Τοπογραφία της Κροατίας
Η τοπογραφία της Κροατίας ορίζεται από τρία μεγάλα γεωμορφολογικά τμήματα της χώρας. Αυτά είναι η Πανονική λεκάνη, οι Δειναρικές Άλπεις και η λεκάνη της Αδριατικής. Το μεγαλύτερο μέρος της Κροατίας αποτελείται από πεδινές εκτάσεις, με υψόμετρο μικρότερο από 200 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, που καταγράφεται στο 53.42% της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος των πεδινών περιοχών βρίσκεται στις βόρειες περιοχές της χώρας, ειδικά στη Σλαβονία, η οποία αποτελεί μέρος της Πανονικής λεκάνης. Οι πεδιάδες διασκορπίζονται από τις δομές χορστ και γκράμπεν, που πιστεύεται ότι διέσπασαν την επικράτεια της Παννονικής Θάλασσας σε νησιά.
Η μεγαλύτερη συγκέντρωση εδάφους σε σχετικά υψηλές ανυψώσεις βρίσκεται στις περιοχές Λίκα και Γκόρσκι Κοτάρ στις Δειναρικές Άλπεις αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις τέτοιες περιοχές βρίσκονται σε κάποιο βαθμό σε όλες τις περιοχές της Κροατίας[1]. Οι Δειναρικές Άλπεις περιέχουν το υψηλότερο όρος της Κροατίας, το Ντινάρα με υψόμετρο 1.831 μέτρων καθώς και όλα τα άλλα βουνά στην Κροατία, τα οποία ξεπερνούν τα 1.500 μέτρα υψόμετρο. Η ηπειρωτική ακτή της Κροατίας στην Αδριατική θάλασσα έχει μήκος 17.773 χιλιομέτρων, ενώ τα 1.246 νησιά και νησάκια της περιλαμβάνουν ακόμα 4.058 χιλιόμετρα ακτογραμμής. Η καρστική τοπογραφία αποτελεί περίπου το ήμισυ της Κροατίας και είναι ιδιαίτερα εμφανής στις Δειναρικές Άλπεις καθώς και σε όλες τις παράκτιες περιοχές και τα νησιά.
Γεωμορφολογικές μονάδες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μεγαλύτερο μέρος της Κροατίας αποτελείται από πεδινές εκτάσεις, με υψόμετρο μικρότερο από 200 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, που καταγράφεται στο 53,42% της χώρας. Το μεγαλύτερο μέρος των πεδινών περιοχών βρίσκεται στις βόρειες περιοχές της χώρας, ειδικά στη Σλαβονία, που αντιπροσωπεύει τμήμα της Παννονικής λεκάνης. Η επικράτεια με υψόμετρο από 200 έως 500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας περιλαμβάνει το 25,61% της επικράτειας της Κροατίας και οι περιοχές μεταξύ 500 και 1,000 μέτρων πάνω από τη στάθμη της θάλασσας καλύπτουν το 17.11% της χώρας. Περαιτέρω το 3,71% της επικράτειας της χώρας βρίσκεται σε υψόμετρο από 1.000 έως 1.500 μέτρα και μόνο το 0.15% της επικράτειας της Κροατίας βρίσκεται σε υψόμετρο άνω των 1.500 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.[2] Η Παννονική λεκάνη και οι Δειναρικές Άλπεις μαζί με την λεκάνη της Αδριατικής αντιπροσωπεύουν τα κύρια γεωμορφολογικά τμήματα της Κροατίας.[3]
Αδριατική Λεκάνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ακτογραμμή της Κροατίας στην Αδριατική Θάλασσα έχει μήκος 17.773 χιλιομέτρων, ενώ τα 1.246 νησιά και νησίδες καλύπτουν επιπλέον ακτογραμμή 4.058 χιλιομέτρων. Η απόσταση μεταξύ των ακραίων σημείων της ακτογραμμής της Κροατίας είναι 526 χιλιόμετρα.[4] Ο αριθμός των νησιών περιλαμβάνει όλα τα νησιά, τα νησάκια και τους βράχους όλων των μεγεθών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αναδύονται μόνο στη παλίρροια.[5] Τα μεγαλύτερα νησιά της χώρας είναι το Κρες και το Κρκ, ενώ το υψηλότερο είναι το Μπρατς, με το μεγαλύτερο υψόμετρό του να φτάνει τα 780 μέτρα πάνω από τη στάθμη της θάλασσας. Τα νησιά αυτά περιλαμβάνουν 48 μόνιμα κατοικημένα, ενώ τα πιο πυκνοκατοικημένα μεταξύ τους είναι το Κρκ και η Κόρτσουλα.[2]
Η πλειοψηφία των ακτών χαρακτηρίζεται από μια καρστική τοπογραφία, η οποία αναπτύχθηκε από την πλατφόρμα ανθρακικών αλάτων της Αδριατικής. Η καρστικοποίηση άρχισε σε μεγάλο βαθμό μετά την τελική άνοδο των Δειναριδών στο Ολιγόκαινο και το Μειόκαινο, όταν οι ανθρακικές αποθέσεις εκτέθηκαν σε ατμοσφαιρικές επιδράσεις, φτάνοντας μέχρι τα 120 μέτρα κάτω από τη σημερινή στάθμη της θάλασσας, που εκτέθηκαν κατά τη διάρκεια του τελευταίου παγετού μέγιστου. Εκτιμάται ότι ορισμένοι καρστικοί σχηματισμοί σχετίζονται με προηγούμενες βυθίσεις, κυρίως με την κρίση της Μεσσινιανής αλατότητας.[6] Το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής ακτής αποτελείται από ανθρακικά βράχια.[7] Υπάρχουν συγκριτικά μικρές προσχωσιγενείς περιοχές της ακτής της Αδριατικής στην Κροατία -ιδίως στο Δέλτα του Νερέτβα.[8] Η δυτική Ίστρια βαθμιαία υποχωρεί, έχοντας βυθιστεί περίπου κατά 15 μέτρα τα τελευταία δύο χιλιάδες χρόνια.[9] Στη λεκάνη της Μεσαίας Αδριατικής, υπάρχουν ενδείξεις για ηφαιστειακή κατάσταση στη Πέρμια εποχή που παρατηρήθηκε στην περιοχή της Κομίζα στο νησί Βις καθώς και στα ηφαιστειακά νησιά Γιάμπουκα και Μπρούσνικ.[10]
Δειναρικές Άλπεις
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο σχηματισμός των Δειναρικών Άλπεων συνδέεται με την ύστερη Ιουρασσική εποχή με την πρόσφατη πτυχή και την ζώνη ώθησης, η οποία αποτελεί μέρος της ορεινής ορνιθοπανίδας και εκτείνεται νοτιοανατολικά από τις νότιες Άλπεις.[11] Οι Δειναρικές Άλπεις της Κροατίας καλύπτουν ολόκληρες τις περιοχές Γκόρσκι Κοτάρ και Λίκα, καθώς και σημαντικά τμήματα της Δαλματίας, με τη βορειοανατολική τους άκρη να εκτείνεται από το Ζούμπερακ έως την περιοχή της Μπανόβινας, κατά μήκος του ποταμού Σάβα,[12] και οι δυτικότεροι γεωγραφικοί τους σχηματισμοί να είναι η Τσιτσάριγια (υψόμετρο 1.272 μέτρων) και η Ούτσκα (υψόμετρο 1.396 μέτρων) στην Ίστρια. Οι Δειναρικές Άλπεις περιέχουν το ψηλότερο βουνό της Κροατίας, τη Ντινάρα, καθώς και όλα τα άλλα βουνά στην Κροατία, τα οποία ξεπερνούν τα 1.500 μέτρα, το Μπιόκοβο, το Βελεμπίτ, τη Πλιεσίβιτσα, τη Βέλικα Καπέλα, τη Ρίσνιακ, τη Σβιλάγια και το Σνιέζνικ.[2]
Η καρστική τοπογραφία αποτελεί περίπου το ήμισυ της Κροατίας και είναι ιδιαίτερα εμφανής στις Δειναρικές Άλπεις.[13] Υπάρχουν πολλά σπήλαια στην Κροατία, 49 από τα οποία είναι βαθύτερα από τα 250 μέτρα, 14 βαθύτερα από τα 500 μέτρα και τρία βαθύτερα από τα 1.000 μέτρα.[14] Το μεγαλύτερο σπήλαιο της Κροατίας, το Κίτα Γκατσέσινα, είναι ταυτόχρονα το μεγαλύτερο σπήλαιο στις Δειναρικές Άλπεις στα 20.656 μέτρα.[15]
| Υψηλότερες κορυφές βουνών στην Κροατία[2] | |||
|---|---|---|---|
| Βουνό | Κορυφή | Υψόμετρο | Συντεταγμένες |
| Ντινάρα | Ντινάρα | 1.831 μέτρα | 44°3′N 16°23′E / 44.050°N 16.383°E |
| Μπιόκοβο | Σβέτι Γιούρε | 1.762 μέτρα | 43°20′N 17°03′E / 43.333°N 17.050°E |
| Βελεμπίτ | Βαγκάνσκι βρχ | 1.757 μέτρα | 44°32′N 15°14′E / 44.533°N 15.233°E |
| Πλιεσίβιτσα | Οζέμπλιν | 1.657 μέτρα | 44°47′N 15°45′E / 44.783°N 15.750°E |
| Βέλικα Καπέλα | Μπιελολάσιτσα - Κούλα | 1.533 μέτρα | 45°16′N 14°58′E / 45.267°N 14.967°E |
| Ρίσνιακ | Ρίσνιακ | 1.528 μέτρα | 45°25′N 14°45′E / 45.417°N 14.750°E |
| Σβιλάγια | Σβιλάγια | 1.508 μέτρα | 43°49′N 16°27′E / 43.817°N 16.450°E |
| Σνιέζνικ | Σνιέζνικ | 1.506 μέτρων | 45°26′N 14°35′E / 45.433°N 14.583°E |
Παννονική λεκάνη
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Παννονική λεκάνη σχηματίστηκε μέσα από τη Μειοκαινική αραίωση και την καθίζηση των δομών κρούστας που σχηματίστηκαν κατά την Ύστερη Βαρισκανική Παλαιοζωική Ορογένεση. Οι παλαιοζωικές και μεσοζωικές δομές είναι ορατές στο Παπούκ και σε άλλα σλαβονικά βουνά. Οι διεργασίες οδήγησαν επίσης στον σχηματισμό μιας στρατοηφαιστιακής αλυσίδας στη λεκάνη 17-12 εκατομμύρια χρόνια πριν και εντονότερη καθίζηση παρατηρήθηκε μέχρι 5 εκατομμύρια χρόνια πριν καθώς και στους βασάλτες πλυμμηρών περίπου 7.5 εκατομμύρια χρόνια πριν. Η σύγχρονη ανύψωση των Καρπαθίων απέκοψε τη ροή του νερού ανάμεσα στη Μαύρη Θάλασσα και την Πανονική Θάλασσα. Τα ιζήματα μεταφέρθηκαν στη λεκάνη απορροής από τα βουνά των Καρπαθίων και των Δειναρικών, με ιδιαιτέρως βαθιά ποτάμια ιζήματα που καταβυθίστηκαν στο Πλειστόκαινο κατά την ανύψωση των Υπερδουναβικών Ορέων.[16] Τελικά, έως τα 3.000 μέτρα του ιζήματος αποτέθηκαν στη λεκάνη και η θάλασσα τελικά ξεράθηκε μέσω του φαραγγιού της Σιδηράς Πύλης.[17]
Τα αποτελέσματα αυτών των διαδικασιών είναι μεγάλες πεδιάδες στην ανατολική Σλαβονία, Μπαρανία και Συρμία, καθώς και στις κοιλάδες των ποταμών, ειδικά κατά μήκος των Σάβα, του Ντράβα και του Κούπα. Οι πεδιάδες διασκορπίζονται από τις δομές χορστ και γκράμπεν, που πιστεύεται ότι διέσπασαν την επιφάνεια της Πανονικής Θάλασσας ως νησιά.[18] Ο ψηλότερος από αυτούς τους σχηματισμούς είνα ο Ιβάνστιτσα και ο Μεντβέντνιτσα βόρεια του Ζάγκρεμπ και το Χρβάτσκο Ζαγκόριε καθώς επίσης και το Παπούνι και το Παπούρ που είναι από τα ψηλότερα βουνά της Σλαβονίας που περιβάλλουν τη Ποζέγκα.[2] Το Πσούνι, το Παπούκ και η γειτονική Κρντίγια αποτελούνται ως επί το πλείστον από παλαιοζωικά βράχια ηλικίας 350-300 εκατομμυρίων ετών. Η Ποζέσκα γκόρα, δίπλα στο Πσούνι, αποτελείται από πολύ πιο πρόσφατα νεογενή πετρώματα, αλλά υπάρχουν επίσης ιζηματογενή ιζήματα και πυριγενή πετρώματα που σχηματίζουν την κύρια κορυφή 30 χιλιομέτρων του λόφου και αντιπροσωπεύουν τη μεγαλύτερη πυριγενή μορφή στην Κροατία. Ένας μικρότερος πυριγενής σχηματισμός βρίσκεται επίσης στο Παπούκ, κοντά στο Βοτσίν.[19] Οι δύο, όπως και το Μοσλαβάτσκα Γκόρα είναι πιθανά υπολείμματα ενός ηφαιστειακού τόξου που σχετίζεται με την ανύψωση των Δυναρικών Άλπεων.[11]
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Γεωγραφία της Κροατίας
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Land use - State and impacts (Croatia)». European Environment Agency. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Geographical and Meteorological Data» (PDF). 2011 Statistical Yearbook of the Republic of Croatia (Croatian Bureau of Statistics) 43: 41. Δεκέμβριος 2011. ISSN 1333-3305. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-08-02. https://web.archive.org/web/20190802044851/https://www.dzs.hr/Hrv_Eng/ljetopis/2011/SLJH2011.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-1-28.
- ↑ «Drugo, trece i cetvrto nacionalno izvješće Republike Hrvatske prema Okvirnoj konvenciji Ujedinjenih naroda o promjeni klime (UNFCCC)» [The second, third and fourth national report of the Republic of Croatia pursuant to the United Nations Framework Climate Change Convention (UNFCCC)] (PDF) (στα Κροατικά). Ministry of Construction and Spatial Planning (Croatia). Νοέμβριος 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012.
- ↑ Gerald Henry Blake· Duško Topalović· Clive H. Schofield (1996). The maritime boundaries of the Adriatic Sea. IBRU. σελίδες 1–5. ISBN 978-1-897643-22-8. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2012.
- ↑ Josip Faričić; Vera Graovac; Anica Čuka (Ιούνιος 2010). «Croatian small islands – residential and/or leisure area». Geoadria (University of Zadar) 15 (1): 145–185. http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=84063. Ανακτήθηκε στις 2012-01-28.
- ↑ Maša Surić (Ιούνιος 2005). «Submerged Karst – Dead or Alive? Examples from the Eastern Adriatic Coast (Croatia)». Geoadria (University of Zadar) 10 (1): 5–19. ISSN 1331-2294. http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=14808. Ανακτήθηκε στις 2012-01-28.
- ↑ Siegfried Siegesmund (2008). Tectonic aspects of the Alpine-Dinaride-Carpathian system. Geological Society. σελίδες 146–149. ISBN 978-1-86239-252-6. Ανακτήθηκε στις 3 Φεβρουαρίου 2012.
- ↑ Jasmina Mužinić. The Neretva Delta: Green Pearl of Coastal Croatia.
- ↑ F. Antonioli (2007) (PDF). Sea-level change during the Holocene in Sardinia and in the northeastern Adriatic (central Mediterranean Sea) from archaeological and geomorphological data. Elsevier, σελ. 2463–2486. ISSN 0277-3791. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2019-03-06. https://web.archive.org/web/20190306190419/http://people.rses.anu.edu.au/lambeck_k/pdf/265.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-02-04.
- ↑ Branimir Vukosav (2011-04-30). «Ostaci prastarog vulkana u Jadranu» (στα Κροατικά). Zadarski list. http://www.zadarskilist.hr/clanci/30042011/ostaci-prastarog-vulkana-u-jadranu. Ανακτήθηκε στις 2012-02-24.
- ↑ 11,0 11,1 Vlasta Tari-Kovačić (2002). «Evolution of the northern and western Dinarides: a tectonostratigraphic approach» (PDF). EGU Stephan Mueller Special Publication Series (Copernicus Publications) (1): 223–236. ISSN 1868-4556. http://www.stephan-mueller-spec-publ-ser.net/1/223/2002/smsps-1-223-2002.pdf. Ανακτήθηκε στις 2012-03-03.
- ↑ William B. White· David C. Culver, επιμ. (2012). Encyclopedia of Caves. Academic Press. σελ. 195. ISBN 978-0-12-383833-9. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2012.
- ↑ Mate Matas (18 Δεκεμβρίου 2006). «Raširenost krša u Hrvatskoj» [Presence of Karst in Croatia]. geografija.hr (στα Κροατικά). Croatian Geographic Society. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουνίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ «The best national parks of Europe». BBC. 28 Ιουνίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2011.
- ↑ «Postojna više nije najdulja jama u Dinaridima: Rekord drži hrvatska Kita Gaćešina» [Postojna is no longer the longest cave in the Dinarides: The record is held by Croatia's Kita Gaćešina] (στα Κροατικά). index.hr. 5 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2012.
- ↑ Milos Stankoviansky· Adam Kotarba (2012). Recent Landform Evolution: The Carpatho-Balkan-Dinaric Region. Springer. σελίδες 14–18. ISBN 978-94-007-2447-1. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2012.
- ↑ Dirk Hilbers (2008). The Nature Guide to the Hortobagy and Tisza River Floodplain, Hungary. Crossbill Guides Foundation. σελ. 16. ISBN 978-90-5011-276-5. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012.
- ↑ Tomislav Malvić· Josipa Velić (2011). «Neogene Tectonics in Croatian Part of the Pannonian Basin and Reflectance in Hydrocarbon Accumulations». Στο: Uri Schattner. New Frontiers in Tectonic Research : At the Midst of Plate Convergence (PDF). InTech. σελίδες 215–238. ISBN 978-953-307-594-5. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012.
- ↑ Jakob Pamić· Goran Radonić· Goran Pavić. «Geološki vodič kroz park prirode Papuk» [Geological guide to the Papuk Nature Park] (PDF) (στα Κροατικά). Papuk Geopark. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 30 Νοεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 2 Μαρτίου 2012.