Υπόθεση Κικέρων

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Η Υπόθεση «Κικέρων» αφορούσε μία σοβαρή υπόθεση κατασκοπείας που εξελίχθηκε στην Άγκυρα της Τουρκίας κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συγκεκριμένα περί το 1943 η Τουρκία παρέμενε ακόμα ουδέτερη.

Στην πρωτεύουσά της, Άγκυρα, όλοι σχεδόν οι διπλωμάτες των πρεσβειών Άγγλοι, Γερμανοί, Αμερικανοί, Ρώσοι κ.λπ. αναλώνονταν στην αναζήτηση και συλλογή πάσης φύσεως πληροφοριών επί των εμπλεκομένων αντιπάλων πλευρών. Πρέσβης της Αγγλίας στην Άγκυρα ήταν ο Σερ Ούγκε Ούγκεσεν και της Γερμανίας ο πρώην αντικαγκελάριος Φον Πάπεν, οι οποίοι ήταν και οι σημαντικότεροι στην υπόθεση.

Την ίδια εκείνη εποχή η Αγγλία στη προσπάθειά της να συγκρατήσει γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις διασπασμένες στη περιοχή των Βαλκανίων διέδιδε παραπλανητικά σχέδια για επικείμενη απόβαση στην Ελλάδα, είτε από την πλευρά του Ιονίου (Αδριατικής) είτε από το Αιγαίο.

Κατασκοπευτική δράση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο προσωπικό της αγγλικής πρεσβευτικής κατοικίας στην Άγκυρα εργαζόταν ως υπηρέτης και κάποιος Ελίεζα ή Ηλίαζ Μπάσνα ή Μπάσντα αλβανικής καταγωγής[1][2], μουσουλμάνος, γεννημένος στη Πρίστινα[1], το 1904, που φερόταν να είχε εργαστεί παλαιότερα σε πρεσβείες στη Ρίγα δηλώνοντας ότι γνώριζε έτσι αρκετές γλώσσες[3]. Μεταξύ των παλαιών γνώριμιών του ήταν και ο τότε α΄ γραμματέας της γερμανικής πρεσβείας στην Άγκυρα[1].

Κάποιο βράδυ, του Οκτωβρίου του 1943, ο Μπάσνα εκμεταλλευόμενος την "αφέλεια" του Άγγλου πρέσβη να μεταφέρει στην οικία του απόρρητα έγγραφα για την καθιερωμένη απογευματινή μελέτη του πήρε κάποια απ΄ αυτά στο δωμάτιό του και αφού τα φωτογράφησε με μια μηχανή Λάικα των 35 mm τα επέστρεψε στη θέση τους. Την άλλη ημέρα επισκέφθηκε τον Γερμανό γραμματέα στην οικία του, προκειμένου να του πωλήσει το σχετικό φιλμ[1]. Αν και ο Γερμανός δεν φάνηκε να του είχε και μεγάλη εμπιστοσύνη, μετά την περιγραφή του τρόπου που τα φωτογράφησε, τελικά των ρώτησε τι αμοιβή ήθελε και εκείνος του απήντησε 20.000 λίρες στερλίνες για το πρώτο φιλμ και 15.000 για κάθε επόμενο, συμπληρώνοντας πως αν δεν τα ήθελε θα τα πουλούσε στη ρωσική πρεσβεία.

Τελικά επήλθε συμφωνία από τον πρέσβη Φον Πάπεν και την έγκριση του υπουργού Εξωτερικών Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ για την παραλαβή τους και την πληρωμή. Ο Πρέσβης φον Πάπεν παραλαμβάνοντας τα φωτογραφημένα έντυπα τα έστειλε στο Βερολίνο για επεξεργασία και αξιολόγηση με την κωδική ονομασία "CICERO" εκ του κωδικού ονόματος του κατασκόπου Μπάζνα. Λέγεται χαρακτηριστικά πως, βλέποντας τα φωτογραφημένα έγγραφα ο στρατηγός της SS φέρεται να δήλωσε "είναι απλά τόσο καλά για να είναι αληθινά", δίνοντας εντολή για προώθησή τους στον Χίτλερ.

Όταν τέλος τα είδε ο Χίτλερ φέρεται να δήλωσε "Τα έγγραφα φαίνονται γνήσια αλλά το περιεχόμενο αμφίβολο", παρά ταύτα ενέκρινε τη συνέχιση της συνεργασίας, αν και είχε ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του πληροφοριοδότη.[4]

Αξιολόγηση πληροφοριοδότη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη συνέχεια των παραπάνω οι Γερμανοί ξεκίνησαν να ερευνούν όλο το βιογραφικό του πληροφοριοδότη[1]. Κατά τον έλεγχο αυτό διαπιστώθηκαν όμως διάφορες σοβαρές ανακρίβειες, μεταξύ των οποίων ότι γνώριζε πολύ καλά αγγλικά, που αναφέρθηκε ψευδώς, ή ότι τη φωτογράφηση είχε κάνει μόνος του, ενώ σε κάποια φωτογραφία εγγράφου φαινόταν κάποιο άλλο χέρι να το κρατάει, ή ότι αυτή έγινε σε χρόνο τρία λεπτά από το γραφείο του Άγγλου πρέσβη στο δωμάτιό του που μετά από μέτρηση απείχε πολύ περισσότερο χρόνο, αφού αυτό ήταν σε διαφορετική οικία.

Συνέχεια δραστηριότητας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτο φιλμ που περιείχε περίπου 55 άκρως απόρρητα έγγραφα μεταξύ αγγλικού υπουργείου Εξωτερικών και αγγλικής πρεσβείας στην Άγκυρα, ακολούθησαν φωτογραφίες πολλών άλλων εγγράφων που αφορούσαν ανεκτίμητες πληροφορίες για επικείμενη απόβαση στη Βαλκανική, έκθεση από τη Διάσκεψη της Τεχεράνης, συμμαχικές αποφάσεις για την τελική καταστροφή του Γ΄ Ράιχ, αγγλικούς και αμερικανικούς βομβαρδισμούς της Βαλκανικής κ.ά. με παράλληλες τεράστιες αμοιβές του "Κικέρωνα" μέχρι τον Απρίλιο του 1944 που ξαφνικά παραιτήθηκε από την πρεσβευτική θέση του.

Άδοξο τέλος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη συνέχεια ο Μπάσνα έχοντας αποκομίσει ήδη τεράστια κεφάλαια από την δραστηριότητά του προσπάθησε να ξεκινήσει μια επιχείρηση οικοδομικών έργων με εκσκαφείς και ξενοδοχειακή μονάδα[1]. Παράλληλα όμως τότε η Αστυνομία είχε αρχίσει την έρευνα της πληθώρας παραχαραγμένων στερλινών που κυκλοφορούσαν στην αγορά, που κατέληξαν στον Μπάσνα και τους λογαριασμούς του, οι οποίοι και κατασχέθηκαν. Έτσι αποδείχθηκε ότι όλες οι γερμανικές αμοιβές που είχε λάβει είχαν γίνει με τέλεια παραχαραγμένα χρήματα.[1][4]

Μετά τη λήξη του Β΄ Π.Π. ο Μπάσνα προσπάθησε να στραφεί κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας πλην όμως ανεπιτυχώς[1], αλλά και με ιδιαίτερα σκωπτικά σχόλια εκ μέρους των Γερμανών.

Τελικά φέρεται να πέθανε πάμπτωχος στο Μόναχο τον Δεκέμβριο του 1970[1].

Παρατηρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Υπόθεση Κικέρων αποτέλεσε αντικείμενο ταινίας το 1951, με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Μέισον.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 «Κατάσκοπος για κλάματα ή Ναζί για γέλια;». ΕΘΝΟΣ. 22 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2023. 
  2. Muammar, Kaylan (8 Απριλίου 2005). The Kemalists: Islamic Revival And The Fate Of Secular Turkey. Prometheus Books. ISBN 978-1-61592-897-2. 
  3. Internet Archive, Arthur (1981). Great spy stories. New York : Scholastic Book Services. ISBN 978-0-590-31393-3. 
  4. 4,0 4,1 «Η ιστορία της κατασκοπείας». 30 Σεπτεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 12 Μαΐου 2023.