Χρήστης:Arsakeio-i/πρόχειρο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
 Αυτή η σελίδα είναι το κύριο «πρόχειρο χρήστη» του Arsakeio-i. Ένα «πρόχειρο χρήστη» είναι υποσελίδα της προσωπικής σελίδας του χρήστη στη Βικιπαίδεια. Εξυπηρετεί ως χώρος πειραματισμών και ανάπτυξης σελίδων και δεν είναι εγκυκλοπαιδικό λήμμα.
Επεξεργαστείτε ή δημιουργήστε το δικό σας πρόχειρο εδώ ή κάνετε δοκιμές στο κοινόχρηστο Πρόχειρο Βικιπαίδειας.
Κάτοψη αρχαιολογικού χώρου
Γίτανα

Θέση: Το αρχαίο θέατρο Γιτάνων βρίσκεται στην καταλληλότερη θέση της πόλης των Γιτάνων[1], δηλ. στους δυτικούς πρόποδες της Βρυσέλλας, στη βραχώδη δυτική πλαγιά των Γιτάνων, στο κοίλωμα του λόφου, έξω από τη δυτική πλευρά του τείχους [2]. Εκεί οδηγούσε από το Πρυτανείο ένας πλακόστρωτος δρόμος [3]. Το θέατρο έχει προσανατολισμό προς τον ποταμό Καλαμά, δηλ. από τα ανατολικά προς τα δυτικά [4] . Αν και το θέατρο βρισκόταν έξω από το τείχος, προστατευόταν από εχθρικές επιδρομές χάρη σε ένα προτείχισμα, που βρίσκεται μεταξύ της βορειοδυτικής γωνίας της οχύρωσης και του ποταμού και φυσικά από το ποτάµι [5].

Ιστορία: Το θέατρο κατασκευάστηκε κατά τα μέσα του 3ου αι. π. Χ., την εποχή της άνθησης των Γιτάνων,[6]αλλά χρησιμοποιήθηκε ελάχιστα μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση (168/167 π. Χ.) [7], όταν οι Ρωμαϊκές λεγεώνες υπό τον Αιμίλιο Παύλο κατέστρεψαν τα Γίτανα και πάρα πολλές πόλεις στην Ήπειρο [8]. Το θέατρο υπέστη αργότερα φθορές από σεισμό, ο οποίος προκάλεσε μετατόπιση των εδωλίων και επιχώσεις[9]. Επιπλέον η υπερχείλιση του Καλαμά και η νομή κοπαδιών εντός του αρχαιολογικού χώρου προκάλεσαν επιπλέον φθορές. Τέλος στον χώρο είχε στηθεί παλαιότερα ασβεστοκάμινο, γεγονός που αποδεικνύει πως υλικό του θεάτρου είχε χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ασβέστη.

Ανασκαφές: Οι ανασκαφές ξεκίνησαν το 1996 [10] από την κα Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή[11] και μέχρι σήμερα έχει ανασκαφεί ένα τμήμα του θεάτρου[12] . Έτσι, έχουν έρθει στο φως ένα τμήμα του κοίλου στην πλαγιά, η ορχήστρα και μέρος της σκηνής, ενώ ακόμη δεν έχουν ανασκαφεί πλήρως οι πάροδοι[13] .


Περιγραφή: Το αρχαίο θέατρο Γιτάνων είχε χωρητικότητα περίπου 4.000 θεατών[14] . Το θέατρο κατασκευάστηκε από λευκό ασβεστόλιθο, ενώ η αρχιτεκτονική του είναι η συνηθισμένη που συναντάται και στα άλλα αρχαία ελληνικά θέατρα[15] .

Το κοίλο έχει μέγιστη διάμετρο 65 μέτρα και ύψος 10 μέτρα[16] και ένα μικρό τμήμα του έχει λαξευθεί απευθείας επάνω στη βραχώδη πλαγιά[17] . Το σχήμα του είναι λίγο μικρότερο από ημικύκλιο, για να μπορούν να βλέπουν οι θεατές που κάθονταν στα ακραία εδώλια[18] . Το κοίλο διαθέτει 28 σειρές εδωλίων, που χωρίζονται σε δύο τμήματα από το διάζωμα, ενώ 4 κλίμακες διαιρούν το κοίλο σε 5 κερκίδες[19] . Η πρόσοψη του κοίλου διέθετε δύο πολυγωνικούς αναλημματικούς τοίχους, από τους οποίους σώζονται λείψανα[20] .

Τα περισσότερα εδώλια είναι καλά επεξεργασμένοι ορθογώνιοι λίθοι από λευκό ασβεστόλιθο[21] με μήκος 1,25-1,50 μ., πλάτος 0,40 μ. και ύψος 0,37 μ.[22] , ενώ ορισμένα είναι λαξευμένα πάνω στον βράχο. Μέχρι στιγμής έχουν ανασκαφεί δεκάδες εξ αυτών, που έχουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό: στην πρόσθια πλευρά φέρουν εγχάρακτες επιγραφές με ονόματα ανδρών (π. χ. Μενέδαμος, Παυσανίας, Χαροπίδας, Τιμόδαμος, Αλέξανδρος, Φαλακρίωνας Κέφαλος, Νικόστρατος κ. ά.). Πολλές φορές στο ίδιο εδώλιο εμφανίζονται δύο ονόματα, το πρώτο σε ονομαστική και το δέυτερο σε αιτιατική πτώση. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός πως εμφανίζεται (και μάλιστα δύο φορές) και το γυναικείο όνομα Φιλίστα[23] . Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία σχετικά με την ταυτότητα των προσώπων αυτών, είναι πολύ πιθανόν πως πρόκειται για ονόματα απελεύθερων [24].

Η ορχήστρα έχει κατασκευαστεί, σύμφωνα με τις αρχές του Βιτρούβιου, ως πλήρης κύκλος με εγγεγραμμένο τετράγωνο, οι πλευρές του οποίου είναι παράλληλες προς τους κύριους άξονες του θεάτρου, ενώ το κυκλικό τμήμα της, προς το μέρος της σκηνής, τέμνεται από το προσκήνιο. Το δάπεδό της είχε κατασκευαστεί από λατύπη (μικρό κομμάτι πέτρας, αποκομμένο κατά την εξόρυξη/λάξευση πέτρινου όγκου) και χώμα [25]. Επίσης οι ανασκαφές έφεραν στο φως τη θυµέλη, η οποία δεν βρέθηκε στο κέντρο της ορχήστρας, αλλά είχε μετακινηθεί κοντά στη σκηνή [26].

Η σκηνή (μήκους 15,50 μ., πλάτους 5,50 μ. και σωζομένου ύψους 0,50 μ.) ήταν ορθογώνια και διώροφη [27]. Διέθετε εσωτερική σειρά 7 πεσσών πεπλατυσμένου τύπου [28] (πεσσοστοιχία) που στήριζε τον όροφο, ενώ το προσκήνιο είχε μια σειρά δώδεκα μονολιθικών ημικιόνων, πάνω στους οποίους υπήρχε δωρικός θριγκός με λίθινο επιστύλιο [29].

Αποκαλύφθηκε, τέλος, τμήμα των παρόδων, κατά μήκος των οποίων, ανασκάφτηκαν αναλημματικοί τοίχοι που συγκρατούν το κοίλο του θεάτρου (εικ. 4). Οι τοίχοι είναι δομημένοι κατά το πολυγωνικό σύστημα, με σωζόμενο ύψος 16,00 μ. (ο βόρειος) και 14,00 μ. (ο νότιος). Η έρευνα για την πλήρη διαμόρφωση των παρόδων δεν έχει ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα[30] .

Μετά από δοκιμαστικές τομές των αρχαιολόγων στα νοτιοδυτικά της σκηνής αποκαλύφθηκαν ορισμένα τμήματα τοίχων. Όμως οι τοίχοι αυτοί έχουν ακανόνιστη τοιχοποιία και δεν φανερώνουν επιμελημένη κατασκευή. Ακόμη δεν έχει εξακριβωθεί η χρησιμότητα αυτού του οικοδομήματος [31].

Το αρχαίο θέατρο Γιτάνων είναι μεγαλύτερο από το θέατρο της Βέλιανης (Ελέας), αλλά μικρότερο από το θέατρο της Κασσώπης [32]. Πάντως κατασκευαστικά παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με τα θέατρα της Κασσώπης και της Αμβρακίας [33].


Χρήση: Είναι αξιοσημείωτο πως το αρχαίο θέατρο Γιτάνων μαζί με την Αγορά και το Πρυτανείο αποτελούσε το κέντρο της δημόσιας ζωής των Γιτάνων [34]. Καθώς τα Γίτανα ήταν η έδρα του Κοινού των Θεσπρωτών και των Ηπειρωτών[35] , στο θέατρο δεν πραγματοποιούνταν μόνο παραστάσεις αλλά και πολιτικές συγκεντρώσεις[36] , οι συνελεύσεις του Κοινού των Θεσπρωτών και των Ηπειρωτών. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Τίτου Λίβιου, το 172 π. Χ. οι δύο απεσταλμένοι των Ρωμαίων, Μάρκιος και Ατίλιος, επισκέφθηκαν τα Γίτανα και ζήτησαν από το Κοινό των Ηπειρωτών να ταχθεί με το μέρος των Ρωμαίων [37]. Η συνέλευση του Κοινού συνήλθε πιθανότατα στο θέατρο και αποφάσισε να ταχθεί με το μέρος των Ρωμαίων[38] .


Πηγές Titus Livius, Ab urbe condita, έκδ. W. Weissenborn, Titi Livi Ab urbe condita libri, IX, Weidmannsche Buchhandlung, Berlin 1864.


Μελέτες: Δάκαρης Σ., Θεσπρωτία, Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις 15, Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος. Αθηναϊκό Κέντρο Οικιστικής, Ἀθῆναι 1972. Kάντα – Κίτσου Α., Γίτανα Θεσπρωτίας, Αρχαιολογικός Οδηγός, Υπουργείο Πολιτισμού ΛΒ΄ Εφορία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Αθήνα 2008. Kάντα – Κίτσου Α., Πάλλη Ο., Αναγνώστου Ι., Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, Υπουργείο Πολιτισμού ΛΒ΄ Εφορία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Ηγουμενίτσα 2008. Πλιάκου Γ., Στο θέατρο των Γιτάνων: εκπαιδευτική περιήγηση, Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Ηγουμενίτσα χ. χ. Πρέκα – Αλεξανδρή Κ., «Το θέατρο των Γιτάνων (Προκαταρκτική έρευνα)», Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου 6, Περιφερειακή Ένωση Δήμων Ηπείρου – Διάζωμα, Αθήνα 2012, σ. 109-116.

Ιστοσελίδες http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2640 http://olympia.gr/2009/12/18/αρχαία-γιτάνη-θεσπρωτίας/ www.mygreekhistory.blogspot.gr/2013/12/arxaia-gitana.html www.thesprotia3d.gr/item/αρχαία-γιτάνη-φιλιάτες-θεσπρωτίας/

  1. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, «Το θέατρο των Γιτάνων (Προκαταρκτική έρευνα)», Αρχαία Θέατρα της Ηπείρου 6, Περιφερειακή Ένωση Δήμων Ηπείρου – Διάζωμα, Αθήνα 2012, σ. 110.
  2. ↑ Σ. Δάκαρης, Θεσπρωτία, Αρχαίες Ελληνικές Πόλεις 15, Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος – Αθηναϊκό Κέντρο Οικιστικής, Ἀθῆναι 1972, σ. 185· Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, Αρχαιολογικό Μουσείο Ηγουμενίτσας, Υπουργείο Πολιτισμού ΛΒ΄ Εφορία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Ηγουμενίτσα 2008, σ. 54· www.mygreekhistory.blogspot.gr/2013/12/arxaia-gitana.html
  3. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π.· Γ. Πλιάκου, Στο θέατρο των Γιτάνων: εκπαιδευτική περιήγηση, Εφορεία Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Ηγουμενίτσα χ. χ., σ. 9.
  4. ↑ Σ. Δάκαρης, ό. π.
  5. ↑ Σ. Δάκαρης, ό. π.· Γ. Πλιάκου, ό. π.· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 111.
  6. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π.· Γ. Πλιάκου, ό. π.
  7. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π.· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 115· http://odysseus.culture.gr/h/3/gh351.jsp?obj_id=2640
  8. ↑ www.mygreekhistory.blogspot.gr/2013/12/arxaia-gitana.html
  9. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  10. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Γίτανα Θεσπρωτίας, Αρχαιολογικός Οδηγός, Υπουργείο Πολιτισμού ΛΒ΄ Εφορία Προϊστορικών & Κλασικών Αρχαιοτήτων Θεσπρωτίας, Αθήνα 2008, σ. 59· Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 11.
  11. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 111.
  12. ↑ http://olympia.gr/2009/12/18/αρχαία-γιτάνη-θεσπρωτίας/
  13. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π.· Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π.· Γ. Πλιάκου, ό. π.
  14. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 12. Σύμφωνα με άλλες πηγές (Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π.· http://www.thesprotia3d.gr/item/αρχαία-γιτάνη-φιλιάτες-θεσπρωτίας/), ο αριθμός των θεατών είναι 4.000-6.000.
  15. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 11.
  16. ↑ Σ. Δάκαρης, ό. π.· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 114.
  17. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π., σ. 60.
  18. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π.
  19. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π., σ. 59-60· Γ. Πλιάκου, ό. π.· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  20. ↑ Σ. Δάκαρης, ό. π.· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  21. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π., σ. 60· Γ. Πλιάκου, ό. π.
  22. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 115.
  23. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π.· Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π.· Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 12· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  24. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 115.
  25. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 113.
  26. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 9· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  27. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 112.
  28. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π.
  29. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π., σ. 60· Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 12.
  30. ↑ Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 114.
  31. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π.
  32. ↑ Σ. Δάκαρης, ό. π.
  33. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, ό. π.
  34. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π., σ. 32.
  35. ↑ Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 9· www.thesprotia3d.gr/item/αρχαία-γιτάνη-φιλιάτες-θεσπρωτίας/
  36. ↑ Α. Kάντα – Κίτσου, Ο. Πάλλη, Ι. Αναγνώστου, ό. π., σ. 54.
  37. ↑ Titus Livius, Ab urbe condita, 42, 37, 4.
  38. ↑ Titus Livius, ό. π., 42, 38, 1.· Γ. Πλιάκου, ό. π., σ. 9· Κ. Πρέκα – Αλεξανδρή, ό. π., σ. 110.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Χρήστης:Arsakeio-i/πρόχειρο&oldid=5238573"