Ο Γαλάζιος Καβαλάρης

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Βασίλι Καντίνσκι, εξώφυλλο του αλμανάκ του Γαλάζιου Καβαλάρη, 1912

Ο Γαλάζιος Καβαλάρης (γερμανικά: Der Blaue Reiter) ήταν μία ομάδα καλλιτεχνών οι οποίοι από κοινού αντιτάχθηκαν στον Συνεταιρισμό Νέων Καλλιτεχνών του Μόναχου (Neue Künstlervereinigung München) στο Μόναχο Γερμανίας. Η ομάδα ιδρύθηκε από ορισμένους Ρώσους μετανάστες, με συμπεριλαμβανόμενους τους Βασίλι Καντίνσκι, Αλεξέι φον Γιαβλένσκι, Μαριάνα φον Βερόφκινα, και ντόπιους Γερμανούς καλλιτέχνες, όπως οι Φραντς Μαρκ, Άουγκουστ Μάκε και Γκαμπριέλε Μύντερ. Θεωρούσαν ότι οι αρχές του Συνεταιρισμού Νέων Καλλιτεχνών Μονάχου, μίας ομάδας που είχε ιδρύσει ο Καντίνσκι το 1909, είχαν γίνει πολύ αυστηρές και παραδοσιακές.

Ο Γαλάζιος Καβαλάρης ήταν ένα καλλιτεχνικό κίνημα της περιόδου 1911-1914, θεμελιώδες για τον Εξπρεσιονισμό, μαζί με τη «Γέφυρα» (Die Brücke) που ιδρύθηκε το 1905.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βασίλι Καντίνσκι, Ο Γαλάζιος Καβαλάρης, 1903

Οι Βασίλι Καντίνσκι, Φραντς Μαρκ, Άουγκουστ Μάκε, Αλεξέι φον Γιαβλένσκι, Μαριάνα φον Βερόφκινα, Γκαμπριέλε Μύντερ, Λάιονελ Φάινινγκερ, Άλμπερτ Μπλάς και άλλοι σχημάτισαν την ομάδα ως απάντηση στην απόρριψη του πίνακα Τελική Κρίση (Last Judgment) του Καντίνσκι από μία έκθεση. Ο Γαλάζιος Καβαλάρης δεν είχε καλλιτεχνικό μανιφέστο, αλλά το κίνημα ήταν επικεντρωμένο στους Καντίνσκι και Μαρκ. Συμμετείχε, επίσης, ο Πάουλ Κλέε.

Φραντς Μαρκ, Γαλάζιο Άλογο Α', 1911

Το κίνημα είναι συνώνυμο ενός πίνακα που δημιούργησε ο Καντίνσκι το 1903.[1] 20 χρόνια αργότερα, ο Καντίνσκι έγραψε ότι η επινόηση του ονόματος βασίστηκε στην ιδιαίτερη αγάπη του, και του Μαρκ, για το γαλάζιο χρώμα, και το άλογο ήταν αγαπημένο θέμα στη ζωγραφική του Μαρκ όπως και οι αναβάτες στην τέχνη του Καντίνσκι.[1] Για τον Καντίνσκι, το μπλε είναι το χρώμα της πνευματικότητας: όσο πιο σκούρο είναι το μπλε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο πόθος για αιωνιότητα που προκαλεί στον άνθρωπο (από το βιβλίο του Για την Πνευματικότητα στην Τέχνη του 1911).[2]

Μέσα στην ομάδα, η καλλιτεχνική προσέγγιση δεν ήταν ενιαία αλλά διέφερε από καλλιτέχνη σε καλλιτέχνη, εντούτοις όλοι από κοινού ζητούσαν με την τέχνη τους να εκφράσουν πνευματικές αλήθειες. Πίστευαν στην προαγωγή της σύγχρονης τέχνης, στη σύνδεση μεταξύ των εικαστικών τεχνών και της μουσικής, στους πνευματικούς και συμβολικούς συσχετισμούς των χρωμάτων, και σε μία αυθόρμητη, ενστικτώδη προσέγγιση της ζωγραφικής. Τα μέλη της ομάδας άντλησαν υλικό από τη μεσαιωνική ευρωπαϊκή τέχνη και τον πριμιτιβισμό, όπως επίσης και από τα γαλλικά κινήματα αφηρημένης τέχνης. Συνέπεια της επαφής με τον κυβισμό, τον φωβισμό και τον ραγιονισμό ήταν η σταδιακή προσχώρηση στην αφαίρεση[2].

Τα έτη 1911-1912 ο Γαλάζιος Καβαλάρης διοργάνωσε εκθέσεις που περιόδευσαν στη Γερμανία. Επίσης εξέδωσαν ένα αλμανάκ στο οποίο συνυπήρχαν θέματα σύγχρονης, πριμιτιβιστικής και λαϊκής τέχνης, μαζί με παιδικές ζωγραφιές. Το 1913 παρουσίασαν τα έργα τους στο πρώτο Γερμανικό Herbstsalon (Φθινοπωρινό Σαλόνι).[3]

Η ομάδα διαλύθηκε με το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου το 1914. Ο Φραντς Μαρκ και ο Άουγκουστ Μάκε στρατεύτηκαν και έχασαν τις ζωές τους. Οι Βασίλι Καντίνσκι, Μαριάνα φον Βερόφκινα και Αλεξέι φον Γιαβλένσκι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στη Ρωσία επειδή ήταν Ρώσοι πολίτες. Ούτως ή άλλως υπήρχαν διαστάσεις απόψεων εντός της ομάδας. Συνεπώς, ο Γαλάζιος Καβαλάρης ήταν βραχύβιος, και διήρκεσε μόνο 3 χρόνια, από το 1911 ως το 1914.

Με τη στήριξη του αντιπροσώπου τους, οι Γκάλκα Σέγιερ, Καντίνσκι, Λάιονελ Φάινινγκερ, Κλέε και Αλεξέι φον Γιαβλένσκι επανενώθηκαν και συγκρότησαν την ομάδα των Τεσσάρων Μπλε (Der Blaue Vier) το 1923. Μαζί από το 1924 παρουσίαζαν τα έργα τους σε εκθέσεις και έδιναν διαλέξεις στις ΗΠΑ.

Μία μεγάλη συλλογή από πίνακες του Γαλάζιου Καβαλάρη παρουσιάζεται στην έκθεση της Αστικής Γκαλερί (Städtische Galerie) στο Λένμπαχαους του Μόναχου.

Αλμανάκ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Αλμανάκ του Γαλάζιου Καβαλάρη (Der Blaue Reiter Almanach) σχεδιάστηκε τον Ιούνιο 1911 και εκδόθηκε από τους Πίπερ στις αρχές του 1912 σε μια έκδοση 1100 αντίτυπων, ενώ την 11η Μαΐου ο Φραντς Μαρκ έλαβε το πρώτο αντίγραφο. Οι Καντίνσκι και Μαρκ επιμελήθηκαν τον τόμο, ενώ τα έξοδα καλύφθηκαν από τον βιομήχανο και συλλέκτη έργων τέχνης Μπερνάρντ Κέλερ, έναν συγγενή του Μακε. Περιείχε πάνω από 140 αναπαραγωγές έργων τέχνης και 14 μεγάλα άρθρα. Σχεδίαζαν και έναν δεύτερο τόμο, αλλά το ξέσπασμα του Α' Παγκόσμιου Πολέμου το εμπόδισε. Αντί αυτού, το 1914 τυπώθηκε μία δεύτερη έκδοση του αρχικού τόμου, και πάλι από τους Πίπερ.[4]

Στα περιεχόμενα του Αλμανάκ περιλαμβάνονταν:

  • Το δοκίμιο του Μαρκ με τίτλο «Πνευματικοί Θησαυροί» εικονογραφημένο με παιδικές ζωγραφιές, Γερμανικές ξυλογραφίες, και τoν πίνακα του Πάμπλο Πικάσο με τίτλο Γυναίκα με Μαντολίνο στο Πιάνο.[5]
  • ένα άρθρο του Γάλλο κριτικού Ρότζερ Άλλαρντ για τον κυβισμό
  • Το άρθρο του Άρνολντ Σένμπεργκ «Η Σχέση στο Κείμενο», και ένα αντίτυπο του τραγουδιού του, «Herzgewächse» (Φυλλωσιά της Καρδιάς)
  • αντίτυπα τραγουδιών σύνθεσης των Άλμπαν Μπεργκ και Άντον Βέμπερν
  • Το δοκίμιο «Αναρχία στη Μουσική» του Τόμας ντι Χάρτμανν
  • Ένα άρθρο για το Προμηθέας: Το Ποίημα της Φωτιάς του Αλεξάντρ Σκριάμπιν
  • Ένα άρθρο του Έρβιν φον Μπούσε για τον Ρομπέρ Ντελωναί, εικονογραφημένο με μία αναπαραγωγή του πίνακά του, Το Παράθυρο Στην Πόλη
  • Το δοκίμιο του Μακε με τίτλο «Μάσκες».
  • Το δοκίμιο του Καντίνσκι με τίτλο «Για την Ερώτηση της Μορφής»
  • Το δοκίμιο του Καντίνσκι «Για τη Σκηνική Σύνθεση»
  • Το θεατρικό έργο του Καντίνσκι με τίτλο «Ο Κίτρινος Ήχος»

Η τέχνη που αναπαράχθηκε στο Αλμανάκ σηματοδότησε μία δραματική στροφή μακριά από έναν Ευρωκεντρικό και συμβατικό προσανατολισμό. Η επιλογή κυριαρχήθηκε από πριμιτιβιστική, λαϊκή και παιδική τέχνη, με κομμάτια από το Νότιο Ειρηνικό και την Αφρική, Ιαπωνικές ζωγραφιές, μεσαιωνικές Γερμανικές ξυλογραφίες και γλυπτά, Αιγυπτιακές μαριονέτες, Ρώσικη λαϊκή τέχνη και Βαυαρική θρησκευτική τέχνη ζωγραφισμένη σε γυαλί. Τα πέντε έργα των βαν Γκογκ, Σεζλαβ, και Γκωγκέν ξεπεράστηκαν αριθμητικά από επτά έργα του Ανρί Ρουσσώ και δεκατρία από παιδιά καλλιτέχνες.[6]

Εκθέσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ταχυδρομικό γραμματόσημο της 100ης επετείου, Γερμανία (2012)
Πρώτη έκθεση

Την 18η Δεκεμβρίου 1911 άνοιξε η «Πρώτη έκθεση της συντακτικής επιτροπής του Γαλάζιου Καβαλάρη» στη Μοντέρνα Γκαλερί του Χάινριχ Τανχάουσερ στο Μόναχο, που λειτούργησε κατά τις πρώτες μέρες του 1912. Παρουσιάστηκαν 43 έργα από 14 καλλιτέχνες: πίνακες των Ανρί Ρουσσώ, Άλμπερτ Μπλάς, Ντέιβιντ Μπούρλιουκ, Βλάντιμιρ Μπουρλιούκ, Χάινριχ Κάμπεντονκ, Ρομπέρ Ντελωναί, Ελισάβετ Έπστειν, Ευγένιος φον Κάλερ, Βασίλι Καντίνσκι, Άουγκουστ Μάκε, Φραντς Μαρκ, Γκαμπριέλε Μύντερ, Ζαν Μπλέ Νιεστλέ και Άρνολντ Σένμπεργκ, και εκδόθηκε ένας εικονογραφημένος κατάλογος.[7]

Από τον Ιανουάριο 1912 ως τον Ιούλιο 1914, η έκθεση περιόδευσε στην Ευρώπη με εκδηλώσεις σε Κολωνία, Βερολίνο, Βρέμη, Χάγκεν, Φραγκφούρτη, Αμβούργο, Βουδαπέστη, Όσλο, Ελσίνκι, Τρόντχαϊμ και Γκέτεμποργκ.[8]

Δεύτερη έκθεση

Από την 12η Φεβρουαρίου ως την 2η Απριλίου 1912 η «Δεύτερη έκθεση της συντακτικής επιτροπής του Γαλάζιου Καβαλάρη» παρουσίασε έργα σε «Μαύρο & Άσπρο» στην Γκαλερί «Νέας Τέχνης» του Χανς Γκολτζ στο Μόναχο.[9]

Άλλες εκθέσεις

Οι καλλιτέχνες του Γαλάζιου Καβαλάρη συμμετείχαν επίσης σε:

  • το 1912 στην Κολωνία, στο Σόντερμπαντ – Σύλλογος Δυτικογερμανών Φίλων και Κριτικών της Τέχνης
  • Το 1913 στο Βερολίνο, στο Πρώτο Γερμανικό Φθιινοπωρινό Σαλόνι που διοργανώθηκε από τον Χερβαρτ Βάλντεν και την γκαλερί του, Der Sturm (Η Θύελλα).

Μέλη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φραντς Μαρκ, Ο Πύργος των Γαλάζιων Αλόγων 1913, (λείπει από το 1945)

Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Vezin, 1992, p. 124
  2. 2,0 2,1 «Ο Γαλάζιος Καβαλάρης». MENSOLIBRE. 16 Οκτωβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 2019. [νεκρός σύνδεσμος]
  3. «Κεφάλαιο 8 1900-1930 Β΄ μέρος: Γαλάζιος Καβαλάρης, De Stijl, Ρώσικη Πρωτοπορία, Νταντά, Σουρεαλισμός, Μεταφυσική ζωγραφική» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Μαρτίου 2021. 
  4. Katharina Erling: Der Almanach Der Blaue Reiter, in: Hopfengart (2000, pp. 188-239
  5. Peter Nicholls, Modernisms: A Literary Guide, Berkeley, CA, University of California Press, 1995; p. 141.
  6. George Heard Hamilton, Painting and Sculpture in Europe, 1880–1940, New Haven, CT, Yale University Press, 1993; pp. 215-16.
  7. Catalogue, reproduced in Hoberg & Friedel (1999), pp. 364-365.
  8. Ortrud Westheider et alt.: Die Tournee der ersten Ausstellung des Blauen Reiters, in: Christine Hopfengart (2000), pp. 49-82
  9. Catalogue?

Αναφορές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Der Blaue Reiter στο Wikimedia Commons