Ρητίνευση

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Κορμός πεύκου κατάλληλα πελεκημένος, ο οποίος εκλύει ρητίνη (ρετσίνι) που συλλέγεται.

Ρητίνευση ή ρητινοσυλλογή (αγγλ. resin tapping) είναι η διαδικασία συλλογής ρετσινιού (χημικά λέγεται ρητίνη) μετά από πλαϊνή κοπή, ή χάραξη με τσεκούρι του κορμού ενός ώριμου πεύκου.[1][2]

Αποτελεί αρχαία τεχνική, η οποία εκτελείται εδώ και αιώνες από τον άνθρωπο με ποικίλους τρόπους. Το ρετσίνι (ένα φυσικό μείγμα από τερεβινθέλαιο και κολοφώνιο) είναι πολύτιμη φυσική ύλη, η οποία έχει αξιοποιηθεί σε πολλές εφαρμογές και δραστηριότητες.

Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ρητίνη (το κοινό ρετσίνι) υπάρχει μέσα σε ειδικούς αγωγούς -ρητινοφόρους αγωγούς- και κυκλοφορεί σε κωνοφόρα δέντρα ως ένα φυσικό βιοχημικό για την επούλωση των πληγών. Η συγκομιδή της ρητίνης του πεύκου είναι πανάρχαια. Μετά τον Μεσαίωνα, ωστόσο, η εν λόγω τεχνική κυριάρχησε σε πολλές περιοχές της Μεσογείου και εξαπλώθηκε. Ιδίως στην περιοχή της Γασκώνης, όπως επίσης και σε ορισμένα νησιά της Μεσογείου (Κορσική, Σικελία, Εύβοια, Σάμος, Ικαρία, Λέσβος κ.α.).

Η εκ προθέσεως χάραξη των κορμών των πεύκων, μεγάλης ηλικίας συνήθως, μπορεί να γίνεται είτε για διατηρηθεί η ακμή και η ζωτικότητα του δένδρου, είτε εξαντλητικά ιδίως για λίγα χρόνια, ακριβώς πριν από την κοπή του.

Ορισμένα κωνοφόρα δένδρα (κυρίως: πεύκο, ερυθρελάτη, λάρικα, ψευδοτσούγκα) όταν τραυματιστούν από διάφορες αιτίες λ.χ. φωτιά, κεραυνό, εκκρίνουν ένα παχύρρευστο και κολλώδες υγρό που καλύπτει πληγές και προστατεύει τα δένδρα από προσβολές υγρασίας, σήψης από μύκητες ή/και ξυλοφάγων εντόμων.

Ιστορικό[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η παραγωγή της ρητίνης είναι γνωστή από την αρχαιότητα. Η αρχαιότερη αναφορά είναι αυτή του Θεόφραστου στην «περί φυτών πραγματεία» του, το 300 π.Χ., που αναφέρει λεπτομερώς τη μέθοδο συλλογής ρητίνης (από τραχεία πεύκη) και τη μέθοδο παρασκευής της κολοφώνιας πίσσας. Πρόσθετα, οι αρχαίοι λαοί, λ.χ. Κινέζοι, Ιάπωνες και Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τη ρητίνη για την παραγωγή λάκκας και βερνικιών. Είναι επίσης γνωστή η χρήση της στη στεγανοποίηση των ξύλινων πλοίων, την παρασκευή του υγρού πυρ, μιας εύφλεκτης πολεμικής ύλης πριν και κατά το Μεσαίωνα. Επίσης ήταν πολύτιμη πρώτη ύλη για την παραγωγή της ρετσίνας, ως ποτού, και των εμπλάστρων για ιατρικούς σκοπούς[3].

Μετά τον 11ο αιώνα μ.Χ., στη Γασκώνη και σε μικρότερο βαθμό στην Προβηγκία, τα πευκοδάση μοιράστηκαν, με μία μορφή αναδασμού, και η τότε αβέβαιη οικονομική κατάσταση του αγροτικού πληθυσμού οδήγησε σε αρχικές χρήσεις για ρητινοσυλλογή με στόχο την οικονομική πρόσοδο.

Μετά εγκαταλείφθηκε, αλλά κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα, στην Ισπανία επανήλθε και αναζωπυρώθηκε η χρήση της ρητίνευσης στα παλιά δάση των πεύκων.

Το Cesefor[4] είναι ένα ισπανικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα που προωθεί τη δασοκομία στην Ισπανία και τη βιομηχανία της, συμπεριλαμβανομένων και των μη ξυλωδών προϊόντων στην περιοχή της Μεσογείου - αυτά περιλαμβάνουν ρητίνες, καθώς και μούρα, φελλό, ξηρούς καρπούς και μανιτάρια και άλλα.

Εφαρμογή στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ρητίνευση ρυθμίζεται από το Β.Δ 439/68. Σήμερα χρησιμοποιείται αποκλειστικά η μέθοδος της αποφλοίωσης με άνοιξη μετώπου και επίδραση πάστας θειικού οξέος.

Η μέθοδος αυτή προκαλεί τον ερεθισμό και το άνοιγμα των ακτινικών αγωγών. Χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία για τη διαμόρφωση του μετώπου ρητίνευσης και την τοποθέτηση σε αυτό της πάστας θειικού οξέος. Η συλλογή του ρετσινιού γίνεται μεταλλικά ή πλαστικά δοχεία τα οποία στερεώνονται κατάλληλα στη βάση του μετώπου. Οι εργασίες ρητίνευσης ξεκινούν το Μάρτιο κάθε έτους και ολοκληρώνονται το μήνα Νοέμβριο. Η ρητίνευση δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα του ξύλου.[5]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. «Ρητινοκαλλιέργεια -». ΥΠΕΝ Αρχική -. 12 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουνίου 2021. 
  2. «Η χρήση της ρητίνης, η ρητίνευση και η προστασία των δασών». Πεμπτουσία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2021. 
  3. https://www.proionta-tis-fisis.com/retsini-i-ritini-ta-dakrya-ton-dentron/
  4. Medforest article
  5. «Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη ρητινοκαλλιέργεια». in.gr. 21 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2021.