Άνακτας

Άνακτας ( αρχαία ελληνικά: ἄναξ‎‎, αρχικά ϝάναξ, από τα μυκηναϊκά𐀷𐀙𐀏) αναφερόταν στον επίγειο «ηγεμόνα» στο μυκηναϊκό κράτος, αλλά ταυτόχρονα και στον βασιλιά των θεών. ^[1] Η λέξη είναι ονομαστικός σχηματισμός του ρήματος ϝαν-άγειν "(να ηγηθείς στρατού)". Ο Tassilo Schmitt, από την άλλη πλευρά, υποστηρίζει τη θέση ότι το wa-na-ka ήταν ο προσδιορισμός ενός θεού. ^[2]

Ο Όμηρος αναφέρει ως άνακτα μεγάλο βασιλιά. Ο Αγαμέμνων λέγεται «Άναξ άνδρών», που σημαίνει κύριος των ανθρώπων. Ο Πρίαμος και ο Αχιλλέας αναφέρονται και ως «Άναξ». Στην Κύπρο, ο τίτλος έζησε ως άμεσος κληρονόμος του μυκηναϊκού πολιτισμού στους κλασικούς χρόνους. Αυτό αποδεικνύεται για το 4ο Αιώνας π.Χ Επίσης ο Ισοκράτης και ο Αριστοτέλης . Ο Ισοκράτης εξηγεί ότι οι γιοι και οι κόρες του Βασιλέα είναι άνακτοι ή ανασάι λόγω του εκ γενετής δικαιώματός τους. ^[3] Ο Αριστοτέλης γράφει στο μοναδικό αποσπασματικό κείμενο «Πολιτεία των Κυπρίων» ( Πολιτεία τῶν Κυπρίων ) ότι οι γιοι και τα αδέρφια των Κυπρίων βασιλιάδων ονομάζονται άνακτες ( ἄνακτες, πληθυντικός του ἄναξ ), ενώ οι αδερφές και οι σύζυγοι χρησιμοποιούν τον τίτλο ανάσαι ( ἄνασσαι ). Ο τίτλος ενός wa-na-ka ( ϝάναξ ) έχει περάσει πολλές φορές και μεταφράζεται κυρίως ως «πρίγκιψ». ^[4] Οι άνάκτες αυτοί αποτελούσαν μέρος της διαφύλαξης της εξουσίας στην Κύπρο και εκτελούσαν καθήκοντα στη διοίκηση ως κυβερνήτης. Σε αντίθεση, όλοι οι Κύπριοι βασιλιάδες ίδιοι επιβαρύνθηκαν με την μυκηναϊκή τίτλου pa-σι-le-u-se, ο Κύπριος μορφή βασιλέα βασιλεύς «king»). ^[5]

Πηγές

Pierre Carlier: wa-na-ka derechef: Nouvelles réflexions sur les royautés mycéniennes. Στο: Bulletin deorrespondance hellénique . (BCH). Τόμος 122, Νο. 2, 1998, σελ. 411-415, ψηφιοποιημένος .
James T. Hooker : The Wanax in Linear B Texts. Στο: Κάδμος . Τόμος 18, Νο. 2, 1979, σσ. 100–111, doi: 10.1515 / kadm.1979.18.2.100 .
Thomas G. Palaima: The Nature of the Mycenaean Wanax: Non-Indo-European Origins and Priestly Functions. Στο: Paul Rehak (επιμ. ): Ο Ρόλος του Κυβερνήτη στο Προϊστορικό Αιγαίο (= Αιγαίο. Τόμος 11, ZDB ID 284257-9 ). Πρακτικά μιας συζήτησης σε πάνελ που παρουσιάστηκε στην ετήσια συνάντηση του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου της Αμερικής, Νέα Ορλεάνη, Λουιζιάνα, 28 Δεκεμβρίου 1992. Με προσθήκες. Université de Liège - Histoire de l'art et archeologie de la Grèce antique u. α., Liège et al. ένα. 1995, σελ. 119-139.
Martin Schmidt : Μερικές παρατηρήσεις για τη σημασιολογία του ἄναξ στον Όμηρο. Στο: Sigrid Deger-Jalkotzy, Irene S. Lemos (επιμ. ): Αρχαία Ελλάδα. Από τα μυκηναϊκά ανάκτορα μέχρι την εποχή του Ομήρου (= Λεβέντες του Εδιμβούργου. Τόμος 3). Edinburgh University Press, Edinburgh 2006, ISBN 0-7486-1889-9, σσ. 439-447.
Tassilo Schmitt : Δεν υπάρχει βασιλιάς στο παλάτι. Ετερόδοξοι προβληματισμοί για την πολιτική και κοινωνική τάξη στη Μυκηναϊκή περίοδο. Στο: Ιστορικό περιοδικό . Τόμος 288, Νο. 2, 2009, σελ. 281-346, doi: 10.1524 / hzhz.2009.0012 .
Naoko Yamagata: ἄναξ και βασιλεύς στον Όμηρο. Στο: The Classical Quarterly, Volume 47, No. 1, 1997, pp. 1-14, doi: 10.1093 / cq / 47.1.1 .

Παραπομπές

↑ PY KN V c 73; PY Na334 u. a.; dazu und weiteren Belegstellen Anna Morpurgo: Mycenae Graecitatis Lexikon. In: Incunabula Graeca, Vol. III, Rom 1963, S. 351–353 und Index Graecus, S. 386 s. v. anax. John Chadwick: Die mykenische Welt. Aus dem Englischen übersetzt von Ingeburg von Steuben. Reclam, Stuttgart 1979, S. 95.
↑ Tassilo Schmitt: Kein König im Palast. Heterodoxe Überlegungen zur politischen und sozialen Ordnung in der mykenischen Zeit. In: Historische Zeitschrift. Bd. 288, Nr. 2, 2009, S. 281–346.
↑ Isokrates, Euagoras 9,72.
↑ Konkret beispielsweise für Soloi epigraphisch in kyprischer Schrift; siehe Olivier Masson: Les inscriptions chypriotes syllabiques. Recueil critique et commenté (= Études Chypriotes. Band 1). E. de Boccard, Paris 1961, Nr. 211 = Markus Egetmeyer: Le dialecte grec ancien de Chypre. Band 2: Répertoire des inscriptions en syllabaire chypro-grec. De Gruyter, Berlin / New York 2010, S. 806, Nr. 1: o-wa-na-xe | sa-ta-si-ja-se | sa-ta-si-ka-ra-te-o-se „der Prinz Stasias, (Sohn) des Stasikrates“ (abgerufen über De Gruyter Online).
↑ Olivier Masson: Les inscriptions chypriotes syllabiques. Recueil critique et commenté (= Études Chypriotes. Band 1). E. de Boccard, Paris 1961, Nr. 212 = Markus Egetmeyer: Le dialecte grec ancien de Chypre. Band 2: Répertoire des inscriptions en syllabaire chypro-grec. De Gruyter, Berlin/New York 2010, S. 806 f., Nr. 2; zu den Königstiteln auf Zypern siehe Christian Körner: Monarchie auf Zypern im 5. und 4. Jahrhundert v. Chr.: Herrschaft von König und Polis? In: Stefan Rebenich (Hrsg.): Monarchische Herrschaft im Altertum. De Gruyter, Berlin / New York 2017 S. 217–244, hier: S. 230–234 und passim (abgerufen über De Gruyter Online). Zu der für Zypern möglicherweise singulären Entwicklung des mykenischen Begriffs qa-si-re-u von einem hohen Funktionär der Palastverwaltung, der für Bronze- und Metallhandel zuständig war, zum Begriff für den zyprischen Basileus siehe Maria Iacovou: From the Mycenaean QA-SI-RE-U to the Cypriote PA-SI-LE-WO-SE: The basileus in the kingdoms of Cyprus. In: Sigrid Deger-Jalkotzy, Irene S. Lemos (Hrsg.): Ancient Greece: From the Mycenaean Palaces to the Age of Homer (= Edinburgh Leventis Studies. Band 3). Edinburgh University Press, Edinburgh 2006, S. 315–335.

[1] PY KN V c 73; PY Na334 u. a.; dazu und weiteren Belegstellen Anna Morpurgo: Mycenae Graecitatis Lexikon. In: Incunabula Graeca, Vol. III, Rom 1963, S. 351–353 und Index Graecus, S. 386 s. v. anax. John Chadwick: Die mykenische Welt. Aus dem Englischen übersetzt von Ingeburg von Steuben. Reclam, Stuttgart 1979, S. 95.

[2] Tassilo Schmitt: Kein König im Palast. Heterodoxe Überlegungen zur politischen und sozialen Ordnung in der mykenischen Zeit. In: Historische Zeitschrift. Bd. 288, Nr. 2, 2009, S. 281–346.

[3] Isokrates, Euagoras 9,72.

[4] Konkret beispielsweise für Soloi epigraphisch in kyprischer Schrift; siehe Olivier Masson: Les inscriptions chypriotes syllabiques. Recueil critique et commenté (= Études Chypriotes. Band 1). E. de Boccard, Paris 1961, Nr. 211 = Markus Egetmeyer: Le dialecte grec ancien de Chypre. Band 2: Répertoire des inscriptions en syllabaire chypro-grec. De Gruyter, Berlin / New York 2010, S. 806, Nr. 1: o-wa-na-xe | sa-ta-si-ja-se | sa-ta-si-ka-ra-te-o-se „der Prinz Stasias, (Sohn) des Stasikrates“ (abgerufen über De Gruyter Online).

[5] Olivier Masson: Les inscriptions chypriotes syllabiques. Recueil critique et commenté (= Études Chypriotes. Band 1). E. de Boccard, Paris 1961, Nr. 212 = Markus Egetmeyer: Le dialecte grec ancien de Chypre. Band 2: Répertoire des inscriptions en syllabaire chypro-grec. De Gruyter, Berlin/New York 2010, S. 806 f., Nr. 2; zu den Königstiteln auf Zypern siehe Christian Körner: Monarchie auf Zypern im 5. und 4. Jahrhundert v. Chr.: Herrschaft von König und Polis? In: Stefan Rebenich (Hrsg.): Monarchische Herrschaft im Altertum. De Gruyter, Berlin / New York 2017 S. 217–244, hier: S. 230–234 und passim (abgerufen über De Gruyter Online). Zu der für Zypern möglicherweise singulären Entwicklung des mykenischen Begriffs qa-si-re-u von einem hohen Funktionär der Palastverwaltung, der für Bronze- und Metallhandel zuständig war, zum Begriff für den zyprischen Basileus siehe Maria Iacovou: From the Mycenaean QA-SI-RE-U to the Cypriote PA-SI-LE-WO-SE: The basileus in the kingdoms of Cyprus. In: Sigrid Deger-Jalkotzy, Irene S. Lemos (Hrsg.): Ancient Greece: From the Mycenaean Palaces to the Age of Homer (= Edinburgh Leventis Studies. Band 3). Edinburgh University Press, Edinburgh 2006, S. 315–335.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]