Σταμάτης Βούλγαρης

Σταμάτης Βούλγαρης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1774 Λευκίμμη Κέρκυρας
Θάνατος	1842 Λευκίμμη Κέρκυρας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας
Σχετικά πολυμέσα

Ο Σταμάτης Βούλγαρης (1774 - 1842) ήταν ο πρώτος Έλληνας πολεοδόμος.

Βίος

Γεννήθηκε στο Ποτάμι Λευκίμμης της Κέρκυρας, το 1774. Οι γονείς του ήταν ο Αλέξανδρος Βούλγαρης του Αλοϊζίου και η Λουκία Πανδή. Σε ηλικία επτά ετών και μετά, θα φοιτήσει στο σχολείο της Αγίας Ιουστίνης στην Γαρίτσα, όπου μαθαίνει τα πρώτα γράμματα. Κατά την πολιορκία της Κέρκυρας από τους Ρωσσοτούρκους (1799), θα εξουδετερώσει βλήμα που είχε πέσει δίπλα από την λέσχη των ευγενών και δεν είχε εκραγεί, κάτι που θα εκτιμηθεί ιδιαίτερα από τον Γάλλο στρατηγό Σαμπώ και τον κατατάσσει στον γαλλικό στρατό. Ο προσωπικός φίλος του Ναπολέοντα θα τον έχει υπό την προστασία του και θα τον βοηθήσει να σπουδάσει μηχανικός σε στρατιωτική σχολή στο Παρίσι. Το 1808 θα ονομασθεί υπολοχαγός του μηχανικού. Το 1817 πολιτογραφείται Γάλλος. Σύντομα γίνεται αξιωματικός πραγματοποιώντας πολλά ταξίδια. Ταυτόχρονα σπουδάζει στο Κολέγιο των ‘‘Τεσσάρων Εθνών’’ και στην ιστορική και γεωγραφική υπηρεσία του γαλλικού στρατού, ενώ παίρνει αρκετά μαθήματα ζωγραφικής.

Θα μαθητεύσει κοντά στον ονομαστό δάσκαλο της εποχής εκείνης στο Παρίσι, Δαβίδ. Ανέλαβε αποστολές στρατιωτικές, μεταξύ άλλων στα Ιόνια νησιά, όπου συνελήφθη από τους Άγγλους και φυλακίσθηκε στην Μάλτα. Όταν αποφυλακίσθηκε ανέλαβε νέα ειδική αποστολή για την Ήπειρο και την Αλβανία και επιστρέφει στη Γαλλία για να πολεμήσει στο Βατερλώ. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα αποσύρεται από το στράτευμα και επανέρχεται με το βαθμό του ταγματάρχη. Πολεμά το 1823 στην Ισπανία και αργότερα στις Αντίλλες και στην Μαρτινίκα.

Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 δεν τον αφήνει αδιάφορο: ανήκοντας στο επιτελείο του Μαιζώνος έρχεται στην Ελλάδα στις 8 Ιανουαρίου του 1828.

Η πολεοδομική δραστηριότητα του Σταμάτη Βούλγαρη

Ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας εκτιμώντας την τεχνογνωσία του, του αναθέτει να πραγματοποιήσει μελέτη σχετικά με την εύρεση της κατάλληλης τοποθεσίας στο Ναύπλιο και ακολούθως της ανέγερσης εκεί οικισμού για τους πρόσφυγες του πολέμου. Ακολουθεί η ανέθεση και άλλων πολεοδομικών σχεδίων: η διαρρύθμιση των πόλεων του Ναυπλίου, της Τριπόλεως, του Άργους.

Η κορυφαία όμως πολεοδομική δουλειά του Βούλγαρη είναι ο σχεδιασμός της πόλεως των Πατρέων: προτείνει συγκεκριμένα να ανεγερθεί στην παραλία, η οποία είναι πιο ελεύθερη και εκτεταμένη περιοχή: έχει σχήμα μεγάλου τετράπλευρου παραλληλόγραμμου. Ξεκινά από την παραλιακή ζώνη και καταλήγει στις παρυφές της Παλιάς Πάτρας. Δεκαεπτά κάθετοι ευρύτατοι ανηφορικοί δρόμοι διασταυρώνονται με οκτώ οριζόντιους, διαιρώντας την πόλη σε εκατό μεγάλα οικοδομικά τετράγωνα. Πάντως το αρχικό σχέδιο δεν εφαρμόστηκε πλήρως, καθώς οι 5 πλατείες που σχεδίασε έγιναν 2. Την κάλυψη της οικονομικής δαπάνης για την δενδροφύτευση της Πάτρας θέλησε να την καλύψει οικονομικά ο ίδιος ο Βούλγαρης.

Τα τελευταία χρόνια

Το 1836 αποσύρεται στην ιδιαίτερη πατρίδα του την Κέρκυρα και στο χωριό Ποταμός, όπου πέθανε το 1842.

Βιβλία του Σταμάτη Βούλγαρη

• Τα κείμενά του, Σταμάτης Βούλγαρης Ο πρώτος Έλληνας πολεοδόμος, επιμέλεια: Μάρω Καρδαμίτση - Αδάμη, μτφρ. Μιχάλης Πολίτης, Χρήστος Σαλταπήδας, Christian Παπάς, κ.ά., εκδ. Libro, Αθήνα, 1996

Πηγές

• Ιωάννης Τραυλός, Αγγελική Κόκκου, Πολεοδομία και αρχιτεκτονική, Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τομ.ΙΓ, (1977), σελ.517
• Παύλος Κυριαζής, «Σταμάτης Βούλγαρης. Ο αγωνιστής, ο πολεοδόμος, ο άνθρωπος», στο: Συλλογικό, Πρώτοι Έλληνες τεχνικοί επιστήμονες περιόδου απελευθέρωσης, εκδ.Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος, Αθήνα, 1976, σελ.151-170

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η Πάτρα: ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΑΠΟ ΤΟ 1830 ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ [1]