Σπήλαιο Καταφύκι

Σπήλαιο Καταφύκι
Σπήλαιο Καταφύκι
	Σπήλαιο Γεωργίου Μαρτίνου
Τοποθεσία	Δρυοπίδα Κύθνου
Συντεταγμένες	37°22′54″N 24°25′49″E / 37.38178°N 24.43019°E
Μήκος	600 + στοές ορυχείου
Υψόμετρο	190
Φωτισμός	ναι
Επισκέπτες	ναι
Χαρακτηριστικά	προηγ. χρήση ως ορυχείο

Συντεταγμένες: 37°22′54.34″N 24°25′48.61″E / 37.3817611°N 24.4301694°E / 37.3817611; 24.4301694

Το Σπήλαιο Καταφύκι βρίσκεται στον παραδοσιακό οικισμό Δρυοπίδα της Κύθνου.

Όνομα και ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Έχει ονομαστεί «Καταφύκι» λόγω της χρήσης του ως καταφύγιο σε διάφορες χρονικές περιόδους, όπως πειρατείας, Φραγκοκρατίας, Τουρκοκρατίας και Β' Παγκοσμίου Πολέμου.^[1] Φέρει επίσης την ονομασία «Σπήλαιο Γεωργίου Μαρτίνου» από τον Κύθνιο γεωλόγο που το μελέτησε και το εξερεύνησε.^[1]

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρίσκεται στη θέση Φιρές στη νοτιο^[2]δυτική πλευρά της Δρυοπίδας, σε υψόμετρο 190 μέτρων.^[1] Έχει γίνει χαρτογράφηση 600 και πλέον μέτρων του φυσικού σπηλαίου, το οποίο έχοντας λειτουργήσει και ως ορυχείο διαθέτει τεχνητή στοά μήκους 2000 μέτρων που καταλήγει στην χερσαία περιοχή Κύνιδος με σκοπό τη μεταφορά μεταλλευμάτων με καρότσια.^[1] Στο σπήλαιο έχουν σχηματιστεί τούνελ μεγάλων αποστάσεων λόγω της διέλευσης του νερού από αρχαίο χείμαρρο.^[1] Εκτιμάται πως οι δαιδαλώδεις διάδρομοι του σπηλαίου, οφειλόμενοι είτε στη φύση είτε στο ορυχείο, εκτείνονται σε επιφάνεια 3500 τετραγωνικών μέτρων.^[1]^[2]

Στην είσοδό του βρίσκεται ένα πλάτωμα που ονομάζεται «μικρή πλατεία» ή «μικρή πιάτσα» και πιο πέρα είναι η «μεγάλη πλατεία» ή «μεγάλη πιάτσα». Πιο δεξιά βρίσκονται διάδρομοι, δύο εκ των οποίων οδηγούν στην «αίθουσα σταλακτιτών», επιφάνειας 25×17 μέτρων, της οποίας το πάτωμα απαρτίζεται από σωρό κατακρημνισμάτων, όπως μαρμάρων και σταλακτιτών, πάνω στα οποία έχουν πλέον σχηματιστεί σταλαγμίτες. Οι σταλακτίτες της αίθουσας έχουν διάφορα χρώματα και σχήματα και φέρουν ονομασίες όπως «μέδουσα» ή «πολυέλαιος» ή «χταπόδι», «αρκουδάκι» και «έμβρυο». Ένας ογκώδης σχετικά με τις υπόλοιπες διαμορφώσεις σταλαγμίτης καλείται «Πύργος της Βαβέλ». Στα δεξιά της αίθουσας σχηματίζονται λεπτά φύλλα ασβεστόλιθου και σιδηρομεταλλεύματος. Σε άλλον χώρο του σπηλαίου, μετά από δαιδαλώδεις διαδρομές, αλλαγές επιπέδων και βάραθρα, βρίσκεται ένας σχηματισμός που καλείται «γουρνάκι» καθώς εκεί συσσωρεύεται νερό ανάμεσα σε σταλακτίτες και σταλαγμίτες. Τα φουρνέλα και οι δυναμίτες έχουν καταστρέψει μεγάλο μέρος του γενικότερου σταλακτιτικού και σταλαγμιτικού διάκοσμου του σπηλαίου και σε κάποιον βαθμό επίσης οι φωτιές από την τέλεση εθίμων εντός του σπηλαίου.^[3]

Τα πετρώματα του σπηλαίου διαστρωματώνονται καθ' ύψος σε σχιστόλιθους, μάρμαρα και σχιστόλιθους. Το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως ορυχείο σιδήρου καθώς το βασικό υλικό εξόρυξης ήταν το ορυκτό αιματίτης.^[3]

Προσβασιμότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρόσβαση στο σπήλαιο είναι εύκολη καθώς βρίσκεται σε επαφή με τον οικισμό της Δρυοπίδας. Λόγω της χρήσης του ως ορυχείο περιέχει βάραθρα που ως πριν το 2015 το καθιστούσαν επικίνδυνο για επισκέψεις. Είναι φωτιζόμενο και η θερμοκρασία του είναι 17°C ενώ μπορεί να ξεναγηθεί κανείς σε αυτό με κυκλική διαδρομή στους επισκέψιμους χώρους. Υπάρχουν σε αρκετά σημεία ορατά κατάλοιπα της χρήσης του σπηλαίου ως ορυχείο, όπως ράγες, βαγόνια, και παρεμφερής εξοπλισμός.

Ορυχείο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο ενδέχεται να έχει χρησιμοποιηθεί ως ορυχείο από την αρχαιότητα καθώς υπάρχουν αναφορές για ορυχεία μετάλλου στην Κύθνο. Η εξόρυξη σιδήρου στα νεότερα χρόνια διήρκησε από το 1835 ως το 1940 ενώ από το 1910 η εκμετάλλευση γινόταν από αλλοδαπές εταιρείες.^[2]

Λαϊκός πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη «μεγάλη πλατεία» του σπηλαίου λέγεται πως γλεντούσαν και χόρευαν οι κάτοικοι της Δρυοπίδας μετά την Ανάσταση.^[2] Επίσης γίνονταν εκδηλώσεις την Λαμπρή του Πάσχα όπου ανάβονταν φωτιές που φώτιζαν το εσωτερικό του σπηλαίου.^[4]

Διαχείριση και αποκατάσταση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Καταφύκι το διαχειρίζεται ο Δήμος Κύθνου, που τον Ιούλιο του 2015 το κατέστησε και πάλι επισκέψιμο έπειτα από διάστημα δύο ετών, όταν το Υπουργείο Πολιτισμού είχε αναστείλει την προσβασιμότητα στο κοινό λόγω ζητημάτων ασφαλείας.^[2]