ΑΝΟ
ΑΝΟ Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών 2011 ANO Akce nespokojených občanů 2011 | |
|---|---|
| Πρόεδρος | Άντρεϊ Μπάμπις |
| Ίδρυση | 11 Μαΐου 2011 |
| Έδρα | Pyšelská 2361/4, Πράγα |
| Ιδεολογία | Τεχνοκρατία Εθνικός συντηρητισμός Ήπιος ευρωσκεπτικισμός Συντηρητισμός Πραγματισμός |
| Πολιτικό φάσμα | Συγκρητισμός[1] Δεξιά / Ριζοσπαστική δεξιά[1] Κέντρο (οικονομία)[1] |
| Ευρωπαϊκή προσχώρηση | Patriots.eu |
| Ομάδα Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου | Πατριώτες για την Ευρώπη[2] |
| Κοινοβούλιο των Αντιπροσώπων | 80 / 200
|
| Γερουσία | 12 / 81
|
| Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο | 7 / 21
|
| Περιφερειακά Συμβούλια | 292 / 675
|
| Ιστότοπος | |
| anobudelip.cz | |
| Πολιτικό σύστημα Τσεχίας Πολιτικά κόμματα Εκλογές | |
Το ΑΝΟ[α], ολογράφως Δράση Δυσαρεστημένων Πολιτών 2011 (τσεχ. Akce nespokojených občanů 2011) είναι πολιτικό κόμμα στην Τσεχία. Ιδρύθηκε το 2011 και ηγέτης του κόμματος είναι ο Άντρεϊ Μπάμπις. Σήμερα, είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο Κοινοβούλιο των Αντιπροσώπων της Τσεχίας και αποτελεί αξιωματική αντιπολίτευση.
Το κόμμα χαρακτηρίζεται από μέρος του τύπου ως λαϊκιστικό, ενώ η πολιτική του τοποθέτηση δεν είναι ξεκάθαρη και έχει μεταβληθεί στο πέρασμα του χρόνου: ενώ αρχικώς θεωρούνταν φιλελεύθερο κεντρώο-κεντροδεξιό κόμμα[3], κατέληξε στο μπλοκ των εθνικών-συντηρητικών κομμάτων, ενώ επιπροσθέτως ο Μπάμπις είναι σταθερά πολέμιος του οικονομικού φιλελευθερισμού[4] και οι πολιτικές του σε οικονομικά ζητήματα πολλές φορές συγκρίνονται με κεντροαριστερές πολιτικές.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το κόμμα ιδρύθηκε το 2011 από τον πολυεκατομμυριούχο επιχειρηματία Αντρέι Μπάμπις με διακυρήξεις την καταπολέμηση της διαφθοράς, την κατάργηση της βουλευτικής ασυλίας, την καταπολέμηση της ανεργίας και την βελτίωση των υποδομών στις μεταφορές. Ιδεολογικά, το κόμμα τοποθετήθηκε στην κεντροδεξιά και θεωρήθηκε παρόμοιο με το κόμμα Χριστιανική και Δημοκρατική Ένωση-Τσεχοσλοβάκικο Λαϊκό Κόμμα, χωρίς να απορρίπτει την συνεργασία και με άλλα κόμματα.[5]

Στις εκλογές του 2013, το κόμμα συγκέντρωσε το 18,7% των ψήφων και 47 από τις συνολικά 200 έδρες της Βουλής των Αντιπροσώπων, γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως έκπληξη, ενώ έγινε το δεύτερο μεγαλύτερο κόμμα της Τσεχίας μετά από το Τσεχικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. Μετά τις εκλογές του 2013, ο Μπάμπις δήλωσε ότι το κόμμα είναι κατά της εισόδου της Τσεχίας στην ευρωζώνη, ενώ δεν επιθυμεί μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενοποίηση.[6]
Το 2014, το ΑΝΟ συμμετείχε ως συγκυβερνών κόμμα, συνεργαζόμενο με τους Σοσιαλδημοκράτες και τους Λαϊκούς.[7]
Στις ευρωεκλογές του 2014, το κόμμα ήρθε πρώτο με ποσοστό 16.13%[8] και εντάχθηκε στο ALDE.[9]
Το 2016, παρά τις εσωτερικές διαμάχες και τις αποχωρήσεις από το κόμμα, το ΑΝΟ ήρθε πρώτο στις τοπικές εκλογές κερδίζοντας μάλιστα και περιοχές ως αουτσάιντερ.[10] Το 2017, το ΑΝΟ κέρδισε τις εθνικές εκλογές με 29.6%.[11] Μετά από μία βραχύβια πρώτη κυβέρνηση μειοψηφίας, το ΑΝΟ συνεργάστηκε με τους Σοσιαλδημοκράτες και με την στήριξη και των Κομμουνιστών δημιούργησε κυβέρνηση συνεργασίας με πρωθυπουργό τον Μπάμπις.[12]
Στις ευρωεκλογές του 2019, το ΑΝΟ ήρθε πρώτο με 21.2%.
Στις εθνικές εκλογές του 2021, το ΑΝΟ ήρθε δεύτερο σε ψήφους λίγο πίσω από τον συνασπισμό Σπόλου, αλλά πρώτο σε βουλευτές (λόγω εκλογικού συστήματος), και έγινε μέρος της αντιπολίτευσης.[13] Με τις ευρωεκλογές του 2024, το κόμμα αποχώρησε από το ALDE και ίδρυσε την ριζοσπαστική δεξιά και εθνοσυντηρητική συμμαχία Πατριώτες για την Ευρώπη, μαζί με το μαγυαρικό Φιντές και το αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας.[14]
Ιδεολογία και θέσεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το ANO θεωρείται συχνά πραγματιστικό. ενώ κατηγορείται και ως λαϊκιστικό. Το κόμμα υποστηρίζει την τεχνοκρατία, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς.[15] Τονίζει την ανάγκη για καλύτερη διακυβέρνηση. Το ANO συνδυάζει την τεχνοκρατία με φιλολαϊκές πολιτικές και αντισυστημική ρητορική, ενώ ταυτόχρονα στηρίζει κεντρώες πολιτικές. Περιλαμβάνει την ιδέα της λειτουργίας του κράτους υπό την αρχή «σαν να διαχειρίζεται μια ιδιωτική επιχείρηση». Αυτό περιλαμβάνει εκκλήσεις για διόρθωση και συγκέντρωση της κρατικής διοίκησης, αντιμετώπιση της ανικανότητας και της διαφθοράς των δημοσίων υπαλλήλων και εισαγωγή τεράστιων έργων υποδομής.[16]
Το ΑΝΟ γενικά αντιτίθεται στον οικονομικό φιλελευθερισμό, σε αντίθεση με τον κύριο αντίπαλό του, το Δημοκρατικό Κόμμα Πολιτών[17]. Σε ορισμένες σφαίρες, όπως η φορολογική πολιτική, ο Μπάμπις εισήγαγε κεντροαριστερά στοιχεία στην πολιτική του κινήματος, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης της μερικής φορολογικής απαλλαγής για τους αυτοαπασχολούμενους και της αποκατάστασης της μερικής φορολογικής απαλλαγής για τους εργαζόμενους συνταξιούχους. Εισήγαγε επίσης μια πρόταση για αύξηση των μισθών των εκπαιδευτικών του σχολείου κατά 2,5%, σε αντίθεση με την αρχική πρόταση του υπουργείου του για αύξηση 1%.[18] Στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης, ο Μπάμπις επέκρινε τις εταιρείες ασφάλισης δημόσιας υγείας για το επίπεδο δαπανών τους.[19]
Το ΑΝΟ είναι ηπίως ευρωσκεπτικιστικό κόμμα[20]. Ο πρόεδρος του κόμματος Μπάμπις έχει ξεκαθαρίσει ότι αντιτίθεται στην ένταξη στην ευρωζώνη, στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, στις οδηγίες περί μετανάστευσης και σε αυτό που ονομάζει «γραφειοκρατία των Βρυξελλών».[21] Σε άλλες δηλώσεις παρόλα αυτά, έχει αναφέρει ότι θα ήταν ανοικτός σε μελλοντική ένταξη της χώρας στο ευρώ εάν ισορροπήσει ο οικονομικός προϋπολογισμός.
Σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, το ΑΝΟ επιθυμεί στενές σχέσεις με την Γερμανία.[22] Παρόλο που αρχικά το ΑΝΟ υποστήριξε την στρατιωτική στήριξη στην Ουκρανία κατά την εισβολή της Ρωσίας σε αυτήν, από τον Ιούνιο του 2022 το κόμμα καλεί σε φρενάρισμα της όποιας αρωγής προς την Ουκρανία, δηλώνοντας ότι ο στόχος της αρχικής αποστολής ήταν να μην καταληφθεί πλήρως η Ουκρανία κάτι που επετεύχθει.[23] Το 2023, το ΑΝΟ επέκρινε την απόλυτη στήριξη προς την Ουκρανία που έδειχναν οι πολιτικοί του αντίπαλοι.[24] Ο Μπάμπις επίσης έχει περιγράψει μία πιθανή ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ ως «απόλυτη καταστροφή».[25]
Πολιτική τοποθέτηση
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η τοποθέτηση του κόμματος στο πολιτικό φάσμα, είναι αρκετά περίπλοκη. Παραδείγματος χάριν, στο PolitPro, ενώ στο δισδιάστατο διάγραμμα παρουσιάζεται ως ελαφρώς κεντροαριστερό σε οικονομικά ζητήματα και ταυτόχρονα ηπίως συντηρητικό, αλλά γενικά κοντά στο κέντρο σε όλα τα ζητήματα. Παρόλα αυτά, το αποκαλεί δεξιό.[26]
Γενικά, η πολιτική θέση του ANO έχει υπάρξει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ πολιτικών και πολιτικών επιστημόνων. Οι πολιτικοί επιστήμονες ιστορικά έχουν τοποθετήσει το ANO στο κέντρο[33] και την κεντροδεξιά[41], ενώ προσφάτως περιγράφεται και ως δεξιό ή και μέρος της λαϊκιστικής δεξιάς, αφού αποχώρησε από το ALDE.[42] Το κόμμα περιγράφεται και ως συγκρητικό.[43] Ο Μπάμπις έχει δηλώσει ότι βλέπει το ΑΝΟ ως «δεξιό με κοινωνικές ευαισθησίες».[44] Επιπροσθέτως, το προφίλ του προέδρου του κόμματος Άντρεϊ Μπάμπις, έχει συγκριθεί με αυτά του Σίλβιο Μπερλουσκόνι και Ντόναλντ Τραμπ.[17]
Ιστορικά, το ΑΝΟ θεωρούνταν φιλελεύθερο, αλλά διάφοροι ακόμη και πρώην υποψήφιοι με το κόμμα ισχυρίζονται ότι το κόμμα δεν είναι φιλελεύθερο.[45] Το 2017, το ΑΝΟ δημιούργησε κυβέρνηση μειοψηφίας, με την στήριξη του Κομμουνιστικού Κόμματος, κάτι που έδωσε τέλος στην άρνηση συνεργασιών προς το ΚΚ. Το 2021, το Euronews παρατήρησε μία προσπάθεια του κόμματος να αποκτήσει κάπως αριστερή-αντισυστημική ρητορική, με πιθανό σκοπό να αποσπάσει ψήφους οπαδών κομμάτων που δεν θα έπιαναν το όριο του 5%.[46] Το ίδιο το Κομμουνιστικό Κόμμα προέτρεψε τους ψηφοφόρους του να ψηφίσουν Μπάμπις στις προεδρικές εκλογές του 2023.[47] Παρόλα αυτά, το κόμμα ταυτόχρονα κάνει ολοένα και πιο ανοικτή στροφή προς την ριζοσπαστική δεξιά και τον κοινωνικό συντηρητισμό (ακόμη και τον οικονομικό συντηρητισμό) και συνεργάζεται με τον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και το κόμμα του Φιντές, ενώ συμμετείχε και στο Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC). Η ίδια η ατζέντα του κόμματος ανέδειξε τον Μπάμπις με τον τίτλο του «συντηρητικού ηγέτη».[48]
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- 1 2 3 δες ΑΝΟ#Πολιτική τοποθέτηση
- ↑ «Hungary's Orban announces plan to form new far-right bloc in European Parliament». Euronews. 30 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουνίου 2024.
- ↑
- «Parties and Elections in Europe: The database about parliamentary elections and political parties in Europe, by Wolfram Nordsieck». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2014.
- ↑ «The Czech Left Faces a Long Road to Recovery». jacobin.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2024.
- ↑
- «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιανουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2014.
- «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2014.
- ↑ «Political earthquake in the Czech Republic: Rejection of established parties». Heinrich Boell Foundation. 28 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2013.
- ↑
- OECD Economic Surveys: Czech Republic 2014. OECD Publishing. 18 Μαρτίου 2014. σελ. 19. ISBN 978-92-64-20935-0.
- Bilefsky, Dan (23 October 2017). «New Government for Czech Republic». The New York Times. https://www.nytimes.com/2014/01/30/world/europe/new-government-for-czech-republic.html.
- ↑ «Czech Statistical Office: Elections to the European Parliament held on the territory of the Czech Republic on 23 – 24 May 2014». volby.cz (στα Τσεχικά). Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ «ANO 2011: Telička už makal v Bruselu, ANO je opět blíž ALDE». ANO 2011 (στα Τσεχικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ «ANO slaví triumf, ČSSD sčítá ztráty». Novinky.cz (στα Τσεχικά). 8 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2016.
- ↑ «Babišovi by mohl stačit jen jeden partner. A může také obnovit stávající koalici». Novinky.cz (στα Τσεχικά). 21 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Mortkowitz, Siegfried (27 Ιουνίου 2018). «Andrej Babiš sworn in as head of Czech minority government». Politico Europe. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
- ↑ «Spolu vyhrálo volby. Petr Fiala může být nový český premiér». E15.cz (στα Τσεχικά). 9 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2022.
- ↑
- «Statement on the decision of ANO to leave the ALDE Party». ALDE Party. 21 Ιουνίου 2024. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2024.
- «Hungary: Orban announces new far-right European alliance». 30 June 2024. https://www.dw.com/en/hungary-orban-announces-new-far-right-european-alliance/a-69517687.
- ↑ «Latest Polling Data and election polls for ANO 2011». Latest Polling Data and election polls for ANO 2011 (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2025.
- ↑
- [[[:Πρότυπο:GBurl]] «3.4.3 Czechia – ANO»] Check
|url=value (βοήθεια). σελίδες 72–73. In: Styczyńska, Natasza· Meijer, Jan D. (2023). «Contemporary populism in Central and Eastern Europe». Economic Policies of Populist Leaders. σελίδες 40–59. doi:10.4324/9781003378884-4. ISBN 978-1-003-37888-4. - Fragmentation and Anti-Establishment Politics: The Czech Party System in the 2020s, academic.uop.com
- [[[:Πρότυπο:GBurl]] «3.4.3 Czechia – ANO»] Check
- 1 2 Broszkowski, Roman (13 Ιανουαρίου 2023). «The Czech Left Faces a Long Road to Recovery». Jacobin. Ανακτήθηκε στις 23 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Andrej Babiš: Platy učitelů by mohly vzrůst o 2,5 procenta» (στα cs). Deník. 18 May 2024. http://www.denik.cz/z_domova/andrej-babis-platy-ucitelu-by-mohly-vzrusto-o-2-5-procenta-20140518.html. Ανακτήθηκε στις 26 November 2014.
- ↑ «Babiš chce pojišťovnám vzít peníze na provoz, měly by jít na péči». ČT24 (στα Τσεχικά). Czech Television. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2014.
- ↑
- «Populist billionaire's Eurosceptic party wins big in Czech Republic». ITV News. 22 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2017.
- Albin Sybera (10 Ιουνίου 2024). «Eurosceptics sweep Czech EP elections». Intellinews.
- Petr Kaniok· Vít Hloušek (2019). «The Czech Republic : Euroscepticism as a Dominant Tone». Masaryk University.
- «Czechs vote on an agenda driven by rising Eurosceptic Babiš ANO party». EURACTIV. 20 Μαΐου 2024.
- ↑ «Political earthquake in the Czech Republic: Rejection of established parties». Heinrich Boell Foundation. 28 Οκτωβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2013.
- ↑ «Czech Finance Minister open to euro adoption, but consolidation a priority». Reuters. 11 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2014.
- ↑ «Babiš by už nedodával zbraně Ukrajině. Ta je přitom životně potřebuje». Denikn. 9 June 2022. https://denikn.cz/minuta/897398/.
- ↑ Jochecová, Ketrin (27 Ιανουαρίου 2023). «Babiš plays on fears of war with Russia in long-shot Czech presidency bid». Politico.
- ↑ «Zkorumpovaná země, oligarchové, mluvme o míru. Jak Babiš přitvrdil vůči Ukrajině». Aktualne. 19 March 2024. https://zpravy.aktualne.cz/domaci/snemovna-andrej-babis/r~013654bae55211eebf960cc47ab5f122/.
- ↑ «Czech Republic: Political parties at a glance». Czech Republic: Political parties at a glance (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2025.
- ↑ Rovenský, Jan (22 Οκτωβρίου 2013). «Babiš jede, strany od něj ale dávají ruce pryč». Novinky.cz (στα Τσεχικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2015.
- ↑ Kálal, Jan (22 Οκτωβρίου 2014). «Jak předseda ODS Fiala nakročil k ANO». Echo24 (στα Τσεχικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2015.
- ↑ Balík, Stanislav (28 Φεβρουαρίου 2015). «Text, který nesměl v MF DNES vyjít kvůli Babišovi». Echo24. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2015.
- ↑ «Babiš jede, strany od něj ale dávají ruce pryč». Novinky.cz (στα Τσεχικά). 22 Οκτωβρίου 2013.
- ↑ Vainert, Luděk (21 Φεβρουαρίου 2018). «Co může levici nabídnout levicové ANO». Hospodářské noviny (στα Τσεχικά). Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2019.
- ↑ Vainert, Luděk (21 Φεβρουαρίου 2018). «Co může levici nabídnout levicové ANO». Hospodářské noviny. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2019.
- ↑ [27][28][29][30][31][32]
- ↑ Posaner, Joshua (2016). Held Captive by Gas: The Price of Politics in Gazprom's Long-Term Contracts with Central European Buyers (2009 to 2014). Springer Nature. σελ. 158. ISBN 978-3-658-27518-1.
- ↑ Lansford, Tom (2015). Political Handbook of the World 2015. SAGE Publications. σελ. 1656. ISBN 978-1-4833-7155-9.
- ↑ Soukenik, Stepan· Gregor, Milos· Matuskova, Anna (2017). «Czech Republic». Στο: Alberto Bitonti· Phil Harris, επιμ. Lobbying in Europe: Public Affairs and the Lobbying Industry in 28 EU Countries. Palgrave Macmillan UK. σελ. 104. ISBN 978-1-137-55256-3.
- ↑ Day, Matthew (19 October 2017). «Far-Right Czech election 'kingmaker' calls for referendum on EU membership 'just like Britain'». https://www.telegraph.co.uk/news/2017/10/19/far-right-czech-election-kingmaker-calls-referendum-eu-membership/. Ανακτήθηκε στις 6 July 2023.
- ↑ Kenety, Brian (27 May 2019). «European elections: Did Babiš's ANO really "win"? Depends on how you count». https://english.radio.cz/european-elections-did-babiss-ano-really-win-depends-how-you-count-8130016. Ανακτήθηκε στις 12 June 2023.
- ↑ «The Czech General Election 2021». European Movement. 18 October 2021. https://www.europeanmovement.ie/the-czech-general-election-2021/. Ανακτήθηκε στις 12 June 2023.
- ↑ Dimitrov, Martin; Necșuțu, Mădălin; Vladisavljevic, Anja (27 May 2019). «European Elections: Turnout Rises in Balkans, Central Europe». https://balkaninsight.com/2019/05/27/european-elections-turnout-rises-in-balkans-central-europe/. Ανακτήθηκε στις 12 June 2023.
- ↑ [34][35][36][37][38][39][40]
- ↑
- «Doubts over Czech election favourite ANO's future membership in EP Renew group». www.intellinews.com (στα Αγγλικά). 7 Ιουνίου 2024. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2025.
- Karakoç, Ekrem (2018). Inequality After the Transition: Political Parties, Party Systems, and Social Policy in Southern and Postcommunist Europe. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-882692-7.
- Szelényi, Iván· Mihályi, Péter (26 Νοεμβρίου 2019). Varieties of Post-communist Capitalism: A comparative analysis of Russia, Eastern Europe and China. BRILL. ISBN 978-90-04-41319-1.
- ↑ Di Franco, Eleonora (19 Οκτωβρίου 2017). «Czech Legislative Elections: All You Need To Know». mycountryeurope.com. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑
- Kálal, Jan (11 October 2024). «ANO je pravicová strana se sociálním cítěním, řekl Babiš». Echo24. https://echo24.cz/a/w6Ux7/ano-je-pravicova-strana-se-socialnim-citenim-rekl-babis. Ανακτήθηκε στις 5 June 2024.
- «Czech Elections: How a Billionaire Populist Upstaged Established Parties». e-ir.info. 9 Νοεμβρίου 2013.
- Van Kessel, Stijn (2015). Populist Parties in Europe: Agents of Discontent?. Palgrave Macmillan. σελ. 41. ISBN 978-1-137-41411-3.
- Frankland, E. Gene (2016). «Central and Eastern European Green Parties: Rise, fall and revival?». Στο: Emilie van Haute, επιμ. Green Parties in Europe. Taylor & Francis. σελ. 104. ISBN 978-1-317-12453-5.
- Císař, Ondřej· Štětka, Václav (2016). «Czech Republic: The Rise of Populism From the Fringes to the Mainstream». Στο: Toril Aalberg· Frank Esser· Carsten Reinemann· Jesper Stromback· Claes De Vreese, επιμ. Populist Political Communication in Europe. Routledge. σελ. 287. ISBN 978-1-317-22474-7.
- ↑ Zachová, Aneta (22 May 2023). «European liberal group concerned by Babiš' allegiance». https://www.euractiv.com/section/politics/news/european-liberal-group-concerned-by-babiss-allegiance/. Ανακτήθηκε στις 12 June 2023.
- ↑ «Who is Petr Fiala, the Czech Republic's likely new prime minister?». EuroNews. 17 Νοεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2021.
- ↑ «KSČM vyzývá k volbě protivládního kandidáta - Andreje Babiše». Facebook (στα Τσεχικά). 19 Ιανουαρίου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ Zachová, Aneta (25 April 2023). «Renew's Babiš sparks criticism with conservative conference attendance». https://www.euractiv.com/section/politics/news/renews-babis-sparks-criticism-with-conservative-conference-attendance/. Ανακτήθηκε στις 12 June 2023.
- ↑ ano (στα ελληνικά προφέρεται «άνο»), κυριολεκτικά στα τσέχικα σημαίνει «ναι»