Μετάβαση στο περιεχόμενο

Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών
ΣυγγραφέαςIμμάνουελ Καντ
ΤίτλοςGrundlegung zur Metaphysik der Sitten
ΓλώσσαΓερμανικά
Ημερομηνία δημιουργίας1785
Θέμαηθική
LΤ ID9160

Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών είναι βιβλίο του Γερμανού φιλόσοφου Ιμμάνουελ Καντ. Εκδόθηκε το 1785 και ήταν το πρώτο έργο του Καντ που ασχολείται αποκλειστικά με την ηθική. Η επιτυχία του ήταν πολύ μεγάλη και στα επόμενα 16 χρόνια επανεκδόθηκε επτά φορές. Θεωρείται ένα από τα θεμελιώδη έργα ηθικής φιλοσοφίας[1][2].

Το βιβλίο έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από τον Ν.Δ. Κορκοφίγκα[3], τον Γιάννη Τζαβάρα[4] και τον Κώστα Ανδρουλιδάκη[5].

Το βιβλίο αποτελείται από πρόλογο και τρία κεφάλαια:

  • Κεφάλαιο πρώτο: Μετάβαση από την κοινή γνώση περί ηθικότητας στη φιλοσοφική γνώση περί ηθικότητας
  • Κεφάλαιο δεύτερο: Μετάβαση από τη λαϊκή ηθική Φιλοσοφία στη Μεταφυσική των ηθών
  • Κεφάλαιο τρίτο: Μετάβαση από τη Μεταφυσική των ηθών στην κριτική της καθαρής πρακτικής λογικής

Ο σκοπός του βιβλίου, όπως γράφει ο Ιμμάνουελ Καντ στον πρόλογο, δεν είναι άλλος από το να ερευνηθεί και να στερεωθεί το ανώτατο αξίωμα της ηθικότητας, δηλαδή εκείνος ο ηθικός νόμος, ο οποίος είναι απόλυτα και κατηγορηματικά δεσμευτικός για κάθε ανθρώπινη πράξη.

Μόνο αν είναι βασισμένη σε έναν τέτοιο νόμο μπορεί μια πράξη να ισχύσει ως ηθική. Χρειαζόμαστε λοιπόν αφενός ένα κριτήριο, για να κρίνουμε αν μια πράξη είναι ηθική ή ανήθικη, αφετέρου μια σαφή διατύπωση του πώς πρέπει να πράξουμε, κάθε φορά που μας τίθεται ένα ηθικό δίλημμα. Τέτοια διλήμματα είναι, π.χ.: Γιατί να μην κλέψω, αφού έτσι θα ζήσω πιο άνετα; Γιατί να τηρήσω τις υποσχέσεις μου, αφού αυτές με δεσμεύουν και μου δυσκολεύουν τη ζωή; Γιατί να συμπονώ και να συμπαραστέκομαι στους φτωχούς, αφού αυτοί δεν μόχθησαν ή δεν κατόρθωσαν να ευημερήσουν όπως εγώ;

Ο Καντ δεν αμφισβητεί ότι οι πράξεις μας υπακούν συνήθως σε ατομικά συμφέροντα, σε αισθησιακές ροπές και στον πόθο για ευτυχία. Αλλά με κριτήριο την ηθικότητα επιβάλλεται να λάβουμε υπόψη μας και το διυποκειμενικό (= διανθρώπινο και πανανθρώπινο) συμφέρον, έτσι ώστε "ο υποκειμενικός μας γνώμονας να γίνει καθολικός νόμος". Αυτό υποστηρίζει η περίφημη κατηγορική προσταγή του Καντ.

  1. Καντ, Ιμμάνουελ (2004). Κριτική του πρακτικού λόγου. μετάφραση - σημειώσεις - επιλεγόμενα: Κώστας Ανδρουλιδάκης. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. ISBN 978-960-05-1176-5. 
  2. Μιλ, Τζον Στιούαρτ (2002). Ωφελιμισμός. εισαγωγή - μετάφραση - σχολιασμός: Φιλήμων Παιονίδης. Αθήνα: Πόλις. ISBN 978-960-8132-69-6. 
  3. Καντ, Ιμμάνουελ: Η ηθική φιλοσοφία: Ι. Οι αρχές της μεταφυσικής των ηθών. Μετάφρασις Ν.Δ. Κορκοφίγκα, Αθήνα 1937, σελ. Ι-CXCIV + 1-126.
  4. Kant, Immanuel: Τα θεμέλια της Μεταφυσικής των ηθών. Εισαγωγή - Μετάφραση - Σχόλια Γιάννη Τζαβάρα. Εκδόσεις Δωδώνη, Αθήνα - Γιάννινα 1984, 143 σελ.
  5. Καντ, Ιμμάνουελ: Θεμελίωση της μεταφυσικής των ηθών. Μετάφραση, Σχόλια, Επίμετρο Κώστας Ανδρουλιδάκης. "Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης", Ηράκλειο Κρήτης 2017, 210 σελ., ISBN 978-960-524-494-1