Σοβιετικές εδαφικές αξιώσεις κατά της Τουρκίας

•   Σύνορα του 1945
•   Περιοχές που διεκδίκησε η Σοβιετική Ένωση
•   Τα σοβιετικά σχέδια για μεγαλύτερη επέκταση στη Τουρκία
•   Τα σύνορα των εδαφικών αξιώσεων της ΣΣΔ Αρμενίας (Δυτική Αρμενία)
•   Τα σύνορα των εδαφικών αξιώσεων της Γεωργιανή ΣΣΔ (Τάο-Κλαρτζέτι και Λαζιστάν)
•   Τα σύνορα της προτεινόμενης ΑΣΣΔ Λαζιστάν

Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα του Νικίτα Χρουστσόφ, ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Λαβρέντι Μπέρια (1946-1953) πίεσε τον Ιωσήφ Στάλιν να προβάλλει αξιώσεις εναντίον τουρκικού εδάφους που εκλάπη από τη Γεωργία. Για πρακτικούς λόγους, οι Σοβιετικές αξιώσεις, αν ήταν επιτυχείς, θα ενίσχυαν την θέση της Σοβιετικής Ένωσης γύρω από την Μαύρη Θάλασσα και θα αποδυνάμωνε την Βρετανική επιρροή στη Μέση Ανατολή.

Επισκόπηση

Η Σοβιετική Ένωση είχε προβάλλει εδώ και καιρό αντιρρήσεις για την Σύμβαση του Μοντρέ του 1936, η οποία έδωσε στην Τουρκία τον αποκλειστικό έλεγχο της ναυτιλίας στα στενά του Βοσπόρου, μια σημαντικότατη υδάτινη διαδρομή για τις ρωσικές εξαγωγές. Όταν η Σοβιετική-Τουρκική Συνθήκη Φιλίας και Ουδετερότητας έληγε το 1945, η Σοβιετική πλευρά επέλεξε να μην ανανεώσει τη συνθήκη. Ο υπουργός εξωτερικών της Σοβιετικής Ένωσης Βιατσεσλάβ Μολότοφ είπε στους Τούρκους ότι οι γεωργιανές και αρμενικές αξιώσεις επί τουρκικού εδάφους έπρεπε να επιλυθούν πριν από τη σύναψη της νέας συνθήκης.

Οι αμφισβητούμενες περιοχές γύρω από το Καρς και το Αρνταχάν κυβερνούνταν από την Ρωσική Αυτοκρατορία, από το 1878 έως το 1921, όταν η Ρωσία τις παραχώρησε στην Τουρκία, αλλά συνέχισαν να κατοικούνται από εθνότητες που είχαν πλέον δικές τους δημοκρατίες εντός της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Μολότοφ υποστήριξε ότι, ενώ οι Σοβιετικοί κανονικοποίησαν τα σύνορα τους με την Πολωνία μετά από εδαφικές παραχωρήσεις προς αυτούς το 1921, παρόμοιες παραχωρήσεις προς την Τουρκία δεν είχαν νομιμοποιηθεί ποτέ με επαναδιαπραγμάτευση από εκείνη τη στιγμή.