Σκεπτικισμός
 |
Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Ο σκεπτικισμός είναι μία σημαντική και αξιοπρόσεκτη τάση στη Φιλοσοφία, που ασχολείται κυρίως με τη γνώση και τη δυνατότητά της αντίστοιχα. Αμφισβητεί την πιστότητα και την ορθότητα, θεωρώντας ότι ο άνθρωπος είναι μερικώς ανίκανος στο να αποκτήσει έγκυρη και σωστή γνώση, διότι γίνεται ασυνείδητα θύμα των αισθήσεών του. Δηλαδή ο άνθρωπος, κατά τον Σκεπτικισμό, σχηματίζει μια ψευδή αντίληψη για τον κόσμο που τον περιβάλλει και δημιουργεί γνώσεις που δεν μπορούν να έχουν γερά θεμέλια. Σκεπτικιστικές αμφιβολίες είχαν εκφραστεί ήδη από την εποχή των προσωκρατικών σοφιστών, αλλά και από τον ίδιο το Σωκράτη. Ωστόσο ο σκεπτικισμός, ως συστηματική φιλοσοφική στάση εκφράστηκε κυρίως από τους "πυρρώνειους" (οπαδοί του Πύρρωνα από την Ηλεία) και είχε πρακτικό χαρακτήρα. Ο σκεπτικισμός έχει κατηγορηθεί ως μη θεμελιακή θεώρηση, της ατεχνιάς από μεριάς του ανθρώπου, και ότι δεν αποτελεί εγγενώς κοσμική πραγματικότητα και κοσμομηχανική (τρόπος που λειτουργεί το Σύμπαν)· πράγμα που μάλιστα δεν αρνούνται σχεδόν όλοι οι σκεπτικιστές. Οι πολέμιοι του σκεπτικισμού τον θεωρούν ρηχή θέση, διότι ασχέτως αν η ατεχνιά είναι το απόλυτο όριο της γνώσης ή όχι, το Σύμπαν δεν παύει να υφίσταται, ούτε ένας αιτιακός αναλυτής παύει να αναζητά τις αρχές λειτουργίας του, έστω νοερά και λογικά στην περίπτωση του (α)τεχνικού ανυπέρβλητου ορίου.
Φιλοσοφικός σκεπτικισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αυξανόμενη δημοτικότητα σκεπτικιστικών απόψεων δημιούργησε μια πνευματική κρίση στην Ευρώπη του 17ου αιώνα. Μια απάντηση έδωσε ο Γάλλος φιλόσοφος και μαθηματικός Ρενέ Ντεκάρτ (1596 – 1650). Στο κλασικό του έργο Στοχασμοί περί της Πρώτης Φιλοσοφίας (1641) (Meditationes de prima philosophia, επίσης γνωστό ως Μεταφυσικοί Στοχασμοί), ο Ντεκάρτ επιχείρησε να αντικρούσει τον σκεπτικισμό, μόνο αφού προηγουμένως είχε δομήσει με επιχειρήματα όσο το δυνατόν καλύτερα την υπόθεση του σκεπτικισμού. Ο Ντεκάρτ επιχειρηματολόγησε ότι όσες κι αν ριζικές σκεπτικιστικές πιθανότητες φανταστούμε, υπάρχουν συγκεκριμένες αλήθειες (π.χ. ότι η σκέψη συμβαίνει, ή ότι υπάρχω) που είναι απόλυτα βέβαιες. Έτσι, οι αρχαίοι σκεπτικιστές έκαναν λάθος στον ισχυρισμό τους ότι η γνώση είναι αδύνατη. Ο Ντεκάρτ επιχείρησε επίσης να αντικρούσει τις σκεπτικιστικές αμφιβολίες για την αξιοπιστία των αισθήσεών μας, τη μνήμη και άλλες γνωστικές λειτουργίες. Για να το κάνει αυτό, ο Ντεκάρτ προσπάθησε να αποδείξει ότι ο Θεός υπάρχει, και ότι ο Θεός δεν θα επέτρεπε να εξαπατόμαστε συστηματικά σχετικά με τη φύση της πραγματικότητας. Πολλοί σύγχρονοι φιλόσοφοι έχουν αμφισβητήσει το αν αυτό το δεύτερο επίπεδο της κριτικής του Ντεκάρτ στο σκεπτικισμό είναι επιτυχές[1].
Το 18ο αιώνα μια νέα δυναμική εκδοχή για το σκεπτικισμό προήρθε από το Σκοτσέζο φιλόσοφο Ντέιβιντ Χιουμ (1711 – 1776). Ο Χιουμ ήταν εμπειριστής, υποστηρίζοντας ότι η αρχή όλων των πρωτότυπων ιδεών μπορεί να βρεθεί σε πρωτότυπες εντυπώσεις των αισθήσεων ή στην εσωτερική συνειδητότητα. Ο Χιουμ επιχειρηματολόγησε σθεναρά ότι σε εμπειρική βάση δεν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για την πίστη στην ύπαρξη του Θεού, σε αιώνιο εαυτό ή ψυχή, στον εξωτερικό κόσμο, αιτιακή αναγκαιότητα, αντικειμενική ηθική, ή επαγωγική συλλογιστική. Αντίθετα, θεωρούσε ότι “Η φιλοσοφία θα μας καθιστούσε εντελώς Πυρρώννειους, αν η Φύση δεν ήταν τόσο σκληρή (στο να αντιστέκεται) γι' αυτό.”[2]. Όπως το έβλεπε ο Χιουμ, η πραγματική βάση για την ανθρώπινη πεποίθηση δεν είναι η λογική, αλλά τα ήθη και έθιμα ή η συνήθεια. Είμαστε προγραμματισμένοι από τη φύση να εμπιστευόμαστε, ας πούμε, τις μνήμες μας ή την επαγωγική λογική, και κανένα σκεπτικιστικό επιχείρημα όσο δυναμικό κι αν είναι, δεν μπορεί να κλονίσει αυτές τις πεποιθήσεις. Με αυτόν το τρόπο, ο Χιουμ ενστερνιζόταν αυτό που αποκαλούσε "μετριασμένο" σκεπτικισμό (mitigated skepticism), απορρίπτοντας ταυτόχρονα τον "υπέρβολικό" Πυρρώννειο σκεπτικισμό που θεωρούσε και μη πρακτικό και ψυχολογικά ανέφικτο.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Skepticism στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του σκεπτικισμός στο Βικιλεξικό
 |
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Φιλοσοφία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το. |