπικά γράφονται επίσης και με το αλφάβητο Γκουρμούχι.
Το αλφάβητο Σαχμούχι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τους Σουφιστές ποιητές του Παντζάμπ και έγινε το συμβατικό στυλ γραφής για το Μουσουλμανικό πληθυσμό της Πακιστανικής επαρχίας του Παντζάμπ μετά την ανεξαρτησία του Πακιστάν το 1947, ενώ η κυρίως ινδουιστική Σιχική σύγχρονη πολιτεία Παντζάμπ της Ινδίας ενέκρινε το αλφάβητο Γκουρμούχι για τη παντζαμπική γλώσσα.
Χρησιμοποιείται ως κύριο αλφάβητο για την διάλεκτο Ποθοθάρι στην ινδική πολιτεία Τζαμού και Κασμίρ.[1]
Το Σαχμούχι γράφεται από τα δεξιά προς τα αριστερά, ενώ τα Γκουρμούχι γράφονται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Δεξιά είναι η σύγκριση των δύο σεναρίων.
Χαρακτηριστικά
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Τα σύμφωνα διπλασιάζονται με ένα ّ (ੱ). π.χ.: ﷲ (ਅੱਲਾਹ) "Αλλάχ", كَچَّا (ਕੱਚਾ) Κατστσά "άγουρα".
- Οι ήχοι του Γκουρμούχι ñ (ਞ), ng (ਙ), ṇ (ਣ), nh (ੰ/ં) γράφονται με το γράμμα νουν γκούνα ں (νουν χωρίς τελεία). Στην αρχική και μεσαία θέση η τελεία διατηρούνται.
- Το ے (Μπάρι γιε) βρίσκεται μόνο στην τελική θέση όταν γράφονται οι ήχοι e (ਏ) ή æ (ਐ). Στην αρχική και μεσαία θέση γράφεται ως ی.
- Υπάρχουν τρία γράμματα που χρησιμοποιούνται όταν δηλώνεται βραχύ φωνήεν: َ (ਅ), ُ (ਉ), ِ (ਇ) για τα a, u, i. Παραδείγματα: قَلَم (ਕ਼ਲਮ) qalam "στυλός", گھُپ (ਘੁਪ) ghup "πυκνός", لِحاظ (ਲਿਹਾਜ਼) lihāż "αντάλλαγμα"
- Στην αρχή μιας λέξης, τα βραχέα φωνήεντα γράφονται με τη βοήθεια του ا (άλιφ) ως εξής: اِ, اُ, اَ.
- Τα μακρά φωνήεντα εκφράζονται με ے, ی, ا και و ως εξής:
| Φωνήεν | Αρχική θέση | Μεσαία θέση | Τελική θέση |
|---|---|---|---|
| ā (ਆ) | آ | ـا | |
| e, æ (ਏ ਐ) | اَے | ـَيـ | ـَے |
| ū (ਊ) | اُو | ـُو | |
| ī (ਈ) | اِی | ـِیـ | ـِی |
| au, o (ਔ ਓ) | اَو | ـَو | |
Δανεικές λέξεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα παντζαμπικά υπάρχουν πολλές αραβικές και περσικές δανεικές λέξεις. Αυτές οι λέξεις περιέχουν κάποιους ήχους που ήταν ξένοι προς τις νοτιοασιατικές γλώσσες πριν τις επιρροές από τα αραβικά και τα περσικά, και εκπροσωπούνται από την εισαγωγή τελειών κάτω από συγκεκριμένους χαρακτήρες του Γκουρμούχι. Καθώς το αλφάβητο Γκουρμούχι είναι φωνητικό, κάθε δανεική λέξη που περιείχε προϋπάρχοντες ήχους μεταγράφονταν πιο εύκολα χωρίς την ανάγκη τροποποίησης χαρακτήρων με τελείες.
| Γράμμα | Γκουρμούχι |
|---|---|
| ذ | ਜ਼ |
| ص | ਸ |
| ض | ਜ਼ |
| ط | ਤ |
| ظ | ਜ਼ |
| غ | ਗ਼ |
| ح | ਹ |
| ث | ਸ |
| گ | ਗ |
| چ | ਚ |
| پ | ਪ |
| ژ | ਜ਼ (στην πραγματικότητα είναι "j" όπως προφέρεται στα γαλλικά) |
| خ | ਖ਼ |
| ز | ਜ਼ |
| ف | ਫ਼ |
| ق | ਕ਼ |
| ع | μεταβάλλεται |
Το ع μπορεί να μεταγραφεί με πολλούς τρόπους λόγω της αλλαγής ήχου σε διάφορες αραβικές και περσικές λέξεις.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Shahmukhi to Gurmukhi Transliteration System: A Corpus based Approach
- The Western Panjabi Alphabet Αρχειοθετήθηκε 2017-11-30 στο Wayback Machine.
- Learn Shahmukhi
- Likhari in Shahmukhi
- Kalam-e-Baba Nanak
- Punjabi and Punjab
- E-Book on Gurmukhi and Shahmukhi
- PDF on Gurmukhi and Shahmukhi Αρχειοθετήθηκε 2018-09-03 στο Wayback Machine.