Χρήστης:Eleanna26/πρόχειρο/Μετάφραση
 |
Αυτή η σελίδα είναι ένα «πρόχειρο χρήστη» του Eleanna26. Ένα «πρόχειρο χρήστη» είναι υποσελίδα της προσωπικής σελίδας του χρήστη στη Βικιπαίδεια. Εξυπηρετεί ως χώρος πειραματισμών και ανάπτυξης σελίδων και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα. Επεξεργαστείτε ή δημιουργήστε το δικό σας πρόχειρο εδώ ή κάνετε δοκιμές στο κοινόχρηστο Πρόχειρο Βικιπαίδειας. |
Μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετάφραση είναι η γραπτή μεταφορά του νοήματος μιας γλώσσας σε μία άλλη. Το πρωτότυπο κείμενο που καλείται ο μεταφραστής να αποδώσει το νόημα ονομάζεται αρχικό κείμενο και η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένο ονομάζεται γλώσσα-πηγή και το μεταφρασμένο κείμενο, δηλαδή το μετάφρασμα, ονομάζεται κείμενο-στόχος και η γλώσσα του γλώσσα-στόχος.
Θεωρία της μετάφρασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχικά, για να διεξαχθεί σωστά μια μετάφραση, πρέπει ο μεταφραστής να έχει άριστη γνώση και των δύο γλωσσών με τις οποίες δουλεύει. Μετά, ανάλογα με το κείμενο, είτε είναι λογοτεχνικό, επιστημονικό, με θέμα γενικό ή ειδικό, και έχοντας κατά νου και τον σκοπό του κειμένου, πρέπει να επιλέξει ποια μορφή θα έχει και ποιες τεχνικές θα εφαρμόσει. Υπάρχουν τρεις κυρίως μορφές της μετάφρασης, η ενδογλωσσική, η διαγλωσσική και η διασημειωτική. Μετά υπάρχουν οι τεχνικές μετάφρασης, οι οποίες είναι επτά: κυριολεκτική μετάφραση, έκτυπο, δάνειο, μετατροπία, μετατόπιση, προσαρμογή και ισοδυναμία.
Μετάφραση - Διερμηνεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η μετάφραση συχνά μπερδεύεται με την διερμηνεία η οποία είναι η προφορική μεταφορά του νοήματος της γλώσσας-πηγής στην γλώσσα στόχο. Η μετάφραση δεν παραδίδεται ταυτόχρονα με τον λόγο τον οποίο αποδίδει αλλά μετά από στάδια επεξεργασίας και εν τέλει, επιμέλειας, παραδίδεται το τελικό κείμενο, ενώ η διερμηνεία λαμβάνει χώρα σε πραγματικό χρόνο, καθώς ο πομπός και ο λήπτης του μηνύματος βρίσκονται στον ίδιο χώρο με τον αγγελιοφόρο (διερμηνέας), όπου ο αγγελιοφόρος μεταφέρει το μήνυμα του πομπού απευθείας στον δέκτη. Στην μετάφραση, η πιθανότητα λαθών που θα οδηγήσουν στην διαστρέβλωση του μηνύματος του πομπού είναι μικρότερη από εκείνη της διερμηνείας. Ο μεταφραστής μπορεί να γυρίσει "πίσω" και να διορθώσει τυχόν λάθη που θα πέσουν στην αντίληψη του, ενώ αν ο διερμηνέας κάνει λάθος απλά το προσπερνάει και συνεχίζει με όποιες συνέπειες επιφέρει αυτό.
Μορφές μετάφρασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ενδογλωσσική Μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ενδογλωσσική είναι η απόδοση ενός αρχικού κειμένου στην ίδια την γλώσσα στην οποία βρίσκεται αλλά με διαφορετικά λόγια. Η μορφή αυτή, συνήθως υιοθετείται όταν θέλουμε να απλουστεύσουμε ένα δύσκολο θέμα, όπως οι Άθλοι του Ηρακλή, για ένα πιο γενικό αναγνωστικό κοινό το οποίο δεν είναι εξοικειωμένο με το επίσημο και επιστημονικό λόγο των φιλολόγων της ελληνικής γλώσσας.
Διαγλωσσική Μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η διαγλωσσική μετάφραση είναι η μεταφορά του νοήματος της γλώσσας Α σε μία δεύτερη, ή/και τρίτη γλώσσα. Η μορφή αυτή είναι η πιο συνηθισμένη μορφή μετάφρασης, και χαρακτηρίζει την γενική έννοια της μετάφρασης που έχει το ευρύ κοινό που δεν ασχολείται καθόλου με την μετάφραση.
Διασημειωτική μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η διασημειωτική μετάφραση είναι όταν ένα κείμενο αλλάζει τελείως μορφή και γίνεται μία ταινία, ένα θεατρικό σενάριο, μία κινούμενη εικόνα, ένα κολάζ από εικόνες. Οι ταινίες που βασίζονται σε βιβλία είναι ουσιαστικά, διασημειωτική μετάφραση, για παράδειγμα, ο Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, Ρωμαίος και Ιουλιέτα,
Τεχνικές Μετάφρασης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κυριολεκτική μετάφραση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η κυριολεκτική μετάφραση είναι η κατά λέξη μετάφραση, δηλαδή, η αντικατάσταση της λέξης της γλώσσας-πηγής με την αντίστοιχη της στην γλώσσα-στόχο.
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Πάω σχολείο κάθε μέρα = I go to school everyday
- Παίζει ποδόσφαιρο = I play football
Έκτυπο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το έκτυπο είναι η μεταφορά μίας λέξης από την γλώσσα-πηγή στην γλώσσα-στόχος, αφού πρώτα έχει προσαρμοστεί στα πρότυπα της γλώσσας στην οποία μεταφράζουμε
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
fastfood = ταχυφαγείο
wikipedia = βικιπαίδεια
Δάνειο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το δάνειο είναι η αυτούσια μεταφορά μια λέξης της γλώσσας-πηγής στην γλώσσα στόχο.
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
tablet = τάμπλετ
laptop = λάπτοπ
Μετατροπία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετατροπία είναι η τεχνική εκείνη που χρησιμοποιείται συνήθως για να αλλάζουμε τα μέρη του λόγου του αρχικού κειμένου όταν το αποδίδουμε σε ένα τελικό κείμενο
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Our bazzaar has a different variety of gifts= το μπαζάρ μας έχει διάφορα είδη δώρων.
In Patras, drinking mavrodafni is accustomed = Στην Πάτρα, πίνουμε μαυροδάφνη.
Μετατόπιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Μετατόπιση υφίστανται όταν υπάρχουν αλλαγές στην δομή μιας πρότασης του κειμένου που μεταφράζουμε.
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
George, how are you are? = Πώς είσαι Γιώργο;
Come when you are ready = Όταν είσαι έτοιμος, έλα.
Προσαρμογή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Προσαρμογή είναι τεχνική που χρησιμοποιείται όταν το αρχικό κείμενο δεν έχει, τις περισσότερες φορές, πολιτισμικό αντίστοιχο στο τελικό κείμενο.
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Brides wearveils = οι νύφες φοράνε νυφικά.
At funerals we wear whiτe (India) = Στις κηδείες φοράμε μαύρα (Ελλάδα)
Ισοδυναμία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ισοδυναμία χρησιμοποιείται για την μεταφορά του νοήματος παρά για την κάθε λέξη μεμονωμένα.
παραδείγματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
What goes around, comes around = η ζωή είναι ρόδα και γυρνάει
He went bananas = Του άναψαν τα λαμπάκια
Ύφος του Κειμένου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πριν ξεκινήσει η παραγωγή μιας μετάφρασης, είναι απαραίτητη γνωστοποίηση στον μεταφραστή τον σκοπό χρήσης του κειμένου, δηλαδή, σε ποιο αναγνωστικό κοινό θα απευθυνθεί. Αν το θέμα είναι γενικό, παραδείγματος χάριν, ένα επίκαιρο γεγονός που βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, ο μεταφραστής πρέπει να υιοθετήσει ένα ύφος που θα είναι επίσημο, μα παράλληλα κατανοητό από το ευρύ αναγνωστικό κοινό, το οποίο ενδεχομένως, ένα μέρος του να μην έχει την απαραίτητη μόρφωση για να κατανοήσει σε βάθος το κείμενο που θα διαβάσει στην Κυριακάτικη εφημερίδα.
Όταν υπάρχει ένα πιο ειδικό κείμενο για μετάφραση, όπως ένα οικονομικό κείμενο, δεν αρκεί η άριστη γνώση των δύο γλωσσών αλλά πρέπει ο μεταφραστής να είναι εξοικειωμένος με τα μεταφραστικά εργαλεία και οφείλει, επίσης, να είναι γνώστης των τρόπων με τον οποίο θα αναζητήσει τους όρους που καλείται να μεταφράσει. Το λεξικό είναι το βασικό εργαλείο του μεταφραστή μα αν βασιστεί εξ ολοκλήρου σε αυτό, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να αλλοιωθεί τελείως το μεταφραστικό αποτέλεσμα.
Τα νομικά κείμενα, ανάλογα με το θέμα τους, χαρακτηρίζονται άλλοτε εύκολα και άλλοτε δύσκολα έως και ακατόρθωτα. Τα νομικά έγγραφα όπως είναι τα πιστοποιητικά γέννησης, τα δελτία ταυτότητας, τα πτυχία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κτλ, έχουν χαρακτηριστική μορφή και συγκεκριμένη ορολογία. Όταν όμως ο μεταφραστής καλείται να μεταφράσει ένα νομικό κείμενο ποινικής φύσεως, όπως η εκδίκαση μία δολοφονίας ή η απόπειρα βιασμού, τότε πρέπει να προσπαθήσει όσο το δυνατόν να είναι πιο πιστός στο αρχικό κείμενο, όσον αφορά την σύνταξη και την κυριολεκτική απόδοση των λέξεων. Ενώ η μετάφραση δεν είναι η κατα λέξη αντικατάσταση λέξεων της μία γλώσσας στην άλλη, αλλά η μεταφορά νοήματος, εν τούτοις στα νομικά έγγραφα η ελεύθερη μετάφραση δεν επιτρέπεται γιατί το νόημα του πρωτότυπου κειμένου μπορεί να αλλοιωθεί και να παρερμηνευτεί.
Η μετάφραση λογοτεχνικών κειμένων είναι μία από τις πιο δύσκολες μορφές μετάφρασης γιατί σε ένα λογοτεχνικό κείμενο δεν υπάρχουν απλώς λέξεις με πολλαπλές έννοιες μα οπτικές του συγγραφέα, πολιτιστικά στοιχεία, όπως είναι η διάλεκτος, τα έθιμα και η θρησκεία. Συνήθως στην λογοτεχνική μετάφραση, δεν μεταφράζεται το κείμενο αλλά αποδίδεται. Για παράδειγμα, στην Ιταλία, όταν λένε πως πίνουν καφέ, πίνουν εσπρέσο και τον πίνουν με μιας, ενώ στην Ελλάδα ο καφές πίνεται με τις ώρες. Εάν ένα ιταλικό λογοτεχνικό κείμενο πει πως ο δολοφόνος αφού σκότωσε το θύμα του, είπε έναν καφέ και μετά έφυγε για να μεταφραστεί στα ελληνικά δεν θα είναι αυτολεξεί μετάφραση αλλά θα μεταφραστεί ως "ο δολοφόνος είπε έναν εσπρέσο μονοκοπανιά και μετά έγινε Λούης". Έπειτα, βάζουμε αστερίσκο και ουσιαστικά δημιουργείται η σημείωση του μεταφραστή (ΣτΜ) και γίνεται επεξήγηση της αλλαγής που κάναμε στο κείμενο. Η τεχνική συνήθως που χρησιμοποιείται είναι η τεχνική της προσαρμογής, Προσαρμόζεται δηλαδή το πρωτότυπο κείμενο στο πολιτισμικό στοιχείο της γλώσσας στόχου.
Μεταφραστικές Δυσκολίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι μεταφραστικές δυσκολίες έγκειται στον λεξιλογικό και στο νοηματικό κομμάτι του κειμένου προς μετάφραση. Ο μεταφραστής μπορεί να αντιμετωπίσει μία λεξιλογική δυσκολία όταν θα πρέπει να αποδώσει λέξεις που αρχικά δεν ταιριάζουν στο συγκείμενο του κειμένου. Αυτό συνήθως είναι αποτέλεσμα της ελλειπής γνώσης του μεταφραστή όλων των εννοιών μίας λέξης, γιατί μία λέξη έχει πολλές έννοιες, οι οποίες αλλάζουν ανάλογα με το κείμενο στο οποίο βρίσκονται. Για παράδειγμα η λέξη "agent" που σημαίνει ατζέντης, δηλαδή αυτός που κάνει κρατήσεις, μεσάζων και κατάσκοπος αλλά ως τεχνική ορολογία σημαίνει αντιπρόσωπος (νομική ορολογία) και συντελεστής (ορολογία χημείας). Είναι σημαντικό εκείνος που καλείται να μεταφράσει ένα κείμενο να μην στηρίζεται τόσο στο λεξικό και στην έννοια της κάθε λέξης μεμονωμένα αλλά σε όλο το κείμενο.
Η απόδοση του νοηματικού μέρους ενός κειμένου είναι μία από τις μεγαλύτερες μεταφραστικές δυσκολίες. Ο μεταφραστής, τις περισσότερες φορές, πρέπει να μεταφέρει το νόημα με εντελώς διαφορετικές λέξεις και φράσεις που συχνά, σε λεξιλογικό επίπεδο δεν έχουν καμία σχέση με τις λέξεις του αρχικού κειμένου. Όταν υπάρχουν πολιτιστικά στοιχεία που είναι μοναδικά για κάθε λαό, ο μεταφραστής πρέπει να βρει τα αντίστοιχα του δικού του προκειμένου να αποδώσει την βαρύτητα που θέλει να δώσει ο αρθρογράφος. Για παράδειγμα, σε ένα κείμενο που αναφέρεται στην σημαντικότητα των εθνικών εορτών,το αρχικό κείμενο μπορεί να αναφέρεται στην επανάσταση του 1821, αλλά επειδή το αναγνωστικό δεν γνωρίζει πολλά για την Νεοελληνική ιστορία, η το κομμάτι που αναφέρεται παραλείπεται τελείως, ή αντικαθίσταται πλήρως από ένα σημαντικό γεγονός της χώρας αυτής, όπως είναι η 4η Ιουλίου ή η νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- The Theory and Practice of Translation - (Brill, 1969, with C.R. Taber)
- A Textbook of Translation by Peter Newmark
- Jeremy Munday Introducing Translation Studies