Οικουμένιος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οικουμένιος
Γενικές πληροφορίες
Θάνατος10ος αιώνας[1]
Χώρα πολιτογράφησηςΒυζαντινή Αυτοκρατορία
ΘρησκείαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςμεσαιωνική ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταιερέας
συγγραφέας[2]
δεδομένα

Με το όνομα Οικουμένιος σώζονται πολλά σχόλια στα ελληνικά πάνω σε κείμενα της Καινής Διαθήκης. Κάποτε πιστευόταν ότι ήταν επίσκοπος Τρίκκης (σημερινά Τρίκαλα στην Θεσσαλία) περί το 990[3]. Απέκτησε φήμη ως συγγραφέας πολλών σχολίων σε βιβλία της Καινής Διαθήκης. Ωστόσο, πιο πρόσφατα οι μελετητές έχουν επαναπροσδιορίσει το Σχόλιο του Οικουμένιου για την Αποκάλυψη στις αρχές του έβδομου ή στα τέλη του έκτου αιώνα, και έχουν τοποθετήσει τον Οικουμένιο ως συγγραφέα στην Μικρά Ασία[4]. Σήμερα φαίνεται να επικρατεί η εκδοχή ότι δεν είναι όλα τα σχόλια με αυτό το όνομα από τον ίδιο συγγραφέα ή από την ίδια εποχή.

Παλαιότερα γνωστά σχόλια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Φεβρουάριο του 1532, ο Bernardino Donato, ελληνιστής από την Βερόνα, δημοσίευσε έναν τόμο αφιερωμένο στον Πάπα Κλήμεντα Ζ΄, ο οποίος περιέχει συλλογές σχολίων για κείμενα της Καινής Διαθήκης: τα σχετικά με τις Πράξεις των Αποστόλων, τις Επιστολές του Αποστόλου Παύλου και τις Καθολικές Επιστολές αποδίδονται στον «Οικουμένιο», ενώ τα σχετικά με το Βιβλίο της Αποκάλυψης στον Αρέθα της Καισαρείας[5]. Γρήγορα τυπώθηκαν πολλές λατινικές μεταφράσεις: από τον Δομινικανό Βαλλώνο Jean Henten (Hentenius)[6], από τον Ενετό Giovanni Bernardo Feliciano[7]. Μια δίγλωσση έκδοση όλων των σχολίων του Οικουμένιου και του Αρέθα δημοσιεύθηκε στο Παρίσι από τον Frédéric Morel το 1631[8].

Τα σχόλια για τις Πράξεις των Αποστόλων και τις Καθολικές Επιστολές είναι σχεδόν πανομοιότυπα με εκείνα που αποδίδονται στον Θεοφύλακτο της Αχρίδος (εκτός από μερικές μικρές προσθήκες, παραλείψεις ή μεταθέσεις), αλλά διασώζονται χειρόγραφα παλαιότερα από την εποχή του Θεοφύλακτου, πράγμα που αποκλείει να πρόκειται για κακή αντιγραφή έργων του τελευταίου. Το σχόλιο για τις επιστολές του Παύλου μοιάζει επίσης με το αντίστοιχο έργο του Θεοφύλακτου, αλλά παρουσιάζεται σε μια ριζικά διαφορετική μορφή, ενδιάμεση μεταξύ της εξηγητικής αλυσίδας και του καθαρού σχολιασμού. Οι περισσότερες ερμηνείες είναι ανώνυμες, αλλά άλλες έχουν αναφορές από αρκετούς συγγραφείς, όπως ο Πατριάρχης Φώτιος και ο ίδιος ο Οικουμένιος[9]. Η απόδοση και των τριών συνόλων στον ίδιο συγγραφέα είναι αυθαίρετη, καθώς συνδυάστηκαν από ανώνυμους περί τον δέκατο αιώνα.

Το 1715, στο έργο του Bibliotheca Coislinina (σελ. 277-279), ο Μπερνάρ ντε Μονφωκόν δημοσίευσε το κείμενο μιας σύνοψης ενός σχολιασμού για την Αποκάλυψη που βρίσκεται στον Κώδικα Coislin, 224. Η πρώτη πρόταση το αποδίδει στον «ευλογημένο Οικουμένιο, επίσκοπο Τρίκκης στη Θεσσαλία» (Τρίκκη είναι το παλαιό όνομα των Τρικάλων). Έτσι εμφανίστηκε το όνομα «Οικουμένιος Τρίκκης», ένας επίσκοπος για τον οποίο όμως τίποτα άλλο δεν είναι γνωστό. Ο John Antony Cramer δημοσίευσε το 1844 το σχόλιο που βρίσκεται στο τέλος αυτής της σύνοψης [10]. Στην πραγματικότητα είναι απλή σύνοψη αυτού του Ανδρέα Καισαρείας.

Το Σχόλιο για την Αποκάλυψη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1901 ο Γερμανός θεολόγος Franz Diekamp ανακάλυψε στην Πανεπιστημιακή Περιφερειακή Βιβλιοθήκη της Μεσσήνης το πρωτότυπο Σχόλιο για την Αποκάλυψη του «Οικουμένιου», ενός συγγραφέα όχι του δεκάτου, αλλά του έκτου αιώνα. Βρίσκεται στον Κώδικα Mess. S. Salvatore 99, προέρχεται δηλαδή από το παλιό μοναστήρι του Αγίου Σωτήρα της πόλης. Αυτό το χειρόγραφο 139 φύλλων σε δύο στήλες (0,265 x 0,196) περιέχει μόνο τον σχολιασμό, με τον τίτλο: Ἑρμηνεία τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ θεσπεσίου καὶ εὐαγγελιστοῦ καὶ θεολόγου Ἰωάννου ἡ συγγραφεῖσα παρὰ Οἰκουμενίου. Πολύ ελλιπείς εκδόσεις αυτού του κειμένου βρίσκονται επίσης στον Βατικανό Κώδικα 1426 (fol. 131-159v) και στον Κώδικα. Taurin. gr. 84 του Τορίνου (fol. 1-27) [11]. Το κείμενο επιμελήθηκε το 1928 ο Herman C. Hoskier[12] και πιο πρόσφατα το 1999 ο Marc De Groote[13].

Πρόκειται για το παλαιότερο σχόλιο στο Βιβλίο της Αποκάλυψης που σώζεται στην ελληνική γλώσσα. Στο σημείο 1.3.6 (στην Απ. 1.1), ο συγγραφέας γράφει ότι «έχει περάσει πολύ μεγάλη χρονική περίοδος, πάνω από πεντακόσια χρόνια από τότε που έγιναν αυτές οι παρατηρήσεις», και από την άλλη αλλού τοποθετεί τη συγγραφή του βιβλίου στο τέλος της βασιλείας του Δομιτιανού (περίπου το 95, όταν ο Άγιος Ιωάννης εξορίστηκε στην Πάτμο), το οποίο φαίνεται να τοποθετεί τον ίδιο περί το έτος 600. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι προηγείται του Ανδρέα Καισαρείας, ο οποίος το χρησιμοποιεί. Από την άλλη πλευρά, γνωρίζουμε δύο επιστολές του Σεβήρου Αντιοχείας († 538) που απευθύνονται σε έναν «Κόμη Οικουμένιο». Φαίνεται ότι ο παραλήπτης αυτής της επιστολής ταυτοποιείται με τον συγγραφέα του σχολιασμού μέσω μιας σημείωσης σε μια μονοφυσιτική «εξηγητική αλυσίδα», στην οποία αναφέρεται: «ο Οικουμένιος, ένας συνετός άνθρωπος, πολύ ορθόδοξος [δηλαδή μονοφυσίτης][14], όπως δείχνουν οι επιστολές που του έστειλε ο Άγιος Σεβήρος, σύμφωνα με την έκτη ομιλία που συνέθεσε στην Αποκάλυψη του Ιωάννη»[15]). Αν όμως ο συγγραφέας του σχολίου ήταν σύγχρονος του Σεβήρου της Αντιόχειας, αυτό σημαίνει ότι η διατύπωση «πάνω από πεντακόσια χρόνια» δεν είναι πολύ ακριβής, ή ότι αναφέρεται στην εποχή της σταύρωσης του Χριστού παρά σε εκείνη της συγγραφής της Αποκάλυψης[16] .

Εάν ο συγγραφέας του σχολίου είναι πράγματι ο αλληλογράφος του Σεβήρου, ήταν ένας απλός λαϊκός, ο οποίος έφερε τον τίτλο του κόμη και στη συνέχεια αναφέρεται να έχει υψηλή στρατιωτική θέση, ο οποίος ζούσε στην Ισαυρία (στα νοτιοανατολικά της Μικράς Ασίας)και ενδιαφερόταν για τη θεολογία, χωρίς να έχει εντρυφήσει πλήρως στις λεπτές αποχρώσεις των Χριστολογικών και Τριαδικών δογμάτων. Επομένως, δεν μπορεί να ήταν επίσκοπος Τρίκκης. Από την άλλη πλευρά, στο 6.3.12 επαινεί την υψηλή θεολογική ικανότητα του Ευάγριου Ποντικού («τὰ γνωστικὰ μέγας»), ο οποίος καταδικάστηκε μαζί με τον Ωριγένη από την Δεύτερη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 553[17]. Αυτό ίσως αποτελεί ένδειξη ότι το κείμενο είναι παλαιότερο από το 553.

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • PG, vol. 118 en entier, et 119, col. 1-726 (commentaires du Livre des Actes et des Épîtres pauliniennes et catholiques, et synopsis publié par le père de Montfaucon en 1715).
  • Sophrone Pétridès, « Œcumenius de Tricca, ses œuvres, son culte », Échos d'Orient, vol. 6, n° 43, 1903, σ. 307-310.
  • John C. Lamoreaux, « The Provenance of Ecumenius' Commentary on the Apocalypse », Vigiliæ Christianæ, vol. 52, n° 1, février 1998, σ. 88-108.
  • John N. Suggit, Œcumenius. Commentary on the Apocalypse (introduction et traduction anglaise), Washington, Catholic University of America Press, 2006.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ www.newadvent.org/cathen/11214b.htm.
  2. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  3. ↑ Cave, Scriptorum eccles. hist. liter. (Βασιλεία, 1745), σελ. 112
  4. ↑ John N. Suggit, trans. Oecumenius: Commentary on the Apocalypse. Πρόλογος. Fathers of the Church 112 (Catholic University, Washington DC) 2006.
  5. ↑ Expositiones antiquæ ac valde utiles... ex diversis sanctorum Patrum commentariis ab Œcumenio et Aretha collectæ in hosce Novi Testamenti tractatus : Œcumenii quidem in Acta Apostolorum, in septem Epistolas quæ catholicæ dicuntur, in Pauli omnes, Arethæ vero in Johannis Apocalypsin, Βερόνα, Stefano Nicolini da Sabbio, 1532. Ο Donato χρησιμοποίησε χειρόγραφο που είχε δώσει ο Ιανός Λάσκαρις στον Gian Matteo Giberti, Επίσκοπο Βερόνας.
  6. ↑ Commentaria luculentissima vetustissimorum Græcorum theologorum in omnes D. Pauli Epistolas ab Œcumenio & magna cura ad compendium collecta, interprete vero Johanne Hentenio Nechliniensi Hieronymiano, Αμβέρσα, 1545, κατόπιν Παρίσι, chez J. Foucher, 1547.
  7. ↑ Catena explanationum veterum sanctorum Patrum in Acta Apostolorum et Epistolas catholicas, Johanne Bernardo Feliciano interprete, Βασιλεία, M. Isengrin, 1552, κατόπιν Βενετία, 1556.
  8. ↑ Œcumenii operum et Arethæ in Apocalypsin tomi duo Græc. Lat., Παρίσι, 1631, 2 τόμ. in-folio.
  9. ↑ Οι συγγραφείς που αναφέρονται ονομαστικά είναι κυρίως οι: Papias, Justin le Martyr, Irénée de Lyon, Hippolyte de Rome, Clément d'Alexandrie, Origène, Méthode d'Olympe, Denis d'Alexandrie, Athanase d'Alexandrie, Eusèbe de Césarée, Grégoire de Nazianze, Grégoire de Nysse, Basile de Césarée, Jean Chrysostome, Sévérien de Gabala, Épiphane de Salamine, Cyrille d'Alexandrie, Théodoret de Cyr, Isidore de Péluse, Photius, Œcumenius.
  10. ↑ Catenæ Græcorum Patrum in Novum Testamentum, τόμ. 8, Οξφόρδη, 1844.
  11. ↑ Ο Franz Diekamp διηγείται την ανακάλυψή του σε μια συνεδρία της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών στο Βερολίνο : Mittheilungen über den neuaufgefundenen Kommentar des Œcumenius zur Apocalypse, Berlin, 1901, 11 σελίδες στο-8.
  12. ↑ The Complete Commentary of Œcumenius on the Apocalypse, University of Michigan Studies, τόμ. 23, Ann Arbor, 1928.
  13. ↑ Œcumenii Commentarius in Apocalypsin, Traditio Exegetica Græca 8, Λουβαίνη, Peeters Publishers, 1999.
  14. ↑ Ο συγγραφέας του σχολιασμού φαίνεται να αποδέχεται την διατύπωση της Συνόδου της Χαλκηδόνας (πρβλ. 12.13.6), αλλά δίνει ιδιαίτερα κεντρική θέση στον Κύριλλο Αλεξανδρείας (πρβλ. «Κύριλλος, ο ευλογημένος πατέρας μας» στο 12.13.6), πράγμα που σίγουρα τον φέρνει πιο κοντά στους μονοφυσίτες «του Σεβήρου».
  15. ↑ J.-C. Lamoreaux, art. cit., σ. 92.
  16. ↑ Ο J.-C. Lamoreaux πιστεύει ότι ο συγγραφέας του Σχολίου στην Αποκάλυψη ταυτίζεται με τον αλληλογράφο του Σεβήρου Αντιοχείας. Ο M. De Groote δεν το πιστεύει.
  17. ↑ Παρατηρείται επίσης στο σχόλιο μια τάση προς το δόγμα της αποκατάστασης.
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οικουμένιος&oldid=10299535"