Ξύπνα γιε μου! (τραγούδι)

"Զարթի՛ր, լաօ/լաո"
Τραγούδι
Γλώσσα	Αρμένικα
Ελληνικός τίτλος	Ξύπνα γιέ μου!
Έκδοση	Δεκαετία του 1890
Τραγουδοποιός	Διάβασε το κείμενο
Χρονολογία των single

Το "Ξύπνα γιέ μου", γνωστό και ως "Zartir lao" (αρμενικά: Զարթի՛ր, լաօ) είναι ένα δημοφιλές αρμενικό επαναστατικό λαϊκό τραγούδι. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1890, για να επαινέσει τον ηγέτη των ανταρτών φενταΐ, Αραμπό. Επίσης, αποτελεί μια κλήση αφύπνισης για αγώνα ενάντια στους Τούρκους.

Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Αράμπο, ο κεντρικός ήρωας του τραγουδιού

Το τραγούδι γράφτηκε αρχικά από τον Fahrat, έναν Αρμένιο παίκτη του Ασίκ από το Μους. Ο ήρωας του τραγουδιού είναι ο Αραμπό, ο διάσημος αντάρτης φενταΐ, ο οποίος παρουσιάζεται ως σύμβολο του Αρμενικού Απελευθερωτικού Κινήματος. Έδρασε στην πεδιάδα του Μους και στο Σασούν. Το 1893, ενώ επέστρεφε από τον Καύκασο, η ομάδα του περικυκλώθηκε σε ένα φαράγγι κοντά στο Μπουλανίκ. Όλοι στην ομάδα του σκοτώθηκαν, συμπεριλαμβανομένου και του ίδιου.^[1]^[2]

Με την πάροδο του χρόνου, η σύνδεση του τραγουδιού με τον θάνατο του Αράμπο ξεχάστηκε. Αυτό γίνεται αντιληπτό και από την εξέλιξη του τίτλου του τραγουδιού: "Το Τραγούδι του Αράμπο" («Արաբոյի երգ»), "Το Τραγούδι του Γενναίου Αράμπο" («Քաջ Արաբոյի երգ»), "Το Τραγούδι του Μσέτι" («Մշեցու երգ»), "Ξύπνα γιέ μου!" («Զարթիր լաօ») κλπ.

Στίχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρμένικη έκδοση	Προφορά με ελληνικούς χαρακτήρες	Ελληνική μετάφραση
Խուժան ասկեար զօրք է ժողուեր Եկեր Մշոյ դաշտն է պատեր։ Սուլթան կ՚ուզէ ջնջել մզի. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։ Խեղճ մշեցին մեռաւ լալով, Օտար երկիրներ ման գալով Մեռաւ թուրքի հարկը տալով. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։ Ի՞նչ անիծեմ թուրք ասկեարին, Որ սպաննեց ջոջ Աբոյին։ Մեր յոյս թողեց օրօրոցին. Զարթի՛ր, լաօ, մռնիմ քզի։	Χουζάν Ασκιάρ ζορκ ε ζογκβέρ Γιέκερ Μσο ντάστν ε πατέρ Σουλτάν κ'ουζέ ντζεντζέλ μζι. Ζάρτιρ, λάο, μέρνιμ κεζί. Χεγκτς Μεσετσίν μέραβ λαλόβ, Όταρ γιερκιρνέρ μαν γκαλόβ Μέραβ τουρκίν χάρκε ταλόβ. Ζάρτιρ, λάο, μέρνιμ κεζί. Ιντς ανιτσέ τουρκ ασκιαρίν, Βορ εσπάνετς τζοτζ Αμπογίν. Μερ χούις τογέτς οροροτσίν Ζάρτιρ, λάο, μέρνιμ κεζί.	Μαζεύτηκαν όχλοι στρατιωτών Και περικύκλωσαν την πεδιάδα του Μους. Ο σουλτάνος θέλει να μας εξαφανίσει. Ξύπνα, γιε μου, πεθαίνω για σένα. Ο καημένος Μουσέτσι πέθανε πνιγμένος στα δάκρυα, Περπατώντας σε ξένες χώρες. Πέθανε πληρώνοντας φόρους στον Τούρκο. Ξύπνα, γιε μου, πεθαίνω για σένα. Τι να πω για να βρίσω τον Τούρκο στρατιώτη, Που σκότωσε τον αρχηγό μας, τον Αράμπο. Και άφησε τις ελπίδες μας στο λίκνο. Ξύπνα, γιε μου, πεθαίνω για σένα.^[3]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι του τραγουδιού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συμφωνική Ορχήστρα KOHAR (2008) (βίντεο)

Στην Ελλάδα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στην Ελλάδα κυκλοφόρησε μια διασκευή του τραγουδιού, με την ονομασία "Ξύπνα λαέ" του Βασίλη Παπακωνσταντίνου, από το δίσκο του, εν ονόματι "Αρμενία", το Δεκέμβριο του 1979 από τη Minos EMI.

Η έκδοση του Παπακωνσταντίνου αναφέρεται στα ίδια γεγονότα με το "Ξύπνα γιέ μου!".^[2]^[4]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «Մուրճ». Αρμενία. 1895. σελ. 1017-1018.
↑ ^2,0 ^2,1 Γιώγλου, Θανάσης. «O «άγνωστος» δίσκος του Βασίλη Παπακωνσταντίνου». www.ogdoo.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.
↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.
↑ «Ξύπνα λαέ Στιχοι • Lyrics Παπακωνσταντίνου Βασίλης». Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.

[1] «Մուրճ». Αρμενία. 1895. σελ. 1017-1018.

[:0-2] 2,0 ^2,1 Γιώγλου, Θανάσης. «O «άγνωστος» δίσκος του Βασίλη Παπακωνσταντίνου». www.ogdoo.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.

[3] «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.

[4] «Ξύπνα λαέ Στιχοι • Lyrics Παπακωνσταντίνου Βασίλης». Ανακτήθηκε στις 15 Νοεμβρίου 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]