Ψυχολογία Γκεστάλτ

Η ψυχολογία Γκεστάλτ (γερμανικά: Gestaltpsychologie), ακαδημαϊκά γνωστή και ως μορφολογική ψυχολογία, είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης ατόμων που αισθάνονται ανήσυχα ― πως κάτι δεν πάει καλά.

Η θεραπεία στηρίζεται στην ιδέα πως είναι καλύτερα να ζήσουμε αυτό που αισθανόμαστε "εδώ και τώρα" και όχι να συνεχίσουμε να σκεπτόμαστε το παρελθόν ή να ανησυχούμε για το μέλλον. Ο στόχος είναι να βοηθηθεί το άτομο να συνειδητοποιήσει τις σκέψεις του, τις συμπεριφορές του, τις εμπειρίες του και τα συναισθήματά του και να αναλάβει την ευθύνη γι' αυτά. Με άλλα λόγια, να επικεντρωθεί το άτομο στις διαδικασίες που συμβαίνουν μέσα του με αφορμή τα εξωτερικά ερεθίσματα, αποφεύγοντας τα νοητικά παιχνίδια που διεγείρονται αυτόματα και λειτουργούν ασυνείδητα.

Η μέθοδος αποτέλεσε μέρος αυτού που ονομάστηκε ουμανιστική ψυχολογία και διαμορφώθηκε από τους Φριτς Περλς, Λάουρα Περλς και Πολ Γκούντμαν (σχολή του Βερολίνου) στις δεκαετίες '40 και '50.

Στο επίκεντρο της θεραπείας Γκεστάλτ βρίσκεται η ιδέα της «συνειδητότητας» (αυτογνωσίας). Το άτομο ενθαρρύνεται να γνωρίσει τα προσωπικά του συναισθήματα και τις συμπεριφορές του, και το αποτέλεσμα που δημιουργείται στον κόσμο γύρω του.

Με τη θεραπεία Γκεστάλτ το πάσχον άτομο οδηγείται να αναγνωρίσει πως ένας στημένος μηχανισμός μέσα του προσπαθεί να αποφύγει τα συναισθήματα του παρόντος. Όταν το άτομο αρχίσει να αναγνωρίζει το γεγονός αυτό, αρχίζει και να αισθάνεται καλύτερα. Όμως χρειάζεται αρκετός χρόνος και αρκετές επαναλαμβανόμενες συνεδρίες για να ολοκληρωθεί ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Η λέξη Γκεστάλτ είναι γερμανική και σημαίνει «σχήμα». Η βασική αρχή της Ψυχολογίας Γκεστάλτ είναι πως ο νους δέχεται επί μέρους ερεθίσματα, αλλά τα συνθέτει με τον δικό του τρόπο και «σχηματοποιεί» ένα αποτέλεσμα που είναι κάτι πολύ περισσότερο ή κάτι διαφορετικό από το άθροισμα των ερεθισμάτων που δέχτηκε. Ο όρος Γκεστάλτ έχει καθιερωθεί σαν ορολογία της Ψυχολογίας και της Ψυχοθεραπείας σε όλες σχεδόν τις γλώσσες του κόσμου, ενώ το συγκεκριμένο νόημα κατά περίπτωση μπορεί να αποδίδεται σε κάθε γλώσσα με κάποιον διαφορετικό τρόπο. Στα ελληνικά π.χ. για την ψυχοθεραπεία Γκεστάλτ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ο όρος «βιωματική θεραπεία» (που ωστόσο δεν ισχύει για την ψυχολογία Γκεστάλτ).