Χρήστης:ManosHacker/Κριτική
 | Αυτή η σελίδα αποτελεί δοκίμιο. Περιέχει συμβουλές ή γνώμες ενός ή περισσοτέρων συντακτών της Βικιπαίδειας. Τα δοκίμια δεν ανήκουν στις πολιτικές και οδηγίες της Βικιπαίδειας και ορισμένα αντιπροσωπεύουν ευρέως αποδεκτούς κανόνες και απόψεις, ενώ άλλα μπορεί να παρουσιάζουν την οπτική γωνία κάποιας μειοψηφίας. |
Η κριτική που αφορά το περιεχόμενο των λημμάτων πλαισιώνεται εύκολα με αντικειμενικότητα, βάσει των κανόνων της Βικιπαίδειας. Η κριτική σε πρόσωπα είναι κάτι που αποφεύγεται εν γένει στη Βικιπαίδεια, καθώς η κριτική συνεπάγεται συνήθως επίκριση και έτσι μπορεί να διασχίσει κανείς τα όρια της ευγένειας. Παρόλα αυτά υπάρχουν διαδικασίες (πχ εκλογές διαχειριστών) ή καταστάσεις που δεν μπορεί κανείς να την αποφύγει, ιδίως όταν έχει χαθεί η καλή πίστη σε πρόσωπα (από πράξεις τους). Είναι αναγκαίο να έχει ασκηθεί κανείς ώστε να μην περνιούνται τα όρια και η κριτική να έχει πράγματι ουσιαστικό αποτέλεσμα, όταν είναι αναγκαία.
Συζήτηση: Η επίκριση είναι συνηθέστατα προβολή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε πρώτο στάδιο συζητούνται με τους συμμετέχοντες διαδικασίες με τις οποίες βιώνεται ένας άνθρωπος από κάποιον άλλον.
Κατανόηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Μίμηση: Το πρώτο σκαλοπάτι για την κατανόηση και τον ρόλο των μηχανισμών είναι το παράδειγμα του μωρού απέναντι στο οποίο ανοίγει το στόμα του αυτός που το ταΐζει, με σκοπό να τον μιμηθεί αυτόματα το βρέφος, ή η μεταδοτικότητα ενός χαμόγελου. Δεύτερο παράδειγμα είναι τα μικρά παιδιά, στα οποία η διεργασία που τα κάνει να φέρονται όπως οι γονείς τους είναι η εσωτερίκευση στάσεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών των ατόμων του άμεσου περιβάλλοντός τους. Με την ηλικία, η εσωτερική πρόσληψη των χαρακτηριστικών των άλλων προσώπων, των συναισθημάτων τους κλπ γίνεται με ολοένα και λιγότερο πρωτόγονο τρόπο και ο μηχανισμός της ταύτισης κρύβεται. Σήμερα είναι γνωστό πως οι κατοπτρικοί νευρώνες προσομοιώνουν τις μορφές που προσλαμβάνουμε από το περιβάλλον μέσα στον ίδιο μας τον εγκέφαλο, και έτσι βιώνουμε τον έξω κόσμο.
- Προβολή: Το δεύτερο σκαλοπάτι αφορά το στάδιο της κατανόησης του έξω κόσμου βάσει της συσσωρευμένης εμπειρίας του ατόμου. Στο στάδιο αυτό οι κατοπτρικοί νευρώνες λειτουργούν αντίστροφα και προβάλλεται νοητά η μνήμη του βιώματος, η εμπειρία του ίδιου του ατόμου, ως χαρακτηριστικό του άλλου προσώπου. Κανείς μας δεν μπορεί να μπει στον νου ενός άλλου ανθρώπου και ο υποκειμενικός κόσμος του άλλου γίνεται σε εμάς κατανοητός με τη νοητική προβολή σε αυτόν της δικής μας εμπειρίας. Αυτός που κατανοεί καλύτερα τα λάθη του άλλου και εκτιμά βαθύτερα τις πιθανές συνέπειές τους είναι εκείνος που τα έχει ήδη πράξει ο ίδιος ή τα πράττει. Και είναι εκείνος που ενδεχομένως αντιδρά πιο πολύ από τους υπόλοιπους, ακριβώς γιατί αναγνωρίζει και γνωρίζει βαθιά μέσα του το πρόβλημα. Πρόκειται για τη δική του αδυναμία ή αίσθηση κατωτερότητας που μετατρέπεται σε ελάττωμα του άλλου.
Στην κριτική που ασκείται σε ένα περιβάλλον που η επικοινωνία γίνεται με τον γραπτό λόγο, είναι εύκολο η προβολή να διαστρεβλώνει το αντικείμενο της κριτικής. Το δείγμα των προσλαμβανόμενων ερεθισμάτων και πληροφοριών που επιτρέπει ελέγχους, στον γραπτό λόγο είναι περιορισμένο. Το αποτέλεσμα είναι παρανοήσεις και διαταραχές των διαπροσωπικών σχέσεων. Είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πως σε ένα διαδικτυακό περιβάλλον αλληλεπίδρασης ο μηχανισμός της προβολής λειτουργεί με ελαττωμένη την εναρμόνιση με την πραγματικότητα, και ταυτόχρονα να αναγνωρίζει πως αυτό που προσάπτει στον διαδικτυακό συνομιλητή του είναι πρώτιστα δικό του στοιχείο και βίωμα. Επί της ουσίας η κριτική που ασκεί κανείς σε επικριτικό τόνο εκθέτει τον ίδιον περισσότερο από τον συνομιλητή του.
Επίγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Το τρίτο σκαλοπάτι είναι η άσκηση της κριτικής ενσυνείδητα, παίρνοντας δηλαδή την ευθύνη πως η κριτική που ασκούμε αφορά εμάς τους ίδιους και το πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε τα πρόσωπα, τα πράγματα και τις καταστάσεις. Κάθε χρωματισμός του λόγου αφορά εμάς και το βίωμά μας και όχι τις πράξεις των άλλων, και πρέπει να αποφεύγεται η παρανόηση πως μια τέτοια κριτική είναι αντικειμενική, όσο καλά και αν συνοδεύεται από επιχειρήματα.
Έκθεση του εαυτού, με όριο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μπορεί κανείς να ασκήσει βαθιά κριτική, είναι όμως υποχρεωμένος να αναλάβει τις ευθύνες του, εκθέτοντας φανερά τον εαυτό του. Δεν αρκεί η παράθεση των επιχειρημάτων, που κάνουν την κριτική αντικειμενική, τα οποία συνοδεύονται από σχόλια που δεν συνδέονται με το ίδιο το πρόσωπο που ασκεί την κριτική. Η κριτική θα παρεκκλίνει του στόχου της και θα αποτύχει. Αμέσως θα υψωθεί τείχος άμυνας και η συζήτηση θα συνεχίσει να εκτυλίσσεται γύρω από μια προσωπική διαμάχη, η οποία θα είναι πλέον το ουσιαστικό επίκεντρο του λόγου. Ο μόνος τρόπος να μη συμβεί αυτό είναι η ανάληψη της ευθύνης του λόγου που είναι εκφρασμένος υποκειμενικά, δηλαδή των σχολίων, και μάλιστα με καθαρό το «υπόβαθρο συναίσθημα» και τον λόγο να έχει φιλτραριστεί περνώντας από τον «δρόμο της καρδιάς».
Παράδειγμα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ζητήθηκε η γνώμη των συμμετεχόντων για ένα δημόσιο πρόσωπο, καλλιτέχνη, νικητή διαγωνισμού, για το οποίο υπήρξαν αμφιλεγόμενα σχόλια από τα media και τον απλό κόσμο.
- Ο συμμετέχων που μίλησε πρώτος ήταν επικριτικός στην παρουσία/εμφάνιση του καλλιτέχνη, πράγμα που προκάλεσε την άμεση αντίδραση άλλων συμμετεχόντων στη συζήτηση.
- Η συζήτηση περιστράφηκε αμέσως γύρω από τον επικριτή του καλλιτέχνη, ο οποίος πλέον βρισκόταν στο επίκεντρο της κριτικής (σε άλλον τόπο και χρόνο μάλιστα, στην ίδια κουβέντα μεταξύ φίλων, ο σχολιαστής είχε χαρακτηριστεί ως ρατσιστής πριν ακόμα εκφράσει κάτι που έδινε λαβή για τέτοιον χαρακτηρισμό).
- Αμέσως διακόπηκε η συζήτηση και ζητήθηκε να γίνει μια μικρή παύση.
- Στη συνέχεια τέθηκε κριτική στο ίδιο πρόσωπο ως εξής: «Νομίζω πως ο καλλιτέχνης δεν είχε το ανάστημα να ορθώσει λόγο εναντίον δημόσιου προσώπου, πράγμα που έκανε την ώρα που παραλάμβανε το βραβείο του. Το μειδίαμά του εκείνη την ώρα μου θύμισε το αντίστοιχο δικό μου στραβό χαμόγελο, όταν πρωτο-οδηγούσα μηχανάκι νομίζοντας πως όλοι με κοιτούν στον δρόμο, ή ακόμα πιο πρόσφατα, τώρα που ξεκίνησα λάτιν χορό και είμαι ανασφαλής στα βήματά μου και χαζογελώ. Ένιωσα πως όμοια δεν ήταν κι εκείνος σε θέση να υποστηρίξει την πράξη του αυτή, πατώντας γερά στα πόδια του».
- Μια απάντηση ήταν: «Μα αυτό που εξέλαβες εσύ ως μειδίαμα ήταν απλώς χαμόγελο από τη χαρά του που κέρδισε, κι εσύ μόνο το βλέπεις ως ανασφάλεια ή ανεπάρκεια να υποστηρίξει τον λόγο του!»
- Με ανταπάντηση: «Μα, ναι, είναι η προσωπική μου άποψη, εμένα αφορά το πώς το εξέλαβα τη στιγμή που το είδα».
- Ο αντίλογος σταμάτησε εκεί.
Επιπλέον οδηγίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Η στρέβλωση του λόγου κάποιου με σκοπό την επίκρισή του είναι πέραν της κριτικής και αντιμετωπίζεται ως κακοήθεια.
- Η έκθεση του εαυτού έχει σκοπό την καλύτερη δεκτικότητα της κριτικής και όχι την ενίσχυση μιας επικριτικής στάσης.
- Ανάληψη της ευθύνης του λόγου σημαίνει και αποδοχή τιμωρίας όταν τα όρια ξεπερνιούνται.
- Η κριτική που υιοθετεί τη στάση της αυθεντικής περιέργειας έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι εποικοδομητική.
- Η κριτική μπορεί κάλλιστα να ζητείται ως βοήθεια.
Βιωματική μελέτη (παιχνίδια ρόλων) - Η κριτική στη Βικιπαίδεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κριτική στη Βικιπαίδεια οφείλει να είναι αντικειμενική και χωρίς σχολιασμούς. Γίνεται με βάση το σύστημα της Βικιπαίδειας, την πολιτική της, τους κανόνες της και τις πρακτικές που ακολουθούνται. Χρησιμοποιούνται όσα διδάχθηκαν πιο πριν για να γίνει κατανοητό τι δεν πρέπει να κάνει κανείς. Πρέπει να υπάρχει η επίγνωση πως οποιοδήποτε περαιτέρω σχόλιο ξεπερνά τα όρια της ευγένειας και εκτίθεται αυτός που ασκεί κριτική αναλαμβάνοντας την ευθύνη της πράξης του.
Οι ασκήσεις δεν έχουν στόχο να διδάξουν το πώς να ασκεί κανείς κριτική και να γίνει η θεωρία όπλο προσβολής προσώπων. Επειδή κάποιες φορές όμως το να δεχθεί κανείς κριτική είναι αναπόφευκτο, είναι χρήσιμο να αποκτηθεί εμπειρία στο πώς να δέχεται κανείς την κριτική.
Η άσκηση της κριτικής διεξάγεται στην ομάδα μόνο εφόσον το ζητά για τον εαυτό του κάποιος ως βοήθεια από τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Αφορά θέματα που προκύπτουν από τη δράση στη Βικιπαίδεια και προορίζεται για συμμετέχοντες που έχουν ήδη γνωριστεί καλά και έχουν συσφίξει τις σχέσεις τους με τα παιχνίδια ρόλων στις ασκήσεις της επιχειρηματολογίας και διαλλακτικότητας, και τις συζητήσεις.