Ραψωδός

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Ραψωδοί)
Ο Ραψωδός, έργο του Clovis Cazes (1913)

Ο Ραψωδός ήταν ένας επαγγελματίας της αρχαιότητας που απήγγειλε μπροστά σε κοινό επικά ή Λυρική ποίηση/λυρικά ποιήματα, κρατώντας ράβδο. Οι ραψωδοί συναρμολογούσαν/συνέρραπταν ποιήματα, έφτασαν όμως να απαγγέλουν ρυθμικά καταγεγραμμένα έπη άλλων ή δικά τους. Όπως παραδίδει ο Πλάτωνας, κάθε ραψωδός είχε στην κατοχή του τουλάχιστον μια μικρή συλλογή από επικά ποιήματα, άλλων ή δικά τους. Κατά κάποιους ο Όμηρος ήταν ο πρώτος που κράτησε ραβδί, εγκαινιάζοντας το είδος των ραψωδών. Οι ραψωδοί μετακινούνταν από τόπο σε τόπο απαγγέλοντας τα έπη τους και ήταν οργανωμένοι σε επαγγελματικά σωματεία. Οι ραψωδοί απάγγελαν τα έπη τους, κυρίως στις μεγάλες γιορτές των Ελλήνων, ώστε τα έπη να ακούγονται παντού όπου υπήρχαν Έλληνες.

Η γενική πορεία της απαγγελίας του ποιήματος και των επεισοδίων του, μάλλον σχεδιαζόταν εκ των προτέρων, γιατί δεν ήταν δυνατό να διακόψει ο ραψωδός για να σκεφτεί πώς θα παρουσιάσει κάποιο επεισόδιο ή να υπολογίσει τα προτερήματα μιας φράσης συγκρίνοντας τη με μιαν άλλη. Έτσι, οι λεπτομέρειες ήταν θέμα τεχνικής πείρας του ραψωδού και ένα σημαντικό στοιχείο ήταν το απόθεμα του σε "φόρμουλες" ολόκληρων στίχων και μικρότερων φράσεων, που ένα μεγάλο μέρος τους ήταν απλοί συνδυασμοί από ένα ουσιαστικό και ένα επίθετο.

Στη γιορτή των Παναθηναίων, εναλλασσόμενοι ραψωδοί απήγγειλαν ολόκληρες την Ιλιάδα και την Οδύσσεια και οφείλονται πολλά στον σεβασμό που έδειξαν στα έργα αυτά ώστε να διασωθούν μέχρι σήμερα.

Επιπρόσθετα όμως, οφείλονται πολλά στο μέτρο που, σύμφωνα με διάφορες μαρτυρίες, πήρε είτε ο Σόλων, είτε ο Πεισίστρατος ή πιθανότερα ο Ίππαρχος, βάσει του οποίου εκδόθηκε διαταγή οι ραψωδοί να εκτελούν τις απαγγελίες «εφεξής, εξ υποβολής, εξ υπολήψεως», καθώς τα πιο δημοφιλή και εντυπωσιακά αποσπάσματα με τον καιρό έβαζαν στο περιθώριο τα υπόλοιπα, με κίνδυνο να λησμονηθούν.

Σπουδαίος ραψωδός, ποιητής και φιλόσοφος της αρχαιότητας ήταν ο Ξενοφάνης από την Κολοφώνα της Ιωνίας που γύριζε από τόπο σε τόπο, ασκούσε αυστηρή κριτική στη θρησκεία και την ηθική της εποχής του και επιδίωξε να ελευθερώσει τους συνανθρώπους του από παλιές πλάνες και δεισιδαιμονίες.

Περιπλανώμενους ραψωδούς συναντάμε και στη Μεσαιωνική Ευρώπη, τους λεγόμενους Τροβαδούρους και Τρουβέρους, όπου μέσα σε ταβέρνες τραγουδούσαν έναντι αμοιβής για τον πόλεμο, τον έρωτα, έλεγαν άσεμνα τραγούδια αλλά και μπαλάντες για τα κατορθώματα των Φράγκων ηρώων.

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]