Ο Ρωμηός

Το λογότυπο του Ρωμηού από την πρώτη σελίδα του πρώτου τεύχους.

Ο Ρωμηός (με υπότιτλο «Εφημερίς που την γράφει ο Σουρής») ήταν έμμετρη εβδομαδιαία σατιρική εφημερίδα. Δημιουργός και μοναδικός συντάκτης της ήταν ο Γεώργιος Σουρής. Εκδιδόταν σχεδόν ανελλιπώς από το 1883 ως το 1918.

Η εφημερίδα "...έγινε αμέσως γνωστή και η μεγάλη κυκλοφορία της παρέμεινε αμείωτη καθ’ όλη τη διάρκεια της μακρόχρονης έκδοσής της. Κυρίως μέσα από τους διαλόγους του «Φασουλή» και του «Περικλέτου», καταγράφονταν τα σημαντικότερα πολιτικά αλλά και τα κοινωνικά γεγονότα της εβδομάδας, γραμμένα και σχολιασμένα με ευτράπελο τρόπο. Κεντρική μορφή της έμμετρης αρθρογραφίας της ήταν ο «Φασουλής», ο οποίος συγκεντρώνει όλα τα ελαττώματα και τα προτερήματα του μέσου Έλληνα: είναι αντιφατικός, ενθουσιώδης, εγωιστής, επιπόλαιος, πολυπράγμων, αδιάφορος, αλλά και έξυπνος, κοροϊδευτής των πάντων, άξιος να κάνει ο ίδιος αυτά που κατηγορεί. Ο «Περικλέτος», πιο αισιόδοξος αλλά και πιο πρακτικός, μιλάει πολύ λιγότερο από τον «Φασουλή» και χρησιμεύει κυρίως για να κρατάει την ισορροπία του διαλόγου ο οποίος όμως τις περισσότερες φορές καταλήγει στην απώλεια της ψυχραιμίας του «Περικλέτου» και στον ξυλοδαρμό του «Φασουλή»..."

Ο Ρωμηός αν και γνώρισε τεράστια επιτυχία δίχασε την πνευματική κοινότητα και τους κριτικούς κυρίως λόγω των συνεχών ανακολουθιών και αντιφάσεων στα τρέχοντα ιδεολογικά, πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα.

Μεταξύ των θαυμαστών του ο Στρατήγης διατυπώνει την άποψή του για την επιτυχία και την απήχηση του Ρωμηού ως εξής: "Φασουλής και Περικλέτος! Ιδού οι δύο αθάνατοι εθνικοί τύποι, τους οποίους εδημιούργησεν εν τω "Ρωμηώ" του. Ξύλιναι πλαγγώνες, εις τας οποίας έδωκε σάρκας και αίμα η ψυχοδότειρα Μούσα του μάγου ποητού μας. Άλλα έθνη έχουσι μόνον ένα τοιούτο κωμικόν εθνικόν τύπον, τον Πουλτσινέλλαν ή τον Αρλεκίνον, η Ελλάς χάρις εις τον Σουρήν της έχει δύο. Η διαφορά δε μεταξύ Φασουλή και Αρλεκίνου αφ'ετέρου, είνε ότι τους μεν τελευταίους εδημιούργησεν ο λαός ολόκληρος και επί πολλούς αιώνας, εν ω τους πρώτους έπλασεν εντός δέκα ετών εις και μόνος, εις δημιουργός ποιητής, εμφυσήσας εις αυτούς τας σκέψεις, τας ιδέας, τα ελαττώματα ολοκλήρου του έθνους. Ιδού διατί ο "Ρωμηός", καίπερ εφημερίς, θα μείνη αθάνατος, αιώνιος, καίπερ διακωμωδών τα επίκαιρα μόνον της ημέρας γεγονότας, τας πολιτικάς ή κοινωνικάς actualites του έθνους." .

Ο Παλαμάς το 1888 υποστηρίζει ότι "...η ποίησις του Σουρή εμπνεομένη εκ της πραγματικότητας, αδιαφορούσα, καταφρονούσα, αν θέλετε, τας ηρωϊκάς αναμνήσεις του παρελθόντος, τρεφόμενη εκ της καθ'ημέραν ανασκοπήσεως των προσώπων και των πραγμάτων, μη απομονουμένη εις ρεμβασμούς και μελέτας, συγχεομένη προς τον όχλον, ταπεινουμένη, ανασκαλεύουσα εν τη κοπριά, αληθής σατυρική ποίησις ως ενεφανίσθη εν παντί χρόνων και τόπω" .

Λίγο αργότερα όμως (1905) ο Ψυχάρης στη γνωστή κριτική μελέτη του στο Νουμά ασκεί ολομέτωπη επίθεση στον Σουρή και το έργο του και ιδιαίτερα στη στάση του στα σημαντικά ζητήματα της εποχής: "...Πως θέλεις ο ίδιος άνθρωπος να νοιώση τι σημασία μέσα του κρύβει ένας πόλεμος, ένα κίνημα επαναστατικό, ένα γλωσσικό ζήτημα; Το γλωσσικό το ζήτημα; Καλέ, δε βαριέσαι; Τι θα πη και που πέφτει;......Την ησυχία μας. Όσο κατάλαβε ο όχλος, κατάλαβε και ο Σουρής. Μα μήπως πάσκισε ποτέ του να καταλάβη την ποίηση ενός Παλαμά, ενός Πάλλη, ενός Εφταλιώτη; Ιδού λοιπόν άνθρωπος που έψαλε την εποχή του και που την εποχή του δεν την κατάλαβε. Είναι όμως γνώρισμα τουποιητή να καταλαβαίνη. Και δεν κατάλαβε ο Σουρής." .

Η στάση του Σουρή για αυτά τα σημαντικά ζητήματα καταγράφονται πάντως ακόμα και σε κείμενα θετικά προσκείμενων στο έργο του όπως ο Καλογερόπουλος διευθυντή της Πινακοθήκης:"Ο Σουρής, σφυγμομετρών την κοινή συνείδησιν, έλυσε και το γλωσσικόν ζήτημα, ακολουθήσας την μέσην οδόν. Δεν ηνείχετο υποερβολάς, και ιδίως του μαλλιαρούς. Έγραφε όπως ωμίλει και δι'αυτό ήρεσκεν εις όλους". .

Η έκδοση και η επιτυχία του Ρωμηού συνεχίστηκαν μέχρι και το Νοέμβριο του 1918 οπότε και μάλλον λόγω σοβαρής ασθένειας του Σουρή σταματάει, ενώ λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του επόμενου έτους (1919) ο Σουρής έχοντας προσβληθεί από την Ισπανική γρίπη, πεθαίνει. Ακόμα και τότε ο Σουρής και ο Ρωμηός αντιμετωπίστηκαν με διαφορετική προσεγγίσεις. Κατά τον Καλογερόπουλο "Ο Γεώργιος Σουρής ήτο ο δημοφιλέστερος 'Ελληνας σατυρικός ποιητής. Ήτο η πραγματική εκπροσώπησις του Ρωμηού, τον οποίον απεικόνισε και απηθανάτησεν εις τους 35 τόμους της ομωνύμου εφημερίδος του.". Αντίθετα ο Ταγκόπουλος, διευθυντής του Νουμά συνεχίζοντας την κριτική του Ψυχάρη γράφει: " Αυτό είναι. Είδε και δεν κατάλαβε. Άλλο ζήτημα αν ήθελε και δεν μπορούσε ή αν μπορούσε και δεν τονε σύφερνε να καταλάβει. Λογαριασμός δικός του αυτός. Εμείς είδαμε μόνο πως δεν κατάλαβε τίποτα. Και τούτο γιατί ποτέ του δε δοκίμασε ή δεν μόρεσε να κρατήσει τα γκέμια της αφηνισμένης κοινής γνώμης, μα πάντα αφέθηκε να σέρνεται, δορυάλωτος, στο νικηφόρο άρμα της...".

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Εικόνα - Ο Σουρής γράφων τον Ρωμηόν, Γ. Ν. Ροϊλός, Ημερολόγιον της Μεγάλης Ελλάδος, Τόμ. 5, Αρ. 5 (1926)
• Ψηφιακή Συλλογή Πλειάς: Ελληνικά Περιοδικά 19ου αιώνα - Βιβλιοθήκη & Κέντρο Πληροφόρησης, Πανεπιστήμιο Πατρών -Ανοικτή Πρόσβαση στο πλήρες κείμενο των άρθρων του περιοδικού